KULAK HASTALIKLARINDA SEMPTOMDAN TEġHĠSE

Dr. Necdet Fazıl Ardıç

Kulak hem iĢitme hem de denge sisteminin periferik kısmıdır. DıĢ ortamda oluĢan uyarıları algılar ve beyne iletir. Bu görevlerini yaparken herhangi bir noktasında oluĢabilecek bir patoloji farklı semptomlarla ortaya çıkabilir. Bu yüzden hastayla ilgilenmeye baĢlamadan anatomi ve fizyolojiyi iyi bilmek gerekir.

ĠġĠTME KAYBI

ĠĢitme duyusunun herhangi bir nedenle kaybına iĢitme kaybı denilir. ĠĢitme kaybı hekimi doğrudan kulağa yönlendirir. Bu semptomun 5 farklı özelliği olabilir:

1. Aniden veya yavaĢ yavaĢ zaman içinde kaybedilmesi, 2. Kısmen veya tamamen kaybedilmesi,

3. Bazı frekanslarda veya frekansların tümünde kaybedilmesi 4. Heriki kulakta birden veya tek kulakta kaybedilmesi, 5. Geçici veya kalıcı iĢitme kaybı

ĠĢitme kaybı semptomunu incelerken üç farklı nokta bize ayırıcı tanıda yardımcı olur: 1. Kulağa ait diğer semptomların birlikte görülmesi

2. Diğer sistemlere ait semptomların birlikte olması(Santral sinir sistemi, Kardiyovasküler, endokrin,...)

3. BaĢlangıç yaĢı

Muayene sırasında ise iki önemli nokta tanımızda önem kazanır:

1. Ġnspeksiyon: DıĢ kulak yolu (DKY), timpanik membranın (TM) görünümü 2. ĠĢitme kaybının tipi: Ġletim, nörosensoriyel veya mikst tip

Bu özellikleri ayrıntılı olarak incelersek:

ĠĢitmenin ani ve tek taraflı kaybı travma, ani iĢitme kaybı, hipertansif kanama, pontoserebellar köĢe tümörü gibi hastalıklarda görülür. Ayırıcı tanıda farklı nörolojik ve sistemik belirtilerin olup olmadığı araĢtırılır(Tablo 1).

Tablo 1: ĠĢitme kaybının geliĢme zamanına göre ayırıcı tanısı: Ani iĢitme kaybı yapanlar YavaĢ iĢitme kaybı yapanlar Tek taraflı Ġki taraflı Tek taraflı Ġki Taraflı Ani İşitme Kaybı Ototoksik ilaç Kronik Otit Kronik Otit Akustik Tümör Menenjit Otoskleroz Otoskleroz Travma Kızamık Timpanoskleroz Timpanoskleroz Hipertansif

kanama

Travma Meniere Presbiakuzi

Akut otit Akut Otit Hipertansiyon

Buşon Akustik travma Akustik Travma

Akustik Travma Seroz Otit Sfiliz

Labirentit Meniere

Kabakulak Otoimmün

inme Diabet

Seroz Otit Hipotroidi

Kronik Börek yet.

ĠĢitmenin kısmen kaybı genellikle yavaĢ ilerleyen hastalıklarda görülür. Tamamen kaybı yavaĢ ilerleyen hastalıkların son döneminde, ani iĢitme kaybı yapan hastalıkların bir kısmında ortaya çıkabilir(Travma, labirentit, kızamık, kabakulak, tümör, ani iĢitme kaybı...)

Pes tonlarda kaybın baĢlaması Meniere hastalığında tipiktir. Tiz tonlarda kayıplar genellikle süreğen hastalıklarda görülür. Akustik travma kendine has 3-6 Hz arası çentikle baĢlayabilir.Tablo 1‘de bu konuda ayırıcı tanı verilmiĢtir.

Geçici veya dalgalı iĢitme kaybı, Meniere, perilenf fistülü, akustik tümör veya multipl skleroz gibi hastalıklarda görülebilir.

