İl Genel Meclisinin Etkinliğinde Yeterli Mali Ve Sosyal Haklara Sahip

İl genel meclisi üyeleri, yerel düzeyde hizmet üreten, siyaset yapan birimler olduklarına göre, görevlerini yerine getirebilmeleri, doğal olarak, yapmakla yükümlü oldukları hizmetin gerektirdiği harcamayı yapabilecek mali ve sosyal haklara sahip olmalarına bağlıdır. Çağdaş gelişmeler il genel meclisinin verimli, hizmet üreten, etkili bir organ haline getirilmesini ve güçlendirilmesini gerektirmektedir. Bu niteliklere haiz bir meclisin etkinliğinin artması kuşkusuzdur.

İl genel meclisi üyelerinin yeterli mali ve sosyal haklara sahip-olup olmadığının tespiti amacıyla Van İl Genel Meclisi üyelerine “il genel meclisi üyelerinin yeterli mali ve sosyal haklara sahip olduğu fikrine katılıyor musunuz?” şeklinde bir soruya verilen cevaplar Şekil 3.10’da gösterilmiştir.

Şekil 3.10 İl Genel Meclisi Üyelerinin Mali Ve Sosyal Hakları

%3 %94 %3 Evet Kısmen Hayır 149

Şekil 3.10’dan da anlaşılacağı üzere üyelerin, sadece %3’ü yeterli mali ve sosyal haklara sahip olduğu düşüncesinde iken, %94 gibi büyük bir kısmı yeterli mali ve sosyal haklara sahip olmadığı düşüncesinde birleşmişlerdir. Yine üyelerden sadece %3’ünün mali ve sosyal haklara kısmen sahip olabildiği düşüncesini paylaştığı anlaşılmaktadır.

Şekil 3.10 ile ilintili olarak Van İl Genel Meclisi üyelerine yönelttiğimiz “bir il genel meclisi üyesi olarak yeterli mali ve sosyal haklara sahip olmadığınız düşüncesinde iseniz aşağıda sıralanan haklardan hangilerine sahip olmak istersiniz? (Üç tanesini belirtiniz)” şeklindeki soruya verilen cevaplar Tablo 3.20’de gösterilmiştir.

Tablo 3.20 İl Genel Meclisi Üyelerinin Mali Ve Sosyal Haklara İlişkin İsteklerinin Dağılımı

İL GENEL MECLİSİ ÜYELERİNİN İSTEDİKLERİ HAKLAR (f) (%) Emeklilik hakkının verilmesi-sağlıkla ilgili tüm tedavilerin ücretsiz

olanak yapılması-silah taşıma hakkının verilmesi ^{1 2.6}

Emeklilik hakkının verilmesi-üyelik süresince aylık bağlanması-sağlıkla

ilgili tüm tedavilerin ücretsiz olarak yapılması ^{21 55.3} Üyelik süresince aylık bağlanması-sağlıkla ilgili tüm tedavilerin

yapılması-silah taşıma hakkının verilmesi ^{1 2.6}

Üyelik süresince aylık bağlanması-sağlıkla ilgili tüm tedavilerin

yapılması-yeşil pasaport verilmesi ^{5 13.2}

Emeklilik hakkının verilmesi-üyelik süresince aylık bağlanması-yeşil

pasaport verilmesi ^{9 23.7}

TOPLAM 37 100

Görüleceği üzere üyelerin 21’i (%55.3) kendilerine emeklilik hakkının verilmesini, üyelik süresince aylık bağlanmasını ve sağlıkla ilgili tüm tedavilerinin ücretsiz olarak yapılmasını arzulamaktadırlar. Bu sonuçta, üyelerin çoğunluğunun çiftçi veya serbest meslek erbabı olmaları ve bu haklardan yeterince istifade edememelerinin etkili olduğu anlaşılmaktadır. Bununla birlikte üyelerin 9’u (%23.7) kendilerine emeklilik hakkının verilmesini, üyelik süresince aylık bağlanmasını ve yeşil pasaport verilmesini istemektedirler.

Bu sonuçta yine üyelerin çoğunluğunun çiftçi ve serbest meslek erbabı olmasının yanında Van İli’nin coğrafi konumu da etkili olmaktadır. Özellikle İran ile sınır

yerleşim birimlerinde yaşayan üyelerin pasaport hakkı verilmesi konusunda istekli davrandıkları düşünülmektedir. Bu üyelerin sınırdan kolaylıkla geçiş yapmaları ekonomik faaliyetleri açısından önem arz etmektedir. Yine üyelerin 5’i (%13.2) üyelik süresince aylık bağlanması, sağlıkla ilgili tüm tedavilerinin ücretsiz olarak yapılması ve yeşil pasaport verilmesini isterken 1 üye, üyelik süresince aylık bağlanmasını, sağlıkla ilgili tüm tedavilerinin ücretsiz olarak yapılmasını ve silah taşıma hakkının verilmesini, son olarak 1 üye de emeklilik hakkının verilmesi, sağlıkla ilgili tüm tedavilerin ücretsiz olarak yapılması ve silah taşıma hakkının verilmesini istemektedir.

