Saygın bir Fransız ailenin çocuğu olarak 1811 yılında dünyaya gelen Ferrier, Fransız ordusuna er olarak kaydolmuştur. Göreve atandığı Afrika’da yetenekleri fark edilerek çavuş rütbesine yükseltilmiştir. 1840 yılında İran ordusunu talim ve terbiye etmek için birkaç subay ile birlikte görevlendirilerek İran’a gönderilmiştir. İran ordusunda korgeneralliğe kadar yükselen Ferrier, Rus aleyhtarı olmasıyla ön plana çıkmıştır. Bu nedenle İran’daki Rus elçisinin girişimleri sonucunda görevden alınmıştır. Ferrier, 1843 yılında Kafkasların güneyindeki Rus eyaletleri üzerinden seyahat ederek Fransa’ya geri dönmüştür162.
Fransa’ya döndükten sonra politik mevzularla ilgilenmeye başlayan Ferrier, dönemin barış ve sıfır sorun yanlısı dışişleri bakanı Francois Pierre Guillaume Guizot’u (1840-1847) İran hükümetinin takip ettiği politikalar konusunda uyarmasına rağmen bu girişiminde başarısız olmuştur. Hükümet politikalarını şekillendirme çabalarının nafile olduğunu gören Ferrier, 1845 yılında bazı Fransız yurttaşlarını istihdam eden Ranjit Singh’in hizmetine girmeyi amaçlayarak Lahor’a gitmeyi planlamıştır. Bağdat’a gelerek burada kısa bir süre kalmıştır. Sonrasında Lahor’a gitmek için İran ve Afganistan güzergâhlarını kullanmak istemiştir163.
162 J. P. Ferrier, Caravan Journeys and Wanderings in Persia, Afghanistan, Turkistan and Beloochistan, John Murray, Albemarle Street, London 1856, s.v-vi.
48
Ferrier seyahatini tamamlamadan İran’a geri dönmüştür. Sonraki yıllarda İran hükümetine hizmet etmeye devam eden Ferrier, Fransız hükümetine politik tavsiye ve raporlar göndermeye devam etmiştir. Ancak 1850 yılında görevden alınarak Rodos ve akabinde Mısır’a girmiştir. Herhangi bir görevde bulunamamasına rağmen vatanseverliğinden dolayı Fransız hükümetine raporlar göndermeye devam etmiştir. 1853 yılında silah arkadaşı Tuğamiral Verninac De Saint-Maur’un desteğiyle Hindistan’daki Fransız yerleşimlerinden biri olan Puduçeri şehrinde belediye başkanlığı yapmıştır. 1876 yılına kadar burada Barış Hâkimi ve Polis Şefliği görevlerini icra etmiştir. İleriki yıllarda birkaç görevlendirme daha alan Ferrier, 1878 yılında Fransa’ya geri dönerek Marsilya’ya yerleşmiştir. Burada 1886 yılında hayatını kaybetmiştir164.
Ferrier, 1845 yılının ilkbaharında Bağdat’tan ayrılarak seyahatine başlamıştır. Kara yoluyla İran üzerinden yolculuk ederek 25 Mayıs’ta Afgan sınırındaki Meşhed’e ulaşmıştır. Buradan Afgan sınırlarına giriş yapan Ferrier, 8 Haziran’da Herat’a ayak basmıştır. 4 Temmuz’da Belh’e gitmiştir. Belh üzerinden güneye inmek istemiş ancak güzergâhın tehlikelerle dolu olmasından dolayı Herat üzerinden 30 Ağustos’ta Kandehar’a varmıştır. Hastalandığı Kandehar’da, yerel halk tarafından öldürülme tehlikesi atlatarak kaçmayı başarmıştır. 15 Kasım’da tekrar Herat’a ulaşmıştır. Kasım ayı sonlarında buradan ayrılmıştır. 13 Ocak 1846 yılında Tahran ulaşarak seyahatini sonlandırmıştır.
İran’da görev yaptığı sırada, Fransız Hükümeti’nin dış politikasından hoşnut olmadığı için görevinden ayrılmak istemiştir. Yeni kariyeri için ise birçok Fransız vatandaşını istihdam eden Yukarı Sind bölgesinde Sih Kralı Ranjit Singh’in hizmetine girmeyi amaçlayarak seyahate çıkmıştır165. Ferrier, on altı ay kaldığı Bağdat’tan
pasaport tedarik etmiştir. Arap kıyafetleri giyerek büyük bir kervana dahil olmuştur166.
