İlk Eşin Unutulmaması

Katılımcılara, yeniden evlilikle kurulan ailelerin yapısını anlamak üzere sorular sorulmuştur. Bu sorulardaki amaç, bu ailelerin “çok sorunlu”

yapısının, katılımcılar temelinde nasıl algılandığının ortaya çıkarılmasıdır. Katılımcıların büyük bir çoğunluğu, önceki evliliğin, özellikle eşler arası karşılaştırma yapmaktan kaynaklı olarak, ikinci evlilikte olumsuz bir etkiye neden olduğunu ifade etmişlerdir.

…… İlk göz ağrındı, hayallerin hep onun üzerine odaklıydı. Ne yaparsa ilk eş yapıyor. İkinci eş zaten emanet. Bir düğüne gidiyorsun emanet gibisin ama ilkinde öyle mi, her şey içten. İlkiyle kavga etsen, kaynana kayınvalide gelir barıştırır. Ama ikincisinde öyle bir şey olmaz, kaynanam bitsin diye bekliyor. Hayatımı zorluklarla geçiriyorum, çocuklarım araya gitmesin diye çabalıyorum. Dilek, 42 yaş

Ama şu vardır. Bugün de hala evliyim. Ama ilk eşim gerçekten bambaşkadır sevgisi, benim için. Kopmak bile çok zordu, hiç düşünemiyordum. Ama dediğim gibi ilk eşteki sevgiyi, bunda o yoğunluğu yaşayamıyorsun. Unutamıyorsun. Ben mesela arabada giderken, bir müzikten etkileneyim, ya da onla beraber dinlediğim

geçmişte, onun sesini biraz açarım. Benimkinin gözleri hemen açılır. İbrahim, 44 yaş

ilk evliliğini, eğer uzun süre yaşarsan, unutulmayan yanları çok fazla. Ama bir 20 yılı devirmişseniz eğer, ikinci eşte içinizden bile olsa kıyaslama yapıyorsunuz. Kıyaslamayım dersiniz yine de kıyaslarsınız. Onun yapmadıklarını bu yapıyor, bunun yapmadıklarını o yapıyor, o sorumlu değildi bu sorumlu. O benim yorgunluğumu anlamıyordu bu anlıyor. Ne derseniz, yine de ilk eşin unutulmuyor. Aysel, 43 yaş

….(karşılaştırma) her zaman oluyor. İkinci eşimle ilgili bir sıkıntı olduğu zaman ben hep ilk eşimi düşünürüm ama bunu ikinci eşime söylemem, içimden yaparım. Çünkü ters tepebilir, benim ikinci eşim biraz sinirli. Bu bir şey olunca tepkisini hemen ortaya koyar.

Ben de bunu biliyorum, o yüzden içimden geçiririm. Bak şimdi ilk eşim olsa burada bunu yapmazdı diye.Orhan, 44 yaş

Benim ondan iki tane çocuğum var…. Halen de (ilk eşi) aramıyor o da ayrı bir şey de, o da bana koyuyor. Halen de evlenmiyor. Halen diyor ki iki tane çocuğum var. Ben internetteki yazılarını okuyorum………..ben onu sevdiydim. …… Ben onun elbiselerine sarılır yatardım, resmine bakar ağlardım. Ben hala seviyorum.

İçimde besliyorum. Vedat, 40 yaş

Halen o vicdanım devam ediyor. Ben ilk eşimi gördüğüm her zaman, onun böyle çaresizliği, ezikliği, eli koynunda duruşunda ben hala kendime küfür ediyorum. Sen nasıl bir adamsın diye.