Eğer kulağa ait diğer semptomlarda varsa (vertigo, tinnitus, fasiyal paralizi gibi)

patolojinin kulakta olma olasılığı artar. Gene de pontoserebellar köĢe ve beyinsapı lezyonlarına dikkat edilmelidir.

Nörolojik belirtiler(kraniyal sinir tutulumları), kardiyovasküler belirtiler( TA, aritmi, arteriyoskleroz..), metabolik belirtiler (hiperkolesterolemi, hiperglisemi, hipotroidi), otoimmün belirtiler(eklem hastalıkları, deri lezyonları, böbrek hastalıkları..) bulunması bize patogenez hakkında fikir verebilir.

Hastalığın baĢlangıç yaĢı ayırıcı tanıda önem taĢır(Tablo 2).

Ġnspeksiyon ile dıĢ kulak yolu ve timpanik membranı tutan hastalıklar kolayca ayırt edilebilir.

ĠĢitme mekanizmasının dıĢkulak yolu ve orta kulak kısmını tutan hastalıklar iletim tipi, iç kulak ve santral yolları tutanlar ve sistemik hastalıklar nörosensoriyel tip, herikisini de tutanlar mikst tip iĢitme kaybı yaparlar. Orta kulağı tutan kronik hastalıklar baĢlangıçta iletim tipi kayıp yapmıĢken ilerleyen yıllarda mikst tip kayıp yapabilirler. Bu üç tipten hangisinin bulunduğunu basit diapozon testleri ile anlayabiliriz(Bkz. Muayene)(Tablo3)

Tablo 2: ĠĢitme kaybının baĢlama yaĢına göre ayırıcı tanısı:

Bebeklik Çocukluk Orta YaĢ Ġleri YaĢ

Akut otit Akut Otit Kronik Otit Seroz Otit

Seroz Otit Seroz Otit Otoskleroz Presbiakuzi

Buşon Kronik Otit Otoimmün hst. Beyin tümörleri

Kızamık Buşon Buşon Buşon

Su Çiçeği Kabakulak Ménière hst. Hipertansiyon Menenjit Su Çiçeği Akustik nörinom Hiperlipoproteinem

i

Ototoksik ilaç Ototoksik ilaç Ototoksik ilaç Diabetes Mellitus Ensefalit Diabetes Mellitus, Beyin tümörleri Kronik Börek Yet. Waardenburg

sendromu,

Hiperlipoproteinem i,

Multipl Skleroz Arteriyoskleroz

Albinizm, Otoskleroz, Ani işitme Kaybı Vertebrobasiler Yet. Hiperpigmentasyon, Paget hast. Adeziv Otit

Onkodistrofi, Retinitis pigmentosa,

Timpanoskleroz

Penred sendromu, Penred send. Usher sendromu 13-15 Trisomi, 18 trisomi Eritroblastosiz fetalis Kretenizm Premature doğum Hipoksi( Uzamış doğum) Annenin ototoksik ilaçlar alması Alport sendromu, von Recklinghausen hst. Hurler send, Klippel Feil sendromu,

Paget hst. Krouzon hst. Sifiliz

Tablo 3:ĠĢitme kayıbı nedenleri

İletim tipi işitme kaybı yapan nedenler Sensörinöral işitme kaybı yapan nedenler Konjenital Osiküler

füzyon/malformasyon

Konjenital Genetik sendromlar (Goldenhayer, Theacher Collins, Usher)

Osiküler fiksasyon Ġntrauterin

enfeksiyonlar(Toksoplasmosis, rubella, CMV, Herpes)

