SAĞLIK ÇALIġANI VE BĠYOGÜVENLĠK
ETKENLER VE MARUZĠYET SONRASI ÖNLEMLER, Hepatit B Virüs ( HBV)
Hepatit B virusunun hastane koĢullarında(?) geçiĢi sağlık çalıĢanları için önemli bir risktir. Genel topluma göre risk 3-6 kat daha fazladır. HBV enfeksiyonlarının mesleki geliĢimi, maruziyetin Ģiddeti ve tipine ve maruziyete neden olan örneğin tipine bağlıdır.
HBs Ag seropozitif bir hasta örneği ile perkütan bir yaralanmadan sonra HBV enfeksiyonu geliĢme oranı maruziyetin tipine göre değiĢmekle birlikte % 6-30 oranındadır. HBV‘nin inkübasyon periyodu 45-180 (ortalama 60-90) gündür. Temastan sonra herhangi bir hastada HBsAg seropozitivitesinin geliĢmesi potansiyel olarak bir enfeksiyon lehine değerlendirilmelidir14,21
.
Mesleki HBV enfeksiyonu için koruyucu önlemler ve öneriler
Kan ve diğer vücut sıvıları ile temas etmesi olasılığı olan tüm sağlık personeline iĢe baĢlangıçta 3 doz HBV aĢısı yapılmalıdır. AĢı yüksek koruyuculuk göstermektedir. Üç dozluk ası programının son dozundan 1-2 ay sonra anti-HBs testi yapılmalı, yanıtsızlara ikinci bir üç aylık aĢı programı uygulanmalıdır. Bu Ģekilde iki kez aĢılanma programına alınmıĢ ancak halen antikor yanıtı alınmayan personel 3. kez aĢılama programına alınmaz. Bu tip sağlık çalıĢanları için çalıĢma ortamlarında kısıtlama önerilmemektedir. Kronik diyaliz ünitelerinde
çalıĢan ve aĢılamaya yanıt vermeyen personel her altı ayda bir HBsAg ve anti-HBs yönünden taranmalıdır14
.
Üç doz aĢılma yapılmıĢ antikor yanıtı oluĢmuĢ olan kiĢilerde 8-10 yıl gibi süreler sonunda antikor düzeyi düĢmekle birlikte yeniden hatırlatma amacıyla aĢılama yapılması rutin olarak önerilmemektedir. Uygun Ģekilde aĢılanmıĢ bu tip kiĢilerde HBV ile herhangi bir Ģekilde karĢılaĢılması durumunda klinik hepatit ve kronik enfeksiyonlara karĢı koruyucu olduğu bildirilmektedir14. Ancak anti-HBs düzeyi 10 mIU/ml altına düĢmüĢ ise hatırlatma dozu yapılabilir.
Maruziyet sonrası mesleki HBV enfeksiyonu için koruyucu önlemler ve öneriler
Herhangi bir örnekle perkütan veya mukozal temastan sonra daha önce belirtildiği gibi ilk anda temas eden bölge su veya sabun ile iyice yıkanmalıdır. Temas sonrası ilgili birim tarafından klinik değerlendirmeler yapılmalı sağlık çalıĢanının bağıĢıklık durumuna göre hareket edilmelidir. Bu konuda izlenecek yol Tablo 1‘de yer almaktadır. Maruziyetten sonra baĢlanacak olan proflaktik tedaviye tercihen 24 saat içinde baĢlanmalı ve yedi günden daha geç bir zamana kalınmamalıdır.
