Açık Hava Kirliliğiyle İlişkili Solunumsal Akciğer Hastalıkları:
HAVA KİRLİLİĞİNİ ÖNLEMEYE YÖNELİK ÇÖZÜM ÖNERİLERİ En iyi strateji ve müdahalenin birincil hedefi sağlığı korumak olmalıdır Etkil
bir koruyucu sağlık stratejisi en az sayıda insanda maksimum riski öngörebilmeli- dir. Dolayısı ile erken uyarı sistemleri sağlık kazanımlarının en üst seviyeye çıkar- tılmasını hedeflemelidir.
Temiz hava, temiz gıda ve su ile birlikte insan hakkı olarak görülmelidir. Bir gıdada, hastalığa neden olan vektör ya da kimyasal saptanması toplum sağlığı açı- sından uygun olmayan gıda olarak tanımlanıyorsa, kirli hava da benzer biçimde ele alınmalıdır.
Kısa vadeli önlemler:
1. Dünya Sağlık Örgünü’nün önerdiği eşik sınır değerlere ulaşılması birinci hedef olmalıdır. Hava kalitesi indeksinde kullanılan kirleticilerine ek ola- rak metaller, nanopartikül, KOK ve PAH düzeylerinin de günlük ölçümü yapılabilmelidir. Böylece bu kirleticilerin de sağlık üzerine olumsuz etkisi bilimsel verilerle desteklenebilir.
Açık Hava Kirliliğiyle İlişkili Solunumsal Akciğer Hastalıkları: Salgınlar, Korunma ve Çözüm Önerileri
2. Hava kalitesi indeksi Japonya’da uygulanan Hava Kalitesi Sağlık İndeksi’ne (AQHI) benzer biçimde hava kirliliğine bağlı sağlık göstergelerini içeren aynı zamanda, iş ve okula devamsızlıkları, presentizmi, üretimdeki ve sağlık gi- derlerindeki kayıpların izlenebildiği programlarla geliştirilmelidir. Kirletici- lerin uzun vadede yarattığı (kanser gibi) olumsuz sağlık sonuçlarını izleyecek kohortlara olanak sağlayan epidemiyolojik ölçütlerle entegre edilmelidir. 3. Emisyon ölçümleri düzenli ve uygun koşullarda yapılmalıdır. Günümüzde
hava kirliliğini azaltmada elimizdeki tek aracımız sınır değerlerdir. Emis- yonlar azaltılırken, belirlenecek sınır değerler tek bir bireydeki riski en aza indireceği gibi tüm nüfusu da kapsamalıdır.
4. Endüstriyel ve evsel atıkların ayrıştırılması ve eliminasyonu uygun koşul- larda yapılmalıdır ve sıkı denetlenmelidir. Evsel atıkların ayrıştırılması da sanayi atıkları gibi yasa koyucular tarafından tanımlanmalıdır.
5. Hava kirliliğin %21’inin nedeninin endüstriyel faaliyetler olduğu düşünü- lürse, hava kirliliği ile kanıta dayalı mücadele stratejileri oluşturulurken endüstri sektöründen de partnerlerin dâhil edilmesi daha gerçekçi ve uy- gulanabilir planların oluşturulmasına katkı sağlayacaktır. Yalnızca yasa ya- pıcılar değil, sağlık çalışanları, çevre bilimciler, epidemiyologlar, meteoro- loglar, jeologlar, hava kirliliği ile mücadele eden sivil toplum örgütleri ile birlikte kısa ve uzun vadeli somut ve kanıta dayalı çözüm önerileri üretecek platformlar oluşturulmalıdır. Alınan kararlar ivedilikle pilot bölgeler belir- lenerek uygulanmaya başlanmalıdır.
6. Çocuk ve ergen akciğer sağlığı özelinde sağlığı koruyucu kısa vadeli hava kirliliğinden korunma için hükümetlerin okullar, kütüphaneler, bu yaş grubuna ulaşılabilecek tüm kamusal alanlarda “hava kirliliği, kirleticilerin sağlık üzerine etkisi ve hava kirliliği ile mücadele” konularını içeren eğitici programlar düzenlenmelidir. Oyun parkı, spor alanları ve konutlar trafiğin olmadığı bölgelere yapılmalıdır. Hava kirliliğine bağlı salgın hastalıkların ve çocukların sağlığını koruyabilmek için en nesnel yaklaşımın hava kir- leticilerini ortadan kaldıracak sektörel ve idari kararların alınması olduğu unutulmamalıdır.
Uzun vadeli çözüm önerileri
1. Tüm dünyada fosil yakıtların kullanımı sonlandırılmalıdır. Fosil yakıtlar yerine modern teknoloji ile desteklenen, güvenli enerji kaynaklarına geçilmelidir. 2. Yenilenebilir enerji kaynakları hükümetlerce desteklenmeli ve yaygınlaştı-
rılmalıdır. Uygun bölgelerde bireysel yenilenebilir enerji kaynaklarının kul- lanımını özendiren düzenlemeler yapılmalıdır.
