a 7 sınıf fen bilgisi konuları ile ilgili mülakatlar

Deney grubunda 4 kız 4 erkek (7A), kontrol grubunda 5 kız 3 erkek (7B) öğrenci ile görüşme yapılmıştır.

“Atom, molekül, element, bileşik, çözelti karışım ne demektir? Element ve

bileşik arasındaki fark nedir? Çözelti ve karışım arasındaki fark nedir?” sorusu

öğrencilere yöneltildiğinde deney grubu öğrencileri çoğunlukla madde, atom, element tanımlarını doğru vermiştir. Kontrol grubundaki yanlış cevaplara örnek aşağıdadır.

7B S: .. “içinde çekirdekleri olan madde… Bir atomun içinde maddeler vardır.” 7B H: ... “Atom bildiğimiz yuvarlaktır, simite benzer. tanecikleri vardır, kenarlarında. İçinde bir tane daha yuvarlak vardır içinde bir tane daha üç yuvarlak var. Kenarlarında tanecikler var.” İçindeki yuvarlaklar nedir?…cevap yok Molekülün tanımı her iki gruptan da tam verebilen olmamıştır. Element, bileşik ve karışımı tanımlarken öğrencilerin birleşme oranları ve saf madde olup olmadığıyla ilgili çelişkileri olduğu belirlenmiştir. Çözelti ve karışımın özellikleri ve ayrılabilmesiyle ilgili yanlışlar kontrol grubunda çoğunluktadır.

7A E: … Erime noktası karışımda sabittir bileşikte ise sabit değildir. Altın-bakır karışımı bileşik olabilir… karışım özelliklerini kaybeder çözelti özelliğini geri alabiliyor karışım alamıyor.

7A Ç:… karışımlar erime noktaları ve kaynama noktaları aynı olan… Su ve alkolün kaynama noktaları sabit, elementlerin sabit değildir oksijenin kaynama noktası ile klorun kaynama noktası aynı değildir kütle numaraları farklıdır…..karışımların en ve kn ile elementlerinkini karşılaştır. Elementle bileşikler sabittir, karışımda sabit değildir. Çözelti içerisinde çözünen çözen bulunan karışımdır. Özelliği her yerde aynı olmaz heterojen karışımdır..

7AU:.. Molekül atomun içindeki tanecikler… Bileşikle elementin farkı, iki tane bileşik birleşince elementi oluşturur, element hiçbir şeye ayrılamıyordu..

7A C:… molekülde atom daha büyüğüne denir. Molekülde atomun içinde bulunan parçacıklar. Element bir maddenin belirli oranlarda birleşmesine denir. Bileşik bir maddenin ayrı ayrı (farklı) oranlarda birleşmesine denir.

7B S:… Bileşik bir maddenin iki veya daha çok maddeyle birleşerek oluşturduğu şeylere denir. Tebeşirle su karıştırırsak bileşik örneği…

7B E: ..Bileşik iki veya daha fazla maddenin her oranda birleşmesidir. Karışım iki veya daha fazla maddenin belirli oranda karışmasıdır. …

7B Ö: Bileşik iki veya daha fazla maddelerin özelliklerini kaybederek bir araya gelmesine denir… farklı oranlarda…aynı oranda da olur….… karışımlar ayrılabilir çözeltiler ayrılmaz.Bileşikler ayrıştırılabilir mi? Evet. Örnek, Toprak ve su bileşik

“Fiziksel ve kimyasal değişim nedir? Örnek verir misin? Donma, yanma ve çözünme olaylarını değişim türünden sınıflandırır mısın?” sorusuna öğrencilerin

çoğu tanım, donma ve yanma için doğru cevap vermiştir. Çözünmenin fiziksel mi kimyasal mı olduğunda deney grubundan üç kontrol grubundan dört öğrenci yanlış cevap vermiş veya açıklama yapamamıştır. Öğrenciler erime ve çözünmeyi karıştırmaktadır.

7A Ç:…Çözünme kimyasaldır. Çünkü tuzun içerisinde bazı değişimler oluyor karıştırdığımız zamanda eriyor yok oluyor. Erime nedir? Erime bir maddenin değişik şekillerde ortaya çıkması buzun suya dönüşmesi… tuzu suya koyduğumuzda … kayboluyor ..çözünüyor.

