Mülakatlar

Nitel araştırmalarda en sık kullanılan veri toplama aracı mülakattır. Mülakat (görüşme), önceden belirlenmiş ve ciddi bir amaç için yapılan, soru sorma ve yanıtlama tarzına dayalı karşılıklı ve etkileşimli bir iletişim süreci olarak tanımlanır (Stewart ve Cash, 1985). Mülakatın amacı, bireyin iç dünyasına girmek ve onun bakış açısını anlamaktır. Mülakat yoluyla deneyimler, tutumlar, düşünceler, niyetler, yorumlar, zihinsel algılar ve tepkiler gibi gözlenemeyen olaylar anlaşılmaya çalışılır (Yıldırım, 2006). Ne tür soruların sorulacağı ve hangi verilerin toplanacağının belli olduğu, belirli bir amaç için hazırlanan mülakat planının aynen uygulandığı

yapılandırılmış mülakat, bireyler ve koşullara göre esneklik gösterilerek mülakat planının uygulandığı yarı yapılandırılmış mülakat, açık uçlu soruların sorulduğu, tartışma ve keşfe yönelik mülakat ise yapılandırılmamış mülakat olarak adlandırılır (Çepni, 2001).

Bu araştırmada uygulamaların öncesinde ve sonrasında yarı yapılandırılmış mülakatlar yapılmıştır. Uygulama öncesinde ve sonrasında deney ve kontrol gruplarından rasgele seçilen öğrencilerle bilimin doğası ile ilgili görüşmeler yapılmıştır. Son testlerin değerlendirilmesinden sonra sınıfların başarı seviyelerine göre belirlenen öğrenciler ile mülakatlar yapılmış ve ses kaydı alınmıştır. Mülakat yapılan öğrencilerin dağılımları Tablo 3.3’de verilmiştir. Mülakat soruları Ek 10’da olarak verilmiştir.

Tablo 3.3. Mülakat yapılan öğrencilerin dağılımı

7. Sınıf 8. sınıf

Deney Kontrol Deney Kontrol

Test

Kız Erkek Kız Erkek Kız Erkek Kız Erkek

Bilimin Doğası (Ön) 3 5 4 4 1 2 2 3

Bilimin Doğası (Son) 3 2 2 2 2 3 1 2

Başarı (Son) 4 4 5 3 4 3 3 4

3.3. Araştırmanın Yöntemi

Araştırma çalışmaları, 2006-2007 öğretim yılının birinci yarıyılında Amasya İli Fatih İlköğretim Okulu’nda on hafta süresince yürütülmüştür. Araştırmanın yapıldığı okulun seçiminde sınıf mevcutlarının az ve okulun teknik donanımının uygulamalar için elverişli olması dikkate alınmıştır. Deney ve kontrol grupları okulda bulunan sınıflardan birer şube rasgele seçilerek oluşturulmuştur. Deney gruplarında tartışma odaklı fen öğretimi ve kontrol gruplarında ise geleneksel öğretim yaklaşımı ile dersler işlenmiştir. Uygulamaların ilk haftasında ön testler, uygulama sonunda son testler uygulanmış ve tüm testlere katılan öğrencilerin test puanları değerlendirmeye alınmıştır. Ön test ve son testler uygulamalar bittikten sonra değerlendirilmiştir.

Öğrencilere öğretilmek üzere 7. sınıf fen bilgisi müfredatından “Maddenin İç Yapısına Yolculuk” ünitesi ve 8. sınıf müfredatından “Maddedeki Değişim ve Enerji” ünitesinden seçilen “Kimyasal Bağlar” ve “Asitler ve Bazlar” konuları seçilmiştir. Üniteler kapsamında öğrencilere verilmek istenen hedef davranışlar belirlenmiş ve toplam ders saatine göre dağılımı yapılarak ders planları oluşturulmuştur. Derslerde verilmek istenen kavramlar ve kavramlar arası bağlantılar programda verilen sıralamaya uygun olarak düzenleme yapılmıştır. Bilimin doğası ile ilgili kavramların öğretimi için uygulanması düşünülen etkinlikler de ders planlarının geliştirilmesi sırasında dikkate alınmıştır.

7. sınıflarda haftada üç saat işlenen derslerde sırasıyla madde, maddenin halleri, maddenin yapısı, ayırt edici özellikler, fiziksel değişim, kimyasal değişim, karışım, karışımların ayrılması, element, bileşik, çözelti, atom, atomun yapısı, iyon ve periyodik cetvel kavramları verilmiştir. Bu kavramlara ek olarak bilimin doğasıyla ilgili öğretim etkinlikleri yapılmıştır. Deney grubunda deneylere, tartışma etkinliklerine, video gösterimi ve bilgisayar destekli etkinliklere yer verilirken, kontrol grubunda deneylere, video gösterimi ve düz anlatıma ağırlık verilmiştir.

8. sınıflarda haftalık üç ders saatinde sırasıyla; kimyasal bağ, oktet kuralı, iyonik bağ, kovalent bağ, polar ve apolar kovalent bağ, kimyasal tepkime, tepkime türleri, tepkimelerin denkleştirilmesi, asit, baz, tuz, kuvvetli ve zayıf asit-baz kavramları verilmiştir. Bu kavramlara ek olarak bilimin doğası ile ilgili öğretim etkinlikleri yapılmıştır. Deney grubunda deneylere, tartışma etkinliklerine, bilgisayar destekli etkinliklere yer verilirken, kontrol grubunda deneyler ve anlatım yöntemi kullanılmıştır.

Araştırmada bilimin doğası ile ilgili verilmek istenen hedef davranışlar şunlardır:

• bilimsel bilginin kesin olmayan değişken bir yapıya sahip olduğu, • bilimsel bilginin deneysel bir temelinin bulunduğu,

• deneysel delillerin yanı sıra bilim adamlarının yaratıcılığının ve akıl yürütme gücünün de bilimsel bilginin oluşturulma sürecini etkilediği,

• bilim insanlarının var olan şahsi bilgilerinden, kişisel tercihlerinden, ön yargılarından, geçmiş yaşantılarından, yaşadıkları çevrenin değer yargılarından, kültür ve inançlarından etkilendiklerini ve bu nedenle bilimin objektif olduğu kadar, subjektif bir yapıya da sahip olduğu,

• bilimsel modellerin gerçeğin birer kopyası olmadığı ve çeşitli sınırlılıklara sahip oldukları,

• bilimsel araştırmaların her safhasında yaratıcılık ve hayal etme gücünün kullanıldığı, • bilimsel araştırmaların insanoğlunun yaşam standardını yükseltmek, huzurunu

artırmak ve Dünyayı daha iyi yaşanabilir bir yer haline getirmek amacıyla yapıldığı öğrenciler tarafından kavranır.

Araştırmada deney ve kontrol gruplarında 7. sınıflar için dersler paralel yürütülerek aynı zamanda bitirilmiştir. 8. sınıf deney grubunda ise dersler resmi tatiller ve sınav tarihlerine denk gelmesi nedeniyle kontrol grubundan daha geç tamamlanmıştır.

İkinci yıla ait uygulamalarda ise 2007-2008 öğretim yılında 8. sınıfa geçmiş olan 7. sınıf deney ve kontrol gruplarıyla çalışılmıştır. Eğitim-öğretim yılının başlamasıyla ön testler, uygulamaların bitiminden sonra son testler yapılmıştır. Yine tüm ön testlere katılan öğrenciler uygulama kapsamında değerlendirilmiştir.