1000 lira gelirim varken 500’ünü ona veriyorum, kendime düzen kuramıyorum. O rahat etsin diye. Derviş, 39 yaş

Yüz yüze o karşılaştırmaya girmem. Onur kırıcı olur. Ama bazen bakıyorsun, yanlış hareketlerde, ya bir insan nasıl bu kadar benzer, hareketi öbürünün aynısı. İnsanı aklı hayali almıyor. Bu benim şansım mı? Lanet olsun diyorum. Hüseyin, 60 yaş

Yukarıdaki ifadeler, hukuksal boşanmanın duygusal boşanma anlamına gelmediğinin en belirgin kanıtıdır. Bu durum kişinin boşandığı eşine karşı sahip olduğu duygusal bağın, karma ailede de devam etmesi anlamına gelmektedir. Araştırmalar eski eşe dair hem yüksek düzeyde negatif algı ya da bağlılığın yeni çiftin evlilik kalitesini olumsuz etkilediğini

göstermiştir (Adler-Baeder ve Higginbotham,2004, akt. Dupuis, 2010, s.246). Katılımcılar, ilk evliliğin etkisinin ikinci evlilikte de devam ettiğini ifade etmişlerdir. Özellikle eşler arası yapılan karşılaştırma, zaman zaman hayal kırıklıklarına ya da vicdan azabına neden olmaktadır.

Kişilerin ilk ve ikinci eşlerini karşılaştırmaları, eşler arası ilişkinin niteliğini olumsuz yönde etkilerken, yeni kurulan ailelerde, boşanmanın beraberinde getirdiği problemlerin etkisinin devam ettiğine de bir kanıttır.

Bu veriler ile bağlantılı diğer bir bulgu da, bu ifadelerin sahipleri olan katılımcıların, evlilik öncesi sosyal hayat deneyimleridir. Bu tarz ifadelerde bulunan katılımcıların hepsi, evlenmeden önce ailelerinin etkisiyle, karşı cinsle rahat sosyal ilişkiler kuramadıklarını ifade etmiştir.

Evlenmeden önce karşı cinsle rahat sosyal ilişki kuramamanın getirdiği bir zorluk olarak, kişiler ilk evliliklerine daha özel anlamlar yüklemektedirler. Dolayısıyla bu evliliklerin boşanma ile sonuçlanmasında, ilk eşlere yönelik bağlanma duygusunun devam ettiği ortaya çıkmıştır.

4.6.2. “Keşke Boşanmasaydım”

Araştırma sonucunda ortaya çıkan ve yeniden evlenme ile oluşan ailelerde sorun yaratan bir diğer durum da kişilerin boşanmış olmaktan kaynaklı olarak yaşadıkları pişmanlık duygusu olmuştur. İlk evliliklerinden çocuk sahibi olan ve ikinci evliliğinde bu çocuklarından ayrı yaşayan katılımcıların hepsinin, çocuklarına, ebeveynlerinden birinin eksikliğini yaşattıkları için pişmanlık duydukları ortaya çıkmıştır.

Ama keşke boşanmasaydım dediğim zamanlar da oluyor. Çünkü benim ilk eşimden hiçbir sıkıntım yoktu. Tek sorun beni aşırı kıskanması, tepkiler göstermesiydi. Bizimkisi bir anda oldu. Nasıl olduğunu ben de anlamadım. Öyle planlanmış bir şey değildi.

Orhan, 44 yaş

Ama esas bedeli ben ödedim. İkinci eşim beni sevmenin bedelini ödedi ama ben iki tane çocuğun babasız büyümesinin bedelini ödüyorum. Mutlu olmayabilirim orada. Ama mutlu olmayıp da çocuklarının başında duran binlerce insan var, sırf o aile ortamı dağılmasın diye. Dışarıda her şeyini yaşıyor, akşamları geri geliyor.