Meşhed’den ayrılmadan önce Afgan kıyafetlerine bürünmüştür. Ayrıca Herat yerlisi Afgan bir hizmetli tutarak kendisini daha güvende tutmayı amaçlamıştır167. Herat’tan
Kandehar’a birçok korumayla seyahat etmiştir. Ancak bu korumaların bir kısmı
164 Encyclopedia Iranica, “Ferrier, Joseph Philippe”, http://www.iranicaonline.org/articles/ferrier-joseph-philippe, 18.04.2018.
165 Ferrier, a.g.e., s.vi. 166 Ferrier, a.g.e., s.2. 167 Ferrier, a.g.e., s.131.
49
Kandehar’da kolera yüzünden ölürken, diğer bir kısmı yerel halkın saldırıları sonucu öldürülmüştür168. Kandehar’dan kaçtıktan sonra tekrar Herat’a dönmek zorunda kalan
Ferrier, burada da Yar Muhammed Han’dan izin belgesi alarak seyahatini güvenli ve rahat hale getirmiştir169.
Ferrier’in seyahati başarısızlıkla sonuçlansa da Herat başta olmak üzere Batı Afganistan hakkında verdiği bilgiler önemlidir. Seyahate çıkmadan önce Conolly ve Stoddart ile aynı kaderi yaşamaktan ve Afganların acımasızlığından çekinen Ferrier, uzunca bir süre içerisinde kaldığı Müslümanlardan alıntı yaparak kaderinde ne varsa onun olacağını ifade ederek seyahate çıkmaya karar vermiştir170. Ferrier Afganistan
topraklarında üç ay kalmıştır. Bu süreçte esir tutulmuş ve birçok ölüm tehlikesi atlatmıştır. Bu coğrafya da izole bir hayat yaşamıştır. Gittikçe karamsar bir duruma gelerek özgürlüğün mü yoksa ölümün mü daha iyi olacağını düşünmüştür. Esir olması halinde kendini vahşi olarak tanımladığı Afganların merhametine bırakacağını ifade ederken, ölmesi halinde tüm maruz kaldığı dertlerinin son bulacağını kaydetmiştir171.
Bir asker gözüyle bölgedeki orduları inceleyen Ferrier, bölgedeki ordulara dair detaylı kayıtlar tutmuştur. Konakladığı diğer şehirlere nazaran Herat’ta daha hoşgörülü bir şekilde ağırlanmasından dolayı bu şehre dair geniş bilgiler verme fırsatı bulmuştur. Bölgedeki bazı doktorların Avrupa’nın zenginliğinin felsefe taşından geldiğini düşündüğü için simya çalışmaları yaptığını ifade eder. Ancak buna karşılık Avrupa’nın zenginliğinin gelişmiş medeniyet unsurları olduğunu ifade ederek Doğu’nun geri kalmış olduğu imasında bulunur172. Kişisel görüşlerini aktardığı
kısımlar haricinde siyasi, ekonomik, zirai, sosyo-kültürel konulara da değinerek o dönemin Afganistan’ı hakkında daha fazla bilgi sahibi olunmasını sağlar. Ayrıca editörün zenginleştirdiği seyahatnamede çok geniş bir atıf yelpazesi bulunmaktadır. Başta Burnes olmak özere birçok Afgan seyyahı ve araştırmacılara atıflar da yapmıştır. Ferrier’in seyahat notları Tahran’dan tanıdığı ve Ponduçeri’de tekrar karşılaştığı H. D. Seymour tarafından İngilizce’ye çevrilerek bastırılmak istenmiştir. Böylece Kaptan William Jesse’nin İngilizce’ye tercüme ettiği ve H. D. Seymour’un 168 Ferrier, a.g.e., s.369-370. 169 Ferrier, a.g.e., s.484-485. 170 Ferrier, a.g.e., s.1. 171 Ferrier, a.g.e., s.364-365. 172 Ferrier, a.g.e., s.149-150.
50
editörlüğünü yaptığı Ferrier’in seyahatnamesi, “Caravan Journeys and Wanderings in
Persia, Afghanistan, Turkistan and Beloochistan” adıyla John Murray Yayınevi
tarafından Londra’da 1856 yılında tek cilt halinde yayınlanmıştır. Günlük ve güzergâh sıralamasının takip edildiği bir metot kullanılmıştır. Otuz bir bölümden oluşan seyahatnamede editör tarafından birçok dipnot bilgisi verilmiştir. Ayrıca ek kısmına görsel materyal eklenerek eserin zenginlik kazanması sağlanmıştır.