KISIM 2. MALZEME SEÇİMİ VE TESİSAT SİSTEMLERİ TANIMLARI
2.5. DÜŞÜK SICAKLIK SICAK SU TESİSATI
2.5.2. DÜŞÜK SICAKLIK SICAK SU TESİSATI BORU SEÇİM TABLOLARI
Bu tablolar, kullanılan farklı malzemeler, birleştirme yöntemleri ve kullanım yerleri için rehberlik etmektedir.
Aşağıda belirtilen boru ve bağlantı elamanları imalat ve montaj tipleri malzeme cinsine göre değişmektedir. Ayrıca yalıtım kalınlıkları, yalıtım üzeri kaplama kalınlıkları boruların seçim, montaj ve devreye alma süreçlerin de çok önemli rol oynamaktadır. Boru malzemelerinin gerek ekipmanlar ile bağlantı noktalarında gerekse taşıyıcı sitemler için galvanik reaksiyon çizelgelerinden faydalanılarak elektron geçişine engel olacak dielektrik yalıtım malzemeleri kullanılmalıdır.
35
Bağlantı metotları için bağlantı elemanı üreticisinin tavsiye ve talimatlarına göre boru ve bağlantı elemanı seçilmesi, montajı ve testleri esastır.
Tablo:2.5-1 Bakır Borular ve Bağlantı Yöntemleri
BAKIR Erişilebilir Alanlardaki Montaj
Uygulamaları
Doğrudan Erişimsiz veya Kalıcı Olarak Gizlenmiş
Alanlardaki Montaj Uygulamaları
Nominal Boru çapı DN65mm’e
kadar DN67mm-
150mm >DN150mm DN150mm’e
kadar >DN150mm
1. DN54 mm ' den büyük çaplarda kullanılması önerilmez.
2. Bağlantı elemanları konusunda üretici tarafından belirtilen kısıtlamalara uyunuz.
Tablo:2.5-2 Dikişli siyah ve Galvaniz Çelik Borular ve Bağlantı Yöntemleri
1. DN 50 ve daha küçük çaplarda diğer bağlantıları tercih ediniz.
2. Orta seri borular için 20, 40 ve 65 mm ebatlar hariçtir. Bu çaplar ağır seri kullanılır.
KARBON ÇELİK BORU Erişilebilir Alanlardaki Montaj Uygulamaları
Doğrudan Erişimsiz veya Kalıcı Olarak Gizlenmiş
Alanlardaki Montaj Uygulamaları
Nominal Boru çapı DN50’ye
kadar DN65-
DN150 >DN150 DN150’ye kadar >DN150 Dikişli Çelik Boru TS EN 10255+A1 Orta
Seri 2 2
Dikişli Çelik Boru TS EN 10255 +A1 Ağır
Seri
Dikişsiz siyah Çelik Boru TS EN 10216-1
API 5L
Temperlenmiş Demir Döküm Bağlantı
Parçaları TS11 EN 10242 2
36
Tablo:2.5-3 Paslanmaz Çelik Borular ve Bağlantı Yöntemleri PASLANMAZ ÇELİK Erişilebilir Alanlardaki Montaj
Uygulamaları
DN150 >DN150 DN150’ye kadar >DN150 Dikişli/Dikişsiz Paslanmaz Çelik Borular
AISI 304/316, TS EN 10217-7,-TS EN
10296-2, TS EN 10216-5, ASTM A312
Kaynaklı Birleşim ile Boru Bağlantısı
Baskılı Geçme Yöntemi ile Boru Bağlantısı 1 1
Yüksüklü Boru Bağlantısı 1
1. Sadece bağlantı elemanı üreticilerinin tavsiye ettiği borularla kullanılabilir.
Tablo:2.5-4 Plastik Esaslı Boru Çalışma Sınırları
Uygulama
Tablo:2.5-5 Plastik Esaslı Boru Bağlantı Yöntemleri
Birleştirme Yöntemleri ABS PB PEX PVC-C Çok Katmanlı PE 100 (HDPE) PP PVDF CTP
Dişli Boru Bağlantısı
Yapıştırıcı Madde ile Boru Bağlantısı
Flanşlı Boru Bağlantısı
Termal Füzyon Yöntemi ile Boru
Bağlantısı
Uç Kaynağı ile Boru Bağlantısı
Soket Kaynak Yöntemi ile Boru Bağlantısı Elektrofüzyon Kaynak Yöntemi ile Boru
Bağlantısı
Sıkıştırma Yöntemi ile Boru Bağlantısı 1
Yüksüklü Boru Bağlantısı
1. Çok katmanlı borularda oksijen bariyeri tüm bağlantı elemanlarında sıkıştırma yöndemi uygun olmayabilir.