Çocuğu bilmez ki babasının duygusal inişi çıkışı nedir. Babasının

eve gelmesi onun için önemlidir. İki tane çocuğum benim şimdi eksik büyüyor. Onun bende açtığı bir yara var. Derviş, 39 yaş

…(kendimi) gerçekten suçluyorum. Her insanın düştüğü bir boşluk bir bunalım oluyor. Ben o kadar çok açımışım ki kendime. İnsanın kendisine acıması kadar kötü bir şey yok. Çocuklarıma her baktığımda, kendimi suçluyorum. Benim yanlış eş seçimim benim çocuklarımı babasız büyütmeye mecbur etti. Bu çocukların hatası değil, bu benim hatam. Betül, 30 yaş

…….keşke olmasaydı, hiç yaşamasaydım, saçlarım dökülmeseydi, keşke ben ondan ayrılmasaydım. Keşkeler o kadar çok ki. Keşke o çocuklar anasız kalmasaydı, ben bir de bunun hesabını kendime soruyorum. Çocuklar olayın iç yüzünü bilmiyor, belki yarın karşıma geçip, sen benim annemi benden aldın diyecek….. Geçen anneler gününde para verdim, gidin hediye alın da annenize verin diye.

Çocuk arkadaşlarından görüyor, yani ben de yaşadım desin diye.

Onun eksiklikleri oluyor bende. Vedat, 40 yaş

Katılımcılar, boşanmış olmanın pişmanlığını her zaman yaşadıklarını, özellikle çocuklarının annesiz ya da babasız yaşamalarında, kendi suçlarının olduğu düşündüklerini ifade etmişlerdir. Bu durum, yeniden evliliklerde bireylerin, kendilerine dönük değerlendirmelerinin, her aşamada devam ettiğinin göstergesidir.

4.6.2.1. İlk Evliliğin Sorun Yaratma İhtimali

Yeniden evliliklerde, bireylerin kendileri hakkında yaptığı bir diğer değerlendirme de, “boşanmış olmak” ile ilgilidir. Bazı katılımcılar, ikinci kez evlendiklerinde, eşlerinin ailesi ile ilgili, sadece boşanmış olmaktan kaynaklı bazı sorunlar yaşayabileceklerini düşündüklerini anlatmışlardır.

…..ikinci evliliğim olurken biraz daha şüphelisin. İlk evliliğim benim için ileride bir sorun olacak mı diye? Bir dönem düşünüyorsun.

Ama ben kabullendim ilk evliliği, kendim de düşünmedim niye evlendim diye. Yapacak bitecek yok, yaşandı bitti. Sibel, 32 yaş

Onlar da çok sevdiler(kayınpeder-kayınvalide). Her insan için bu avantaj olmuyor işte. Benim ikinci evliliğim. Onların oğlunun birinci evliliği. Bunu hiçbir zaman yüzüme asla söylemediler. 10 yılımı dolduruyorum. Bir günden bir güne demediler ki senin ikinci

evliliğin falan filan. Onların için yeniden evlenmiş, sıfırdan evlenmiş biri gibiydim. Sema, 35 yaş

Her ne kadar, boşandıktan sonra benim de birçok şeye hakkım var gibi düşünsem de, ya zaman içinde gördüğüm garip tepkilerle ya da kendimin bazı kabulleri nedeniyle, boşanmayı kendimde bir kusur bir hata olarak da görüyordum. İkinci evliliğim sırasında eşimin ailesi bir tepki gösterir mi diye de korktum. Acaba ne derler falan diye. Ama şansıma, karşıma çok da geleneksel olamayan insanlar çıktılar. Sorun etmediler bunu. Bu gerçekten de şans işi biraz da. Hülya, 35 yaş

Boşanmış olmanın yeniden evlenmede problem yaratacağını ifade eden katılımcıların hepsinin kadın olması, erkeklerin kadınlara kıyasla yeniden evlenme konusunda daha hazır olduğu gerçeğini bir kez daha açıklamaktadır. Erkekler, boşanmadan sonra, evli erkek rolünü yerine getiremediği için bir başarısızlık hissetmekte ama yeniden evlenme konusunda bir engel görmemektedir. Ama kadınlar, sadece boşanmış olmanın bile yeniden evlenmede bazı önyargılara neden olduğunu belirtmişlerdir. İkinci evliliklerinde eşlerinin ailelerinden bu yönde olumsuz bir tepki görmediğini ifade eden kadın katılımcılar, bu durumun kendilerini rahatlattığını ve evliliğin devamlılığı için önemli bir etken olduğunu ifade etmişlerdir.