Mekke’nin Fethi

Hz. Peygamber’in Mekke’nin fethine karar vermesinin temel nedeni Hudeybiye Antlaşması’nın müşrikler tarafından bozulmuş olmasıdır. Hudeybiye Antlaşması’nda şöyle bir madde vardı: “Dileyen kimse Muhammed’in akdine ve ahdine, dileyen de Kureyşlilerin akdine ve ahdine girebilir.” Bunun üzerine Huzâalılar Hz. Peygamberin akdine ve ahdine girdiklerini ifade ettiler. Bekir kabilesi de

417 _{Mümtehine 60:10.}

418 _{İbn İshâk, es-Sîra, II/175; Belâzürî, Ensâbü’l-Eşrâf, I/447; Taberî, Tarihu’l-Ümem ve’l-Mülûk,}

III/23; İbn Hazm, Cevâmiu’s-Sîre, s.219.

419 _{İbn Sa’d, et-Tabakât, II/120.}

420 _{Buhârî, Meğâzî, 43; Belâzürî, Ensâbü’l-Eşrâf, I/447.} 421 _{Mevdûdî, Tefhîmu’l-Kur’ân, V/426.}

422 _{Süheylî, Muhtasaru Kitâbi “er-Ravdu’l-Ünüf”, s.443.} 423 _{Fetih 48:27.}

Kureyşlilerin ahdine ve akdine girdiklerini söylediler.424 _{Hudeybiye Antlaşması} yapıldıktan 17-18 ay sonra bir gece vakti Bekir kabilesi, Mekke’ye yakın Vetir suyunun yanında Huzâalılara saldırmışlardır. Kureyşliler de Benî Bekir kabilesine yardım etmişler ve Hz. Peygamber’e olan düşmanlıklarından dolayı Huzâalılarla savaşmışlardır.425 _{Kureyş pişman olup bunun Hz. Peygamber ile yapılan antlaşmanın} bozulması anlamına geldiğini anlayınca Ebû Süfyân Medine’ye Hz. Peygamber’in yanına gelerek antlaşmanın yenilenmesini ve sürenin uzatılmasını istemiş ancak Hz. Peygamber bu teklifi kabul etmemiştir. 426 Hz. Peygamber kan dökmemek için gideceği yeri gizli tutarak sefer hazırlıklarına başlamıştır.427

Hz. Peygamber 8/630 Ramazan ayında428 _{Mekke’nin fethine karar verince o} taraflara gazve yapacağı zannedilsin ve o yönde haberler yayılsın diye asıl hedefini gizli tutmak maksadıyla Ebû Katade b. Ribî’yi 8 kişilik bir grupla Batn-ı İdam’a göndermiştir. Bu seriyyede Muhallim b. Cessâme el-Leysî vardı. Âmir b. Adbat el- Eşcaî onların yanına gelip ve İslâm selamıyla selam verdiği halde Muhallim b. Cessâme O’nu kendi aralarındaki bir sebepten dolayı429_{öldürmüştür. O’nun devesini,} eşyalarını ve yanında bulunan süt kabını almıştır. Hz. Peygamber’in yanına geldiklerinde onlar hakkında şu ayet-i kerîme nâzil olmuştur:430

“Ey iman edenler, Allah yolunda sefere çıktığınız zaman, gerekli araştırmayı yapın. Size selam veren kimseye dünya hayatının geçici menfaatine (ganimete) göz dikerek, sen mümin değilsin, demeyin. Allah katında pek çok ganimetler vardır. Daha önce siz de öyle idiniz de Allah size lütufta bulundu (müslüman oldunuz). Onun için iyice araştırın. Çünkü Allah yaptıklarınızdan hakkıyla haberdardır.”431

424_{İbn İshâk, es-Sîra, II/191-192; İbn Hişâm, es-Sîra, II/390; Taberî, Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk,}

III/43; İbnü’l-Esîr, el-Kâmil, II/204.