İmalatçi katalogları esastır.
37 2.6. ORTA SICAKLIK SICAK SU TESİSATI
En yaygın malzeme standart korozyon önleyici cila ile kaplanmış ve gerektiğinde şantiyede tekrar kaplanmış olarak kullanılan siyah yumuşak çelik borulardır.
Boru hattı malzemesi olarak bakır boru nadiren kullanılır. Bakır boru kullanılması durumunda, boru bağlantı parçalarının ve birleştirme yöntemlerinin seçimine özen gösterilmelidir.
Taşma boruları, su hattının üzerindeki delikler ve drenaj hatları, galvanizli yumuşak çelik, bakır boru veya paslanmaz çelikten olacaktır.
Tasarımcı, malzemelerin karıştırılmasının herhangi bir olumsuz etkisinin bulunmadığından emin olmalıdır.
2.6.1. ORTA SICAKLIK SICAK SU İŞLETME KOŞULLARI VE SİSTEM TANIMI İşletme Koşulları
Bu kitap, 90ºC ve 120 ºC basınca kadar sıcak su sistemlerinde kullanılan boru tesisatlarını kapsar. Çalışma sıcaklığı ve basıncı gerek sıcaklığın korunması için ısı yalıtımı gerekse kazan dairesi ve insan geçiş alanlarındaki bölgelerde metal kaplama yapılmasını zorunlu kılar. Boru yalıtım yüzey sıcaklığı 30 ºC üzerinde prensip olarak olamaz. Dış saha, tesisat galerilerinde veya ortam sıcaklığı çok düşük sıcaklık olan yerlerde bulunan borular bulunduğu yer ve koşullar esas alınarak gerek yalıtım malzemesi cinsi ve kalınlığı, gerekse yalıtım üzerindeki malzeme cinsleri değişir.
Sistem Tanımları
Bu bölüm, ticari ve endüstriyel binalar için yapılmış sıcak su ısıtma sistemi boru hatlarını kapsar. Sıcak su sistemleri, direk sıcaklık yayıcılar, sıcak su kalorifer sistemleri, eşanjör devreleri ve daha düşük sıcaklık gereksinimi olan yerden ısıtma veya endüstriyel kurutma su sistemlerini ısı eşanjörleri aracılığıyla beslemek için kullanılır.
Sıcak su sistemleri, açık genleşme tanklı ve doğal çevrimli sistemler ve açık veya kapalı genleşme tanklı devreler için sirkülasyon pompaları ile basınçlandırılacaktır. Sıcak su tesisatında kullanılacak boru, bağlantı parçaları ve yardımcı sistemler için galvanik reaksiyon özenle dikkate alınmalıdır. Sıcak su tasarım koşullarına uygun olarak malzeme ve boru seçilmelidir.
2.6.2. ORTA SICAKLIK SICAK SU TESİSATI BORU SEÇİM TABLOLARI
Bu tablolar, kullanılan farklı malzemeler, birleştirme yöntemleri ve kullanım yerleri için rehberlik etmektedir.
Aşağıda belirtilen boru ve bağlantı elamanları için imalat ve montaj tipleri malzeme cinsine göre değişmektedir. Ayrıca yalıtım kalınlıkları, yalıtım üzeri kaplama kalınlıkları boruların seçim, montaj ve devreye alma süreçlerinde çok önemli rol oynamaktadır. Boru malzemelerinin gerek ekipmanlar ile bağlantı noktalarında gerekse taşıyıcı sitemler için galvanik reaksiyon çizelgelerinden faydalanılarak elektron geçişine engel olacak dielektrik yalıtım malzemeleri kullanılmalıdır.
