Irz ve Namus Olayları

Teke Yörükleri arasında ondokuzuncu yüzyılda evlenmek amacıyla yapılan kız kaçırma olayları yanında bazı oymak ve oba bireylerini ilgilendiren tecavüz olayları da bulunmaktadır. Nitekim Milli Yörüklerinin Kızılseki Obasından Hüseyinoğlu Ahmet’in yedi sekiz yaşındaki kızı Ayşe’ye, Karadere’de davar güderken 20 Mart 1859 tarihinde yine aynı obadan Ahmetoğlu Halil’in, tecavüz ettiği iddiasıyla aradan beş yıl geçtikten sonra 1864 yılında kızın babası davacı olmuştu. Bu davadan sonra Milli Yörükleri Müdürü Veli Bey, derhal Halil’i yakalayıp hapsetmiş ancak Halil, bir şekilde kaçıp kurtulmasına rağmen çıkarılan yakalama emri ile tekrar yakalandığı gibi mahkemeye çıkarılmıştır. Mahkemede suçlamayı kabul etmeyen Halil, zorlama olmadan kızın isteği ile birlikte olduklarını itiraf edince mahkeme kız için tazminat olmak üzere 2.151 kuruşun Halil’den alınıp kızın babasına ödenmesine karar verirken Halil sadece uyarılmıştır.684 Bunun yanında mahkemeye intikal eden başka bir tecavüz suçlamasında ise Yeniosmanlı Yörüklerinin Çıplaklı Obasından Molla Yusuf kızı Ayşe Hatun, Kepezbaşında Akkale mevkiinde çadırları civarında bulunan orman içerisinde keçi otlatırken yine Yeniosmanlı Yörüklerinin Başındayoklu Obasından Cemaloğlu Süleyman tarafından ellerinin bağlanıp boğazının sıkılarak zorla tecavüz edildiğini ileri sürüp olayın üzerinden ikibuçuk ay geçtikten sonra mahkemeye müracaat ederek Süleyman’dan davacı olmuştu. Mahkemede ifade veren Süleyman ise hakkındaki suçlamayı kabul etmezken Ayşe Hatunun iddiasının üzerinden ikibuçuk ay geçtiği için zina hususunda geçen zaman dikkate alınarak şahit kabul edilmeyip davaya son verilmiştir.685

Başka bir tecavüz davasında ise Gebiz’in Keller Mahallesinden Hacıömer kızı Medine’yi dağa kaldırdıkları gerekçesi ile kızın

682 _{BOA., MŞH.ŞSC.d., 1176, s. 16/20, (4 Şevvâl 1303/6 Temmuz 1886).} 683 _{BOA., MŞH.ŞSC.d., 1176, s. 97/109, (17 Zilka’de 1303/17 Ağustos 1886).} 684 _{BOA., MŞH.ŞSC.d., 1159, s. 140/525, (13 Şa’bân 1280/23 Ocak 1864).} 685

kardeşi Mustafa tarafından Gebiz’in Macar Obasından Velibeyzade Ahmet Ağa ile Sarı Süleymanoğlu Ali ve arkadaşları hakkında kız kaçırma ve tecavüz davası açılmış ancak bunlar sorgulandığı halde bu davadan herhangi bir sonuç çıkmamıştır.686

Teke Yörükleri ile ilgili ırz ve namus olayları içerisinde tecavüz davaları yanında evlenmek amacıyla yapılan kız kaçırma hadiseleri de bulunmaktadır. Nitekim Kevzer Köyünden Koca Yusufoğlu Ali, Sarıkeçili Yörüklerinden Badeoğlu Mehmet’in kızı Ayşe’yi, seni alacağım diye iğfal edince, kız bir akşamüzeri davar otlattıktan sonra Akkilise civarında bulunan çadırlarına gelirken Koca Yusufoğlu Ali’nin kendisini darp ederek zorla kaçırıp evine götürerek tecavüz ettiği iddiasıyla davacı olmuştur. Kız bu şekilde iddia etmesine rağmen kızın ailesi, Ali asker olduğu için Ali’ye kızı vermekten vazgeçince kız, Ali’nin evine gelerek kendisine varacağını ve nikahın yapılmasıyla askerden gelene kadar bekleyeceğini söylemiştir. Ali’nin babası oğlunun askere gideceğini haber verince Akkilise Köyü Muhtarı Gök Ahmetoğlu İbrahim, ikisini de alıp köye getirerek kızı babasına Ali’yi de İstanos Müdürüne teslim etmiştir. Öte yandan alınan raporda kızın vücudunda herhangibir yara bere bulunmadığı gibi iğfal edilmiş olduğunu söylemesi beyandan ibaret olup taraflara celpname tebliğ edildiği halde Ayşe mahkemeye gelmezken, Ali ise askere sevk edildiği için gelememiş ve dava gıyaben görülmüştür. Mahkemede Ali’nin, kıza seni alacağım diyerek iğfal ettiği belirlenmekle birlikte Ali’den bekaret tazminatı alınmasına ve aynı zamanda Ali’nin on gün hapse mahkum edilmesi yanında 110 kuruş tutarındaki mahkeme masrafının da Ali’den tahsil edilmesine karar verilmiştir.687 Bunun yanında Esma ile evli olmasına rağmen Ecevidli Yörüklerinin Hacıisalı Obasından Hacı Süleymanoğlu Halil, yine aynı obadan Koca Ahmet kızı Esma’yı zorla kaçırmış olduğu gerekçesiyle şikayet edilmiştir. Ceza mahkemesine yapılan şikayet üzerine tutuklanan Halil, Esma’nın kendi eşi olduğunu ve şikayet edenlerle yüzleşmek istediğini söyleyince serbest bırakılmıştır.688

