Kişisel Fayda

Online alışveriş ile ilgili olarak birçok çalışmaya göre, online alışveriş denince akla ilk gelen kişisel fayda, kolaylık, sınırsız alternatif, ucuzluk, güvenlik ve zaman tasarrufudur. Online mağazaların, ürünlerle fiziksel temas kurulmaması, bir satış görevlisi ile yüz yüze görüşmeye izin vermemesi ve neredeyse sonsuz "raf alanı" nedeniyle çok sayıda alternatif sunabileceği göz önüne alınmalıdır. Tüketicinin daha az uğraş vererek daha fazla bilgiye sahip olması, ürünlere ait fiyat karşılaştırmalarını kolay bir biçimde yapabilmesi ve özellikle internete özel kampanyalar nedeniyle göz ardı edilemeyecek derecede uygun fiyat sunması ile online internet alışverişinin en vazgeçilmez faydası ucuzluktur. Öyle ki son dönemde tüketiciler, mağazalarda ürünler ile ilgili araştırma yaparken cep telefonları aracılığıyla internetten fiyat karşılaştırması yapabilmektedir.

PWC Araştırma Şirketinin 2013’de gerçekleştirdiği Küresel Çok Kanallı Perakendecilik Anketi sonuçlarına göre, dünya genelinde düşük fiyatlar, ücretsiz teslimat ve ürünleri kıyaslama kolaylığı online yapılan alıverişlerin başlıca nedenlerini oluşturmaktadır. Bunun aksine ürünü görüp dokunabilmek, hemen sahip olmak ve ürünün teslimatı için herhangi bir ilave ücret ödememek de fiziksel bir mağazaya gitmek için başlıca nedenler arasında sayılmaktadır (PWC,2013:11).

72

Kaynak: PWC, (2013). PwC Küresel Çok Kanallı Perakendecilik Anketi ve Türkiye Sonuçları, 2013. https://pwc.com.tr (Erişim Tar: 13.02.2018)

ABD’de online alışveriş yapan kullanıcıların çoğunluğu daha kolay olduğu için online mağazalardan satın alımları gerçekleştirdiğini belirtirken, kalan kısmı maliyetlere bakarak ucuzluk olması nedeniyle online satın almaya yöneldiğini belirtmektedir. Buna göre %58’lik oran kolay olduğu için, %32’lik oran ise ucuz olduğu için internet mağazalarını tercih etmektedir. Kalan diğer kısım ise diğer nedenlerle online alışveriş işlemlerini gerçekleştirmektedir. Almanya’da yapılan araştırma sonuçlarına göre ise kullanıcıların geneli kolay olduğu için online alışverişe yönelmektedir. Buna göre %56’lık oranla kolay olması, %35’lik oran ile ucuzluk olması ve %9’lık bölüm ise diğer nedenlerle online alışveriş işlemlerini gerçekleştirmektedir (We Are Social ve Hootsuite, 2017).

Türkiye’de online alışveriş nedenleri incelendiğinde ise ucuzluk ilk sırada bulunmaktadır. Ülkemizde başta da belirtildiği üzere özellikle online alışverişi canlandırma amacıyla yapılan internete özel kampanyalar bir ürün için birden fazla

73 fiyatın bulunmasına neden olmakta ve bu durum insanları olabildiği kadar uygun fiyat analizine yöneltmektedir. Türkiye’den 1.883 kişinin katıldığı araştırmada %56’lık oranda katılımcı ucuz olduğu için, %36’lık oranda ise kolay olduğu için online alışverişe yöneldiklerini belirtmişlerdir. Kalan %8’lik kısım ise diğer nedenleri sebep göstermektedir (KPMG,2017).

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (tuik.gov.tr) 2017 yılında yayınladığı raporda ülkemizde online alışverişten en önemli beklentinin uygun fiyat olduğu, diğer beklentilerin de kolaylık ve zaman kazandırması olduğu vurgulanmaktadır. Tüketiciler ürün araştırmalarını mobilde, satın almalarını masa üstünde yaptıklarını belirtmiş, mobil teknolojilerin gelişimi ile hem kolaylık hem de zaman tasarrufu yapabildiklerini ifade etmişlerdir (TÜİK,2017).

