Kazanılmamış Primler Karşılığı

Öte yandan, 07.08.2007 tarih ve 26606 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürülüğe girmiş bulunan, Yönetmeliğin 1. maddesi uyarınca, sigorta ve reasürans şirketlerinin mevcut ve muhtemel yükümlülüklerini karşılayacak miktarda teknik karşılık ayırmalarını sağlamak ve bu karşılıkların yatırılacağı varlıklara ilişkin usul ve esasları düzenlenmiştir244

.

Teknik karşılıklar, beş grup altında aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır.

3.6.1.1. Kazanılmamış Primler Karşılığı

5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 16. maddesinin 2 nolu bendinde, kazanılmamış primler karşılığı aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir245

.

Yürürlükte bulunan her bir sigorta sözleşmesine ilişkin olarak yazılan brüt primin, gün esasına göre takip eden hesap dönemine veya dönemlerine sarkan kısımdan; yürürlükte bulunan yıllık hayat sigortaları ile süresi bir yılı aşan birikim

243

Resmi Gazete, “5684 sayılı Kanunun, 6327 Sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”, 29.06.2012, s.28338. 244 Resmi Gazete, “Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına ve Bu karşılıkların

Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelik”, 07.08.2007, s.26606.

245 Resmi Gazete, “5684 sayılı Kanunun, 6327 Sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu İle

priminin de alındığı hayat sigortalarında ise yazılan brüt primlerden varsa birikime ayrılan kısım ve birikim primlerine ait masraf payları düşüldükten sonra kalan tutarın takip eden döneme veya dönemlere sarkan kısımdan oluşur. Ancak gün esasına göre karşılık hesaplaması mümkün olmayan reasürans ve retrosesyon işlemlerinde, 1/8 esasına göre kazanılmamış primler karşılığı ayrılması mümkündür.

Ayrıca, sigorta sözleşmesinin süresi boyunca üstlenilen risk düzeyi ile kazanılan primlerin zamana bağlı dağılımının uyumlu olmadığı kabul edilen sigorta branşlarında, bu karşılık için riskin zaman içinde farklı şekilde oluşumunu dikkate alan, içeriği Hazine Müsteşarlığı’nca belirlenen hesap yöntemleri kullanılır denilmektedir.

Diğer yandan, aynı maddenin 9 nolu bendinde ise, “ Sigorta şirketleri ile

reasürans şirketlerinin varlıkları, teknik karşılıkları karşılayacak düzeyde olmalıdır. Teknik karşılıklara ilişkin usul ve esaslar ile teknik karşılıkların yatırılacağı varlıklara ilişkin husular yönetmelikle düzenlenir” ifadesinin yer aldığı görülmektedir.

Bu çerçevede, anılan kanunun 16. maddesinin 2 ve 9 nolu bentleri birlikte değerlendirildiğinde, Kazanılmamış Primler Karşılığı ayrılabilmesi için246

,

a- Sigorta sözleşmesi yürülükte olmalıdır.

b- Kazanılmamış primler karşılığı brüt prim üzerinden ayrılmalıdır.

c- Sigorta poliçesinin bitiş tarihi bilanço döneminden sonraki bir tarihi kapsamalıdır.

d- Yürülükte olan her poliçe için ayrı ayrı kazanılmamış primler karşılığı hesaplanmalıdır.

e- Kazanılmamış primler karşılığı poliçenin başlangıç tarihi ile bitiş tarihi arasındaki gün sayısından bilanço döneminden sonraki güne isabet eden prim olmalıdır.

f- Genel uygulamanın istisnası olarak, poliçe başlangıç ve bitiş tarihlerinin belirlenmesi halinde, kazanılmamış primler karşılığı 1/8 yöntemine göre ayrılmalıdır.

g- Hazine Müsteşarlığı tarafından yapılacak usul ve düzenlemeler, yönetmelikle yapılacaktır.

Diğer bir ifadeyle, Kazanılmamış Primler Karşılığı, sigorta şirketlerinin yıl içerisinde çeşitli tarihlerde düzenlenmiş veya yenilenmiş bulunan poliçelere ait henüz

246

Cengiz Erten, Hayat Dışı Sigorta Şirketlerinde Teknik ve Diğer karşılıkların Kurumlar Vergisi Açısından

kazanılmamış olduğu kabul edilen primlere karşılık oalrak ayrılmış rezervdir. Yani primlerin bir sonraki döneme sarkan kısmıdır.

Örnek vermek gerekirse, 1 Ocak-31 Aralık 2014 hesap yılı içerisinde, mart ayında bir yıllık süre için düzenlenmiş olan bir poliçenin, mart ayından 31 Aralık 2014 tarihine kadar olan süreye tekabül eden prim, kazanılmış primdir. 31 Aralık 2014 tarihinden mart 2015 tarihine kadar geçen sürenin primi ise, kazanılmamış prim olarak tanımlanmaktadır247

.