Tablo 1: HBV ile maruziyet sonrası proflaksi için öneriler14 . Personelin aşılama ve antikor durumu HBsAg pozitif kaynak HBs Ag negatif kaynak Kaynağın serolojik durumu bilinmiyorsa veya test etme olanağı yoksa
AĢılı değil HBIG* x1, HBV aĢılamasına baĢla
HBV aĢılamasına baĢla
HBV aĢılamasına baĢla
Daha önce aĢılı ve serum anti-HBs düzeyi
>10 mIU/ml
Her hangi bir proflaksiye gerek yok
Her hangi bir proflaksiye gerek yok
Her hangi bir proflaksiye gerek yok
Daha önce aĢılı ve serum anti-HBs düzeyi < 10 mIU/ml HBIGx2 veya HBIGx1 ve yeniden aĢılama
Her hangi bir proflaksiye gerek yok Kaynağın Yüksek riskli olabileceği düĢünülüyorsa proflaksi Personelin antikor yanıtı bilinmiyorsa
anti-HBs için test edin
eğer anti-HBs düzeyi yeterli ise proflaksiye gerek yok
eğer yetersizse HBIGx1 ve bir doz hatırlatıcı HBV aĢılaması
Her hangi bir proflaksiye gerek yok
anti-HBs için test edin
eğer anti-HBs düzeyi yeterli ise proflaksiye gerek yok eğer yetersizse HBIGx1 ve HBV aĢılaması yapın ve 1- 2 ay içinde antikor titrasyonunu kontrol edin
*: HBIG: Hepatit B immun globülin
AĢı ve Hepatit B Ġmmün Globulin (HBIG) uygulaması aynı anda yapıldığında ayrı bölgelere ve ayrı enjektörler kullanılarak yapılmalıdır.
Önerilen aĢılama programından 1-2 ay sonra aĢıya yanıt yönünden serolojik olarak değerlendirme yapılmalıdır. Daha önce iki seri aĢılama yapılmıĢ ancak yanıt alınmamıĢ kiĢilere bir ay ara ile iki kez HBIG yapılması önerilmektedir.14. Gebelik sırasında herhangi bir maruziyetle karĢılaĢılması durumunda proflaktik aĢılamanın ve HBIG‘ın fetus için herhangi bir yan etkisi bildirilmediğinden, gebelikte ve laktasyon döneminde HBV aĢılaması ve HBIGin kontrendike olmadığı belirtilmektedir14.
Yukarıda açıklandığı Ģekilde yapılan tedavi ve önerilerden sonra rutin olarak ek bir izlem önerilmemektedir. Ancak maruziyet sonrasında iĢtahsızlık, bulantı, kusma karın ağrısı,
eklem ağrısı sarılık gibi semptom veya bulguların varlığında olası bir akut HBV enfeksiyonu yönünden değerlendirmeler ve izlemler yapılmalıdır14
. Hepatit C Virüs (HCV)
HCV parenteral geçiĢ gösteren, non-A, non-B tip hepatit tablosu oluĢturan persistan viremi sonucu kronik HCV enfeksiyonu ile sonuçlanan bir etkendir. Virus ile karĢılaĢtıktan ortalama 6-7 haftalık bir inkübasyon periyodundan sonra enfeksiyon geliĢmektedir. Sağlık çalıĢanları arasında anti-HCV seropozitifliği % 1-3 olarak bildirilmiĢtir. Sağlık çalıĢanlarında mesleki HCV enfeksiyonları iğne batması, kesici delici alet ile yaralanma sonucu geliĢmektedir. Göze, burun ve ağız gibi mukozal alanlara sıçrama sonucu risk tam olarak bilinmemekle birlikte düĢük olarak tanımlanmaktadır. Ancak göze kan sıçraması sonucu HCV enfeksiyonu geliĢtiği bildirilmiĢtir. Bütünlüğü bozulmuĢ deriden geçiĢ bildirilmekle birlikte sağlam deriden geçiĢ riski bilinmemektedir. Anti-HCV seropozitif bir hasta kanı ile perkutan bir yaralanma sonucu oluĢan maruziyetten sonra anti-HCV serokonversiyonu ortalama % 1,8 (% 0-% 7) olarak bildirilmiĢtir14,16,21.
Serolojik olarak HCV ile karĢılaĢıp karĢılaĢılmadığı anti-HCV varlığı ile gösterilebilir. Ancak anti-HCV varlığı HCV enfeksiyonlarına karĢı koruyucu olmadığı gibi her hangi bir zamanda yapılmıĢ olan ve pozitif saptanmıĢ olan anti-HCV test pozitifliği de akut veya kronik enfeksiyon ayrımı için kullanılamaz. Kullanılan test kitlerine göre değiĢmekle birlikte yalancı pozitif test sonuçları söz konusudur.
