İmparator Taizong Dönemi Anxi Genel Valilik Politikası

İmparator Taizong tahta geçtikten sonra İmparator Gaozu döneminde sınır bölgelerde başlatılan stratejiyi devam ettirmiştir. Tang Hanedanlığı ve Qiuci (Kuça) arasındaki etkileşim Han Hanedanlığı döneminden başlayarak Tang Hanedanlığı sonlarına kadar uzun bir dönemi kapsamaktadır. Çin’in iç kesimleri, Qiuci (Kuça) dahil olmak üzere bir çok ulusla etkileşim halinde olmuş bunun üzerine karşılıklı olarak elçiler gönderilerek belirli dönemlerde birbirlerine haraç sunmuşlardır. İmparator Taizong dönemi öncesinde İmparator Gaozu, Tang Hanedanlığı’nı kurmasından sonra Batı Bölgesi uluslarından Qiuci (Kuça) devleti ile iyi ilişkiler kurmaya çalışmıştır. Jiu Tang Shu, Juan 148 Qiuci Kayıtlarında; ‘‘İmparator Gaozu döneminde bölgeye at ve hediyeler sunuldu, valilik biriminde görev yapan General Guo Xiaoke Yanqi (Karaşeher) ve Qiuci (Kuça) bölgelerine elçi ve asker göndererek yardım etti.’’ Şeklinde geçmektedir.²⁰⁵ İmparator Taizong’un izlediği stratejiler neticesinde Çin’in sınır bölgeleri genişleyerek

204 Su Beihai (苏北海), Sichou Zhilu yu Qiuci Lishi Wenhua (丝绸之路与龟兹历史 文化), Xinjiang Renmin Chubanshe (新疆人民出版社), Xinjiang, 1996, s. 196.

205 Jiu Tang Shu, 148 cilt, Qiuci Zhuan, s. 5303.

122

batıya doğru uzanmıştır. Bunun yanında Taizong Batı Bölgesi politikası kapsamında yeni stratejiler izlemeye devam etmiştir. İmparator Taizong Batı Bölgesi politikası kapsamında sınırlarını genişletmek ve kontrol altına almak amacıyla Qiuci’da (Kuça) Anxi Genel Valilik merkezini kurmuştur. (Bakınız: Harita 7) Qiuci’nın (Kuça) konum olarak Tarım Havzası kavşağında yer alması ve ulaşım açısından kilit noktada olmasından dolayı, İmparator Taizong bölgedeki faaliyetlere çok önem vermiştir. Anxi Genel Valilik merkezini kuran İmparator Taizong, bu sayede Tanrı Dağları kuzey ve güneyi, Pamir’in batısına kadar olan bölgeyi kontrol altına almayı amaçlamıştır.

İmparator Taizong bölgede Anxi Valilik merkezini kurma ve faaliyete geçme sürecinde, Tanrı Dağları kuzeyinde yer alan uluslar ile sürekli olarak karşı karşıya gelmiştir. Çünkü o dönemde Batı Bölgesi uluslarının çoğu Batı Göktürkler’in kontrolü altında bulunuyordu. İmparator Taizong ve farklı uluslar arasında yaşanan Batı Bölgesi’ni kontrol altına alma mücadelesinde, 640 yılında Xizhou’da kurulan Anxi Valiliği bölgede yaşanan siyasi değişiklikler ve strateji neticesiyle taşınarak bir çok kez yer değiştirmiştir.

Tibetliler’in bölgede giderek güçlenmesi ve Batı Göktürkler ile yaşanan çatışmalardan dolayı Anxi Genel Valilik yönetim biriminin merkezi de buna bağlı olarak sürekli değişiklik göstermiştir. Xizhou ve Qiuci (Kuça) arasında bir kaç kez taşınan Valilik birimi, Taizong döneminde Qiuci’ya (Kuça) taşınmıştır. (Bakınız: Tablo 4)

İmparator Taizong bölgede askeri politikaya önem vererek bölgesel siyasi yönetime odaklanmıştır. Göktürkler’in eski topraklarını ayırarak Mengchi (蒙池) ve