Bağlantı metotları içerisinde bağlantı elemanı üreticisinin tavsiye ve talimatlarına göre boru ve bağlantı elemanı seçilmesi, montajı ve testleri esastır.
38 Tablo:2.6-1 Bakır Borular ve Bağlantı Yöntemleri
BAKIR Erişilebilir Alanlardaki Montaj
Uygulamaları
150mm >DN150mm DN150mm’e
kadar >DN150mm
1. Sadece bağlantı elemanı üreticilerinin tavsiye ettiği borularla kullanılabilir.
2. 6 bar basınç altında ve sıcaklık sınırlaması ile kullanılır. 54 mm dış çap tan büyük borular için kullanılması tavsiye edilmez
Tablo:2.6-2 Dikişli siyah ve Galvaniz Çelik Borular ve Bağlantı Yöntemleri SİYAH KARBON ÇELİK BORU Erişilebilir Alanlardaki Montaj
Uygulamaları
Doğrudan Erişimsiz veya Kalıcı Olarak Gizlenmiş
Alanlardaki Montaj Uygulamaları
Nominal Boru çapı DN50’ye
kadar
DN65-DN150 >DN150 DN150’ye kadar >DN150 Dikişli Çelik Boru TS EN 10255+A1 Orta
Seri 1 1
Dikişli Çelik Boru TS EN 10255 +A1 Ağır
Seri
Dikişsiz siyah Çelik Boru TS EN 10216-1,
API 5L
Dikişli siyah Çelik Boru TS EN
10217-2019 1 1
Kaynaklanabilir Bağlantı Parçaları TS EN
10253-1
Sıkıştırmalı bağlantı parçaları 3 3
1. Tavsiye edilen Orta ağırlık yumuşak çelik borular için 65 mm ye kadar çaplar için ağır seri kullanılır.
2. Yivli bağlantı 50 mm altında dış çap altında borular için kullanılması tavsiye edilmez.
3. Bağlantı parçaları ile kullanılan sızdırmazlık elemanları sıcaklık sınırları vardır ve 120 ºC altındadır. İmalatçı onayı olmadan bu malzemeler kullanılmamalıdır.
39
Tablo:2.6-3 Paslanmaz Çelik Borular ve Bağlantı Yöntemleri PASLANMAZ ÇELİK Erişilebilir Alanlardaki Montaj
Uygulamaları
Doğrudan Erişimsiz veya Kalıcı Olarak Gizlenmiş
Alanlardaki Montaj Uygulamaları
Nominal Boru çapı DN65’e
kadar
DN67-DN150 >DN67-DN150 DN150’ye
kadar >DN150 Dikişli/Dikişsiz Paslanmaz Çelik Borular
AISI 304/316, TS EN 10217-7,-TS EN 10296-2, TS EN 10216-5, ASTM A312
Kaynaklı Birleşim ile Boru Bağlantısı
Baskılı Geçme Yöntemi ile Boru
Bağlantısı 1 1
Yüksüklü Boru Bağlantısı 1
1. Sadece bağlantı elemanı üreticilerinin tavsiye ettiği borularla kullanılabilir.
Not: Prensip olarak paslanmaz çelik borular orta sıcaklık ısıtma devrelerinde kullanılsa da ileride açıklandığı üzere tüm paslanmaz çelik malzemeler liste olarak tavsiye edilmez.
2.7. YÜKSEK SICAKLIK ISITMA (KIZGIN SU) TESİSATI BORULARI
En yaygın malzeme standart korozyon önleyici cila ile kaplanmış ve gerektiğinde şantiyede tekrar kaplanmış olarak kullanılan siyah yumuşak çelik borulardır.
Boru hattı malzemesi olarak bakır boru nadiren kullanılır. Bakır boru kullanılması durumunda, boru bağlantı parçalarının ve birleştirme yöntemlerinin seçimine özen gösterilmelidir.
Taşma boruları, su hattının üzerindeki delikler ve drenaj hatları, galvanizli yumuşak çelik, bakır boru veya paslanmaz çelikten olacaktır.