Mesleki HCV enfeksiyonu için koruyucu önlemler ve Öneriler
Genel üniversal önlemler, eldiven ve koruyucu gözlük kullanımı mesleki HCV enfeksiyonu için koruyucu önlemlerdir. Henüz geliĢtirilmiĢ bir aĢı olmadığından iĢe baĢlamadan önce HCV‘ye yönelik bir aĢılama programı yoktur.
Maruziyet sonrası mesleki HCV enfeksiyonu için koruyucu önlemler ve öneriler
Maruziyet sonrasında enfeksiyonu önleyecek Hepatit C‘ye karĢı bir aĢı yoktur. Ayrıca maruziyet sonrası immün globülin uygulamasının enfeksiyon geliĢimini önlediğine dair kanıtlar da yoktur. Bu nedenle anti-HCV pozitif olan herhangi bir kan ile perkütan yaralanma sonucu maruziyetten sonra ne immün globülin ne de antiviral tedavi önerilmemektedir14
. Deri veya mukoza yolu ile temas sonrası HCV enfeksiyonu geliĢmesine ve izlenmesine karĢı aĢağıda açıklandığı Ģekilde bir yaklaĢım uygulanması önerilmektedir14
1-Kaynağın anti-HCV yönünden araĢtırılması,
2-Maruziyete uğramıĢ personelin bazal anti-HCV ve ALT gibi karaciğer fonksiyon testlerinin araĢtırılması ve 4-6 ay süresince izlenmesi,
3-Anti-HCV test sonuçlarının doğrulanması (rekombinant immünblot ölçüm yöntemleri (RĠBA) ile) ,
4-Eğitim.
Maruziyet sonrası immün ölçüm yöntemleri ile anti-HCV ile izlem yanında HCV- RNA bakılması daha erken dönemde tanı konmasını sağlamaktadır. Maruziyet sonrası tanı konmuĢ erken HCV infeksiyonu olguları ilgili klinikler tarafından izlenmek üzere yönlendirilmelidir.
„Human Immunodeficiency Virus (HIV)
Hastalardan sağlık çalıĢanlarına HIV bulaĢı; perkutanöz yaralanmalar, kan veya vücut sıvıları ile mukozal bulaĢ sonucu geliĢmektedir. Ġğne batması ve kesici aletler ile yaralanma sonucu % 0.3, göz, burun, ağız yolu ile mukozal temas ile % 0.09-0.1 geçiĢ bildirilmiĢtir. Bütünlüğü bozulmuĢ deri ile geçiĢ riski % 0.1‘in altında bildirilmiĢtir. Sağlam deri ile küçük miktarlardaki temas sonrası risk bulunduğuna dair bir bildirim yapılmamıĢtır14,15
.
Mesleki HIV riskini arttıran faktörler, büyük miktarlarda kan ile temas, yaralanmaya neden olan iğne veya aletin yüzeyinde bol miktarda kan olması, direkt ven veya arterden çıkarılmıĢ bir iğnenin batması ve yaralanmanın derin olmasıdır. Ayrıca kaynak hastanın terminal dönemde AĠDS hastası olması viral yükün yüksek olması nedeniyle risk daha yüksektir. Ancak viral yükün düĢük olması serokonversiyon olmayacağı anlamını taĢımamaktadır14,15
.
Mesleki HIV enfeksiyonu için koruyucu önlemler
Genel üniversal önlemler, eldiven ve koruyucu gözlük kullanımı mesleki HIV enfeksiyonu için koruyucu önlemlerdir. Henüz geliĢtirilmiĢ bir aĢı olmadığından iĢe baĢlamadan önce HIV‘a yönelik bir aĢılama programı yoktur.