Bir başka kişisel fayda olarak görülen güvenlik, online alışveriş deneyiminde oldukça önemlidir. Ayden ve Demir’in 2011 yılında online alışveriş yapan tüketicilerin demografik yapısını ortaya çıkarmak amacıyla yaptıkları çalışmada, %23 oranla ‘Tıklayıcılar’ adı verilen bir grubun varlığını ortaya çıkarmışlardır. Yapılan tanımlamaya göre bu gruptaki tüketiciler, online alışveriş yapmaya karşı eğilimli olan ancak güvenlik ve nitelik eksikliği olduğunu düşünmeleri sebebiyle geleneksel satın alma yöntemlerinden vazgeçemeyen, çoğunluğunu ev hanımlarının oluşturduğu gruptur (Ayden ve Demir, 2011:154).

Bunların yanı sıra iyi yönde oluşan gelişmelerin aksine internet üzerinden dolandırıcılığın yaygınlaşması da tüketicilerin kişisel güvenlikleri konusunda endişeye kapılmalarına neden olmaktadır. Tüketicilerin ve Rekabetin Korunması Derneği’nin 2017 yılını değerlendirdiği raporda, kredi kartlarının kopyalanması, internet ve sosyal medya üzerinden yapılan alışverişlerde yaşanan istismarların büyük sorun oluşturduğunu belirtmiştir. 2017 yılında en çok şikâyet edilen konular ise şöyle sıralanmıştır; ayıplı mal ve hizmetler, abonelik hizmetleri, sosyal medya dolandırıcılığı, bankalar ve turizm sektörü (TÜRDER,2017, http://turder.org). Bankalar, finans kuruluşları, online satış yapan büyük firmalar ve GSM operatörlerinin üzerinden yapılan bu dolandırıcılığa karşı kurumlar güvenlik

74 önlemlerini artırmış olmalarına rağmen günümüzde hala daha sorunlar devam etmektedir.

Yaşanan bu risklere karşılık online satış yapan büyük firmalar ve bankalar el ele vermiş, yaşanan olumsuzlukları ortadan kaldırmaya yönelik çalışmalarda bulunmuşlardır. Bugün tüketiciler internetten satın alma yaparken, sanal kartlar, elektronik fon transferi (EFT)/ havale, elektronik çek (e-çek), elektronik cüzdan (e- cüzdan), elektronik para (e-para), akılı kart/smart kart ve kapıda ödeme işlemi gibi online satın alımlardaki risklere karşı önlem alabilmektedirler.

Resim 6: Online Mağazalardan Alışveriş Yapmama Nedenleri

Kaynak: PWC, (2013). PwC Küresel Çok Kanallı Perakendecilik Anketi ve Türkiye Sonuçları, 2013. https://pwc.com.tr (Erişim Tar: 13.02.2018)

PWC’nin (2013:9) anketine göre hem ulusal hem de küresel düzeyde kişisel verilerin güvenliğinden endişeli olanların oranı ve online ödeme yöntemlerine güvenmeyenlerin oranı azımsanmayacak kadar yüksektir. Dünya genelinde %41 oranında tüketici kişisel verilerinin güvenliğinden, %32 oranında tüketici de online ödeme yöntemlerinden endişeli olduğunu belirtmiştir. Türkiye’de ise %46 oranında

75 kişisel verilerin güvenliğinden endişeli tüketici ve %32 oranında da online ödeme yöntemlerine güvenmediğini belirtmiştir.

Tüm bu değişkenlerin ötesinde küresel düzeyde yaşanan terör olaylarının artması ve özellikle alışveriş merkezleri, havaalanları, tren garları, metro istasyonları gibi kalabalık ortamlarda patlatılan canlı bombaların da tüketicileri güvenlik açısından fiziki mağazaların yerine online mağazalara yönlendirdiği söylenebilir. Alışveriş merkezlerinin girişlerinde bulunan güvenlik noktalarında artırılan güvenlik önlemleri de yaşanan olayların etkilerinden biri olarak görülebilir.