3. Sanayi emisyonlarının bütünüyle önlenebilmesi için gelişen teknoloji ile modern filtre-arıtma sistemlerine geçilmelidir.
Bilge Üzmezoğlu
4. Hava, toprak ve sudan bağımsız düşünülemeyeceğinden hava kirliğini ön- leme programları ekolojik çevreyi de kapsayacak şekilde planlanmalıdır. Hava kirliliği az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerin sorunu olamayacak kadar küreseldir ve tüm canlılar için tehlike yaratmaktadır. Küresel düzeyde hava kirliliği ile mücadeleye ivedilikle başlanmalıdır. Tüm hükümetler bu konuda ka- rarlılık göstermelidir.
KAYNAKLAR
1. Güler Ç. Açık Hava Kirliliği. İç: Güler Ç, Akın L, eds. Halk Sağlığı Temel Bilgiler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları; 2015:688.
2. TC Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Kurumu. Türkiye Kronik Hava Yolu Hastalıkla- rı Önleme ve Kontrol Programı (2014-2017). Ankara: Anıl Reklam Matbaa Ltd. Şti; 2014.
3. Schnelle KB, Brown CA. Air Pollution Technology Handbook. Washington:CRC Press; 2002: Chapter 1-2.
4. Griffin RD. Principles of Air Quality Management (2nd ed.) New York: CRC Press, Taylor and Francis; 2006:103.
5. Nemery B, Hoet PHM, Nemmar A. The Meuse Valley fog of 1930: An air pollution disaster. Lancet 2001;357(9257):704-708. doi:10.1016/S0140-6736(00)04135-0.
6. Longhurst JWS, Lindley SJ, Conlan DE, et al. Air quality in historical perspective. In H Power, N Moussiopolis, Eds. Urban Air Pollution. Southampton: CMP; 1996:69-110. 7. Snyder LP. The Death-Dealing Smog over Donora, Pennsylvania: Industrial Air Pol-
lution, Public Health Policy, and the Politics of Expertise, 1948–1949. Environmental History Review 1994;18(1):117-139.
8. Davis DL, Bell ML, Fletcher T. A look back at the London smog of 1952 and the half century since. Environ Health Perspect 2002;110(12):10-12. doi:10.1289/ehp.110- a734.
9. Brimblecombe P. The Big Smoke. New York: Boutledge; 1987:4-16. doi:10.1109/ TE.1968.4320339.
10. Greenburg L, Jacobs MB, Drolette BM, et al. Report of an air pollution incident in New York City, November 1953. Public Health Rep 1962;77(1):7.
11. Sakabe H. Air Pollution in Japan. Proc R Soc Med 1964;57(10 Pt 2):SUPPL:1005-12. doi:10.1177/003591576405710P210.
12. Tremonti LP. Tokyo-Yokohama asthma. Ann Allergy. 1970 Dec; 28(12):590-5. 13. Kinney PL OH. Associations of daily mortality and air pollution in Los Angeles Co-
Açık Hava Kirliliğiyle İlişkili Solunumsal Akciğer Hastalıkları: Salgınlar, Korunma ve Çözüm Önerileri
14. Schiffer HW. World Energy Resources 2016. World Energy Counsil Report: 2016. https://www.worldenergy.org/wp-content/uploads/2016/10/World-Energy- Resources-Full-report-2016.10.03.pdf
15. World Health Organization. Air quality guidelines for Europe. Environ Sci Pollut Res 2000;3(1):23-23. doi:10.1007/BF02986808.
16. Guerreiro C, Gonzalez Ortiz A, de Leeuw F, et al. Air Quality in Europe-2016 Re- port.; 2016. doi:10.2800/413142.
17. Samet J, Krewski D, Krzyzanowski M, Craig L. Air Quality and Human Health. World Health 2015;(2):1-20.
18. World Health Organization. Burden of disease from Household Air Pollution for 2012. World Heal Organ Glob Heal Risks. 2012;1:1-17. doi:10.1016/S0140-6736(12)61766-8. Smith.
19. Health Metrics and Evaluation’s Global Burden of Disease Project and Health Effects Institute. State of Global Air / 2017. Report. 2017. doi:Available from: www.stateofg- lobalair.org. (Accessed date:14 August 2017).
20. World Health Organization. Ambient Air Pollution: A global assessment of exposure and burden of disease. World Heal Organ. 2016:1-131. doi:9789241511353.
21. Gauderman WJ, Avol E, Gilliland F, et al. The effect of air pollution on lung develop- ment from 10 to 18 years of age. N Engl J Med 2004;351(11):1057-1067. doi:10.1056/ NEJMoa1203165.