7A P:…Tuzun suda çözünmesi kimyasal, geri dönüşümü olmuyor çünkü. Suyu buharlaştırırsak fiziksel. Çözünme bir maddeyi dondurduğumuzda eski haline geliyor yani çözülüyor. Tuzun suda çözünmesi dersem?tuzu suya atınca çözünüyor zaten geri dönüşüm olamaz.

7A C: ... Çözünme de kimyasal bir madde çözdüğümüz zaman madde eski haline dönemiyor, mesela tuzlu suyu karıştırdığımızda tuz suda çözünüyor çözünmüş olan tuz geri kuru haline dönemiyor. …

7B Ş:…Tuz suya atıldığında eriyor. Suya atıldığında dibinde kalıyor ya eriyor…çözünmede iyonlar küçülmüş gibi… kimyasal değişimdir.

7B F: … suyun donması fiziksel. Çözünme?... kimyasal gerekçem yok

7B H:…Fiziksel değişim bir maddenin değişmesi, örneğin kolaya şeker atınca asidi gidiyor. Kimyasal değişim bir maddenin değişmesi, örnek sütün kaymağı…”

7B S:…Çözünme olayı tuzu suya atarsak karıştırırız geri dönülemez kimyasal değişimdir. Suyla tuzu karıştırırız bir kaba koyarız sıcak derecede ısıtırız su buharlaşır tuzu elde ederiz o zaman bu fizikseldir.

“Atomun yapısı çizerek kimyasal olaylarda atomda değişime uğrayan tanecik hangisidir açıklar mısın?”sorusuna deney grubundan 4 kontrol grubunda 6 öğrenci

yanlış cevap vermiştir. Bu öğrenciler elektronun belirli çizgilerde dolaştığını (7A P, 7A U, 7B Ş) ve değişime uğrayan kısmın çekirdek (7B S, 7B R, 7B Ş)/ nötron(7B F, 7B Ö)/ proton (7A P, 7A E) olduğunu belirtmişlerdir.

7A E:…Proton etkilidir çünkü çekirdeğin içinde bulunuyor. Proton hareketli midir? proton…sabittir. Proton sabit olduğundan dolayı elektron…. 6C tepkimeye girdiği zaman p, e, n hangisi değişir? Elektron. Elektron dağılımı nasıldır ve hangi elektron.değişir? 2-4, 2 elektron.

7A P: …atomda proton nötron vardı elektronlar da var onlar dağılıyorlar. Kimyasal değişmede etkili olan tanecik protondur…proton ve nötron çekirdektedir kimyasal değişmeye etkisi olabilir mi? Uğrayabilir...

7B Ş: ...Çekirdektir. Neden? En ortada bu var… hem de tanecikli çekirdek… Elektron nedir duydun mu nerde bulunur? Atomda elektron var çekirdeğin dışında bulunur yuvarlak…belirli çizgisi var onun üzerinde durur… çekirdeğin içinde nötron var etrafında yörüngede proton var elektronlar protonunda etrafında elektron bulunur.

7B H:…etkilenen tanecikler ortası ve kenarlar olabilir. Ortasındaki bölgeye hücre denir sanırım… çekirdekte değişme olur? kenarlarında değişme olur …kenarlarındaki taneciklerde.

“Su ve buz gibi madde hal değiştirdiğinde atomların hali,kütlesi,enerjisi ve büyüklüğü nasıl değişir?sorusunda öğrenciler sudaki bir taneciğin kütlesi ile hacmini

karıştırmış, büyüklüğünün değiştiğini söylemiştir. Öğrenciler katı, sıvı ve gaz taneciklerinin istiflenme biçimini çizerek yorum yapmaları istendiğinde enerjideki değişimi doğru yorumlamış, buz için kütle verip eridiğinde kaç gram su olur şeklinde sorulduğunda bazıları düzeltme yapıp doğru cevaplarken (7B S, 7A C, 7A E) bazıları yine yanlış cevap vermişlerdir (7B Ö, 7B S, 7B E, 7A P).

7A E1: …su donduğunda dış yapısı donar tanecikleri donmaz, tanecikleri büyüklüğü değişir, kütlesi değişir herhalde. Enerjileri değişmez. Donduğundan dolayı ağırlığı daha fazla olur. ..Eridiğinde atomlarının kütlesi değişir mi atomlar da mı eridi? Erimez yok. Büyüklükleri değişir mi? Değişir. Katıyken bir Şekil 4.aldığından dolayı açıldığı zaman sıvı hale geldiği zaman birbirinden dağılıyor ondan dolayı değişir. Enerjileri değişmez. Yine aynı.

