Lizbon Stratejisi

AB’nin 2000 yılında yapılan Lizbon Stratejisi ile 2010 yılına kadar AB’nin dünyada rekabet gücü en yüksek, dinamik, bilgi ekonomisi niteliği kazanmış, daha iyi istihdam ve büyük bir sosyal uyum içeren sürdürülebilir büyüme elde etmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, çevre dostu, sürdürülebilir bir kalkınmanın sağlanması, teknoloji ve yenilikçilik yatırımlarının arttırılması, işletmelerin rekabet güçlerinin korunması ve geliştirilmesi, yeni pazarlara açılma Birliğin temel hedeflerini oluşturmaktadır. Bu hedeflerin yansıdığı sanayileşme stratejisi, üye ülkelerin ve üyeliğe aday ülkelerin sanayileşme stratejilerinin, programlarının ve planlarının oluşturulması açısından önem taşıdığı kadar işletmeler açısından da önem taşımakta olduğundan aşağıdaki Tablo 18’de özet olarak ifade edilmektedir.

Tablo 18: AB’nin Sanayi Stratejisinin Dünü, Bugünü ve Hedefleri

Dünkü

Stratejisi Bugünkü Stratejisi Hedef Stratejisi

Ürün Stratejileri Büyük seri, standart mal üretimi Ürün/fiyat oranı Kalite kontrolü

Küçük seri, özel nitelikli mal üretimi

Çözüm-satış sonrası hizmetler

Performans kontrolü

Bireysel düzeyde ihtiyaçlara cevap veren özel ürünler

Yüksek kaliteli ürüne yüksek fiyat Tasarım, üretim ve pazarlamaya eş değerde önem vermek

Üretim Stratejileri Miktar, ölçek ekonomisi Bilgi işlem destekli üretim Hızlı teslimat, ürün çeşitliliği Esneklik Lojistik tasarım

Hızla yeni ürünleri pazara sürmek Çok işlevli üretim tezgahları

El emeği, taşıma gibi faktörleri asgariye indirmek Organizasyon Stratejileri Karmaşık yapılar Hiyerarşi Organizasyon, bireysel

sorumluluk Üretim ve hizmetleri aksatıcı etkenleri yok etmek Görevleri bireyselleştirerek hızlı çözüm elde etmek Doğrudan Yatırım ve Pazara Giriş Stratejileri Bölgesel ve ulusal pazarlar Taşeron iş tarzı Emek yoğun ağırlıklı yan sanayi ile işbirliği Dünya pazarları Kapsamlı ortaklıklar çerçevesinde taşeron işlerin verilmesi Anahtar pazarlara doğrudan yatırım

Mal ve hizmetlerin pazarda gerçek ihtiyaçlara cevap vermesi

Risklerin ve karların paylaşımına ortak olabilmek

Yeni pazarlarda doğrudan rekabete açılmak

Kaynak: Mustafa H. ÇOLAKOĞLU, KOBİ Rehberi, TOBB Genel Yayın No Genel: 359-PM:2, Yorum Matbaacılık, Nisan 2002, s.9.

Tablo 18’den da görüldüğü üzere AB sanayisinin bugünkü stratejisinin KOBİ’lere yönelik olduğu söylenebilir. Özellikle esneklik ve taşeron işlerin verilmesi bu açıdan önemlidir.

Değişen dünya ekonomisinin yakalanması ve hakim rolünün oynanması için Lizbon Stratejisi’nin güncellenmesi savunulmuştur. Üst düzey çalışma gurubu başkanı W. KOK tarafından hazırlanan bir raporda154 _{Lizbon Stratejisi’nin dört yıllık dönemi}

154 _{Ayrıntılı bilgi için bkz: Wim KOK, Facing the Challenge The Lisbon Strategy for Growth and} Employment, European Communities, Luxemburg: Office for Official Publication of the European

irdelenerek; hedeflerin tutturulamadığı, bunun sebebinin de hedeflerin birbiri ile çakıştığı ve üye ülkelerin bu konudaki çalışmalarının yetersiz bulunduğu savunularak Yeni Lizbon Stratejisi’nin bir anlamda çerçevesi çizilmiştir. Rapora göre, Bilgi ve İletişim Teknolojisi (ICT) konusunda politikaların oluşturulmasının gerekliliği vurgulanmıştır. Böylece 2010 büyüme ve istihdam oluşturma ve bir Avrupa bilgi toplumuna ulaşmak için bilgi ve yenilikçiliğin en önemli araç olduğu belirtilmiştir. Yeni iş imkanı oluşturma ve büyümeyi sağlamanın en önemli kaynağı olarak gösterilen KOBİ’lerin ve yeni firmaların, bu yeni politikalarla desteklenmesi gerektiğinin altı çizilmiştir.

AB Komisyonu Şubat 2005 tarihinde yeni Lizbon Stratejisi hedeflerini daha güçlü büyüme ve daha kaliteli ve daha iyi iş imkanı oluşturma olarak benimsenmesini önermiştir. Bu iki hedefin gerçekleşmesi için ise AB kurumları ile üye ülkelerin birlikte çalışması önerilmiştir. Genel politikaların, yasal mevzuatların ve ulusal politikaların desteklenmesi için yüksek bir katma değer oluşturulması amacıyla anahtar görevi görecek eylemler önerilmiştir. Bunlar155:

• Avrupa’da yenilikçiliğin ve bilginin desteklenmesi, • Devlet yardımları politikasının reformu,

• İş dünyasına yönelik yasal çerçevenin basitleştirilmesi ve geliştirilmesi, • Ortak pazarın hizmetler alanında tamamlanması,

• İşçi ve akademik hareketliliğin önündeki engellerin kaldırılması, • Ekonomik göç konusunda ortak bir görüşün oluşturulması,

• Ekonominin yeniden yapılanmasının sosyal sonuçları ile ilgili etkilerin desteklenmesidir.

