DİŞLİ MONTAJ

A Toprak Altı, GÖMÜLÜ Tesisatlar

B1 Toprak üstü: çalışma ortam sıcaklığı -25 den 45 °C ve ultraviyole ışığa açık e B2 Toprak üstü: elektrikli ısıtıcı bant ve termal yalıtım ile

C Çalışma sıcaklığı, 80 °C ve üzeri D1 Çözeltiler: Polar olmayan D2 Çözeltiler: polar

E1 Kimyasal: [güçlü,[ ] % sülfürik, hidroklorik asitler E2 Kimyasal: [zayıf,[ ] % sülfürik, hidroklorik asit E3 Kimyasal [zayıf, ][ ] % temel de

E4 Kimyasal: [güçlü, ][ ] % temelde E5 Kimyasal: klor [ ]

K Kimyasal: paslandıran sıvılar E7 Kimyasal: sülfat [ ]

Di-elektrik bağlantı elemanları ve yalıtımlı bağlantı elemanları mutlaka birbirine uygun olmayan malzemeler arasında kullanılır.

Ürün tedarikçi kataloğu https://borsenboru.com/kataloglar

5.3. DİŞLİ MONTAJ 5.3.1. Dişli Birleştirmeler

Paslanmaz çelik borular genellikle kaynaklı birleştirmeler ile montaj edilir, ancak TS 61-210 EN 10266-1 ‘de belirtildiği gibi uygun kaliteler için dişli birleştirmeler mümkündür. Kullanılacak boruların uçları konik veya paralel (BSPT) dişli olmalıdır.

Diş çekme BS 21'e uygun, harici ve paralel konik dişli veya tercihen uygun birleştirme malzemeleri ile eşleşen iç dişleri konikleştirmek sureti ile yapılmalıdır. İç dişli koniklik kullanılıyorsa, diş açmada izin verilen toleransların aşılmamasına özen gösterilmelidir.

Uzun vidalı geri somunlu dişli bağlantılara izin verilmez.

Östenitik paslanmaz çelik dişli bağlantıları için, ASTM A182/A182M’e uygun dişleri ASME B1.20.2M göre açılmış ASME B16.11 standardında 304, 304L, 316, 316L malzemeler ile kullanılır. ASTM D3308 e uygun PE malzeme sızdırmazlık için kullanılır veya uygun nitelikte sıvı sızdırmazlık contası da kullanılabilir.

Ferritik veya martensitik paslanmaz çelik dişli bağlantılar ise ASTM A182/A182M’e uygun boru dişleri ASME B1.20.2M göre açılmış bağlantı elemanı ASME B16.11 uyumlu 430 veya 6a Sınıf 1 malzeme için ASTM D3308 uygun PE bant veya sıvı conta kullanılır.

106 5.3.2. Dirsek ve Birleştirme Parçaları

Dişli dirsekler, kol ayrımları ve redüksiyonlar, BSPT konik dış ve tercihen paralel veya alternatif olarak konik iç dişler BS 143 ve BS 126'ya uygun, 316 paslanmaz çelikten imal edilmiş olmalıdır. Dirsek ve kol ayrımları için yarıçap standardı 1½ D olmalıdır. Kare dirsekler kullanılmaz. Özel T ve uzun yarıçaplı dirsek kullanımı genellikle gerekli değildir.

Standart olarak mevcut olmayan ve boşluk azaltıcıların kullanılmasını engelleyen boyutlar haricinde dişli rakorlar kullanılmalıdır.

Dişli rakorlar, havalandırma veya eğim gereksinimlerini kolaylaştırmak için eş merkezli veya eksantrik olmalıdır.

5.4. KAYNAKLI MONTAJ

Prefabrik paslanmaz çelik boru tesisatı borular için kaynak en iyi fabrika koşullarında gerçekleştirilir. Bu modüller normalde montajı basitleştirmek için flanş bağlantılarla donatılacaktır. Yerinde mümkün olan yerlerde paslanmaz çelik kaynak yapmaktan kaçınılmalıdır. Kaynaklı birleştirmelerin gerilme analizi ve tahribatsız muayenesi gerekecektir.

Not: Paslanmaz çelik kaynağı, krom bileşikleri dumanlarına yol açabilir ve bu nedenle başlamadan önce tüm risk, sağlık ve güvenlik konularının dikkate alınması gerekir.

5.4.1. Kaynak Presli Bağlantı Yöntemleri

Boru, tercihen sahaya teslim edildiği gibi uçları Tablo de gösterildiği gibi kaynak için hazırlanmalıdır.

TABLO 5-2 Boru ve Bağlantı Elemanlarının kaynak ağzı.

Boru kalınlık sınıfı ve Ölçüsü (nominal)

Orta seri Ağır seri

Kare kesim ≤ 40mm ≤ 20mm

35^o açılı ≥ 50mm ≥ 25mm

Paslanmaz çelik kaynağı iki ayrı temel Presli Bağlantı Yöntemiyle uygulanır;

AW-Paslanmaz çelik elektrot (direnç) kaynağı TS EN ISO 3581’ e göre.

Paslanmaz Çelik gaz altı Presli Bağlantı Yöntemleri ile aşağıdaki tiplerde uygulanır:

GTAW: Gaz tungsten ark kaynağı PAW: Plazma ark kaynağı GMAW: Gaz metal ark kaynağı FCAW: Akı özlü ark kaynağı LBW: Lazer ışını kaynağı

Paslanmaz çelik boru tesisatı üzerindeki tüm kaynaklar TS EN ISO 3581’e göre görsel olarak incelenecektir. Tahribatsız muayene, radyografi ve boya penetran muayene kullanılarak ve TS EN 806'da detaylandırılan ölçüde uygulanacaktır.

