2.5. İLETİŞİM ENGELLERİ
2.5.3. İletişim Engellerini Aşma Yöntemleri
104
ÖĞRENME BİRİMİ: İLETİŞİM BİLGİSİ
ÖĞRENME BİRİMİ: ETKİN İLETİŞİM
İnsanlar güvensizlik duyduklarında, psikolojik gereksinimleri karşılanmadığında, kendilerini değersiz, gergin ve yalnız hissettiklerinde iletişim ve iş birliği istekleri kalmaz; bu insanların motivasyonları ve verimlilikleri düşer. Bu yüzden etkili bir iletişim için insanlarla dolaysız ve içtenlikle konuşmak, kibar bir üslup ve tutum benimsemek, göz teması kurmak, soru sormak ve geribildirimde bulunmak çok önemlidir.
2.5.3. İletişim Engellerini Aşma Yöntemleri
• İletişim engellerini ortadan kaldırmak için bireylerin ya da örgütlerin bazı yöntemleri uygulamaları gerekmektedir. Bunlar;
Kaynak, sözlü mesajları alıcının anlayabileceği şekilde kullanmalı,
Görsel 2.28: Engelsiz yaşam
Kaynağın gönderdiği mesajlar, yalnız sözlü
olmamalı, aynı zamanda çizim, resim, yazı gibi semboller şeklinde de olmalı,
Kaynağın gönderdiği mesajlar, alıcının ilgisini
çekecek şekilde olmalı,
Mesaj, alıcıyı etkileyecek bir kanalla gönderilmeli,
İletişim çevresi iletişime elverişli olmalı,
Mesajın anlaşılıp anlaşılmadığı geri bildirimle
kontrol edilmelidir (Görsel 2.28).
Bu maddeler dışında İletişim engellerini açmak için; 1. Sorunu tanımlamak,
2. Olası çözümler üretmek, 3. Çözümleri değerlendirmek, 4. Karar vermek,
5. Kararın nasıl uygulanacağını belirlemek,
6. Çözümün başarısını değerlendirmek gerekmektedir.
UYGULAMA FAALİYETİ 2.5.1
İLETİŞİM ENGELLERİ AFİŞ VE PANO ÇALIŞMASI
1
Mantıklı Düşünceler Önermek
• "Haklısın. Haklısın da burada öyle gözüküyor ki insanlara fazla yüz vermişsin." • "Bence onlara danışmakla hata ediyorsun."
• "Sorumluluğu aldığına göre katlanacaksın." • "Şimdi sen onları memnun etmek istiyorsun.”
ÖĞRENME BİRİMİ: İLETİŞİM BİLGİSİ
Etkin İletişim
105
ÖĞRENME BİRİMİ: ETKİN İLETİŞİM
2
Ahlak Dersi Verme
• "Bence, elemanlarla fazla haşır neşir olmamalısın." • "Yöneticilikte şikâyet olmaz."
• “Bak, ilk önce herkesi topla. Onları bu konuda aydınlat. Hepsinden isteklerini içeren bir liste al. Sonra, bu listeleri incele. Daha sonra ... "
3
Nasihat Etmek, Çözüm Sunmak
• "Ben olsam öyle değil, böyle yapardım. Sen de denesene ... " • "Bak sana şöyle bir yol önereyim."
• "Benim de başıma böyle bir şey gelmişti. Bak ne yaptığımı sana anlatayım.”
4
5
Yargılama, Suçlama, Eleştirme
• "Sen de amma çabuk pes ediyorsun.”
• "Kabahat sende kardeşim. Adamları işin içine ne katarsın ki!" • "Sen zaten oldum olası fazla uzlaşmacısındır... "
5. Yorumlama, Analiz, Teşhis
• "Bak arkadaşım, senin derdin ne biliyor musun? Herkes seni sevsin diye çok fazla çabalıyorsun."
• "Aslında bu anlattığın olay, elemanların ekip çalışmasına pek yatkın olmadıklarını gösteriyor."
106
ÖĞRENME BİRİMİ: İLETİŞİM BİLGİSİ
ÖĞRENME BİRİMİ: ETKİN İLETİŞİM
1. Size verilen iletişim engeli örneklerini olumlu cümleler olarak tekrar yazınız.
2. Yazdığınız bu cümlelerin karşısına başka bir arkadaşınız da iletişim engeli olmayan başka bir cümle yazmaya çalışsın.
3. İletişim engeli olmayan cümlelerinizi seçerek sınıfta paylaşınız. 4. İletişim engeli olmayan cümlelerden afiş ve panolar hazırlayınız.