Tasarımcı, malzemelerin karıştırılmasının herhangi bir olumsuz etkisinin bulunmadığından emin olmalıdır.
2.7.1. KIZGIN SU İŞLETME ŞARTLARI VE TESİSAT SİSTEMLERİ TANIMI İşletme Koşulları
Bu kitap, 120ºC üstü ve 10 bar basınca kadar kızgın su sistemlerinde kullanılan boru tesisatlarını kapsar. Çalışma sıcaklığı, kişilerin yanmaya neden olmayacak şekilde yalıtılmış boru ve bağlantı parçalarıyla yanlışlıkla temasa karşı korunmaları gerektiği anlamına gelir.
Sistemdeki herhangi bir sızıntı buhara yol açar ve bu çalışan sistemin yakınında ve kapalı alanlarda çalışırken haşlanma riski oluşturacağı dikkate alınmalıdır.
Sistem Tanımları
Bu kitap, ticari ve endüstriyel binalar için yapılmış kızgın su ısıtma sistemi boru hatlarını kapsar. Kızgın su sistemleri, ısıtma cihazları, sıcak su kaloriferleri ve düşük sıcaklıkta sıcak su sistemlerini ısı eşanjörleri aracılığıyla beslemek için kullanılır. Düşük sıcaklıkta sıcak su boru tesisatının kurulumuna ilişkin rehber Bölüm 2.6 ve 2.7 'de verilmiştir.
Tüm kızgın su sistemleri genelde suda çözülmeyecek asal gaz (AZOT) ile basınçlı kapalı genleşme tankı ve sirkülasyon pompaları ile basınçlandırılır. Kızgın su tesisatında kullanılacak bağlantı parçaları ve yardımcı sistemler, kızgın su tasarım koşullarına uygun seçilmelidir.
40 2.7.2. KIZGIN SU TESİSAT BORU SEÇİM TABLOLARI
Bu tablolar, kullanılan farklı malzemeler, birleştirme yöntemleri ve kullanım yerleri için rehberlik etmektedir.
Tablo:2.7-2 Paslanmaz Çelik Borular ve Bağlantı Yöntemleri
PASLANMAZ ÇELİK Erişilebilir Alanlardaki Montaj Uygulamaları
Doğrudan Erişimsiz veya Kalıcı Olarak Gizlenmiş Alanlardaki Montaj Uygulamaları
Nominal Boru çapı DN65’e
kadar
DN67-DN150 >DN150 DN150’ye kadar >DN150 Dikişli/Dikişsiz Paslanmaz Çelik Borular AISI
304/316, TS EN 10217/7-TS EN 10296-2, TS
EN 10216-5, ASTM A312
Kaynaklı Boru Bağlantısı
Baskılı Geçme Boru Bağlantısı
Not: Vidalı veya kaynaklı bağlantıların kullanımı, mevcut boru ve bağlantı parçaları tarafından belirlenir.
Tablo:2.7-2 Dikişli siyah ve Galvaniz Çelik Borular ve Bağlantı Yöntemleri KARBON ÇELİK BORU Erişilebilir Alanlardaki Montaj
Uygulamaları
150mm >DN150mm DN150mm’e
kadar >DN150mm Dikişli Çelik Boru TS EN 10255+A1 Orta
Seri 1 1
Kaynaklanabilir bağlantı parçaları TS EN
10253-1
1. Orta seri çelik boru için 20,40 ve 65mm ölçüler hariçtir.
2.8. BUHAR TESİSATI VE KONDENS HATTI TESİSATI
En yaygın malzeme standart korozyon önleyici yüksek sıcaklığa dayanıklı boya ile kaplanmış ve gerektiğinde şantiyede tekrar aynı nitelikte boya ile boyanan yumuşak siyah dikişsiz çelik borulardır.
Kondens drenajları ve dönüş hatları yumuşak çelik, galvanizli yumuşak çelik, bakır boru veya paslanmaz çelik olabilir. Tablo 2.8.1'e bakınız. Kullanılacak boru ve bağlantı elemanları minerallerden arındırılmış ve sertliği düşürülmüş su kullanıldığı için dikişli borular tavsiye edilmez, ancak bakır boru galvanik reaksiyon değerlerine göre en yaygın kullanılan malzemedir.
