ÇIKAN TEMEL SORUNLAR
3.1.4. Kültürel Dini Farkl0l0klar
Avrupa kelimesinin co rafya parças n n ötesinde bir de er olan Avrupa kimli i bilinci kazanmas modern dönem öncesinde, H ristiyanl kla ba lar. Modern dönemle birlikte Avrupa kimli inin ekillenmesinde, ulus-devletlerin ortaya ç k n n yan s ra, insan merkezli rasyonel düzenin hâkim olmas d r. Bu itibarla bugün Avrupa’y tan mlarken kullan lan “birlik içinde ço ulluk, bütünlük içinde çe itlilik” ifadelerinin temelinin Ortaça feodal düzeninde bulundu u ileri sürülebilir358.
Avrupa Birli i’nin köklerini Rönesans hareketinden alan Ayd nlanma de erleri ve H ristiyanl k üzerine kuruldu u ve bu ikisine sahip olmayan ülkelerin AB’nin parças olamayaca eklindeki tart malar n da Türkiye ile ilgili olarak dile getirildi i görülmektedir359. Türkiye’nin AB üyeli ine kar olanlar n öne sürdü ü en önemli argümanlardan biri, Türkiye’nin kültürel ve dini de erlerinin Avrupa’n n de erleriyle çeli ti idir. Fakat küreselle en ve tüm kültürlerin ortak bir potada eriyip aradaki farkl l klar eksi de il tam tersine kültürlerin art s olarak de erlendirildi i
356 Ba ml l k oran : 60 ya üstü ki ilerin say s n n 15–59 ya aras her yüz ki iye oran . Bkz. “An
Agenda for a Growing Europe, Making the EU Economic System Deliver”, Report of an Independent High-Level Study Group, 2003, http://www.euractiv.com/ndbtext/innovation/sapirreport.pdf, s.95
357 Devlet Planlama Te kilat Müste arl , 2004, ss. 39–40.
358 A.Nuri Yurdusev, “Avrupa Kimli inin Olu umu ve Türk Kimli i”, Türkiye veAvrupa, Haz.
Atilla Eralp, Ankara, 1997, ss.33–38.
günümüzde, toplumlar dini veya kültürel özellikleri ile de erlendirmek pek de mant kl görünmemektedir360.
Avrupa Birli i tek yönlü bir de erler manzumesi ve ortak tarih miras ile tek bir dini ak m üzerine kurulmu de ildir. Bu durum Avrupa Anayasas olu turulmas s ras nda H ristiyanl a AB’nin ortak bir de eri olarak at fta bulunulmas yönündeki görü lerin kabul görmemesi ile de kan tlanm t r. Di er taraftan genel kabul gören anlay ise, Avrupa da bugün esas olan ço ulculuktur361. Zira Avrupa Birli i farkl l klar tan yan ve onlara sayg gösteren kültürel ve dini bir mozaiktir362. Cçinde farkl dini anlay , mezhep, kültür ve geleneklerden ülkeler mevcut olan AB’nin gelecek yönetimi bu alt-kültürleri ve ulusal özellikleri tek tiple tirmeden ve homojen bir birlik haline gelmeden yap lanmaya çal maktad r.
Türkiye tarihinde farkl medeniyet ve kültürlerle bir araya geldi inde hiçbir zaman asl n yitirmemi , aksine kimli ine daha fazla sar lm t r. Türkiye’nin kendisinden büyük ve farkl bir birlik içine girmek istemesinin ciddi bir özgüven ve cesaret oldu u do rudur, ancak bugün kimlik kayg s ya ayan Türkiye de il, Avrupa Birli i’dir. Zira bugün AB üyesi ülkelerin vatanda lar n n benimsemi olduklar bir Avrupal kimli i de olu turulabilmi de ildir. AB’ye üye ülkelerde ya ayan insanlar hala kendilerini, öncelikle Cngiliz, Frans z, Alman ve Yunanl olarak tan mlamaktad r. Bu sebeple de ulusal kültürlerin yerini alabilecek, s n rlar çok belirgin bir kimlik ya da kültür politikas ndan bahsetmek mümkün de ildir363.