UYGULAMA FAALİYETİ 2.5.2
İLETİŞİM ENGELİ
Bence var. Bence yok.
Bence, biz bu çocuklara fazla ödün veriyoruz.
Onlar da insan ama.
Bırak şimdi onu, kız neden derslerini boşladı bir anlayabilsem. İşin gücün her zaman çocuklarda
bir sorun aramak.
Sen de her şeye itiraz edersin zaten.
Bence, çocukların tatil planlarının yeniden gözden geçirilmesine gerek yok.
Asıl sen edersin. Bazen fazla üstüme geliyorsun.
Kampa iki haftadan uzun gitmesinler. Tamam. Konu kapanmıştır. Tatil planı değişmeyecek.
Peki, kız dersleri niye böyle boşladı?
A
ÖĞRENME BİRİMİ: İLETİŞİM BİLGİSİ
Etkin İletişim
107
ÖĞRENME BİRİMİ: ETKİN İLETİŞİM
1. Bu diyalogdaki iletişim engeli nasıl giderilir? İletişim engellerini aşma yollarındaki basamakları dikkate alarak bir çalışma yapınız.
2. Size verilen diyaloğa benzer kısa örnekler hazırlayınız.
3. Hazırladığınız kısa diyalog örneklerini sınıf ya da okul panonuzda sergileyiniz.
SIRA SİZDE
İLETİŞİMSİZLİĞİN SESLERİ
• "Ben konuşurken, sürekli önündeki kâğıtları karıştırıyor.”
• "Ben konuşurken, odanın içinde bir aşağı bir yukarı volta atıp duruyor.”
• "Ne zaman bir şey söylesem, suratını buruşturuyor”. “Ben konuşurken, gözlerini öyle dikip bakıyor. Ölü balık gözleri gibi. Beni dinliyor mu, hatta duyuyor mu, emin olamıyorum.”
• "Ben bir düşüncemi dile getirdikten sonra, öyle ilgisiz bir laf ediyor ki, beni hiç dinlemediğini; boşu boşuna nefes tükettiğimi hissediyorum."
• "Söylediğim her şeyi sorguluyor. Her defasında soruşturmadan çıkmış gibi hissediyorum.” • "İlle de onun dediği olacaksa ne diye benimle konuşur anlamıyorum."
• "Ne zaman onunkinden farklı bir şey söylersem çileden çıkıyor.” • “Gel de bir daha ki sefere konuş... "
• "Söylediğim veya sorduğum her şeye başka bir soruyla yanıt veriyor.”
• "Hep onu dinleyeyim istiyor." "Sanki adam sağır; söylediğim her şey duvara çarpıp dönüyor." • "Ne zaman bir iş için başka bir şekilde yapılırsa daha fazla verim alınabileceğini söylesem, üstüne
alınıyor. Ondan sonra da seni dinlemesi ne mümkün.”
• "Ben onu anlıyorum, o da beni. Ancak, çözüme gelindiğinde ille de onun söylediği olsun istiyor.” • "Zahmet edip de bir fikrimi dahi sormuyor. Kendi bildiğini okuyor."
DEĞERLİ OLMA DUYGUSU
İnsanın kendini değerli hissedebilmesi ruh sağlığı için şarttır. Ne güzeldir insana ” Ben değerliyim, ben işe yarıyorum, ben önemliyim.” duygusunun egemen olması. Kendi değerini derinden hisseden İnsan derin bir özgüvene sahip olmaktadır.
Taş yontmakta olan üç işçiye ayrı ayrı sorarlar: - Ne yapıyorsun?
ve işçiler cevap verirler: 1. İşçi: “Taş yontuyorum.” 2. işçi: “Duvar örüyoruz.”
108
ÖĞRENME BİRİMİ: İLETİŞİM BİLGİSİ
ÖĞRENME BİRİMİ: ETKİN İLETİŞİM
ÖLÇME DEĞERLENDİRME 2.5
A) Aşağıda verilen cümlelerin başındaki boşluğa cümle doğru ise (D) yanlış ise (Y) yazınız. 1. ( ) Güven vermek, desteklemek, teselli etmek etkili iletişim engelidir.
2. ( ) İncelemek, araştırmak, sorgulamak etkili iletişim engelidir.
3. ( ) Konuyu değiştirmek, alaycı olmak, şakacı davranmak etkili iletişim engelidir.