Temas sonrası temas bölgesi su ve sabunla yıkanmalıdır. Göz ve diğer mukozal alanlara herhangi bir temas olması durumunda bu bölgeler su veya serum fizyolojik ile yıkanmalıdır Kurumdaki sağlık ve güvenlik ofisi veya bu konu ile görevlendirilmiĢ ilgili klinik bilgilendirilmelidir. Daha sonra personel için enfeksiyon risk değerlendirmesi yapılmalıdır. Yaralanmadan hemen sonra bazal serolojik değerlendirmeler için kan alınmalı ve gerekli serolojik değerlendirmeler yapılmalıdır. Yaralanmadan sonra 6. haftada, 3. ayda ve 6. ayda serokonversiyon yönünden testler tekrarlanmalıdır.
Temas sonrası proflaksi için kaynağın enfeksiyon durumu ve maruziyetin derecesi belirlenmeli ve riskin yüksek olduğu durumlarda profilaktik tedavinin yan etkileri konusunda bilgilendirme yapıldıktan sonra mümkün olan en kısa sürede (1-2 saatte) ve en geç 72 saat içinde anti retroviral proflaksi kılavuzların önerileri doğrultusunda yapılmalıdır 14,15
Tüm antiretroviral proflaksilerin tolere edilebiliyorsa 4 hafta sürdürülmesi önerilmektedir. Antiretroviral tedavi süresince kiĢiler yan etkiler açısından izlenmelidir. Tedaviye baĢlandıktan sonra 2. haftada kan sayımı, böbrek ve karaciğer fonksiyonları açısından değerlendirilmeler yapılmalıdır14. Ġzlem yapılan 6 ay boyunca cinsel iliĢki sırasında kondom kullanımı önerilmelidir. Ayrıca emziren anneler süt aracılığı ile olası bulaĢ riski nedeniyle emzirmemelidir.
Genel olarak temas sonrası altı ayın sonunda sero negatif personel HIV negatif olarak kabul edilebilir14,15,21 Ancak nadir olguda bir yılın sonunda serokonversiyon geliĢebildiği bildirilmiĢtir. HIV seropozif personelin invazif iĢlemlerin yapıldığı çalıĢma alanlarında çalıĢması sınırlandırılmalıdır13,14,15
.
Gebelerde antiretroviral tedavi bazı anti retroviral ajanların, hayvan modellerinde yapılan çalıĢmalarda teratojenik yan etkileri olduğu gösterildiğinden netlik kazanmamıĢtır. Ayrıca bazı yayınlarda gebelik sırasında antiretroviral tedavinin enfekte olmayan fetusda mitokondriyal disfonksiyona neden olduğu, nörolojik hastalıklar ve ölümle sonuçlandığı bildirilmiĢtir15
.
Viral Kanamalı AteĢler
Son yıllarda Kırım Kongo Kanamalı AteĢi (KKKA) yanında Güney Afrika kanamalı AteĢi, Lassa AteĢi, Hanta virus pulmoner sendromu gibi viral etkenlerin insandan insana bulaĢı gösterilmiĢtir. Sağlık çalıĢanları bu tip klinik tablo ile izlenmekte olan hastalar aracılığı
ile bu etkenler yönünden risk altındadırlar. Bu tip hastalar ile temasta standart üniversal önlemler ve genel solunum koruyucu önlemlerin alınması gerekmektedir.
Damlacık ve solunum aracılığı ile bulaĢan etkenler (Tüberküloz, kızamıkçık, kızamık, kuĢ gribi gibi)
Bu grupta yer alan mikroorganizmalar ya öksürük, hapĢırma, konuĢma, iĢlemler sırasında enfekte partikülleri taĢıyan damlacıkların göz ve mukozalara sıçraması gibi damlacık yolu ile ya da mikroorganizmaların havada asılı kalarak veya toz parçacıkları aracılığı ile hava akımı ile yayılımı ile bulaĢmaktadır13
. Tüberküloz
Etken mikroorganizma ‗Mycobacterium tüberculosis‘dir. Sağlık çalıĢanları için tüberküloz riskinin genel topluma göre birkaç kat arttığını gösteren kanıtlar vardır. Yapılan çalıĢmalarda genel toplumda tüberküloz görülme sıklığı 28-403/100.000/yıl, sağlık çalıĢanlarında 69-5361/100.000/yıl olarak bildirilmiĢtir10. Sağlık çalıĢanları arasında tüberküloz için risk grupları hemĢireler, doktorlar, mikrobiyoloji laboratuvar çalıĢanları, patologlar ve otopsi personelidir22-28. Ülkemizde tüm sağlık çalıĢanlarında tüberküloz görülme sıklığı genel topluma göre artmıĢ olarak bildirilirken göğüs hastalıkları kliniklerinin diğer kliniklere göre, hemĢirelerin ise doktorlara göre daha fazla oranda risk altında oldukları bilinmektedir27,28.
