Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürlüğü

105 artmıĢtır. Yapılan patent baĢvuruları için araĢtırma ve inceleme raporlarının kalite ve kapasitesi artaat geliĢmekte, rapor sürelerinin kısaltılması hedeflenmektedir.¹⁴¹

Yerli firmalar, sınai mülkiyet haklarını uluslararası alanda koruyacak Ģekilde yeterli bilgiye sahip değildir. Uluslararası sınai mülkiyet baĢvurusu yapmak isteyen birey veya kurumlar ülkelerinin kurallaırna ve sürece yönelik bilgi ve yönlendirilme ihtiyacı içindedir. Ayrıca, uluslararası alanda tescilli coğrafi iĢaret sayısının artması için maliyeti minimum olan süreç seçenekleri de oluĢturulmalıdır. TÜRKPATENT, Türkiye‟deki icatların tanıtım ve ticarileĢme süreçlerine destek vermek için uluslararası fuarlara icat sahipleriyle birlikte katılmakta ve gelecekte de devam ettirmeyi planlamaktadır.

Sınai mülkiyet sisteminin, sistemi kullanan herkes için uluslararası standartlarda iĢlemesine yardımcı olacak temel eğitimler ve uzmanlık eğitimlerini bilimsel yöntemlerle almalarını kolaylaĢtıracak bir sistemin geliĢtirilmesi çok önemlidir. Bu alandaki eğitimleri organize etmek için, TÜRKPATENT bünyesinde Sınai Mülkiyet Hakları Eğitim Merkezi kurulmuĢtur.

106 ġekil 2.2. Telif Hakları Genel Müdürlüğü‟nün TeĢkilat Yapısı

Kaynak: Telif Hakları Genel Müdürlüğü, http://www.telifhaklari.gov.tr/ (EriĢim Tarihi: 30.04.2019)

Telif Hakları Genel Müdürlüğü, Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu dahilinde Kültür ve Turizm Bakanlığı‟nın bütçesini kullanır. Giderleri genel bütçeden karĢılanır. Kendisine özel olarak topladığı gelirleri olmasına rağmen özel bir bütçesi yoktur.

10.07.2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan 1 Numaralı

“CumhurbaĢkanlığı TeĢkilatı Hakkında CumhurbaĢkanlığı Kararnamesi”nin 283. Maddesindeki haliyle, Telif Hakları Genel Müdürlüğünün sorumluluk ve otorite alanı Ģu Ģekildedir:

 5/12/1951 tarihli ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile Bakanlığ‟ın görevlerini yapmak,

 Telif haklarının halk yararına, toplumsal ve ekonomik geliĢmeler doğrultsunda düzenlenmesi, korunması, geliĢtirilmesi,

 Fikir ve sanat eserlerini deteklemek için stratejileri belirlemek,

 Telif haklarının korunması ve geliĢtirilmesi için uluslararası alanda yapılan iĢ birliklerinin bakanlık tarafında faaliyetlerini takip etmek,

107

 Hakları ihlâllerini önlemek için önlem almak, anlaĢmazlık ve uyuĢmazlıkların çözülmesinde taraflar destek vermek,

 Telif haklarıyla ilgili mevzuat hazırlık çalıĢmaları yapmak, idarî ve hukukî önemlerin temel unsurlarını belirlemek,

 Teknolojik geliĢmelere uygun altyapıyı ilgili birimlerle çalıĢarak oluĢturmak ve yürütülmesini sağlamak,

 Kamu kurum ve kuruluĢları, yerel yönetimler, meslek birlikleri ve sivil toplum kuruluĢlarıyla gerekli çalıĢma ortaklığı ve koordinasyonu oluĢturmak,

 Ġhtiyaç durumunda, fikir ve sanat eserlerine iliĢkin projeler ve iĢlerle ilgili hizmet almak,

 Telif haklarıyla ilgili ulusal ve uluslararası alanda, bilimsel, kültürel, sanatsal ve sosyal faaliyetlerde bulunmak ve etkinlikleri desteklemek,

 Bakanın verdiği görevleri yerine getirmek.

Telif Hakları Genel Müdürlüğü‟nün yaptığı kayıt-tescil, bandrol, sertifika ve yapımcı belgesi bulunur.