Öte yandan, 07.08.2007 tarih ve 26606 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan yönetmeliğin değişen 5. maddesine göre Kazanılmış Primler Karşılığı (Değişik: RG- 28.7.2010-27655) aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir248

;

1- Şirketler matematik karşılık ayrılan sigorta sözleşmeleri hariç diğer sözleşmeler için kazanılmamış primler karşılığı ayırmak zorundadır. Yıllık veya bir yıldan kısa süreli aralıklarla yenilenen sigorta teminatı içeren bir yıldan uzun süreli sigorta sözleşmelerinin yıllık sigorta teminatına karşılık gelen primleri için de kazanılmamış primler karşılığı ayrılır.

2- Ölüm, yaşama ve her ikisinin kapsandığı hem ölüm hem de yaşama ihtimallerine bağlı teminatlar ile bu teminatlara ek olarak verilen teminatlara ilişkin sözleşmeler hayat sigortası sözleşmesi sayılır ve bunlara ait primler hayat sigortası primi olarak kabul edilir.

3- Ek teminatların hayat sigortası sözleşmesi ile beraber paket sözleşme olarak verildiği hallerde, bu teminatlar birlikte verildiği hayat sigortası sözleşmelerinden tamamıyla bağımsız olarak değerlendirilir.

4- (Değişik:RG-17/7/2012-28356)⁽ Kazanılmamış primler karşılığı, yürürlükte

bulunan sigorta sözleşmeleri için tahakkuk etmiş primlerin herhangi bir komisyon veya diğer bir indirim yapılmaksızın brüt olarak, gün esasına göre ertesi hesap dönemi veya hesap dönemlerine sarkan kısmından oluşur. Yürürlükte bulunan yıllık hayat sigortaları ile süresi bir yılı aşan birikim priminin de alındığı hayat sigortalarında ise yazılan brüt primlerden varsa birikime ayrılan kısım ve birikim primlerine ait masraf payları düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden hesaplanır.

5- Kazanılmamış primler karşılığının hesaplanması sırasında, sigorta teminatının başladığı gün ile bitiş günü yarım gün olarak dikkate alınır ve buna göre hesaplama yapılır.

6- Bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen sözleşmeler için; üretime bağlı olarak tahakkukunun yapılması kaydıyla aracılara ödenen komisyonlar, reasüröre

247

Erten, s. 127. 248

Resmi Gazete, “Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketleinin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelikte değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”, 28.07.2010, s.27655.

devredilen primler nedeniyle alınan komisyonlar, bölüşmesiz reasürans anlaşmaları için ödenen tutarlar ile tarifelerin ve sigorta sözleşmelerinin hazırlanması ve satışı için yapılan değişken üretim giderleri ve destek hizmetlerine ilişkin ödemelerin gelecek dönem veya dönemlere isabet eden kısmı ertelenmiş gelirler ve ertelenmiş giderler hesapları ile diğer ilgili hesaplar altında muhasebeleştirilir. Bir yıldan uzun süreli sigorta sözleşmeleri için gelir ve giderlerin ertelenmesine ilişkin usul ve esaslar Müsteşarlıkça ayrıca belirlenir. Her ne ad altında olursa olsun; sözleşmeye bağlı olarak verilmeyen ve sözleşmenin yürürlükten kalkmasına bağlı olarak iadeye konu olmayan teşvik, kârlılık ve benzeri komisyonlar ile giderler ertelenmiş gelir ve gider hesaplamalarında dikkate alınmaz.

7- Gün veya 1/24 esasına göre hesaplama yapılması mümkün olmayan reasürans ve retrosesyon işlemlerinde, kazanılmamış primler karşılığı 1/8 esasına göre ayrılabilir.

8- Belirli bir bitiş tarihi olmayan emtea nakliyat sigortası sözleşmelerinde, istatistiki verilere göre tahmini bitiş tarihlerinin tespit edilmesi ve buna göre kazanılmamış primler karşılığı ayrılması gerekmektedir. Bu hesabın yapılamaması durumunda, son üç ayda tahakkuk etmiş primlerin % 50'si kazanılmamış primler karşılığı olarak ayrılır.

9- Kazanılmamış primler karşılığı reasürör payı tutarının hesabında yürürlükte bulunan veya ilgili reasürans anlaşmalarının şartları dikkate alınır.