22. Gowers AM, Cullinan P, Ayres JG, et al. Does outdoor air pollution induce new cases of asthma? Biological plausibility and evidence; A review. Respirology 2012;17(6):887- 898. doi:10.1111/j.1440-1843.2012.02195.x.
23. McConnell R, Berhane K, Gilliland F, et al. Asthma in exercising children expo- sed to ozone: A cohort study. Lancet 2002;359(9304):386-391. doi:10.1016/S0140- 6736(02)07597-9.
24. Filippidou EC, Koukouliata A. Ozone effects on the respiratory system. Prog Health Sci 2011;1(2):144-155.
25. Penttinen P, Timonen KL, Tiittanen P, et al. Ultrafine particles in urban air and respi- ratory health among adult asthmatics. Eur Respir J 2001;17:428-435. doi:10.1183/090 31936.01.17304280.
26. Young MT, Sandler DP, DeRoo LA, et al. Ambient air pollution exposure and inci- dent adult asthma in a nationwide cohort of U.S. women. Am J Respir Crit Care Med 2014;190(8):914-921. doi:10.1164/rccm.201403-0525OC.
27. Kara E, Özdilek HG, Kara EE. Ambient air quality and asthma cases in Niğde, Tur- key. Environ Sci Pollut Res 2013;20(6):4225-4234. doi:10.1007/s11356-012-1376-0. 28. Weinmayr G, Romeo E, de Sario M, et al. Short-Term effects of PM10 and NO2 on
Bilge Üzmezoğlu
matic review and Meta-Analysis. Environ Health Perspect 2010;118(4):449-457. doi:10.1289/ehp.0900844.
29. Atkinson RW, Anderson HR, Sunyer J, et al. Acute effects of particulate air pollution on respiratory admissions: Results from APHEA 2 project. Am J Respir Crit Care Med. 2001;164(10 I):1860-1866. doi:10.1164/rccm2010138.
30. Babin SM, Burkom HS, Holtry RS, et al. Pediatric patient asthma-related emergency department visits and admissions in Washington, DC, from 2001–2004, and associa- tions with air quality, socio-economic status and age group. Environ Heal 2007;6(1):9. doi:10.1186/1476-069X-6-9.
31. Simoni M, Baldacci S, Maio S, et al. Adverse effects of outdoor pollution in the el- derly. J Thorac Dis. 2015;7(1):34-45. doi:10.3978/j.issn.2072-1439.2014.12.10.
32. Hedley AJ. The current avoidable burden of health problems , community costs and harm to future generations. J Toxicol Environ Heal Part A 2009;71(9):544-54.
33. Schikowski T, Sugiri DRU, et al. Long-term air pollution exposure and living close to busy roads are associated with COPD in women. Respir Res. 2005;6:152.
34. Risom L, Moller P. Oxidative LS. Stress-induced DNA damage by particulate air pollution. Mutat Res. 2005;592:119-137.
35. Stefano DI, Conti V, Graziani E, Petroianni A. Air pollution ultrafine particles : toxi- city beyond the lung. Eur Rev Med Pharmacol Sci 2010:809-821.
36. Ko FWS, Hui DSC. Air pollution and chronic obstructive pulmonary disease. Respi- rology 2012;17(3):395-401. doi:10.1111/j.1440-1843.2011.02112.x.
37. Li J, Sun S, Tang R, et al. Major air pollutants and risk of COPD exacerbations: a systematic review and meta-analysis. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2016 Dec 12;11:3079-3091. doi: 10.2147/COPD.S122282.
38. Zanobetti A, Schwartz J DD. Airborne particles are a risk factor for hospital admissi- ons for heart and lung disease. Environ Heal Perspect 2000;108:1071-7.
39. Devries R, Kriebel D, Sama S. Low level air pollution and exacerbation of existing copd: a case crossover analysis. Environ Health 2016:1-12. doi:10.1186/s12940-016- 0179-z.
40. Spitz MR, Wu X, Wilkinson A. Cancer of the Lung. In: Schottenfeld D, Fraumeni JF Jr, Eds. Cancer Epidemiology and Prevention, 3rd Edn. Oxford: Oxford University Press; 2006: 638–58.
41. Pope CA, Burnett RT, Thun MJ, et al. Lung cancer, cardiopulmonary mortality, and long-term exposure to fine particulate air pollution. JAMA 2002;287(9):1132-41. doi:10.1001/jama.287.9.1132.
42. Raaschou-Nielsen O, Andersen ZJ, Hvidberg M, et al. Lung cancer inciden- ce and long-term exposure to air pollution from traffic. Environ Health Perspect. 2011;119(6):860-5. doi:10.1289/ehp.1002353.
