Kaçınma Yöntemi

Kaçınma yönteminde yönetici, hem kendisi hem de karĢı taraf açısından söz konusu olan ilgi/kaygı ve ihtiyaçları düĢük seviyede değerlendirmektedir. Bu çatıĢma çözme yönteminde, çatıĢmalar umursamaz bir anlayıĢ ile yönetilmektedir. Ancak çatıĢmaların yönetilmesine yönelik ertelemeler veya çatıĢmaları umursamaz bir tavır içinde yapılacak değerlendirmeler, tarafların daha saldırgan ve tehditkâr tavırlarla geri çekilmelerine sebep olabilmektedir (Rahim, 2004: 10).

Bu yöntem, iĢbirliği yapmayan ve güç kullanmayan kiĢilerin uyguladığı bir yöntemdir. Bu yöntemi benimseyen bir yönetici, açık biçimde taraf olmaz ve çatıĢmaya doğrudan müdahale etmek istemez. Sonuç olarak bu yöntemin benimsendiği örgütlerde yabancılaĢma ve güvensizlik de ortaya çıkabilmektedir (Sökmen, 2010: 266).

Thomas ve Kilman (1974: 12) kaçınma yönteminde ilgi ve kaygılar taraflar açısından düĢük seviyede olduğundan bu yöntemin; çatıĢmaların önemsiz seviyede olması, sağlıklı düĢünebilmek açısından zamana ihtiyaç duyulması, taraflar arasında gerilimin sağlıklı bir iletiĢimin gerçekleĢemeyeceği kadar yüksek olması halinde uygulanabileceğini belirtmiĢlerdir. Ayrıca sakin bir ortamın oluĢması konusunda beklemenin mantıklı olması, daha fazla bilgi toplayabilmek adına avantaj sağlanmak istenmesi ve son olarak da mevcut çatıĢma baĢka çatıĢmalara sebep olmayacaksa kaçınma yönteminin uygulanmasındaki gerekliliğe dikkat çekmiĢlerdir. Ancak bu yöntemin uygulanması durumunda, taraflar arasında iĢbirliğinin olmayacağını, alınacak kararların geciktirileceğini, tarafların örgütlerinden soğuyacağını da unutmamak gerekmektedir. Ayrıca çatıĢmaların örgüt yararına yönetilmesi için bahsedilen bu yöntemlerden hangisi veya hangilerinin uygulanması gerektiği hususunda üç temel ölçütün mutlaka iyi analiz edilmesi gerekmektedir. Bunlar (Rahim, 2002: 208-209):

Uygulanan/uygulanacak olan yöntemlerin örgütsel öğrenme ve etkililiğe olan katkıları,

Uygulanan/uygulanacak olan yöntemlerin örgüt paydaĢlarının ihtiyaç ve beklentilerine ne derece cevap verebildiği

Uygulanan/uygulanacak olan yöntemlerin ne kadar etik olduğu ve örgüt üyelerinin moral ve ihtiyaçlarını ne düzeyde karĢıladığı ölçütleridir.

ÇatıĢmaları yönetme konusunda uygulanan yöntemler aynı zamanda yöneticilerin liderlik özelliklerini de ortaya çıkarmaktadır. Yöneticiler, yönettikleri örgütlerin çatıĢmalardan en az düzeyde etkilenebilmesi için örgütleri açısından uygun olan çatıĢma yönetim yöntem(ler)ini belirlemeli ve çatıĢmaları yönetme yolunu tercih etmek suretiyle oluĢabilecek olumsuz etkilerini azaltmaya çalıĢmalıdırlar. ÇatıĢmaların doğru biçimde yönetilebilmesinde, yöneticiler tarafından çatıĢmaların kaynağı net biçimde tespit edildikten sonra çatıĢmalarla ilgili belirsizlikler giderilmeli ve güven anlayıĢı çerçevesinde yönetici-grup iĢbirliğine dayalı katılımcı bir yönetim tarzı benimsenmelidir (Wall ve Callister, 1995: 540-541). Bu durum yöneticilerin çatıĢma sürecini doğru anlamaları, çatıĢmaya sebep olan tarafların sürece iliĢkin bakıĢ açılarını ve onların bulundukları noktayı doğru tespit ederek, çatıĢmaları örgüt yararına yönetebilmeleri açısından önem taĢımaktadır (Bumin, 1990: 22).

