2.2. AVRUPA BİRLİĞİ’NDE KÜÇÜK ve ORTA BÜYÜKLÜKTEKİ İŞLETMELER
2.2.1. Avrupa Birliği’nde Çeşitli Ülkelerde KOBİ Tanımları
AB üyesi Almanya, Danimarka, Avusturya, Polonya ve İngiltere’de gibi ülkelerin KOBİ tanımlarına çalışmanın bu kısmında yer verilecektir. Söz konusu tanımlar genel olarak benzer olmakla birlikte, aralarında bazı farklılıklar da bulunmaktadır. Daha önce de değinildiği üzere bu tanımların farklı olması her ülkenin farklı karakteristik yapılarının olmasından kaynaklanmaktadır.
136 The Activities of the European Union for Small and Medium- Sized Enterprises (SMEs) SME Envoy Report, Brussels, SEC 2005/170, 08.02.2005, p.7.
137 Özlem YONAR, Avrupa Birliği’nde KOBİ’ler, USAK Stratejik Gündem, http://www.usakgundem.com/yazarlar.php?id=16&type=9, Erişim: 27/05/2006.
2.2.1.1. Almanya
Münih Üniversitesi’nin Ekonomik Araştırmalar IFO Enstitüsü, KOBİ’lerin tanımında, sektörlerdeki özel yapılanmalar nedeniyle farklı bilgiler verildiğini vurgulamaktadır. IFO Enstitüsü, İmalat sektöründe 500 kişiden az çalışanı olan ve toptan ticaretinde (toptancılık yaparsa) yıllık satış tutarı 50 milyon Avro’ya kadar olan işletmeleri KOBİ olarak nitelendirmektedir. Eğer işletme perakendeci ya da inşaat sektöründe ise, 200 kişiden az istihdamı olan ve yıllık satış tutarı 12.5 milyon Avro’yu aşmayan işletmeler KOBİ sayılmaktadır138.
KOBİ’ler Almanya da çalışma alanlarının yüzde 80’ini ve tüm mesleklerin yüzde 70’ini sağlamaktadır. Bu rakamlar bize buradaki tüm firmaların meydana getirdiği katma/gayrisafi değerin yüzde 50’sini sağlama nedenini açıklamaktadır. 500 kişiden daha az çalışanı olan tüm yenilikçi şirketlerin yüzde 95’i KOBİ niteliğindeki işletmelerden oluşmaktadır. KOBİ’ler tarafından yapılan yatırımlar Almanya’nın büyüme, yenilikler ve iş ortamı oluşumu için özellikle önemlidir. Ayrıca, yeni iş ve işverenlerin uygun ekonomik ortamını oluşturma da Federal Devlet’e de bağlıdır. Bu, küçük ve orta ölçekli işletmelerde bürokratik engellerin azaltılması, aynı zamanda yenilikçi kapasitenin arttırılması ve düşünce zenginliğinin oluşturulmasıyla eşit derecede önemlidir139.
2.2.1.2. Danimarka
Danimarka’daki KOBİ tanımı AB’nin KOBİ tanımı ile uyumludur. KOBİ’lerin ekonomi içindeki payı yüzde 98 ve mikro işletmelerin toplam işletmeler içindeki payı yüzde 92’dir. KOBİ’ler toplam istihdamın yüzde 70’ini, mikro işletmeler ise yüzde 30’unu karşılamaktadır. KOBİ’lerin yüzde 27’si elektronik ticaret yapmaktadır. KOBİ politikasından tamamen sorumlu olan Ekonomi ve İşletme Bakanlığı’nın yanında çok sayıda ajans politikaların uygulanması açısından görevlendirilmiştir. Son yıllarda girişimcilik konusuna daha çok önem veren Danimarka, yenilikçi girişimciler için eğitim, finans ve danışmanlık gibi bir takım yardım paketleri oluşturmuştur140.
Ülkedeki firmaların neredeyse tamamı KOBİ’lerden oluşmaktadır. Büyük firmaların toplam firmalara oranı yalnızca yüzde 0.2’dir. Girişimci faaliyetleri ve politikaları, girişimciler için hedef sektörler, finans, eğitim, iflas kanunu ve altyapı gibi
138 Ifo Institute for Economic Research,
http://www.cesifo-group.de/portal/page?_pageid=36,1269027&_dad=portal&_schema=PORTAL, Erişim: 29.05.2006.
139 Federal Ministry of Economics and Technology Public Relation P3, Annual Economic Report 2006, January 2006, Berlin, p.54.
140 KOSGEB Ekonomik ve Stratejik Araştırmalar Merkez Müdürlüğü, Danimarka’da KOBİ’lere Yönelik Stratejik Çalışmalar, KOSGEB, Ankara, Temmuz 2005, s.1-2.
konularda yeni kurulacak olan işletmeler için hem yardım paketleri hazırlamakta hem de mevcut sistemi düzenlemektedir. Amaç 2010 yılına kadar ülkeyi AB’nin girişimci ülkesi yapmaktır141.