Lizbon stratejisi’nin hedeflerini; hizmet pazarını geliştirmek, idari yükleri azaltmak, beşeri sermayeyi arttırmak, Ar-Ge harcamalarına GSYİH’den yüzde 3 oranında pay ayırmak ve istihdam oranını (yüzde 70) arttırmak olarak dört gruba ayırmak mümkündür156_.

Lizbon Stratejisi’nin hedeflerinin gerçekleşebilmesi için KOBİ’lere büyük bir görev düşmektedir. Bu amaçla AB işletmelerinin girişimci ve yenilikçi olmaları gerekmektedir. Temelde işletmelerin kurulması, büyümesi ve gelişmesi için uygun ortam oluşturması politikası izleyen AB, bu yönde KOBİ’lere yönelik politika araçları ve programları oluşturmaktadır.

155 _{Communication From The Commisison To The Council And European Parliament, Common Actions} for Growth and Employment: The Community Lisbon Programme, COM(200) 330 Final, Brussels,

20.07.2005, p.4.

156 _{George M.M. GELAUF, Arjan M. LEJEUR, “The New Lisbon Strategy An Estimation of the Economic} Impact of Reaching Five Lisbon Targets”, Enterprise and Industry Directorate-General European Commission, Belgium, January 2006, p.9.

Ocak 2006 tarihinde Komisyon tarafından hazırlanan “Daha İyi Büyüme ve İş İmkânı Sağlama Yıllık İlerleme Raporu”na göre dört öncelikli hedef alanında üye ülkelerle işbirliği yapılması belirlenmiştir. Birincisi bilgi ve inovasyonda daha fazla yatırım yapmak, ikincisi, iş potansiyelini ortaya çıkarmak; özellikle KOBİ’lerde, üçüncüsü, küreselleşme sürecine ve nüfusun yaşlanmasına ayak uydurmaktır. Sonuncusu ise, Birliğin enerji politikalarını bütünleştirmektir. Bu önceliklere göre belirlenen geleceğe yönelik politikalar ise tek bir Avrupa bilgi alanı oluşturmak, araştırma da yatırım ve inovasyonu arttırmak (Ar-Ge harcamalarının GSYİH’nin yüzde 3’ü) ve bunların sonucunda dahi iyi bir kamu hizmeti sağlamak ve yaşam kalitesini arttırmak gelmektedir157_.

Birinci hedefe göre, ülkelerin Ar-Ge amaçlı devlet yardımlarının oranını ikiye katlamaları (yüzde 12’den yüzde 25’e çıkması) ve AB yapısal fonlarının Ar-Ge ve bilgi teknolojilerine kaydırılması belirlenmiştir.

İkinci hedefe göre ise AB’de girişimciliğin önündeki engellerin kaldırılması, bürokratik ve idari işlemlerin azaltılması için 2007 yılı sonuna kadar üye ülkelerin ulusal mevzuattan kaynaklanan idari maliyetleri hesaplayacak bir yöntem benimsemeleri ve uygulamaya koymaları gerektiği belirtilmiştir. AB Komisyonu ise aynı uygulamayı AB mevzuatı için yapacağı vurgulanmıştır. Bu araştırma sonucunda Komisyon ulusal ve AB kaynaklı idari maliyetleri belirleyerek, uygun bulunan alanlarda maliyetlerin azaltılması için öneriler getirecektir. Ayrıca Komisyon 2007 yılı sonuna kadar idari yükün azaltılması amacıyla bazı küçük çaplı devlet yardımlarının bildirilmesi zorunluluğunu kaldıracaktır. Bu eylem kapsamında sunulan öneriler ise:

2007 yılı sonuna kadar tüm üye ülkelerde iş kurmak için gereken tüm idari, bürokratik işlemlerin tek bir hizmet noktasından gerçekleştirilmesi için gerekli düzenlemelerin yapılması, işlemlerin mümkün olduğunca elektronik ortama kaydırılması ve iş kurmak için gereken sürenin yarıya indirilmesi, herhangi bir AB ülkesinde yeni bir şirket kurma işlemlerinin en fazla bir hafta içinde tamamlanması, iş kurma maliyetlerinin asgari düzeyde tutulması gerekmektedir; ilk elemanın işe alınması için gerekli işlemlerin tek bir idari kurumda yapılması, girişimcilik dersinin üye ülkelerde eğitim programına dahil edilmesi, yasal olarak kurdukları ülkenin vergi sisteminin geçerli olduğu pilot projelerde KOBİ’lerin sınır ötesi faaliyetlerinin kolaylaştırılması, AB Komisyon’unun tek bir KDV noktası, modern ve daha yalın bir gümrük sistemi

157 _{Commisison of The European Comminities, Communication From The Commission To The Council,} The European Parliement, The European Economic and Social Committee and The Committee of The Region, i2010-First Annual Report on the European Information Society, Brussels, 19.05.2006, COM 2006 215 Final, SEC (2006)604, p.4-9.

oluşturulması için önerilerinin Konsey tarafından bir an önce benimsenmesi, KOBİ’lerin mali desteğe ulaşımının kolaylaştırılması158 _{şeklinde sıralanmıştır.}