Açık Hava Kirliliğiyle İlişkili Solunumsal Akciğer Hastalıkları: Salgınlar, Korunma ve Çözüm Önerileri
43. Hoek G, Raaschou-Nielsen O. Impact of fine particles in ambient air on lung cancer. Chin J Cancer 2014;33(4):197-203. doi:10.5732/cjc.014.10039.
44. Demetriou CA, Raaschou-Nielsen O, Loft S, et al. Biomarkers of ambient air pollu- tion and lung cancer: a systematic review. Occup Environ Med. 2012;69(9):619-27. doi:10.1136/oemed-2011-100566.
45. Gabrielson E. Worldwide trends in lung cancer pathology. Respirology 2006;11(5): 533-8. doi:10.1111/j.1440-1843.2006.00909.x.
46. Raaschou-Nielsen O, Andersen ZJ, Beelen R, et al. Air pollution and lung cancer incidence in 17 European cohorts: Prospective analyses from the European Study of Cohorts for Air Pollution Effects (ESCAPE). Lancet Oncol. 2013;14(9):813-22. doi:10.1016/S1470-2045(13)70279-1.
47. Eckel SP, Cockburn M, Shu Y-H, et al. Air pollution affects lung cancer survival. Thorax 2016;71(10):891-8. doi:10.1136/thoraxjnl-2015-207927.
48. Cohen AJ. Outdoor air pollution and lung cancer. Environ Health Perspect 2000;108(SUPPL. 4):743-50. doi:10.2307/3454411.
49. Winterbottom C, Shah RJ, Patterson KC, et al. Ambient Particulate Matter Is Associ- ated With Functional Decline In Idiopathic Pulmonary Fibrosis. Chest. 2013:19851. doi:10.1016/j.chest.2017.07.034.
50. Adamson IYR, Vincent R, Bjarnason SG. Cell injury and interstitial inflammation in rat lung after inhalation of ozone and urban particulates. Am J Respir Cell Mol Biol. 1999;20(5):1067-72. doi:10.1165/ajrcmb.20.5.3468.
51. Chen TL, Liao JW, Chan WH, et al. Induction of cardiac fibrosis and transforming growth factor-β1 by motorcycle exhaust in rats. Inhal Toxicol. 2013;25(9):525-35. doi:10.3109/08958378.2013.809393.
52. Franchini M, Mengoli C, Cruciani M, et al. Association between particulate air pollu- tion and venous thromboembolism: A systematic literature review. Eur J Intern Med. 2016;27:10-3. doi:10.1016/j.ejim.2015.11.012.
53. De Miguel-Díez J, Jiménez-García R, López De Andrés A, et al. Analysis of environ- mental risk factors for pulmonary embolism: A case-crossover study (2001-2013). Eur J Intern Med. 2016;31:55-61. doi:10.1016/j.ejim.2016.03.001.
54. Spiezia L, Campello E, Bon M,et al. Short-term exposure to high levels of air pollution as a risk factor for acute isolated pulmonary embolism. Thromb Res. 2014;134(2):259- 63. doi:10.1016/j.thromres.2014.05.011.
55. Pan X, Gong YY, Martinelli I, et al. Fibrin clot structure is affected by levels of par- ticulate air pollution exposure in patients with venous thrombosis. Environ Int. 2016;92-93:70-6. doi:10.1016/j.envint.2016.03.030.
56. Xing AP, Hu XY, Shi YW, Du YC. Implication of PDGF signaling in cigarette smoke- induced pulmonary arterial hypertension in rat. Inhal Toxicol. 2012;24(8):468-75.
Bilge Üzmezoğlu
57. Keusch S, Hildenbrand FF, Bollmann T, et al. Tobacco smoke exposure in pulmonary arterial and thromboembolic pulmonary hypertension. Respiration 2014;88(1):38-45. doi:10.1159/000359972.
58. Grunig G, Marsh LM, Esmaeil N, et al. Perspective: ambient air pollution: inflamma- tory response and effects on the lung’s vasculature. Pulm Circ. 2014 Mar;4(1):25-35. doi: 10.1086/674902.
59. Park S-H, Chen W-C, Esmaeil N, et al. Interleukin 13- and interleukin 17A-induced pulmonary hypertension phenotype due to inhalation of antigen and fine particles from air pollution. Pulm Circ. 2014;4(4):654-668. doi:10.1086/678511.
60. Hedley AJ, Chau PYK, Lai HK, et al. The Sustainable Development Council Invitati- on and Response Document: Clean Air-Clear Choices Will High Air Pollution Alert Days provide an efficient path to health protection? October 2007. doi:Avaible from: http://civicexchange.org/cex_reports/200710AIR_SubmissionAQOConcernGro- upResponse_en.pdf. (Accessed date: 26 May 2018)