Honamlı Yörükler

Teke Yöresinde ondokuzuncu yüzyılın ilk yarısından beri var olan Honamlı Yörükleri, aşiret ve cemaat adı altında kaydedildikleri gibi belgelerde “Honamlı ve Honamlı Saçıkaralı” olarak geçmektedirler.162

Honamlı Yörüklerinin, Aydın’da bulunan Güzelbeyli Yörüklerinin Veli Bey kolundan ayrılarak Isparta’ya geldikleri hatta Kayı Boyuna dayandıkları ileri sürülmesine163

rağmen arşiv belgelerinde böyle bir bilgi bulunmamaktadır. Buna karşın Honamlı adı arşiv belgelerinde çoğu zaman Saçıkaralı Yörükleri ile beraber zikredildiği gibi genellikle Honamlı Saçıkaralı, kimi zamanda Saçıkaralı olarak kaydedilmiş hatta bir belgede

“Bu aşiret Saçıkaralı ve Honamlı Saçıkaralı namıyla iki fırkaya münkasım olub nüfusları

MAD.d., 21546, s. 5, (Muharrem 1254/Nisan 1838); Düşenbe, Alaiye Sancağına bağlı bir nahiye olup Manavgat

Çayının Alanya yakasındaki yerleşim yeri için kullanılan idari bir adlandırmadır. Akbayar, a.g.e., s. 48.

158 _{BOA., NFS.d., 3201, s. 17, (1246/1831); BOA., NFS.d., 3202, s. 77-78, (1246/1831).} 159 _{BOA., NFS.d., 3228, s. 110-116, (25 Cemâzi-yel-evvel 1259/23 Haziran 1843).} 160

BOA., MŞH.ŞSC.d., 1160, s. 31/175, (28 Zilka’de 1280/5 Mayıs 1864); BOA., MŞH.ŞSC.d., 1185, s. 5/5, (14 Receb 1308/23 Şubat 1891); BOA., MŞH.ŞSC.d., 1191, s. 282/692, (22 Zilhicce 1311/26 Haziran 1894);

BOA., MŞH.ŞSC.d., 1201, s. 34/82, (26 Muharrem 1316/16 Haziran 1898); BOA., MŞH.ŞSC.d., 1242, 175.

hk., (27 Cemâzi-yel-âhir 1298/27 Mayıs 1881); BOA., MŞH.ŞSC.d., 1170, s. 49/128, (7 Rebî’ü’l-âhir 1301/5 Şubat 1884); BOA., MŞH.ŞSC.d., 1164, s. 17/35, (3 Safer 1297/16 Ocak 1880); BOA., MŞH.ŞSC.d., 1193, s. 5/27, (27 Rebî’ü’l-evvel 1313/17 Eylül 1895); BOA., MŞH.ŞSC.d., 1240, s. 109/131, (11 Muharrem 1284/15 Mayıs 1867); BOA., MŞH.ŞSC.d., 1190, s. 102/293, (12 Cemâzi-yel-âhir 1318/7 Ekim 1900); BOA.,

MŞH.ŞSC.d., 1198, s. 6/6, (11 Receb 1317/15 Kasım 1899).

161

Ak, “20. Yüzyılda Serik’te Yörükler”, s. 292; Ak, “Antalya’da Yörükler ve Yörük Kültürü”, s. 335-336; Hacıisalı Yörüklerinden 1940 yılında konargöçer hayatı devam ettiren Serik çevresinde 78, Manavgat’ta 100 olmak üzere toplam 178 çadırlık bir topluluk bulunmaktadır. Atabeyli, a.g.m., s. 218, 220.

162 _{Hotamlı şeklinde okunan cemaat, Türkay, a.g.e., s. 86, 362; Honamlı Yörükleridir.} 163

Aydın Sancağında mukayyed ve kendileri Denizli Sancağına merbut olduğu halde birisi Hamid ve diğeri Teke sancaklarında haymenişin”164

olarak ifade edilmektedir. Bu belgede de görüldüğü üzere çoğu kez belgelerde beraber zikredilen Honamlı Yörükleri ile Saçıkaralı Yörüklerinin akraba oldukları kuvvetle muhtemeldir.

Teke Yöresinde genellikle Serik çevresinde meskun bulunan Honamlı Yörüklerinin, 1843 ile 1848 yılları arasında Hacı Mahmudlu olarak da bilinen Köleoğlu Obası ile Çakıcıyan olarak geçen Çakıcı Obası yanında Hacı Celiller, Çoşlu, Ötgünlü, Adıgüzel, Karaevli, Çölmeoğlu, Bekmezciler, Telliler, Recebler ve Akdoğduklar olmak üzere oniki obası bulunmaktadır.165

Aynı zamanda ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında da konargöçer hayat yaşayan Honamlı Yörüklerinin Çakıcı Obası, salnamelerde Çakıcı Aşireti adıyla ayrı bir oymak olarak gösterilmektedir.166