Fikir ve sanat eserleri üzerindeki fikri mülkiyete dair hakların baĢlangıcı tescil koĢuluna bağlı değildir ve eserler üretildiği zaman doğar. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 13. maddesi ve Fikir ve Sanat Eserlerinin Kayıt ve Tescili Hakkında Yönetmeliğe dayanarak hak sahibi olmak amacı bulunmadan, ispat kolaylığı sağlamak ve mali haklardan yararlanma yetkilerini takip edebilmek için kayıt ve tescil iĢlemileri yapılır. Yerli ve yabancı sinema ve müzik eserleri içeren yapımlar ile yerli ve yabancı bilgisayar oyunlarının ticari piyasaya çıkarılabilmesi için kayıt ve tescil iĢlemlerini Ġstanbul Telif Hakları ve Sinema Müdürlüğü yapar.

Ayrıca tüm eser grupları için beyan baz alınarak, Telif Hakları Genel Müdürlüğü, isteğe bağlı kayıt ve tescil iĢlemi yapabilir.

Tablo 2.1. Fikir ve Sanat Eserlerinin Zorunlu Kayıt-Tescili Yapım

Türü 2010¹⁴³ 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Müzik

Yapımları 3138 3595 3498 3152 3973 2759 2253 2473 2204 Sinema

Yapımları 1986 1286 956 929 1233 1269 904 812 757

Bilgisayar / 364 385 181 150 133 94 128 164

143 2010 yılında bilgisayar oyunlarına iliĢkin kayıt tescil sayıları sinema eserleri kapsamında değerlendirilmiĢtir.

108 Oyunu

Toplam 5124 5245 4839 4262 5356 4161 3251 3413 3125 Kaynak:T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2010-2018 Yılı Ġdare Faaliyet Raporları

Tablo 2.2. Fikir ve Sanat Eserlerinin Ġsteğe Bağlı Kayıt-Tescili

Eser Türü 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Ġlim

Edebiyat Eserleri

287 230 303 420 367 350 237 373 491

Güzel Sanat

Eserleri 42 49 60 92 67 110 297 192 235

Bilgisayar

Programları 172 327 305 247 198 247 157 170 380

Musiki

Eserler 15 14 11 23 26 17 13 9 19

Toplam 516 620 679 782 658 724 704 772 1125

Kaynak:T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2010-2018 Yılı Ġdare Faaliyet Raporları

Ayrıca fikir ve sanat eserlerinin izinsiz kopyalanması ve taklit edilmesini önlemek için, sinema ve müzik eserleri, bilgisayar oyunları ve süreli olmayan yayınlar için zorunlu bandrol uygulaması vardır. Bu zorunluluk hem yurt içinde üretilen hem de ithal edilen eserleri kapsar.

Uygulamasının yasal temeli 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 81. maddesi ve Bandrol Uygulamasına ĠliĢkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik‟tir. Bandrol fikir ve sanat eserlerinin kopyaları üzerine yapıĢtırılan, sökülüce parçalanan ve yapıĢtırıldığı malzemenin niteliğini kaybetmesini sağlayan, güvenlik Ģeridi ve kare kod içeren, holografik bir güvenlik etiketidir.¹⁴⁴

Tablo 2.3. Bandrol (2010-2012)

Eser Türü 2010 2011 2012

Sinema ve Müzik Eseri

Bandrolü 23.929.719 55.747.371 67.201.443

Süreli Olmayan Yayınlar 199.920.517 289.193.982 293.257.824

Toplam 223.850.236 344.941.353 360.459.267

Kaynak:T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2010-2018 Yılı Ġdare Faaliyet Raporları

144 TEKĠNALP, Ünal, Fikri Mülkiyet…, a.g.e., s. 217.

109 Tablo 2.4. Bandrol (2013-2018)

Eser Türü 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Sinema

Eserleri 8.703.014 5.223.043 3.416.446 2.337.382 1.078.806 492.517 Müzik

Eserleri 11.735.811 9.403.020 7.978.123 6.349.478 4.706.146 4.120.423 Bilgisayar

Oyunu 2.170.582 932.535 962.465 703.102 699.039 468.875 Süreli

Olmayan Yayınlar

330.017.405 344.405.399 384.054.363 404.129.293 407.739.008 410.641.305

Toplam 352.626.812 359.963.997 396.411.397 413.519.255 414.222.999 415.723.120 Kaynak:T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2010-2018 Yılı Ġdare Faaliyet Raporları