2.2.1.3. Avusturya
Avusturya’da 200 kişiden az istihdamı olan işletmeler KOBİ olarak nitelendirilmektedir. İmalat sektöründeki KOBİ’ler istihdamın yüzde 74’ünü oluşturmaktadır. KOBİ’lerin gelişmesine yönelik uygulanan bazı programlar bulunmaktadır. Avusturya Turizmini Kalkındırma Programı (ATDP), turizmin gelişmesi için uygulanan bir programdır. Programda bazı bölgelerin turizm için geliştirilmesi ve böylece Avusturya’nın turizm rekabetinin arttırılması amaçlanmaktadır. Küçük İşletmelerde Girişimciliğin Yapılandırılması (BESB), küçük işletmelerin yeteneklerinin arttırılması ve her kültürden girişimcilerin ülkede desteklenmesi için oluşturulmuştur. BESB iki alt programdan oluşmaktadır: Birincisi, Küçük İşletme Girişimcilik Programı (SBEP); ikincisi, Küçük İşletme Alan Görevlileri Programı (SBFO)’dur. Yenilikçi Yatırım Fonu (IIF), Ulusal Avusturya Teknoloji Vitrini (ATS), Toplu Kalkınma Fonları Programı (PDF) ve Ar-Ge Vergi Ayrıcalığı gibi programları da KOBİ’lerin gelişimi için geliştirilmiştir142.
2.2.1.4. Polonya
Polonya’da 1-50 arası kişi çalıştıran işletmeler küçük işletme, 50-249 arası kişi çalıştıran işletmeler ise orta büyüklükte işletme olarak nitelendirilmektedir. 2002 yılında GSMH’nin yüzde 68,3’ü KOBİ’ler tarafından oluşturulmuştur. Bu oranın yüzde 40,5’i küçük işletmeler, yüzde 8,1’i orta işletmeler ve yüzde 20,1’i de büyük işletmeler tarafından gerçekleştirilmiştir. Oluşturulan katma değerin ise yüzde 59’u, yüzde 11,8’i ve yüzde 29,2’si söz konusu işletmeler tarafından oluşturulmuştur143.
Polonya, KOBİ’lerin rekabet edebilmesi için teknoloji gelişimini sağlama ve transferini serbest bırakma, işgücünün çalışma zamanını ve maliyetini düşürme, piyasaya girişleri kolaylaştırma, girişimciliği destekleme gibi faaliyetleri hızla gerçekleştirmiştir. KOBİ’leri destekledikleri programlar içinde KOBİ’lere Ulusal Sistem Hizmetleri (KSU) önemli bir yer tutmaktadır. Program danışma, eğitim, bilgi ve finans hizmetlerinden oluşmaktadır. Bir diğer destek ise İşyeri Bilgi Ağı (BIN), bir işletmenin
141 Entrepreneurship Index 2004 (Entrepreneurship Conditions in Denmark), National Agency for Enterprise and Construction, Due Design Denmark, December 2004, p.7-10.
142 An Australian Government Initiative, http://www.ausindustry.gov.au, Erişim:29.05.2006.
143 Agnieszka TOKAJ-KRZEWSKA, Aleksander ZOLNİERSKİ, Report on the Condition of the Small and Medium-Sized Enterprise Sector in Poland in 2002-2003, Ministry of the Economy and Labour
Polish Agency for Enterprise Development, Polska Agencja Rozwoju Przedsiebiorczosci, Institute for Terotechnology, Warsaw 2004, p.22.
kuruluş aşamasından başlayarak her türlü ihtiyacını karşılamak amacıyla kurulmuştur. Son olarak da KOBİ’lere İhracatı Teşvik Programı (EXPROM II) özellikle otomotiv endüstrisinde yedek parça, dökümhane, giyim, mobilya, plastik üretimi ve medikal araçlar sektöründe faaliyet gösteren KOBİ’leri desteklemektedir144.
2.2.1.5. İngiltere
İngiltere, KOBİ tanımlarını AB’nin tanım kriterleri ile uyumlaştırmıştır. GSMH’nın yüzde 50’si KOBİ’ler tarafından oluşturulmaktadır. Özel sektörde çalışanların yüzde 58’i KOBİ’lerde istihdam edilmektedir ve yaklaşık olarak 12 milyon kişidir. Ticari yeniliklerin de yüzde 65’i bu tür işletmeler tarafından oluşturulmaktadır. İngiltere’de 4.3 milyon KOBİ bulunmaktadır. Federation of Small Business (FSB) 1974 yılından itibaren KOBİ’lerin tüm faaliyetlerinin yürütülmesinde yardımcı bir rol oynamaktadır145.
İngiltere’deki işletme sahiplerinin üçte ikisi 45 yaşın üstündedir ve iş sahibi olmadan önce başka işlerde çalışmışlardır. En çok faaliyet gösterilen alan endüstri sektörü; toptancılık, perakendecilik ve motor ticareti olarak ayrılmaktadır. KOBİ’lerin üçte ikisinin yıllık satış tutarları toplamı 250 bin Sterlini aşmamaktadır. KOBİ’lerin yüzde 21’i AB pazarına satış yapmaktadır146.
AB’deki bazı ülkelerin KOBİ tanımına yer verildikten sonra daha öncede bahsedildiği üzere AB’de KOBİ politikalarına yer verilecektir.