Sağlık çalıĢma ortamları ve sağlık çalıĢanları için tüberküloz risk sınıflaması Ģu Ģekilde tanımlanmıĢtır29
.
Düşük: Tüberküloz hastaları ile karĢılaĢma ve maruziyetin beklenmediği durumlar, Orta: Sağlık çalıĢanlarının tüberküloz hastaları ile karĢılaĢabileceği durumlar,
Potansiyel geçişin devam ettiği: Potansiyel olarak kiĢiden kiĢiye geçiĢin devam ettiği
durumlar.
Yatan hasta kurumlarında tüberküloz riski için 200 yataktan küçük kurumlarda düĢük risk; 3‘ten az tüberküloz hastası/yıl, orta risk; 3‘den çok tüberküloz hastası/yıl olarak tanımlanırken, 200 yataktan büyük kurumlarda düĢük risk 6‘dan az tüberküloz hastası/yıl, orta risk 6‘dan çok tüberküloz hastası/yıl olarak tanımlanmaktadır.
Ayaktan izlemin yapıldığı yerlerde (poliklinikler, tüberküloz tedavi alanları ve tıbbi ofislerde) tüberküloz riski; düĢük
risk; üçten az tüberküloz hastası/yıl, orta risk; üçten çok tüberküloz hastası/yıl olarak tanımlanmaktadır29
.
Tüberküloz için davranıĢsal risk faktörleri; yeterli güvenlik rehberlerinin olmaması rehberlere uyum gösterilememesi, koruyucu donanımların kullanılmaması, aerosol oluĢturacak Ģekilde iĢlem yapılması ve atıkların doğru yönetilememesi Ģeklinde sayılabilir.
Sağlık kurumları tüberkülozdan korunmak için çalıĢma alanlarına göre klavuzların önerileri doğrultusunda düzenlemer yapmalıdır.29. Bu düzenlemeler tüberküloz hastaları ile karĢılaĢmanın beklenmediği alanlara ve tüberküloz hastaları ile karĢılaĢmanın beklendiği yatan hasta ve ayaktan izlem alanlarına yönelik olarak ayrı ayrı planlanmalıdır. BelirlenmiĢ alanlarda yönetsel ve çevresel kontrol önlemleri alınmalı, çalıĢanlar ve hastalara yönelik solunumsal koruma yapılmalıdır. Tüberküloz ile karĢılaĢmanın beklendiği yatan ve ayaktan izlem alanlarında havayolu ile infeksiyon izolasyonu yapılması önerilmektedir. Ayrıca HEPA filtrasyonu veya UVGI gibi hava temizle teknolojilerinin kullanılabileceği belirtilmektedir. Tanımlanan bu alanlarda tüm odalara giriĢte ve tüm iĢlemler sırasında en azından N95 maskelerin kullanılması gerekmektedir. Hastada belirti ve semptomlar varsa cerrahi maske takması önerilmelidir29
.
Tüberkülin Deri Testi Pozitif olan Sağlık ÇalıĢanları Nasıl Ġzlenmelidir? Eski enfeksiyon varsa
-BaĢlangıçta ve yıllık semptomlar yönünden araĢtırılmalı ve semptomlar yönünden eğitim verilmelidir
ÇalıĢma sürecinde pozitifleĢme sözkonusu ise
- Semptomlar yönünden değerlendirilmeli, PPD ve radyolojik taramalar yapılmalı ve uygun proflaktik tedavi verilmelidir29
.