Fikrî mülkiyet haklarını korumak ve takip edebilmek için sadece süreli yayınlar basan yerler hariç, fikir ve sanat eserlerinin belirlenmesi ve kopyalanmasıyla ilgili malzemeleri üreten, ithal eden, materyallerin dolum, çoğaltım ve satıĢını yapan, ürünleri yayan veya halka açanların, Kültür ve Turizm Bakanlığı‟dan bu iĢlerini gösteren bir sertifika almaları gerekir. 5846 sayılı Kanunun 4. maddesi ve Fikir ve Sanat Eserlerinin Tespit Edildiği Materyallerin Dolum, Çoğaltım ve SatıĢını Yapan veya Yayan ĠĢletmelerin Sertifikalandırılmasına ĠliĢkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik doğrultusunda dolum tesisleri, fikir ve sanat eserlerinin çoğaltım, dağıtım veya satıĢını yapan matbaa ve yayınevleri, sinema filmlerinin gösterim ve iletimini yapan salon ve benzeri mekanlar, fikir ve sanat eserlerinin ve bu eserleri içeren yapımlara iliĢkin taĢıyıcı materyallerin tespit, satıĢ, dağıtım, ithalat ve pazarlamasını yapan veya bunları kiraya veren yerlerin sertifika alması gerekir. Sertifika baĢvurusundan sonra gerekli belgelerle birlikte dolum tesisleri Ġstanbul‟daysa, Ġstanbul Telif Hakları ve Sinema Müdürlüğü‟ne diğer illerdekiler, Telif Haklar Genel Müdürlüğüne; dolum tesisleri dıĢındaki iĢletmeler de bulundukları ilin Kültür ve Turizm Müdürlüğü‟ne baĢvururlar ve sertifikalarını o birimlerden alırlar.¹⁴⁵

Tablo 2.5. Sertifika

Eser Türü 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Sertifika 4.147 2.777 6.454 6.481 2.479 2.979 2.953 4.025 3.148 Kaynak:T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2010-2018 Yılı Ġdare Faaliyet Raporları

145 KAÇAK, Nazif, Açıklamalı – Ġçtihatlı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, Ankara: Kartal Yayınevi, 2004, s. 68.

110 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 13. maddesi, 5224 Sayılı Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılması ile Desteklenmesi Hakkında Kanununun 15.

maddesi ve Fikir ve Sanat Eserlerinin Kayıt ve Tescili Hakkında Yönetmeliğe dayanarak

“yapımcı belgesi iĢlemi“ yapılır. Bu belgede Bakanlık tarafından sinema ve müzik eseri yapımcılarına ve bilgisayar programı üretip ve ithal eden yapımcılara verilir ve üzerinde yapımcı kodu bulunur. 18.01.2019 tarihli ve 7163 sayılı Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılması ile Desteklenmesi Hakkında Kanunda DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Kanunun 11. maddesi yürürlüğe girince, 5224 sayılı Kanunun 15. Maddesi iptal olmuĢtur. Bu nedenle yapımcı belgeleri yürürlükten kaldırılmıĢtır.

Telif Hakları Genel Müdürlüğü‟nün yürüttüğü ve süreli olmayan yayın bandrolü, sertifika, yapımcı belgesi ve isteğe bağlı kayıt ve tescil baĢvuru ve kabul iĢlemleri, Telif Hakları Genel Müdürlüğü Otomasyon Sistemi‟nde yapılır. Bu sistemden alınan bilgiler, istatistiksel veri sağlamasına ek olarak soruĢturma ve yargılama süreçlerini hızlandırmak için, ilgili birimlerle paylaĢılır. Zorunlu kayıt – tescil, sinema ve müzik bandrolü ve idari mali iĢler sistemleri de geliĢtirme aĢamasındadır.

Türkiye‟nin önceliği, dönemin ihtiyaçları ve teknolojik alandaki ilerlemeler doğrultusunda insanların daha fazla fikir ve sanat eserlerine ulaĢabilmesini sağlamak ve bu eserlerin üretilmesini sağlayan yaratıcılığınn kutlandığı, eser sahiplerinin ekonomik haklarını alabildikleri bir sektör oluĢturmaktır.