B) Aşağıda verilen cümlelerde yer alan boşlukları uygun kavramlarla doldurunuz.
1. , bir mesajın verilmesini ve alınmasını olumsuz yönde
etkileyen tüm faktörlerdir.
2. ilk ve en önemli koşulu sıcak ve samimi bir iletişim ortamıdır.
3. tanımlamak iletişim engellerini aşma yolunda ilk sırada yer alır.
C) Aşağıda verilen soruların doğru yanıtını işaretleyiniz. 1. Etkin ve sağlıklı bir iletişim kurulmasını
etkileyen birçok engel bulunmaktadır. Aşağıdakilerden hangisi bunlardan değildir?
A) Fiziksel ve teknik engeller B) Mesajla ilgili engeller C) Sosyo-kültürel engeller D) Psikolojik ve zihinsel engeller E) Örgütsel engeller
2. Aşağıdakilerden hangisi psikolojik ve zihinsel engeller arasında yer almaz?
A) Saygı duymak B) Kaba davranma C) Alay etme D) Damgalama E) Yargılama
3. Aşağıdakilerden hangisi psikolojik ve zihinsel engeller arasında yer almaz?
A) Küçümseme B) Espri şaka C) Azarlama D) Dinleme E) Duyarsızlık
4. Aşağıdakilerden hangisi psikolojik ve zihinsel engeller arasında yer almaz?
A) Lakap takma B) Hoşgörü C) Alınganlık D) Karasızlık E) Damgalama
ÖĞRENME BİRİMİ: İLETİŞİM BİLGİSİ
Etkin İletişim
109
ÖĞRENME BİRİMİ: ETKİN İLETİŞİM
5. Aşağıdakilerden hangisi etkili iletişim engelleri arasında yer almaz?
A) Emir vermek, yönetmek, yönlendirmek. B) Uyarmak, tehdit etmek.
C) Ahlak dersi vermek.
D) Öğüt vermek, çözüm veya öneriler sunmak. E) Saygı duymak.
6. Aşağıdakilerden hangisi etkili iletişim engelleri arasında yer almaz?
A) Yargılamak, eleştirmek, suçlamak. B) Empati kurmak.
C) Ad takmak, etiketlemek. D) Analiz etmek, teşhis etmek. E) Övmek, görüşüne katılmak. 7. Aşağıdakilerden hangisi insanın
çevresindekilerle iletişime geçmesini engelleyen korkular arasında yer alır? A) Yeni deneyimlerden ve yeni tanışılan
insanlardan korkmak.
B) Yanlış bir şeyler söylemekten çekinmek. C) Alaya alınma korkusu.
D) Başkasının gözünde küçük görünmekten
korkmak.
E) Hepsi.
8. Aşağıdakilerden hangisi öğretmenden kaynaklanan iletişim engelleri arasında yer almaz?
A) Öğrenci ile ilgili yeterli bilgiye sahip
olmaması.
B) Alan bilgisinin yetersiz olması. C) Eğitime önem vermemesi. D) Derse hazırlıksız katılması. E) Geleneksel anlatım yapması. 9. İletişim engellerinin giderilmesi için
yapılması gerekenler nelerdir? A) Çözümleri değerlendirmek. B) Karar vermek.
C) Kararın nasıl uygulanacağını belirlemek. D) Çözümün başarısını değerlendirmek. E) Hepsi.
ÖĞRENME BİRİMİ
İLETİŞİM YÖNTEMLERİ
Benlik
Kendini Tanıma
Kendini Doğru İfade Etme
İkna
Kitle İletişim Araçları
Grup Çeşitleri
Grup İletişimi
Örgütsel Yapılar
Bu öğrenme biriminde,
Kişinin kendisi ile iletişimini, kişiler arası iletişimini; kitle iletişim araçlarının
etkilerini ve özelliklerini; grup iletişimini geliştirme yollarını; örgütün
özellikleri, yapısı ve önemini; işlevleri ve amaçlarını öğreneceksiniz.
KONULAR
1. İçsel İletişim
2. Kişiler Arası İletişim
3. Kitle İletişimi
4. Grup İletişimi
5. Örgüt İletişimi
112
ÖĞRENME BİRİMİ: İLETİŞİM BİLGİSİ
ÖĞRENME BİRİMİ: İLETİŞİM YÖNTEMLERİ
1. En son ne zaman kendinizle iletişim kurdunuz? 2. Sizce birey kendini tanımak için neler yapmalıdır? 3. Kendinizi yeterince tanıdığınızı düşünüyor musunuz?