ÇatıĢmaları organizasyon yararına yönetebilmek amacında olan yöneticiler, kültürel farklılıkların, örgüt amaçlarının, takım çalıĢmasının ve organizasyon içindeki grupların çok önemli olduğunun farkında olmalı, aynı zamanda hem rekabet hem de ortak karar alma anlayıĢıyla hareket ederek, iĢbirliğine dayalı bir yönetim tarzını benimsemelidir (Aritzeta ve Balluerka, 2006: 764). Aksi halde, engellenemeyen veya etkin biçimde çatıĢma yönetme yöntemlerinin uygulanmayarak, örgütte devam etmesinde herhangi bir sakınca görülmeyen çatıĢmaların sonuçları, çatıĢmaya taraf olan bireylerin yanında çatıĢmaya taraf olmayan diğer bireyleri de olumsuz Ģekilde etkileyebilecektir. Unutulmamalıdır ki çatıĢmaların devam etmesi, iletiĢim bozukluklarına, örgüt ikliminin zedelenmesine sebep olarak, çalıĢanların performansını azaltabilmektedir (Baykal ve Kovancı, 2008: 37).

Bu sebeple, çatıĢmaların doğru yönetilebilmesi, kullanılacak olan yöntem(ler)in doğru biçimde uygulanabilmesi ile yakından ilgilidir. Tablo 4‟te yöneticilerin çatıĢmaları etkili bir Ģekilde yönetebilmeleri için hangi yöntem(ler)in hangi durumlarda daha faydalı olacağı belirtilmektedir.

Tablo 4: ÇatıĢmaları Yönetme Yöntemlerinin Uygun Olduğu/Olmadığı Durumlar Yöntem Uygun olduğu durumlar Uygun olmadığı durumlar

BütünleĢtirme/ TümleĢtirme

Konu karmaĢık ise

Çözüm için düĢüncelerin sentezi önemli ise

Çözüm için karĢı tarafın katkılarına ihtiyaç var ise

Problem çözme için yeterli zaman var ise Problemi sadece taraflardan biri

çözemiyor ise

Problemlerin çözümü için her iki tarafın sahip olduğu kaynaklara ihtiyaç var ise

Problem basit ise

Acil karar verilmesi gerekiyor ise

Taraflardan biri sonuçla ilgilenmiyor ise

Taraflardan biri problem çözme yeteneğine sahip değil ise

Ödün verme

Taraflardan biri hatalı olduğunu düĢünüyor ise

Konu karĢıdaki taraf için daha önemli ise Taraflar gelecekte birbirlerinden elde

edeceği bazı Ģeylerden vazgeçmeye razı ise

Taraflardan biri diğerine göre daha zayıf konumda ise

Taraflar arasındaki iliĢkinin devamlılığı çok önemli ise

Konu çok önemli ise Haklı olma durumu söz konusuysa

KarĢı taraf haksızsa veya yanlıĢ yapmıĢsa

UzlaĢma

Her iki tarafın amaçları özel ve önemli ise Her iki taraf eĢit güçte ise

GörüĢ birliği sağlanamıyor ise

BütünleĢtirme ve hükmetme yöntemleri baĢarısız olmuĢ ise

KarıĢık bir soruna geçici bir çözüm bulunması isteniyorsa

Bir taraf diğerinden daha güçlü ise

Mevcut sorun problem çözme yaklaĢımını gerektirecek kadar karmaĢık ise

Hükmetme

Konu basit veya önemsiz ise

Konu hakkında acil karar verilmesi gerekli ise

Taraflar açısından memnun edici bir karar uygulanmayacak ise

Astlarla baĢ edebilmek için bir zorunluluk var ise

KarĢı tarafın hoĢ olmayan kararı yüksek bir maliyet getirecek ise

Astlar karar alma konusunda yeterli bilgi düzeyine sahip değil ise

Konu sizin için çok önemli ise

Konu karmaĢık ise Konu çok önemli değil ise

Her iki taraf da eĢit güce sahip ise

Hızlı karar verilmesi gerekmiyor ise

Konuyla ilgili astlar yeterli düzeyde bilgiye sahip ise

Kaçınma

Konu basit veya önemsiz ise

Tarafların karĢı karĢıya gelmesinin oluĢturacağı olumsuz etki elde edilecek faydadan daha yüksek ise

BekleyiĢ sürecine ihtiyaç var ise

Konu önemli ise

Karar almada sorumluluk durumu varsa

Taraflar geri adım atmaya yanaĢmıyor ama çözüm bulunması zorunlu ise Konu hakkında hızlı karar

verilmesi gerekiyor ise Kaynak: Rahim, 2004: 261; Sportsman ve Hamilton, 2007: 158; Karip, 2010: 71.