Türkiye AB’ye üye olmay istemekle, çok kültürlü ve belli bir dini hassasiyete sahip toplum yap s n birlik içinde eritmek amac nda de ildir, çünkü orijinalli i ve tercih sebebi olan özelli i buradan gelmektedir364. Dolay s yla Türkiye’nin kimlik ve kültür de erleri ile Avrupal lar nkinin farkl olmas uzla maz olduklar sonucunu getirmez. Dahas , bütün bir Avrupa kimli inin varl Avrupa
360 Sen, s.84. 361 Bozkurt, s.316.
362 Palab y k ve Y ld z, s.98. 363 Bozkurt, s.316.
364 Yalç n Akdo an, K0rk Y0ll0k Dü1:Avrupa Birli4i’nin Siyasal Gelece4i ve Türkiye, Alfa Bas m
içindeki farkl l klar ve di er yerel kimlikleri yok etmedi ine göre, Türkiye ile Avrupa’n n beraber olmas farklar n n yok olmas n da gerektirmez365.
Türkiye, pek çok ulus devlet gibi, küreselle menin zorluklar yla, yerel ve ulusal aidiyet duygular yla modern dünyada ekonominin yaratt birbirine ba ml l k aras nda denge kurma gere iyle ve göreli yoksullukla artan yüksek refah beklentisinin kar lanmas yla ba a ç kmak zorunda kalmaktad r. AB üyesi olmu bir Türkiye, bu tür zorluklar n ve ihtiyaçlar n üstesinden gelmekte kendisine çok daha fazla güvenebilecek, Avrupal ortaklar yla birlikte, ulusal duygular ile Avrupal olmay , ba ms z hareket edebilmek ile uluslarüstü yöneti ime uymay , geçmi inden gurur duymak ile daha küresel bir gelece e do ru ilerlemeyi do ru bir denge içinde birle tirebilecektir.
Türk vatanda lar n n büyük bir ço unlu unun Müslüman olmas ise, bir yandan bu zorluklar daha da ilginç ve karma k k larken, di er yandan da bu zorluklar n tümünün üstesinden gelmenin ba ar s n da daha çekici hale getirmektedir. Türkiye, Avrupa’y bütün Avrupal lar n yeni çat ma korkular n önleyecek ve çe itlili i, kültür ve din boyutlar yla birlikte, kutlanacak ve korunacak bir unsur haline getirecek ça da bir çerçeve oldu u için istemekte, kendi çe itlili ini daha rahat hissedebilmek ve uzun zamand r istedi i ulusal güvenlik ve refah düzeyine tam olarak ula mak için Avrupa’n n sundu u çerçeveye ihtiyaç duymaktad r366.
AB’nin birçok ülkesinde H ristiyanl ktan farkl dinlere, örne in Cslamiyet’e, mensup olan AB vatanda lar nüfusun önemli bir k sm n olu turmaktad r367. AB s n rlar içinde bugün 13 milyon Müslüman ya amakta, bunlar n 3,6 milyon kadar Türk kökenlidir. Bu derecede Müslüman nüfus AB’de ya yor olsa da, bütünle me konusunda pek de ba ar l olduklar söylenemez. AB s n rlar içinde Müslüman kimlikleri ile ya ad klar topluma en fazla uyum sa layanlar Türklerdir368. Bu da göstermektedir ki AB üyesi olacak bir Türkiye’nin kültürel ve dini bak mdan AB üyesi ülkelerle olan farkl l klar bir sorundan ziyade AB’nin kültürel ve sosyo
365 Yurdusev, s.69.
366 Dervi ve Di erleri, s.19 367 Palab y k ve Y ld z, s.99.
ekonomik yap s na zenginlik katacak bir kazan m olacakt r369. Di er taraftan da Türkiye’nin olas AB üyeli i bütünle me konusunda pek de ba ar l olamayan Müslüman topluluklara iyi bir örnek te kil edecek ve AB’nin H ristiyan Kulübü ve di er dinlere, kültürlere ho görü göstermeyen görüntüsünü a mas nda büyük bir ad m olacakt r370.