Kültür ve Turizm Bakanlığı 2015-2019 Stratejik Planında bu konudaki hedeflerini aĢağıdaki Ģekilde belirlemiĢtir.

 Uluslararası standartlara uygun, doğru çalıĢan bir sistem oluĢturmak ve telif haklarına dayalı endüstrilerin yarattığı ekonomik değeri artırmak,

 Türkiye‟de yaratı/telif hakkı korumasına dayalı endüstrilerin geliĢtirmek ve desteklemek,

 Telif haklarını korumak ve geliĢtirmek.

Telif Hakları Genel Müdürlüğü, etkili, yaygın ve toplum tarafından benimsenne bir sistemi kurmak, iĢleyiĢini sağlamak, bu konudaki ürünlerle Türkiye‟nin kalkınma sürecini hızlandırmak konularında sorumluluk sahibidir.¹⁴⁶

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu‟nda DeğiĢiklik Yapılmasına ĠliĢkin Yasa Tasarısı, 03.05.2018‟de Türkiye Büyük Millet Meclisi BaĢkanlığı‟na sevk edilmiĢtir.

146 T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2015-2019 Dönemi Stratejik Planı, Ankara, 2015, s. 13.

111 24.06.2018‟deki seçimlerde meclis yenilendiğindiği için, Kanun Tasarısı henüz yasalaĢmamıĢ ve TBMM Ġçtüzüğü‟nün 77. maddesi doğrultsunda hükümsüz olmuĢtur. Sistemin etkinliğinin artması için çalıĢmalar devam etmektedir.¹⁴⁷

Telif Hakları Genel Müdürlüğü hakların korunması ve hak sahiplerinin bilinçlenmesi için çeĢitli etkinlikler düzenler. Ġl Denetim Komisyonlarınca da sık sık denetim ve operasyonlar yapar.

Tablo 2.6. Ġl Denetim Komisyonları Tarafından GerçekleĢtirilen Operasyonlar (2010-2014)

2010 2011 2012 2013 2014

Operasyon Sayısı 3.708 2.504 3.021 3.249 2.236

Materyal Sayısı Bandrolsüz

CD/VCD/DVD 3.057.868 1.565.562 1.002.226 1.002.741 903.605 Bandrolsüz

Kitap 1.472.762 548.871 873.740 943.047 710.916

Bandrollü

CD/VCD/DVD 29.149 28.264 79 / /

Bandrollü Kitap 259.001 61.299 46.546 191.272 37.183 Kapak Kartonet 20.090.240 3.803.440 3.266.969 2.531.039 2.661.964 Diğer

Materyaller 3.932 112.456 1.878.569 1.014.920 987.381 Toplam

Materyal 24.913.016 6.119.892 7.068.129 5.683.019 5.301.079 Kaynak:T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2010-2018 Yılı Ġdare Faaliyet Raporları

Tablo 2.7. Ġl Denetim Komisyonları Tarafından GerçekleĢtirilen Operasyonlar (2015-2018)

2015 2016 2017 2018

Operasyon Sayısı 1.693 952 781 1.192

Materyal Sayısı Bandrolsüz

CD/VCD/DVD 715.626 186.966 161.353 407.232

Bandrolsüz Kitap 591.456 427.146 272.303 645.312

Bandrollü

CD/VCD/DVD / 5.014 90 68

Bandrollü Kitap 26.999 13.753 24.790 52.192

147 T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2018 Yılı Performans Programı, Ankara, 2018, s. 21.

112

Kapak Kartonet 2.715.607 976.863 360.804 515.844

Diğer Materyaller 1.673.363 588.334 46.262 298.063 Toplam Materyal 5.723.051 2.198.076 865.602 1.918.711 Kaynak:T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2010-2018 Yılı Ġdare Faaliyet Raporları

Türkiye „de 2018 yılında yapılan 1.192 operasyonda toplam 1.918.711 adet materyal ele geçirilmiĢtir.

Belgede Türk Patent ve Marka Kurumu örneğinde fikri mülkiyetin korunması ve Avrupa Birliği hukuku ile karşılaştırma (sayfa 126-133)