5.4.2. Kaynaklı Bağlantı Elemanları

Östenitik kaynaklı bağlantı elemanları prensip olarak ya alın kaynağı veya soket kaynağı ile yapılır. Alın kaynağı yapılan bağlantı elemanları ASTM A403/A403M’e göre Östenitik 304, 304L, 316, 316L dövme paslanmaz çelik ASME B16.9’e göre uyumlu CR sınıfı olmalıdır. Soket

107

kaynaklı bağlantı elemanları ise ASME B16.11 uygun WP-S, WP-W, WP-WX, WP-WU sınıflarının birinde olmalıdır.

Ferritik ve Martensitik kaynaklı bağlantı elemanları da prensip olarak alın kaynaklı ve soket kaynaklı olarak ASTM A815/A815M’ e uygun olarak 430, 410 malzeme sınıfı çelikler için ASME B16.9 uygun CR sınıfında alın kaynağı yapılır. Soket kaynaklı bağlantı elemanları ise ASME B16.11 uygun WP-S, WP-W, WP-WX, WP-WU sınıflarının birinde olmalıdır.

Resim 5-1 Paslanmaz Çelik Soket bağlantı

Resim 5-2 Paslanmaz Çelik Alın Kaynak bağlantı

Soket kaynak malzemeleri alın kaynağı malzemeleri

Not: Tüm bağlantı elemanlarının ilgili standarda göre kalite kontrol sınıflarıdır. Aşağıdaki İşaretler, yapılan kaynak kontrolünün içeriğini tanımlar;

WP-S - dikişsiz bağlantı ekipman imalatı

WP-W - kaynaklı fiting imalatı ve sonrasında röntgen kontrolü yapılmış WP-WX - kaynaklı fiting imalatı sonrasında tüm kaynaklar röntgen kontrollü

WP-WU - kaynaklı fiting imalatı sonrasında tüm kaynaklar ultrason ile kontrol edilmiş

Çekme (Bükme) Dirsekler

Dış çapı 50 mm ve daha küçük boyutlar için alan ve görünümün izin verdiği yerde çekilmiş dirsekler kullanılabilir. Standart kalıplar ve bükme makineleri kullanılırsa bunlar soğuk olarak bükülebilir.

Montajdan önce, düz veya soğuk çekme tüm borular TS EN 806'da belirtilen ısıl işlem görmüş durumda olmalıdır. Boru dış çapının 3,5 katı veya daha büyük bir yarıçapa soğuk büküldüğünde ve daha önce ısıtılmışsa, yeniden ısıtma gerekmez. Bükülmeden önce belirtilen koşulda işlemden geçirilir.

Standart Dirsekler

Standart dirsekler için boru çapı 65 mm ve üstü çaplar ile çap 155 mm ye kadar ve 50 mm altı için kullanılabilen, çekme dirseklerin yerleştirilemediği yerlerde, uzun yarıçaplı dirsekler, merkez hattı yarıçapı 1½D olarak kullanılmalıdır.

Daha önce müşteri ile kararlaştırılmadıkça, kısa yarıçaplı dirsekler (yarıçap 1D) kullanılmamalıdır.

Resim 4-6 Bakır Borular için Presli bağlantı Makinası

108

Bağlantı parçaları boru ile aynı kalite ve ağırlıkta olmalıdır. Bağlantı elemanlarının duvar kalınlığı, HVCA TR / 5 uygulama kuralında belirtilen toleranslar dâhilinde olması koşuluyla borudan biraz daha büyük olabilir.

Çekilen dirseklerin yerleştirilemediği 15 ila 20 mm çaplar için dişli dirsekler kullanılmalıdır.

Kesme ucu kapalı veya bölümlenmiş dirsekler, yukarıda belirtilen bağlantı parçalarının geçerli olduğu veya uygulanamadığı kaçınılmaz durumlar dışında kullanılmayacaktır.

Kol Ayrımı (Branşman, TE)

Büyük borudan küçük çaplı kol ayrımları büyük boru üzerine kol ayrımı noktasında destek plakası ile kaynaklanabilir. Birbirine yakın çaplı borular için standart patent TE kullanılmalı veya veldolet, sokolet yapılarak hiçbir bağlantı parçası gerekli olmadan devam edilir.

Redüksiyonlar

Alternatif olarak, iki boru ebadını aşmayan küçültmeler için daha büyük boru aşağı doğru kıvrılabilir. Boru eksenleri dirseklerde olduğu gibi eşleştirilecektir. Redüksiyonlar, havalandırma veya tahliye gereksinimlerine uyacak şekilde uygun yönlendirmeye sahip eş merkezli veya eksantrik olmalıdır.

Açık Boru Ağızlarını Kapatma

15 mm ve çaplar kaynak başlığı ile kapatılabilir.

20 mm ila 50 mm dış çaplarında 6 mm kalınlığında bir diskle kaynak yapılarak veya flanş ile boş uçlar kapatılabilir. 3,5 bar basıncı aşan çalışma basınçları için disk kullanılmamalıdır. 65 mm veya daha büyük çaplar için flanş kullanılmalıdır.

5.5. SIKIŞTIRMALI BAĞLANTI ELEMANI