425 _{İbn Kesîr, el-Bidâye, IV/278.} 426 _{İbn Sa’d, et-Tabakât, II/134.}

427 _{Hamidullah, Hz. Peygamber’in Savaşları, s.140-141.}

428 _{İbn Sa’d, et-Tabakât, II/133; İbn Habîb, Kitâbü’l-Muhabber, s.115; İbn Kesîr, el-Bidâye, IV/278.} 429 _{Halebî, İnsânu’l-Uyûn, III/220.}

430 _{Vâkıdî, Kitâbü’l-Meğâzî, II/797; İbn Sa’d, et-Tabakât, II/133.} 431 _{Nisâ 4:94.}

Bu ayet-i kerîme, Müslümanları Allah yolunda cihâda çıkarken dünyalık elde etmek gibi basit hesaplar yapmaktan ve Müslüman olduğunu bildiren kimsenin küfür üzere olduğuna hükmederek kanını akıtmaktan sakındırmaktadır.

Hz. Peygamber Mekke’yi fethetmek üzere hazırlıklara başlayınca Hâtıb b. Ebî Beltea, durumu bildiren bir mektup yazarak mektubu, ücret karşılığında Kureyş’e ulaştırması için bir kadına vermiştir. Hâtıb b. Ebî Beltea’nın bu yaptığı Hz. Peygamber’e Allah tarafından bildirilince Hz. Peygamber Ali b. Ebî Talib’i ve Zübeyr b. Avvâm’ı432 _{görevlendirmiştir. Ali b. Ebî Talib ve Zübeyr b. Avvâm yolda kadına} yetişmişler ve mektubu alıp Hz. Peygamber’e getirmişlerdir. Hz. Ömer, yaptığı ihanete karşılık Hâtıb b. Ebî Beltea’nın boynunu vurmak için Hz. Peygamber’den izin istemiş ancak Hz. Peygamber buna izin vermemiştir. Allah Teâlâ, Hâtıb hakkında şu ayet-i kerîmeyi inzal buyurmuştur:433

“Ey iman edenler, benim de düşmanım, sizin de düşmanınız olanları dost edinmeyin. Siz onlara sevgi gösteriyorsunuz. Halbuki onlar size gelen hakkı inkâr ettiler. Rabbiniz olan Allah’a inandınız diye Rasûlü ve sizi yurdunuzdan çıkarıyorlar. Eğer rızamı kazanmak üzere benim yolumda cihâd etmek için çıktıysanız (böyle yapmayın). Onlara gizlice sevgi besliyorsunuz. Oysa ben sizin gizlediğinizi de, açığa vurduğunuzu da bilirim. Sizden kim bunu yaparsa mutlaka doğru yoldan sapmıştır.”434

8/630 Ramazan ayında435 gerçekleşen Mekke’nin fethini Allah Teâlâ Kurân-ı Kerîm’in birkaç yerinde zikretmektedir:

“Size ne oluyor da Allah yolunda harcama yapmıyorsunuz? Halbuki göklerin ve yerin mirası Allah’ındır. İçinizden fetihten (Mekke

432 _{Yanlarında Mikdâd’ın da olduğu söylenir. Bkz: Müslim, Fezâilü’s-Sahâbe, 161; İbn Hazm,}

Cevâmiu’s-Sîre, s.226; Sâbûnî, Safvetü’t-Tefâsîr, III/360.

433_{İbn İshâk, es-Sîra, II/197-198; İbn Hişâm, es-Sîra, II/398-399; Müslim, Fezâilü’s-Sahâbe, 161;}

İbnü’l-Esîr, el-Kâmil, II/ 242; İbn Kesîr, el-Bidâye, IV/283-284.