DKY atrezisi Teratojen maddeler

Konjenital kolesteatoma

Perinatal anoksi, hipoksi

Herediter Otoskleroz Prematür doğum, düĢük doğum

ağırlığı Osteogenesis

imperfecta

Hiperbilirubinemi

Paget hastalığı Ġç kulak displazisi

Osteopetrosiz Geç baĢlangıçlı herediter

Otozomal dominant  Paget

Crouzon sendromu Otozomal resesif  erken

baĢlangıçlı non-sendromik iĢitme kaybı

Marfan hastalığı X‘e bağlı  Alport sendromu

Enfeksiyon- Enflamasyon

Effüzyonlu otitis media

Kolesteatoma Kr.otitis media

Otit eksterna Sfiliz

Neoplastik DKY tümörü Viral  CMV, HSV, HIV,

Kızamık, kabakulak

Glomus tümörü Lyme hastalığı

Histiocytosis Tüberküloz

Fibröz displazi Enflamatuar Sistemik otoimmün hastalık

Travmatik TM perforasyonu Primer otoimmün kulak

hastalığı

Osiküler kopukluk Neoplastik Temporal kemiğin primer tümörleri

Hemotimpanum Metastatik tümörler

Mekanik BuĢon, yabancı cisim, eksositoz

Metabolik Diabetes Mellitus

Hipotroidi

Hiperlipoproteinemi Travmatik Temporal kemik fraktürü

Perilenf fistülü Barotravma

Gürültüye bağlı iĢitme kaybı Koklear konküzyon

Travmatik beyin yaralanması Cerrahi sonrası

Vasküler, hematolojik

Hipertansiyon

Damar tıkanması, emboli Ġç kulağa kanama

Presbiakuzi Koklear otoskleroz Multipl skleroz Ototoksisite Radyasyon yaralanması KULAK AĞRISI(OTALJĠ)

Ağrı hastayı hekime getiren nedenlerin baĢında gelir. Ağrının karakteri hastalığa göre değiĢebilir. Kulak ağrıları kaynağı kulak olabileceği gibi(primer ağrı), dıĢ kulak yolunu inerve eden sinirlerin(5,7,9,10) duyularını topladığı diğer bölgelerdeki patolojilerden de

kaynaklanabilir(Sekonder ağrı=Yansıyan ağrı).

Şiddetli, zonklayıcı, batıcı ağrı: Otitis eksterna, Akut otitis medianın perforasyon öncesi ağrısı, otitis medianın dura va damar irritasyonu yapan komplikasyonları, herpes zoster otikus, büllöz mirenjit, barotravma, nevraljiler, temporal arterit ve karsinomlarda görülebilir.

Kulakta dolgunluk, tıkanıklık hissi ile birlikte künt ağrı: BuĢon, sekretuar otitis media, yabancı cisim, temporomandibüler eklem patolojilerinde görülebilir.

Dokunmaya hassas yangılı ağrı: Perikondrit, otitis eksternada görülür.

Yansıyan ağrı: DıĢ kulak ve orta kulağı innerve eden sinirlerin, innerve ettiği diğer organlara ait ağrıların kulakda hissedilmesi halidir. Yansıyan ağrının kaynağı, burun, paranazal sinüsler, nazofarenks, diĢ, gingiva, tonsil, hipofarenks, sinüs piriformis, larenks, özofagus ve temporomandibular eklemde aranmalıdır. Kulakta ağrıyı izah edebilecek bir patoloji tespit edilemezse; etraflı bir muayene gerekir. Bu kaynağın bir neoplazik geliĢim olabileceği daima hatırda tutulmalıdır.

KULAK KAġINTISI

Kulak kaĢıntısı sık rastlanan bir semptomdur. Bir hastalığa iĢaret etmeyebilir. Hastada kulak kaĢıma ve karıĢtırma alıĢkanlığı olabilir.

Otomikoz, ekzematöz otitis eksterna, seboroik otitis eksterna kaĢıntı ile seyreden kulak hastalıklarıdır. Özellikle yaz aylarında havuzların yeterli temizlik kurallarına uymaması sonucu artar. Sık suyla temas otomikoz olasılığını arttırır.