Muhtemelen evlenmek amacıyla kızın

gönlü olmadığı halde zoraki kız kaçırma olayı ile ilgili bir hadisede ise Hamid Sancağından zaman zaman kışlamak üzere Teke Sancağına da gelen Saçıkaralı Yörüklerinden Hacı Mustafa’nın kızı Emine’yi yine Saçıkaralı Yörüklerinden Mustafa Ali, arkadaşları Mahmut ve Halil’in yardımıyla zorla kaçırmıştır. Bunlar kızı dövüp yaralarken aynı zamanda Mustafa Ali, Emine’yi iğfal etmiştir. Kız tarafı şikayetçi olunca yakalanan suçlular mahkemede suçlarını itiraf ederlerken iğfal suçundan dolayı Mustafa Ali, yerinde teşhir ile üç yıl kürek cezasına mahkum edilirken Kıbrıs’a gönderilmesine ve kızın bekareti karşılığında nikah sırasında

686

BOA., BEO., 483/36209, (26 Rebî’ü’l-evvel 1312/27 Eylül 1894); BOA., MŞH.ŞSC.d., 1186, s. 61/78, (19 Ramazan 1312/16 Mart 1895).

687 _{BOA., MŞH.ŞSC.d., 1176, s. 49/52, (25 Şevvâl 1303/27 Temmuz 1886).}

688 _{BOA., MŞH.ŞSC.d., 1184, s. 149/357; (25 Zilka’de 1311/30 Mayıs 1894); BOA., MŞH.ŞSC.d., 1191, s.}

verilmesi gereken mallar ne ise Mustafa Ali’den tazminat akçesi olarak alınmasına karar verilmiştir. Ayrıca Mahmut ve Halil ise kız kaçırılırken yaptıkları yardım sırasındaki uyguladıkları şiddetten dolayı birer yıl hapse mahkum edilirken bunlardan ikişer mecidiye altını alınarak Emine’ye verilmesine hükmedilmiştir. Öte yandan Mahmut ve Halil’den alınan ikişer mecidiye altını nakit ceza ile Mustafa Ali’den alınan tazminat akçesi Emine’ye teslim edildiği gibi Mustafa Ali teşhir edildikten sonra Kıbrıs’a ulaştırılmak üzere Teke Sancağı Kaymakamı Mustafa Paşa’ya teslim edilirken Mustafa ile Halil ise cezalarını çekmek üzere hapse atılmıştır.689

Tecavüz ve kız kaçırma olayına emsal teşkil eden başka bir olay ise Milli Yörükleri içerisinde yaşanmakla beraber yazın yaylamak üzere Teke Yöresinden Hamid Sancağına gelip çadır kuran Milli Yörüklerinin Kızılseki Obasından Hasan Hüseyinoğlu İsmail ve arkadaşları Hasanoğlu İbrahim, Kör Mehmetoğlu Ömer, Alioğlu İsmail ile Hasanoğlu Hüseyin yine Milli Yörüklerinden Çoban Ali’nin eşinin ellerini bağlayıp tecavüz etmişlerdir. Aynı zamanda Hasan Hüseyinoğlu İsmail yine Milli Yörüklerinden Molla Veli’nin kızını zorla alıp dağa götürdüğü gibi üç beş ay dağda gezdirdikten sonra bir ara fırsat bulan kız kaçıp kurtulunca İsmail, kızın anasını öldürmek amacıyla tüfekle ateş etmiş ancak isabet ettirememiştir. Yakalanan İsmail, ifadesinde kızı evlenmek amacıyla gönüllü olarak alıp götürdüğünü ancak kızın anasına ateş etmediğini, Çoban Ali’nin eşine ise hiç ilişmediğini söylerken Milli Yörükleri Beyi Hacı Veli Bey aracılığıyla nikah yaptırmış olduğunu ifade etmiştir. Görgü tanıklarının verdiği ifade üzerine İsmail’in nikah ile ilgili söylediklerinin aslı olmadığı ortaya çıktığı gibi kızı zorla alıp dağa götürerek üç beş ay gezdirdiği ve kızın anasına öldürmek amacıyla ateş ettiği belirlenmiş hatta kız da ifadesinde rızasıyla gitmediğini ve İsmail tarafından zorla kaçırıldığını beyan etmiştir. Aynı zamanda mahkemede İsmail’in sayım ve yoklamalarda yazılmadığı belirlendiğinden derhal nüfus defterine kaydedilirken Çoban Ali’nin eşinin ırzına arkadaşları ile beraber geçtikleri yapılan araştırmada tespit edilmiştir. Kıza verdiği zararın tazminatı 2.500 kuruş olmakla birlikte İsmail’in mal ve eşyası Teke Sancağında bulunduğundan bu meblağın tahsili hususu Teke Livası Kaymakamına bildirilirken Hasanoğlu İbrahim ve Alioğlu İsmail’in geçici olarak küreğe konulmaları kararlaştırılmıştır. Öte yandan Hasan Hüseyinoğlu İsmail’in kızı iğfal etmesi nedeniyle küreğe konulması yanında diğerlerinden daha fazla ceza alması gerektiğinden durum Sadarete arz edilip gelecek emre göre hareket edileceği bildirilmiştir.690

689 _{BOA., A.MKT.MVL., 123/48, (7 Cemâzi-yel-âhir 1277/21 Aralık 1860); BOA., MVL., 608/67, (25 Şa’bân}

1277/8 Mart 1861).

690