Herhangi bir sağlık çalıĢanında aktif pulmoner tüberküloz tanısı konduğunda yeterli tedavi alana kadar ve farklı günlerde alınmıĢ üç ayrı balgam örneğinde ARB negatifleĢene kadar o kiĢi çalıĢma ortamından uzaklaĢtırılmalıdır. Sağlık çalıĢanı iĢe baĢladıktan sonra düzenli olarak izlem programına alınmalıdır29
. Ġnfluenza
Hastane kaynaklı Ġnfluenza enfeksiyonları sağlık çalıĢanlarında da görülmektedir. Ġnfluenza virusu kiĢiden kiĢiye damlacık aracılığı ile bulaĢmaktadır. Ġnkübasyon periyodu yaklaĢık olarak 1-5 gün kadardır. AltmıĢ beĢ yaĢın üstündeki, kronik solunum ve dolaĢım hastalığı olan, diyabeti olan kiĢiler risk altındaki personeldir13
. Gebeler de dahil (ilk üç aydan sonra) olmak üzere sağlık personelinin aĢılanması koruyucu önlem olarak önerilebilir. Ayrıca son yıllarda görülmekte olan kuĢ gribine karĢı henüz özgül bir aĢı olmamakla birlikte, kuĢ gribi temas olasılığı olan sağlık çalıĢanlarına her yıl Dünya Sağlık Örgütü‘nün önerdiği grip aĢılarının yapılmasının koruyucu etkisi olacağı bildirilmektedir. KuĢ gribi kuĢkusu olan veya tanısı almıĢ olan hasta ile teması olan sağlık çalıĢanları için standart, temas, yüz ve göz koruyucu önlemleri alınmalıdır. Ayrıca bu tip hastalar ile temas edecek personel sayısının olası bir salgının önlenmesi için sınırlandırılması gerekmektedir. KuĢ gribi tanısı almıĢ olan hastalar ile temas eden sağlık çalıĢanlarına grip aĢısı yapılması önerilmektedir. Temastan sonra sağlık personeli bir hafta boyunca semptom ve bulgular yönünden izlenmelidir. Enfekte atıklar, vücut salgı ve sıvıları ile veya enfekte aerosoller ile direkt teması olan sağlık çalıĢanlarına kılavuzların önerileri doğrultusunda antiviral proflaktik tedavi baĢlanmalıdır.
Diğer Enfeksiyöz Riskler
Sağlık çalıĢanları için mesleki risk oluĢturan diğer enfeksiyöz ajanlar arasında solunum aracılığı ile bulaĢan kızamık, kızamıkçık, suçiçeği, kabakulak gibi birçok viral etken yer almaktadır13. Sağlık çalıĢanları, iĢe baĢlamadan önce bu etkenler açısından serolojik değerlendirmeler yönünden taranmalı, bu tip hastalar ile karĢılaĢma olasılığı yüksek çalıĢanlar gerekli aĢılama programlarına alınmalıdır. BulaĢ riski durumunda gerekli standart önlemlerin alınması ve olası temastan sonra kiĢilerin klinik bulgular yönünden izlenmesi gerekmektedir.
Temas ile bulaĢma olasılığı olan etkenler arasında N. meningitidis, Hepatit A ve S. aureus ve diğer bazı etkenler de yer almaktadır. Bu etkenlere yönelik kılavuzların önerileri doğrultusunda korunma önlemleri alınmalıdır13. Bu tip etkenlerle karĢılaĢma durumunda profilaktik tedaviler yapılmalı ve sağlık çalıĢanları klinik bulgular yönünden izlenmelidir.
Maruziyet Sonrası ĠĢ Kısıtlaması
Genel olarak sağlık çalıĢanlarında tanı konulması durumunda çeĢitli enfeksiyonlar için iĢ kısıtlaması önerilmektedir13. Bazı durumlar için iĢ kısıtlaması veya farklı alanlarda çalıĢma önerileri aĢağıda yer almaktadır13
Tüberküloz: Aktif tüberküloz tanısı konan sağlık çalıĢanları için, yeterli tedavi alana
kadar ve farklı günlerde alınmıĢ üç ayrı balgam örneğinde ARB negatifleĢene kadar. Sadece PPD pozitif çalıĢanlarda iĢ kısıtlaması yapılmaz.