41
Tasarımcı, malzemelerin karıştırılmasının herhangi bir olumsuz etkisinin bulunmadığından emin olmalıdır.
2.8.1. İŞLETME ŞARTLARI VE TESİSAT SİSTEMLERİ TANIMI İşletme Koşulları
Bu yayın, 10 bar basınca kadar buhar sistemlerinde kullanılan boru tesisatlarını kapsar.
Binalardaki çoğu buhar sistemi, 10 bar için 184.1ºC olan doymuş buhar sıcaklığında çalışır.
Kızgın buhar, genel olarak enerji üretimi için kullanılır. Bu basınçta veya altında çalışan sistemler için çelik boru tasarımının bu basınç ve sıcaklığın detaylı stres analizine tabi olması gerekmez.
Kazan çıkışındaki Buhar kesme vanasının akış yönündeki boru hattı için tasarım basıncı, BS 2790 ile uyumlu kazanlar için kazan tasarım basıncı veya tesis için BS 1113'e uygun olarak izin verilen maksimum çalışma basıncı olacaktır. Azami basıncı sınırlamak için koruyucu bir cihazın (emniyet vanası veya kapatma vanası) takıldığı durumlarda basınç azaltılabilir.
Yüksek çalışma sıcaklığı, kişilerin yanmaya neden olacak şekilde yalıtılmamış boru hattı veya bağlantı parçaları ile yanlışlıkla temasa karşı korunmaları gerektiği anlamına gelir. Kondens hattından herhangi bir sızıntı buhar gibidir. Buhar sızıntıları görülmeyebilir ve havayı kapalı bir alandan uzaklaştırabilir. Çalışan sistemler yakınında ve kapalı alanlarda çalışırken haşlanma riski değerlendirilirken bu faktörler dikkate alınmalıdır.
Sistem Tanımları
Bu kısım, ticari binalar ve küçük endüstriyel tesislerde kurulu buhar sistemleri boru tesisatlarını kapsar.
Buhar sistemleri, doğrudan tasarım amaçlı ısıtma cihazları, işleme için kullanılan ısı değiştiricilerinde, sıcak su üreticisi boylerlere ve ısı değiştirici aracılığıyla düşük sıcaklıktaki sıcak su sistemlerine doğrudan ısı sağlamak için kullanılır. Buhar, mutfak cihazları, nemlendirme ve sterilizasyon için de kullanılabilir. Üretilen buhar kullanma amacına göre ve besi suyu şartlandırılması ile minerallerden arındırılması ve sterilizasyonu, buharın dağıtım hattı boru cinsleri ve kullanılan vanalar ile kondens dönüş hatları boru cinsleri bir bütün olarak kullanım amacına göre seçilir ve projelendirilir.
Anlık buhar üretimi için küçük sistemlerde ve sıhhi kullanım için genelde su borulu paket buhar üreticileri çokça kullanılmaktadır. Genelde tüm malzeme paslanmaz çelik olarak kullanılmaktadır.
Yüksek kapasiteli duman borulu buhar kazanları, işletme süreci ve talep dalgalanmalarını yönetmek için endüstriyel amaçlı olarak kullanıldığında dikişsiz siyah çelik borular ile kullanılır.
Nemlendirme veya buhar enjeksiyonu için kullanılanlar dışındaki çoğu buhar sistemi, kondens dönüşlü buhar beslemesinden oluşur.
2.8.2. BUHAR TESİSATI VE YOĞUŞMA HATTI BORU SEÇİM TABLOLARI
Bu tablolar, kullanılan farklı malzemeler, birleştirme yöntemleri ve kullanım yerleri için rehberlik etmektedir.
