İl Daimi Encümeni

İl genel meclisinin toplantıda bulunmadığı zamanlarda il özel idare işlerinin kesintiye uğramaması için “İl Daimi Encümeni” oluşturulmuştur. İl daimi encümeni, il özel idaresinin karar alma, icrai yetkiler kullanma, danışmaya özgü görüş bildirme ve denetleme fonksiyonunu yürüten bir organıdır.

1.2.3.1 İl Daimi Encümeninin Oluşumu

3360 sayılı Kanunun değişik 136. Maddesi ve İl Genel Meclisinin Çalışma Esas Ve Usulleri Hakkındaki Yönetmeliğin 18. Maddesi, il genel meclisinin her yıl dönem

1 Aykut POLATOĞLU; “İl Yönetiminde Eşgüdüm Sorunu Ve Yeni Bir Yönetim Modeli”, AİD, Cilt: 18, Sa: 4, Aralık 1985, s. 30-31.

başı toplantısında üyeleri arasından gizli oyla encümene beş asıl, beş yedek üyenin ayrı ayrı seçileceğini belirtmiştir. İl daimi encümeni valinin başkanlığında bir yıl için seçilmiş beş üyeden oluşmaktadır. İl daimi encümenine seçilen üyeler ayrı ayrı ilçelerden olmak zorundadır.

İl genel meclisi her yıl dönem başı toplantısının ilk birleşiminde, üyeleri arasından gizli oyla beş asıl, daha sonra beş yedek üyeyi ayrı ayrı seçer. Beşten fazla isim yazılı oy pusulaları geçersizdir. Oylama sonunda en çok oy alan beş üye asıl üyeliğe seçilmiş sayılır. Asıl üyelerin seçimi sırasında iki veya daha çok sayıda üyenin eşit oy alması veya aynı ilçeden birden çok üyenin eşit oy alması halinde kura yolu ile üyelikler belirlenir.

1982 Anayasasının 127. Maddesindeki “... mahalli idareler karar organları kanunda gösterilen seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişileridir” hükmüne dayandırarak Anayasa Mahkemesi, il daimi encümenindeki doğal üyelikleri iptal etmiştir.1 3360 sayılı Yasanın iptal edilen değişik 136. Maddesinin ilgili fıkrası uygulama ile hukuki durum arasında bir paralellik sağlamak istemiştir. Zira, seçimle gelen il daimi encümeni üyeleri encümen toplantılarında görüşülen teklifler hakkında, uygulayıcı birim başkanlarından aydınlatıcı, açıklayıcı bilgi alma ihtiyacı duyduklarından2, ilgili bu daire müdürleri oy sahibi olmadan fiilen encümen toplantılarına katılmaktadırlar.3

1.2.3.2 İl Daimi Encümeninin Gündemi Ve Toplantıları

İl daimi encümenine vali veya yerine görevlendireceği vali yardımcısı başkanlık eder. İl daimi encümeninin olağan toplantıları için 3360 sayılı Yasada herhangi bir süre tespit edilmemiştir. Uygulamada genel olarak haftada bir kez yapılmaktadır. Eğer vali

1 İl daimi encümenine, il özel idare müdürlüğü, köy hizmetleri ve bayındırlık ve iskan müdürlüklerinin doğal üye olarak katılmasını öngören 3360 sayılı Yasanın değişik 136. Maddesinin ilgili fıkrası, Anayasa Mahkemesinin 26 Kasım 1988 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 22.06.1988 tarih, 1987/18 E. ve 1988/23 K. Sayılı Kararı ile Anayasanın 127. Maddesine aykırı bulunarak iptal edilmiştir. Bu karar ile il daimi encümeninin “karar organı” olma niteliği öncelikli ve ağırlıklı sayılmıştır.

2 BAŞSOY; a.g.e., s. 44.

3 Daire müdürlerinin İl Daimi Encümeninde tabii üye olarak bulunmalarına ilişkin görüşler için bkz. TAMER; a.g.e., s. 172, Selçuk YALÇIDAĞ; “Türk Yerel Yönetimlerinde Yeniden Yapılanma”, AİD, Cilt: 24, Sa: 3, Eylül 1991, s. 140.

uygun görür ise olağan toplantılar dışında olağan dışı toplantılar da yapılabilir. (3360/m. 141)

Gündemin tespiti vali ya da vali yardımcısı tarafından yapılır. İl daimi encümeni, başkan tarafından havale edilmeyen konuları görüşemez. (3360/m. 141) Birbirini izleyen üç toplantıya özrü olmadan katılmayan üye encümenden çekilmiş sayılır. (3360/m. 143)

1.2.3.3 İl Daimi Encümen Kararları Ve Bu Kararlara Karşı İtiraz

İl daimi encümeni, mutlak ekseriyet (salt çoğunluk)1 olmadıkça görüşmelere başlayamaz ve karar alamaz. Oylarda eşitlik olması halinde başkanın bulunduğu tarafın oyları tercih edilir. İl daimi encümeninde alınan kararlar bir tutanağa geçirilir ve üyeler tarafından imzalanır. (3360/m. 142)

Vali, il daimi encümen kararlarını kanun, tüzük ve yönetmelikler, il genel meclisi kararlarına veya kamu yararına aykırı gördüğü taktirde, kararın alındığı toplantıyı takip eden ilk toplantıda bir defa daha görüşülmesini isteyebilir. İl daimi encümeni, kararında üçte iki çoğunlukla ısrar eder ise, bu halde encümen kararı kesinleşmiş olur.