7A E2: ...atomlar donmaz, kütlesi maddeye göre değişir…su donduğu zaman buzdakinin kütlesi daha ağır olur çünkü atomlar buzda daha sık olduğu için daha ağır olur…enerjisi değişir. … Enerji atomda hal değişiminde değişir… atomların büyüklüğü değişir. Katı daha çok yer kaplar sıvıya geçince daha az kaplar…tek bir atomu gösterip soruldu ….değişmez hacmi değişir.

7B S:…donduğundasudaki atomlar hal değiştirir büyüklükleri değişmez… kütlesi değişir mi buzdaki bir taneciğin kütlesiyle sudaki ve gaz halinde kütle değişir mi? Değişir. Çünkü ayrı şeyler. 10 gram buz erirse kütlesi ne? 10 gram olur. 10 gram suyu buharlaştırırsam kütlesi ne olur? 10 gram. Değişmiyor. Mesela buzu kaba koyduk daha fazla olur eriyince azalır. Değişir dedim ama değişmez.

7B E:…Katıdan sıvıya geçtiğinde madde atomları da hal değiştirir. Atomların kütlesi değişir. Su 100g ise buza dönüştüğünde biraz daha ağır olur. 100 g suyu

tartalım eridiğinde kaç gram olur? 80 g olur. Kabı doldurduğunda eridiğinde biraz daha azalır…

“10 g tuz ve 100g su içine atılırsa son kütle ne olur? Karıştırılırsa ne olur? Cevabının nedenini açıklar mısın?” sorusuna deney ve kontrol grubundan ikişer kişi

tam doğru cevap vermiştir. Deney grubundaki öğrencilerden bazıları tuz ilavesinden sonra hacimdeki azalmayı (sınıfta yapılan TGA etkinliğine alkol ve su karıştırıldığında toplam hacimde azalma gözlenmişti) kastederek karıştırdıktan sonra kütlenin azalacağını (7A U, 7A E) söylemiştir. Kontrol grubundaysa tuz eridiği için miktarın 110 dan az olacağını (S, H, Ö, S, E) belirtmişlerdir. Çözünme ve erimeyi birbirine karıştıranlar olmuştur.

7B S1: değişmez çünkü çözünür gramı aynı olur suyun gramı olur. Toplam 100 gram olur tuz çözündü. Karıştırınca kütle 110 gram çözündüğü için 100 gram olur. Çözündüğünde madde yok mu olur? Evet. Çözünme nasıl bir değişmedir? Kimyasal.

7B S2: 110 gram olur karıştırırsam biraz azalır çünkü hocam çözünüyor…çözünme o cismin yok olması ama tadının gitmemesi…çözünüyor…karıştırırız ağır olur çözününce de azalır. Çözünme bir cismin belirli bir şeye kadar görünmemesi…homojen dağıldığı durumda kütlesi değişir mi? Karıştırdıktan sonra azalır …çayın içine şeker atınca biraz çoğalıyor… çözünme fizikseldir geri dönüşebilir buharlaştırınca.

“Periyodik cetvelde aynı grup ve periyottaki elementler için ortak ve farklı özellikler nelerdir?”sorusuna deney grubunda doğru cevap veren öğrenciler varken

(7A B, E, Ç, E, C) kontrol grubundan doğru cevap veren daha azdır (7B Ş). Ayrıca elektron dağılımı, grup ve periyot numarası bulma, iyon oluşumu sorulduğunda kontrol grubunda cevap veremeyenler (R, S, F, Ö)olmuştur.

7B Ş:…periyodik cetvel büyüklüğüne göre…başlangıç noktasına göre düzenlenmiştir. Grupta büyüklükleri farklı olabilir, hacimleri ve kütleleri farklı olabilir.

7A U:…Grup dikey, periyot yataydı. Aynı grupta son yörüngelerinde aynı sayıda elektron olur. Elektronları benzer,…elektron alıp vermesi kimyasal özelliktir kimyasal özellikleri farklı fiziksel özellikleri aynıdır. Aynı periyotta olursa … 2-8-1 ise 3 periyotu var.

7B Ö:…Elektron dağılımını bilmiyorum…..iyon nedir? Elektron yüklü maddeler. Elektron verirse yükü eksi elektron alırsa artı olur. Enerji düzeylerini atom numarasına göre dağıtırız atom numarası elektron sayısına eşit.