Görüleceği üzere üyelerin genel olarak istekleri, üyelik süresince aylık bağlanması, emeklilik hakkının verilmesi, yeşil pasaport verilmesi ve sağlıkla ilgili tüm tedavilerinin ücretsiz olarak yapılması noktalarında yoğunlaşmaktadır. Anket formunda “protokollerde yer verilmesi” ve “toplu taşıma araçlarında öncelik ve indirim tanınması” şeklinde belirttiğimiz hakları hiçbir üyenin işaretlemediği gözlemlenmiştir.

Bilindiği gibi hızla değişen ülkemiz koşullarında halka yeterli ve kaliteli hizmet sunmada gereken mali güce ve yönetsel inisiyatife sahip olmadıkları düşüncesinde olan il özel idarelerimiz içinde bulundukları dar çemberi kırmanın yollarını aramakta ve bu amaçla şirketleşme yoluna gitmektedirler.

Uygulamada, il genel meclisi üyeleri bu şirketlerin icrai nitelik taşıyan organlarında görev alamamaktadırlar. Bu şirketlerde il genel meclisinin seçeceği bir kişi yerine valinin görevlendireceği bir memurun görev alması il genel meclisinin etkinliğinde sorunlar yaşanmasına neden olmaktadır. İl özel idaresine ait bir şirkette il genel meclisi üyelerine söz hakkı verilmemesi bu şirketlerin yönetiminde meclisin etkin rol alamaması sonucunu doğurmaktadır.

Yukarıda bahsi geçen konuyla ilgili olarak Van İl Genel Meclisi üyelerine yöneltilen “il genel meclisi üyelerinin, il özel idaresinin ortak olduğu şirketlerin “yönetim” ve “denetim” kurullarında görev alabilmelerine ilişkin düşünceniz aşağıdakilerden hangisidir?” şeklindeki soruya ilişkin veriler Tablo 3.21’de gösterilmiştir.

Tablo 3.21 Meclis Üyelerinin İl Özel İdaresinin Ortak Olduğu Şirketlerin İcrai Nitelik Taşıyan Organlarında Görev Alabilmelerinin İl Genel Meclisinin

Etkinliğindeki Rolüne İlişkin Görüşlerin Dağılımı

İL ÖZEL İDARESİNİN ORTAK OLDUĞU ŞİRKETLERDE ÜYELER (f) (%)

Yönetim kurulunda görev alabilmeliler 9 23.7

Denetim kurulunda görev alabilmeliler 2 5.3

Hem yönetim hem denetim kurulunda görev alabilmeliler 27 71.1

Yönetim ve/veya denetim kurullarında görev almaları sakıncalıdır - -

TOPLAM 38 100

Yukarıdaki tablo değerlendirildiğinde, 27 üye (%71.1) meclis üyeleri il özel idaresinin ortak olduğu bu şirketlerin hem yönetim ve hem de denetim kurullarında yer alabilmeliler şeklinde cevap vermesine karşılık 9 üye (%23.7) sadece yönetim kurulunda görev alabilmeliler cevap şıkkını işaretlemiştir. Bu soruda üyelerden sadece 2’si (%5.3) üyelerin sadece denetim kurulunda görev alabilmesini savunmaktadır.

Tablo 3.21’de de görüldüğü üzere, Van İl Genel Meclisi üyeleri, il özel idaresinin ortak olduğu şirketlerin icrai nitelik taşıyan organlarında meclis üyelerinin görev alabilmeleri konusunda görüş birliği içindedirler. Üyeler bu şekilde il özel idaresi ile ilgili işlerde etkin rol almayı istemektedirler.

İl genel meclis üyelerinin mali ve sosyal nitelikli hakları ile ilgili olarak, üyelere yeterli mali ve sosyal hakların sağlanamadığı görülmektedir. Üyelerin bu konularda genel görüş birliği içinde bulunmaları bu sonuca varmamızda etkili olmaktadır. Gelecek korkusu ve yaşam sıkıntısı olmayan meclis üyelerinin halka hizmet üretmede daha gayretli olacağı unutulmamalıdır.