434 _{Mümtehine 60:1.}

435 _{İbn Hişâm, es-Sîra, II/389; İbn Sa’d, et-Tabakât, II/134; Buhârî, Meğâzî, 47; Belâzürî, Ensâbü’l-}

fethinden) önce harcayanlar ve savaşanlar (diğerleri ile) bir değildir. Onların derecesi sonradan harcayan ve savaşanlardan daha yüksektir. Bununla beraber Allah hepsine de en güzel olanı (cenneti) va’detmiştir. Allah bütün yaptıklarınızdan hakkıyla haberdardır.”436

Nasr Sûresi’nde zikredilen fetihten maksat Mekke’nin fethidir. Cenâb-ı Hak Hz. Peygamber’i kavmine karşı galip getirmiştir.437

“Allah’ın yardımı ve fetih (Mekke fethi) geldiğinde ve insanların bölük bölük Allah’ın dinine girdiğini gördüğünde Rabbine hamd ederek tesbihte bulun ve O’ndan bağışlama dile. Çünkü O, tövbeleri çok kabul edendir.”438

Hz. Peygamber fetih gününde bineği üzerinde Mekke’ye girmiş ve yine bineği

üzerinde tavaf yapmıştır. O gün ihramlı değildi.439 _{Kâbe’nin etrafında kurşunla} bağlanmış putlar440 _{bulunuyordu. Hz. Peygamber elindeki bir ağaç dalı}441 _{ile putlara} işaret ediyor ve “De ki: Hak geldi, bâtıl yok oldu. Şüphesiz bâtıl yok olmaya

mahkûmdur.” 442 _{ayetini okuyordu.}443 _{İşaret ettiği bütün putlar devrilmiş ve} düşmeyen hiçbir put kalmamıştır.444 _{Devrilen bütün putlar mescidin dışına çıkarılıp} yakılmıştır.445 _{Hz. Peygamber, Mekke’ye girdiğinde Bilâl-i Habeşî’ye emir vermiş} Bilâl-i Habeşî de Kâbe’nin damına çıkarak namaz için ezan okumuştur.446

436 _{Hadîd 57:10.}

437 _{Kâsımî, Mehâsinü’t-Te’vîl, XVII/ 6285.} 438 _{Nasr 110:1-3.}

439 _{İbn Kayyım el-Cevziyye, Zâdü’l-Meâd, II/165.}

440 _{Bu putların sayısını Taberî ve İbn Kesîr 360 olarak kaydederler. Bkz.Taberî, Câmiu’l-Beyân,}

XV/152; İbn Kesîr, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, IV/343.

441 _{İbnü’l-Kelbî’de yayının boynuzu” olarak geçer. Bkz.İbnü’l-Kelbî, Kitabü’l-Esnâm, thk: Üstâz}

Ahmed Zeki Paşa, terc: Beyza Düşüngen, Putlar Kitabı, Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yayınları, 1969, s.38.

442 _{İsrâ 17:81.}

443 _{İbn Hişâm, es-Sîra, II/417; İbn Sa’d, et-Tabakât, II/136; Buhârî, Meğâzî, 48; Müslim, Cihâd ve’s-}

Siyer, 84; Tirmizî, Tefsîru’l-Kur’ân, 18; el-Belâzürî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir Fütûhu’l-Büldân, terc:

Zâkir Kadirî Ugan, Maârif Basımevi, İstanbul, 1955, I/69; İbn Kesîr, el-Bidâye, IV/302; Heysemî,

Mecmeu’z-Zevâid, VI/176; Suyûtî, el-Hasâisu’l-Kübrâ, I/437.

444 _{İbn Hişâm, es-Sîra, II/417; İbn Kesîr, el-Bidâye, IV/302.} 445 _{İbnü’l-Kelbî, Kitâbü’l-Esnâm, s.38.}

Mekke’nin fethi ve Müslümanların Beytü’l-Harâm’ı ele geçirmeleri İslâm davetinin başarıya ulaşmasına yardım eden en büyük etkenlerden biridir. Zira bununla başlangıçta İslâm davetini kabul etmeyen Arap kabileleri Müslümanların, başkalarının karşı koyamayacağı bir gayret içinde olduklarını anlamışlar ve bundan sonra toplu halde Müslüman olmuşlardır.447