42 Tablo:2.8-1 Bakır Borular ve Bağlantı Yöntemleri BAKIR
Erişilebilir Alanlardaki Montaj
Uygulamaları Doğrudan Erişimsiz veya Kalıcı Olarak Gizlenmiş
Alanlardaki Montaj Uygulamaları Nominal Boru çapı DN65’e kadar DN67- DN150 >DN150 DN150’ye
kadar >DN150
Bakır Boru TS EN 1057+A1
Borudan Bükme Dirsek
Sıkıştırma Yöntemi ile Boru Bağlantısı TS
1254 kısım 2 1
Kapiler-Kılcal TS 1254 kısım 1
Sert lehimli Boru Bağlantısı TS 1254
kısım 5
Baskılı Geçme Yöntemi ile Boru
Bağlantısı 2 2
1. 5 Bar'ın altında çalışan sistemler ile sınırlıdır. 35 mm'nin üstünde tavsiye edilmez.
2. Sadece havalandırmalı kondens borusu. Maksimum sıcaklık ve basınç limitleri için üreticiye danışın. Sadece bağlantı parçası imalatçısı tarafından önerilen borular ile kullanılmalıdır.
Tablo:2.8-2 Dikişli siyah ve Galvaniz Çelik Borular ve Bağlantı yöntemleri SİYAH KARBON ÇELİK Erişilebilir Alanlardaki Montaj
Uygulamaları
Galvanizli Dikişli Normalize Çelik Boru TS
EN 10217-2; 2019 2 2
Dikişsiz Siyah Çelik Çekme Boru TS EN
10216-2
1. 5 bar'ın altında çalışan sistemler ile sınırlıdır. DN35 mm'den büyük çaplar için önerilmez.
2. Sadece kondens hattı için önerilir.
3. Sadece havalandırmalı kondens borusu. Maksimum sıcaklık ve basınç limitleri için üreticiye danışın. Sadece bağlantı imalatçısı tarafından önerilen borular ile kullanılmalıdır.
4. Kaynak ağızlı Siyah boru, boru üretiminde galvanizlenebilir.
2.9. BASINÇLI HAVA ve VAKUM TESİSATI BORULARI
Basınçlı hava tesisatları endüstriyel binalarda el aletleri çalıştırmak veya boyama işlemleri için, otomatik kontrol ekipmanlarını tahrik etmek için, plastik makinalarının şişe şişirme işlemleri için yaygın olarak kullanılmaktadır. Düşük basınçlı hava (7 bar) boru tesisatı devreleri için kullanıma göre çeşitli malzemeler kullanılmaktadır. Kullanılan malzemeler, tesisat işletme
43
devresine göre borular standart galvanizli dikişli çelik, paslanmaz çelik, plastik (Polipropilen, PE vs…), bakır, imalat sonrası galvanize daldırılmış siyah karbon çelik çekme, siyah karbon çelik çekme ve alüminyum borulardır.
Vakum tesisatları gerek kullanım amaçları gerekse teknik sınırlamalardan dolayı boru malzeme seçimi ve bağlantı teknikleri itina ile değerlendirme gerektirir. Prensip olarak vakum tesisatları sıvı akışkanlar dâhil çeşitli küçük kütleli malzemelerin taşınması için kullanılmaktadır. Sıvılarda vakum kavitasyon sorunu nedeni ile ideal yerçekimi ivmesi karşılığı sıvı akışkanın yoğunluğuna göre en fazla 9.8 m SS olur. Özellikle yanıcı patlayıcı sıvı taşımalarında patlama riski ciddi problemdir. Katı malzeme taşımalarında ise taşınan malzemenin boru yüzeyine sürtünmesi neticesi yarattığı statik elektrik benzer şekilde yangın ve patlama riskleri yaratır. İlaç sektöründe, tahıl taşıma için çokça kullanılmaktadır.
Özellikle malzeme seçiminde boru, bağlantı parçaları ve birleştirme yöntemlerinin seçimine özen gösterilmelidir. Tüm malzemelerin birbiri ile uyumlu olması ve korozyon oluşumuna karşın gerekli dayanım sağlanmış olmalıdır.
Tasarımcı/Uygulayıcı, seçilen boru devre elemanları ve malzemelerinin aynı hat üzerinde kullanılmasından dolayı, herhangi bir olumsuz etkisinin bulunmadığından emin olmalıdır.
Aşağıda verilen boru seçimleri için, yaygın kullanımı olan Galvanizli çelik, Paslanmaz çelik, plastik ve bakır boru tabloları verilmiştir. Ancak bunun dışındaki alüminyum ve benzeri diğer farklı malzeme kullanımları için, özel çalışma yaparak tasarımcı ve işveren onayı doğrultusunda kullanım mümkündür.