Vali, gerektiğinde kesinleşen il daimi encümeni kararlarının uygulanmasını durdurarak, iptali için idari yargı merciine, kararın alındığı tarihten itibaren 60 gün içinde Danıştay’a başvurabilir.(3360/m. 141)

1.2.3.4 İl Daimi Encümeninin Görevleri

İl daimi encümeninin görevleri 3360 sayılı İl Özel İdaresi Kanunun 144. Maddesinde belirtilmiştir. Buna göre il daimi encümeni aşağıdaki görevleri yerine getirir:

• İl daimi encümeni, vali tarafından verilecek il özel idaresi bütçe taslağını inceleyerek görüşlerini bir rapor halinde belirtir.

• İl daimi encümeni, vali tarafından her ay sonunda verilecek harcama cetvellerinin bütçeye uygun olup olmadığını inceleyerek, uygun bulduğu taktirde harcama cetvellerini onaylar.

1 İl Daimi Encümeni üye tamsayısının yarısından bir fazlasını ifade eder.

• İl daimi encümeni, il özel idaresi bütçesi ve il genel meclisi kararı gereğince, yapılacak arttırma ve eksiltme şartları hakkında görüş bildirir ve bu konuda gerekli belgeleri düzenler, 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa göre ihale işlemlerini yapar.

• İl daimi encümeni, önceden belirlenemeyen giderler karşılığında bütçeye konulan paranın harcama yerlerini ve şeklini tespit eder ve bölüm içinde maddeden maddeye aktarmalar yapar.

• İl daimi encümeni, mahalli hizmetlerle ilgili olarak il genel meclisine sunulacak iş projeleri hakkında görüşlerini bildirir.

• İl daimi encümeni, acele hallerde il genel meclisinin vereceği kararları, il genel meclisinin ilk toplantısında meclise sunmak şartı ile alır.

• İl daimi encümeni, il genel meclisinin her toplantı yılı başlangıcında, il özel idaresi işlerinin yürütülmesi ve eski kararların uygulama şekline dair görüşünü meclise sunar.

• İl daimi encümeni, 3360 sayılı Kanunun il özel idaresine verdiği görevler ile ilgili olarak valinin havale edeceği her konu hakkında görüş bildirir.

• İl daimi encümeni, Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen esaslar dahilinde, yıllık programlar gereğince yapılacak yatırımların müşavirlik, mühendislik, mimarlık ve benzeri proje ve kontrollük hizmetlerinin yaptırılmasına karar verir.

• İl daimi encümeni, il özel idaresi tarafından yapılacak hizmetler karşılığı alınacak ücret tarifelerini düzenleyerek il genel meclisine sunar.

• İl daimi encümeni, il özel idaresinin görevleri ile ilgili konularda yasaklayıcı tedbirleri ve kararları alır. Bunlara uymayanlar hakkında ceza kararı verir, müeyyideler uygulanmasını kararlaştırır.

• İl daimi encümeni, belediye sınırları dışında, umumun eğlenmesine, dinlenmesine, yiyip içmesine mahsus yerlerle, benzerlerinin ücret tarifelerini düzenler ve sınıflarını tespit eder; bu gibi yerler ile diğer işyerlerinin açılma, kapanma, ve öğle dinlenme saatlerini belirler ve ilan eder.

1.2.3.5 İl Daimi Encümen Üyelerinin Görev Sürelerinin Dolması Ve Görevden Uzaklaştırılması

İl daimi encümen üyelerinin görev süreleri bir yıldır. Süreleri dolan üyelerin yeniden seçilmeleri mümkündür. (3360/m. 136) İl daimi encümeninin seçilmiş üyelikleri herhangi bir nedenle boşalması halinde, yedek üyeler oy sayılarına göre ve en üst sıradan başlamak üzere vali tarafından göreve davet olunur. Sıralamaya göre asıl üyeliğe davet edilecek yedek üyenin mensup olduğu ilçenin il daimi encümeninde temsil edilmesi (o ilçeden seçilen asıl üyenin il daimi encümeninde var olması) halinde bir alt sıradaki yedek üye davet edilir. Bu şekilde sıra atlama uygulaması, il daimi encümeninde temsil edilmeyen ilçeden seçilmiş yedek üyeye sıra gelinceye kadar sürdürülür. Yedek üyelerin tamamının asıl üyeliğe getirilmesinden sonra seçilmiş üyeliklerin boşalması halinde il genel meclisi olağanüstü toplantıya çağrılarak noksan, asıl ve yedek üyeler için seçim yapılır. (3360/m. 136-Yönetmelik/m. 18)

Haklarında başlatılan bir soruşturma nedeni ile İçişleri Bakanlığı tarafından il daimi encümeni geçici bir tedbir olarak kesin hükme kadar görevden uzaklaştırılabilir. (1982 AY./127-3360/ Ek Madde 3) Bu halde il daimi encümeninin görevleri valilik makamı tarafından seçilecek il daire müdürleri tarafından yürütülür.