123

Kunling ( 昆 陵 ) Valilik birimlerini kurmuş ve diğer küçük devletleri de eyaletlere ayırmıştır. Bu birimlerin hepsini Anxi Büyük Valilik merkezi yönetimine bağlamıştır. ²⁰⁶ Dolayısıyla bu süreçte kurulan garnizon ve valilikler Tang Hanedanlığı yönetimi altında olmuştur. 646 yılında, İmparator Taizong, Asina She Er (阿史那社尔 )²⁰⁷ adındaki General liderliğindeki yüz yirmi üç atlıya Kunlun Dağı geçişinde bulunan Qiuci (Kuça) devletine saldırmasını emretmiştir. Büyük zaferi kazanan Tang Hanedanlığı ordusu, 648 yılı başlarında kurdukları valilik yönetim merkezini Qiuci’ya (Kuça) taşımıştır.²⁰⁸ Anxi Valilik biriminde görev yapmak üzere ilk olarak Qiao Shiwang (乔师望), daha sonra Guo Xiaoke (郭孝恪) atanmıştır. (Bakınız: Tablo 5) Guo Xiaoke adındaki yüksek rütbeli general 642 – 648 yılları arasında Anxi Genel Valilik yönetiminde görev yapmıştır ve onun hakkında yetenekli üstün asker, Anxi Genel Valilik yönetim bölgesi ve Xizhou valilik görevini üstlendiği şeklinde bahsedilmektedir. Anxi Valilik birimi kurulduğu ilk dönemlerinde askeri olarak sadece bir kaç binlik askeri bulunmaktaydı. Daha sonra izlenilen strateji doğrultusunda valilik kapsamı ve askeri gücü giderek daha da gelişmiştir.

İmparator Gaozu döneminden İmparator Taizong dönemi başlarına kadar Tang Hanedanlığı Batı Bölgesi ile sürekli olarak etkileşimde olmuştur. 640 yılında (Zhen Guan

206 Li Mingwei, Sichou Zhilu Maoyi Shi, s. 131.

207 Asina She er ( 阿 史 那 社 尔 ) Tang Hanedanlığı dönemi başlarındaki Göktürk ulusundan ünlü bir generaldir. Doğu Göktürk Kağan Çula Kağan’ın ikinci oğludur.

208 Jiu Tang Shu, Juan 198, s. 5296.

124

Si Shi Nian), Tang Hanedanlığı’nın Gaochang’a saldırmasından önce, Tang Hanedanlığı ve Qiuci (Kuça) arasında ticari ve politik etkileşim söz konusu olmuştur. İmparator Taizong Batı Bölgesi stratejisini başarılı bir şekilde gerçekleştirerek sınırı Tarım Havzası sahalarına kadar genişletmiştir. Fakat stratejiyi izleme sürecinde daha önceki dönemlerde yaşanan olayları dikkate almamıştır. İmparator Taizong Batı Bölgesi jeopolitik politika ilişkilerine dair problemlerde çözüm yönetiminde erken davranmıştır. İmparator Taizong Batı Bölgesi’nde sınırlarını Tanrı Dağı’nın doğusunda başlamış ve farklı eyaletlerde toprak bütünlüğünü sağlamıştır. Fakat İmparator Taizong bölgeye gerçekleştirilen akınlara karşı aceleci davranmamış, bunun yerine sınır bölgelerde genişlemeye daha önem vermiştir. İmparator Taizong’un izlediği önemli politika sürekli olarak askeri saldırılarda bulunmak ve Tarım Havzası’nda bulunan uluslarda bu saldırılar ile tehdit uygulamak olmuştur. Bunun yanında İmparator Taizong Batı Bölgesi stratejisini izlerken stratejik genişleme doğrultusunda bir askeri hareket üssünün kurulmasını son derece önemsemiştir. Tang Hanedanlığı 630’da Yiwu’yu (eski Yizhou’un olduğu bölge) yok ettikten sonra, Tanrı Dağı doğu kısmı ileri hattında askeri stratejik bölgeyi kurmuştur. On yıl ardından Gaochang devletini yok ederek, Tanrı Dağı kuzey kısımlarında Xizhou ve Yizhou’u kurmuştur. Bu sebeple Xizhou, Tingzhou ve Yizhou’da bir köşe oluşturarak, Tanrı Dağı doğusu, güney ve kuzey geçişlerini gözetleyip korumuştur. Bunun sonucunda da Tang Hanedanlığı sınırlarına giren düşmanların geri çekilmesini sağlamıştır.²⁰⁹

209 Liu Anzhi (刘安志), Dunhuang Tulufan Wenshu Yu Tangdai Xiyu Shi Yanjiu (敦 煌吐鲁番文书与唐代西域史研究) , Shangwu Yinshu Guan (商务印书馆), 2011, s.278.

125

İmparator Taizong döneminde izlediği strateji kapsamında sınırlar oldukça genişlemiştir. Nitekim İmparator Taizong döneminde Qiuci (Kuça) merkez olmak üzere Anxi Genel Valilik merkezini kurmuştur. Sahip olduğu konum itibari ve antik İpek Yolu kavşak noktasında bulunmasından ötürü Tang Hanedanlığı gibi diğer ulusların da odak noktası olmuştur. Söz konusu bölgeyi kontrol altına almak amacıyla sürekli olarak karşı karşıya gelmişlerdir. İmparator Taizong izlediği stratejide daha çok bölgesel genişlemeye odaklanarak bu doğrultuda önlemler almıştır.