2.9.1. BASINÇLI HAVA ve VAKUM İŞLETME ŞARTLARI VE TESİSAT SİSTEMLERİ TANIMI İşletme Koşulları
Bu yayın, 8 bar ve altı İşletme basıncına kadar Basınçlı hava sistemlerinde kullanılan boru tesisatlarını kapsar. Endüstriyel binalarda genellikle el aletleri 2-3 bar arası çalışırlar, plastik kaplar 3-4 bar arası basınçla kalıpta şişirilirler. Hijyenik malzeme üretimlerinde hijyenik basınçlı hava, sağlık sektöründe ise hem steril hem de yağsız hava ihtiyacı olur.
Basınçlı hava kullanıldığı sektörün niteliğine bağlı olmak kaydı ile yağlı veya yağsız, normal hava, steril hava, nemli ve kuru hava gerekli debi miktarına göre tesisat için ihtiyaç duyulan boru cinsini ve kullanılacak tesisat ve bağlantı elemanlarını tarif eder.
Tesisat devresi içerisinde bulunan havanın nem yoğuşması tahliye edebilmek için borular sistematik olarak belirli aralıklar ile kademelendirilerek en alt noktalarda drenajlar yapılır.
Ayrıca kullanıcı ekipmanına su gitmesini engellemek için de boru üst kodun dan bağlantı hattı yapılır.
Vakum tesisatları ise negatif basınç altında çeşitli endüstri tesislerinde malzeme taşıma, nem kurutma, amaçlı kullanılmakta ticari binalarda ise esas olarak toz toplamak veya sıvıları boşaltmak amacı ile kullanılır. Genelde borular contalı (O-ring), kelepçeli ve yapıştırma muflu birleştirilir. Flanş kullanımı beraberinde (O-ring) kullanımını zorunlu kılar. Dolayısı ile yüksek vakum değerlerindeki tesisatlar dışındaki tesisatlarda sınırlı kullanımı mevcuttur.
Sistem Tanımları
Bu kısım, ticari binalar ve küçük endüstriyel tesislerde kurulu basınçlı (<862 kPa) hava sistemleri boru tesisatlarını kapsar.
44
Basınçlı hava sistemleri, doğrudan basınçlı hava kompresörleri üzerinden hava soğutucu ve sonrasında hava tanklarına gönderilir. Genelde ring boru devresi yüksek debili sistemlerde basınçlı kaplar standardı gereği işletme basıncına bağlı olarak, dişli, flanş, kaynaklı ve diğer boru cinsleri için farklı bağlantı elemanları ile kullanılırlar.
Otomasyon için kullanılan basınçlı hava (<207 kPa) devreleri gerek düşük basınç değeri gerekse ihtiyaç debisi nedeniyle küçük çaplarda borular dişli, yüksüklü, sıkıştırmalı veya kelepçeli bağlantı elemanları ile kullanılırlar.
Yüksek kapasiteli basınçlı hava debisi gerektiren işletmelerde dur kalk süreci ve talep dalgalanmalarını yönetmek için endüstriyel amaçlı olarak kullanıldığında flanş ve sonradan galvaniz kaplanmış dikişsiz siyah çelik borular ile kullanılır.
Orta ve Yüksek basınçlı hava sistemler (10 bar ve üzeri) genelde Pet şişe üretimi (50 bar), yüksek basınç gerektiren işlemler için ayrı kurallar zinciri ile tesisatlar farklı malzemeler kullanılarak yapılırlar. Bu kitap bu kısmı kapsamaz.
Hijyenik steril basınçlı hava tesisatları ise genelde AISI 316 paslanmaz çelik malzeme ve flanş, yüksüklü, soketli ve kaynaklı kullanılırlar. Hastane ve Medikal amaçlar için Basınçlı hava ve vakum tesisatı işletme basınçları
Tablo:2.9-1 Medikal basınçlı hava ve vakum tesisat Basınç Değerleri Tıbbi Basınçlı hava Anestezi gaz atık tahliye
MV DSV
MV DSV