Ondokuzuncu yüzyılda Antalya çevresinde bulunan Honamlı Yörükleri ve obaları Antalya civarı ile Dutlubahçe, Zeytinköy, Mandırla ve Kundu köyleri ile Bucak yanında çoğunluğu Serik çevresinde olmak üzere İstanos’un Manay Köyünde meskunken sicillerde Çakıcı Aşireti olarak kaydedilen Honamlı Yörüklerinin Çakıcı Obası da Antalya Keşirler Köyü yanında Serik ve Aşağıoba’dameskun olup konargöçer hayatı sürdürmektedir.167

Yirminci yüzyılın ilk çeyreğinde Antalya ve Serik çevresinde bulunan Honamlı Yörüklerinin Ötgünlü Obasının bir kısmı Manavgat Taşağıl Nahiyesinin Kaymaz ve Çakış köyleri arasında yerleşirken bir kısmı Antalya’nın Mandırla Köyü Diştaşlar mevkiinde, bir kısmı da Kıribişler adıyla Karaöz’de konargöçer hayatı sürdürmektedir. Recepli Obasının bir

164 _{Saçıkaralu Aşireti Hamid Sancağında, Honamlı Saçıkaralu Aşireti ise Teke Sancağında haymenişindir. BOA.,}

İ.MVL., 426/18695, (7 Cemâzi-yel-âhir 1276/1 Ocak 1860).

165 _{Bu Nüfus defteri içerisinde Honamlı Yörüklerinin on obası olup Çakıcı Obası bulunmazken, BOA., NFS.d.,}

3225, s. 2-18, (29 Zilhicce 1258/31 Ocak 1843); Bu belgede Çakıcıyan adında bir obası daha bulunmaktadır.

BOA., İ.DH., 170/9006, (21 Rebî’ü’l-âhir 1264/27 Mart 1848); Antalya Şer’iyye Sicillerinde geçen Honamlı

Aşiretinin Çakıcılar Mahallesi kaydında olduğu gibi Çakıcı Mahallesinin, Honamlı Yörüklerinin obalarından birisi olduğunu görmek mümkündür. BOA., MŞH.ŞSC.d., 1191, s. 240/600, (24 Zilka’de 1311/29 Mayıs 1894); Diğer taraftan başka bir nüfus defterinde sekiz oba içerisinde Ak Doğduklar adlı bir oba daha kaydedilirken Çakıcı, Ötkünlü, Karaevli ve Bekmezciler Obası kaydedilmemiştir. BOA., NFS.d., 3233, s. 16, (1261/1845); Bunların yanında Adıgüzel Obası için Karsavuldan Obası da denirken, Selekler, a.g.e., s. 141; Konya Yunak’ta iskan edilen Honamlılar arasında yapılan alan çalışmasında Honamlı obaları, Çoşlu, Ötgünlü, Telliler, Elekli, Karaevli, Recepli, Hacımahmudlu, Bekmezci ve Garsavurdanlı olarak kaydedilmiştir. Eröz, Yörükler, s. 45-46; Aynı zamanda Ötgünlü, Eskiyörük diğer adlarıyla Hacı Celilli veya Eskiler, Çoşlu, Karsavurdanlı, Recepli ve Adıgüzelli diğer adıyla Elekli olarak da kaydedildikleri görülmektedir. Tanyıldız, a.g.e., s. 38.

166 _{Konya Vilayet Salnamesi, 1288, Defa’ 4, s. 204-205; Konya Vilayet Salnamesi, 1289, Defa’ 5, s. 191-192;}

Konya Vilayet Salnamesi, 1290, Defa’ 6, s. 200.

167 _{BOA., MŞH.ŞSC.d., 1179, s. 84/219, (9 Receb 1306/11 Mart 1889); BOA., MŞH.ŞSC.d., 1191, s. 197/480,}

(9 Şa’bân 1311/15 Şubat 1894); BOA., MŞH.ŞSC.d., 1239, s. 11/30, (Gurre-i Cemâzi-yel-evvel 1309/3 Aralık 1891); BOA., MŞH.ŞSC.d., 1180, s. 74/189, (5 Şevvâl 1312/1 Nisan 1895); BOA., MŞH.ŞSC.d., 1187, s. 113/176, (18 Receb 311/25 Ocak 1894); BOA., MŞH.ŞSC.d., 1168, s. 59, (21 Cemâzi-yel-evvel 1305/4 Şubat 1888); BOA., MŞH.ŞSC.d., 1164, s. 4/10, (15 Muharrem 1297/29 Aralık 1879); BOA., MŞH.ŞSC.d., 1169, s. 122/276, (17 Ramazan 1308/26 Nisan 1891); BOA., MŞH.ŞSC.d., 1198, s. 109/96, (3 Şa’bân 1317/7 Aralık 1899); BOA., MŞH.ŞSC.d., 1157, s. 16/69, (19 Şa’bân 1275/24 Mart 1859); BOA., MŞH.ŞSC.d., 1174, s. 125/285, (25 Şa’bân 1303/29 Mayıs 1886).