Meningokok Etkin tedavi baĢlandıktan sonra 24 saate kadar iĢ kısıtlaması Grup A Streptokok: Tedavi baĢlandıktan sonra 24 saate kadar iĢ kısıtlaması
Boğmaca: Kataral evrede 3 hafta boyunca veya tedavi baĢlandıktan sonra 5 gün
süresince. ĠĢ kısıtlaması
Kızamık: Aktif enfeksiyon varlığında döküntüler görüldükten sonra 7 gün süresince ,
kuĢkulu teması olan personel için ise ilk temastan sonra 5. günden itibaren 21 güne kadar veya döküntülerin görülmesinden sonraki 4 gün iĢ kısıtlaması
Kızamıkçık: Aktif enfeksiyon varlığında döküntüler görüldükten sonra 5 gün, kuĢkulu
teması olan personel için ilk temastan sonra 7. günden itibaren 21 güne kadar iĢ kısıtlaması
Suçiçeği: Aktif enfeksiyon varlığında lezyonlar kuruyana kadar, kuĢkulu teması olan
personel için ilk temastan sonra 10. günden itibaren 21güne kadar iĢ kısıtlaması
Kabakulak: Aktif enfeksiyon varlığında parotit görüldükten sonra 9 gün boyunca,
kuĢkulu teması olan personel için ilk temastan sonra 12. günden itibaren 26 güne kadar veya . parotit görüldükten sonra 9 gün boyunca iĢ kısıtlaması
Hepatit A: Sarılığın baĢlangıcından itibaren 7 gün süresince hastalar ve çevresi ile
temasın sınırlandırılması önerilmektedir.
Hepatit B: Ġnvaziv giriĢimlerin uygulandığı alanlar dıĢında , akut veya kronik HBsAg
taĢıyıcısı çalıĢanlar için enfeksiyon geçiĢinin epidemiyolojik kanıtları yoksa iĢ kısıtlaması önerilmez, ancak üniversal koruyucu önlemlere uyması önerilir. Akut hepatitli veya kronik HBeAg pozitif olan ve riskli alanlarda çalıĢanlar, HBeAg negatifleĢene kadar bu çalıĢma alanları dıĢında görevlendirilmelidirler
HIV: Genel olarak iĢ kısıtlaması önerilmemekle birlikte invazif giriĢim alanlarında
çalıĢanlar bu çalıĢma alanları dıĢında görevlendirilmeli ve koruyucu önlemlere uyması önerilmeli ve gözlenmelidir.
Sağlık çalıĢanları iĢe baĢladıklarında ve düzenli aralıklarda aĢılama programlarına alınmalıdırlar. AĢılama programı risk altında ve duyarlı kiĢilere uygulanmalı aĢılama programında endikasyonlar, kontrendikasyonlar ve özel durumlar göz önünde
bulundurulmalıdır. Sağlık çalıĢanlarına önerilen aĢılama programı aĢağıdaki Ģekildedir30 (Tablo 2).
Tablo 2. Sağlık çalıĢanları için aĢılama önerileri30
Aşı Doz Kontrendikasyonlar ve Özel durumlar
Hepatit-B Üç doz Anaflaktik reaksiyon
Ġnfluenza (inaktiv) Yıllık tek doz ( o yıl için önerilen aĢılar)
Anaflaktik reaksiyon, yumurta allerjisi ve gebeliğin ilk trimesterı
Kızamık Tek doz Gebelik, anaflaksi, immün
yetmezlik
Kabakulak Tek doz Gebelik, anaflaksi, immün
yetmezlik
Kızamıkçık Tek doz Gebelik, anaflaksi, immün
yetmezlik
Su çiçeği 4-8 hafta ara ile 2 doz Gebelik, anaflaksi, immün yetmezlik
TIBBĠ ATIKLARIN YÖNETĠMĠ VE BĠYOLOJĠK MATERYALLERLE