10- Net primin hesaplanmasında, bölüşmesiz reasürans anlaşmaları için ödenen tutarların ilgili döneme tekabül eden kısmı devredilen prim olarak telakki edilir. 11- Dövize endeksli sigorta sözleşmelerine ilişkin kazanılmamış primler karşılığının hesabı sırasında, sigorta sözleşmesinde ayrıca bir kur belirtilmemişse ilgili primin tahakkuk tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının Resmî Gazete’de ilan ettiği döviz satış kurları dikkate alınır.

12- İlgili hesap yılı içerisinde; cari hesap dönemi itibarıyla finansal tablolar düzenlenirken Devreden Kazanılmamış Primler Karşılığı rakamı olarak, bir önceki hesap yılı sonunun finansal tablolarında yer alan Kazanılmamış Primler Karşılığı rakamı yazılmalı, dönem Kazanılmamış Primler Karşılığı olarak ise finansal tabloların düzenlendiği tarih itibarıyla yürürlükte olan sigorta sözleşme primlerinin gün esasına göre hesaplanarak bulunan kazanılmamış kısımları toplamı alınmalıdır.

Yukarıda anılan yönetmeliğin 7. bendinde belirtilen kazanılmamış primlerin hesaplanma yöntemlerini daha anlaşılır bir şekilde açıklamak ve örnekle göstermek gerekirse;

a)- Gün Esaslı Hesaplama Yöntemi:

Yıl içerisinde tanzim edilmiş sigorta poliçesindeki tahakkuk etmiş primlerden, herhangi bir komisyon veya diğer bir indirim yapılmaksızın, brüt olarak gün esasına göre ertesi yıl hesap dönemine sarkan kısımdan oluşmaktadır.

Bu hesaplama yönteminde, poliçelerin başlangıç ve bitiş tarihleri yarım gün olarak dikkate alınarak, öğle saat 12.00’da sona erdiği varsayılır ve bir yıl 365 gün üzerinden bir sonraki döneme sarkan güne ait primler kazanılmamış prim olarak alınır.

Diğer ifadeyle, Kazanılmamış Prim Karşılığı= Poliçenin Bitişine Kalan Gün Süresi/ Poliçenin Toplam süresi x Tahakkuk eden net prim, olarak hesaplanmaktadır249

. b)- 1/24 Hesaplama Yöntemi:

Düzenlenmekte olan, sigorta poliçelerinin bazıları aybaşında veya ay ortasında ya da ay sonunda tanzim edilebilmektedir.

Bu durumda, poliçelerin ortalama olarak ay ortasında tanzim edildiği var sayılırsa, bir ay iki eşit parçaya ve bir yılda 24 eşit parçaya bölünmüş olacağı varsayılır. Bunu örnek uygulaması ile ifade etmek gerekirse;

15 Ocak 2013 tarihinde tanzim edilmiş olan bir poliçe, 15 Ocak 2014 tarihinde sona erecektir. Dolayısıyla, 31 Aralık 2013 tarihi itibariyle bu poliçeden 23/24 hisse, 2013 yılı içinde hak edilmiş prim, 1/24 hisse ise 2014 yılında kazanılmış prim olarak hak edilmiş prim olarak hesaplanır250

.

Bu çerçevede, cari yılda düzenlenen sigorta poliçelerinden aylar itibariyle ve 31.12 tarihi itibariyle, kazanılmamış veya kazanılmış prim hisseleri hesaplama yöntemi aşağıdaki tablo 3.7’ de gösterilmiştir.

249

Erten, s. 129-130. 250

Tablo 3.7.

Kazanılmamış veya Kazanılmış Prim Hisseleri Hesaplama Yöntemi

Aylar/20xx Kazanılmamış Hisse Bir Önceki

Yıl Poliçelerinden ^{Kazanılmış Hisse Cari Yıl} _{Poliçelerinden}

Ocak 23/24 1/24 Şubat 21/24 3/24 Mart 19/24 5/24 Nisan 17/24 7/24 Mayıs 15/24 9/24 Haziran 13/24 11/24 Temmuz 11/24 13/24 Ağustos 9/24 15/24 Eylül 7/24 17/24 Ekim 5/24 19/24 Kasım 3/24 21/24 Aralık 1/24 23/24 Kaynak: Erten, s. 129. c)- 1/8 Hesaplama Yöntemi

Bu hesaplama yönteminde, verilerin aylık elde edilemediği ve üç ayda bir elde edilebildiği durumlarda kullanılması öngörülmektedir. Bu durumda, sigorta poliçelerinin üç aylık dönem içinde ve dönem ortasına yakın düzenlendiği varsayılmakta, bir dönem iki eşit hisseye bölünmektedir.

Dolayısiyle, bir yıl içerisinde üç aylık olarak dört dönem bulunduğu için, yılda 2 hisse x 4 dönem= 8 hisse olarak hesaplanacağı öngörülmektedir251

.

251