bölümü Antalya Kepez’in üst kesimlerinde, bir bölümü de Manavgat’ın Taşağıl, Güvercinlik ve Arapbeleni mevkilerinde konargöçer hayatı devam ettirmektedir. Hacıceliller Obası, Antalya, Serik ve Manavgat havalisinde yayılırken Adıgüzel Obası, Manavgat’ın Hocalar, Çardak ve Niğit topraklarında, Karaevliler Obası ise Antalya Döşemealtı havalisinde konargöçer hayat yaşamaktadır.168

Teke Yöresinde meskun olan Honamlı Yörüklerinin obalarının çoğu hemen hemen meskun oldukları alanlara yerleşirken, Serik çevresindeki Honamlı obalarından Çoşlu ve Ötgünlüler, Gebiz Beldesinin Çatallar Köyüne, Karsavurdanlılar ise Aşağı Kocayatak’a yerleşmişlerdir. Ayrıca Manavgat Çolaklı’ya, Taşağıl Beldesi ile köylerinden Bereket ve Çakış’a Honamlı obalarından Çakıcı, Çoşlu, Karaevli, Ötgünlü ve Karsavurdanlılar yerleşmişlerdir. Antalya Aksu Hacıaliler Mahallesi yanında Kumköy ve Karaöz’e yerleşenler olduğu gibi Manavgat Kaymaz Köyünün çoğu Honamlı Yörüğünden yerleşmedir.169

Diğer taraftan Honamlı Yörüklerinin, Teke Sancağı dışında, Manavgat, Beyşehir, Aydın, Denizli, Isparta ve Şarkîkaraağaç’ta meskun oldukları görülmektedir. Bu yerleşim yerlerinin yanında Gaziantep, Aladağ, Çukurova ve Hocalı Köyü ile Kozan ve Saimbeyli taraflarıyla Konya’nın Yunak İlçesi Honamlı Köyünde ve Akşehir’de bulunmaktadırlar. Aynı zamanda Honamlı Hacımollaoğlu adıyla Kayseri Yahyalı’nın Dikme Köyünde, Honamlı Müsürler adıyla Yahyalı’nın Senir Köyü ve Taşhan yanında Sazak ve Kuzoluk’ta, Hacıibrahimli Yörükleri adıyla Polatlı Yağcıoğlu Köyünde, Kozan İmamoğlu ile Ceyhan Başdeğirmen Köyü ve Toprakkale Cumhuriyet Mahallesinde, Akkeçili Yörükleri adıyla da Isparta Senirkent Akkeçili Köyünde yerleşmişlerdir.170

168 _{Selekler, a.g.e., s. 141; Öte yandan 1940 yılında Honamlı Yörüklerinden Asi Karaman’da 31, Kundu’da 36,}

Gebiz ve Serik çevresinde 345, Manavgat’ta ise 96 çadır olmak üzere toplam 508 çadırlık bir topluluk konargöçer hayatı sürdürmektedir. Atabeyli, a.g.m., s. 218-219.

169 _{Ak, “Antalya’da Yörükler ve Yörük Kültürü”, s. 336.}

170 _{BOA., İ.DH., 170/9006, (21 Rebî’ü’l-âhir 1264/27 Mart 1848); BOA., İ.MVL., 426/18695, (7 Cemâzi-yel-}

âhir 1276/1 Ocak 1860); BOA., A.MKT.MVL., 113/74, (6 Receb 1276/29 Ocak 1860); BOA., A.MKT.MVL., 124/81, (13 Şa’bân 1277/24 Şubat 1861); BOA., BEO., 2538/190329, (21 Muharrem 1323/28 Mart 1905);

BOA., İ.AZN., 60/1323 M-10, (30 Zilhicce 1322/7 Mart 1905); BOA., MVL., 609/30, (17 Şevvâl 1277/28

Nisan 1861); BOA., İ.DH., 170/9006, (21 Rebî’ü’l-âhir 1264/27 Mart 1848); BOA., MVL., 610/10, (2 Muharrem 1278/10 Temmuz 1861); BOA., MVL., 698/72, (15 Şevvâl 1281/13 Mart 1865); BOA., ŞD., 1741/1, (26 Rebî’ü’l-âhir 1317/3 Eylül 1899); BOA., İ.DH., 1372/1317/L-02, (8 Şevvâl 1317/9 Şubat 1900); BOA.,

DH.MKT., 2317/108, (10 Zilka’de 1317/12 Mart 1900); DH.MKT., 2242/23, (26 Rebî’ü’l-âhir 1317/3 Eylül

1899); Yalman, Cenup’ta Türkmen Oymakları II, s. 42, 528-529; Eröz, Yörükler, s. 46; Selekler, a.g.e., s. 141; S. Burhanettin Akbaş, Kayseri’de Yörükler ve Türkmenler, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Yay., Kayseri, 2005, s. 109, 152, 185; Tanyıldız, a.g.e., s. 41-42.