İl Genel Meclisinin Feshi

1982 Anayasasının 127. Maddesine göre, mahalli idarelerin seçilmiş organlarının, organlık sıfatını kazanmalarına ilişkin itirazların çözümü ve kaybetmeleri konusundaki denetim yargı yolu ile olur. İl genel meclisinin feshini inceleyecek yargı mercii Danıştay 8. Dairesidir. (2575/m.24-2,32-b)

İl genel meclisinin feshi sebeplerinin birisi vuku bulduğunda vali durumu gerekçesiyle birlikte derhal İçişleri Bakanlığına bildirmeye mecburdur. İl genel meclisi, İçişleri Bakanlığının iş’arı üzerine Danıştay kararı ile fesih olunur. (3360/m.125)

2.6.1.3.1 İl Genel Meclisinin Fesih Sebepleri

Modern yönetim anlayışı nedeniyle, il genel meclisinin açık ve kesin olarak fesih halleri belirlenmiş, idarenin taktirine yer veren hükümler kaldırılmıştır. İl genel meclisinin hangi hallerde fesih olunacağı tadadı olarak sayılmıştır. Bu sayılanların dışında herhangi bir sebeple fesih mümkün değildir. Bu husus yerel yönetim felsefesine de uygundur. Halk tarafından seçilen il genel meclisi ancak kanunlarda yazılı haller var ise yargı yolu ile fesih olunabilir.

İl genel meclisinin fesih sebepleri 3360 sayılı Yasanın 125. Maddesinde dört bent olarak sayılmıştır.

2.6.1.3.1.1 İl Genel Meclisinin Kanunen Belirli Olağan Veya Olağanüstü Toplantılar Dışında Toplanması

İl genel meclisi her yıl Mayıs ve Kasım aylarının ilk haftasında olağan olarak toplanır. Toplantı süresi en çok 30’ar gündür. Toplantı süresi sona erdiği halde konuların incelenmesi ve görüşülmesi tamamlanmamış ise vali 10 günü geçmemek üzere toplantıyı uzatır ve sebeplerini İçişleri Bakanlığına bildirir. Ayrıca il genel meclisi olağan toplantıların dışında olağanüstü toplantılar da yapabilir. Devletçe veya valilikçe lüzum görüldüğü taktirde zaman ve süresi belirtilerek il genel meclisi olağanüstü toplantıya çağırılabilir. Olağanüstü toplantı çağrısında toplantının gündemi üyelere bildirilir. Bu toplantıda çağrıda belirtilen konulardan başka bir şey konuşulamaz. (3360/m.111)

İl genel meclisinin belirtilen zamanlar dışında toplanması yasaktır ve bu surette toplanılarak alınan kararlar tümden geçersizdir. Vali belirli zamanlar dışında yapılan toplantıları derhal dağıtmak için gereken önlemleri almakla mükelleftir. (3360/m.127)

İl genel meclisi, il özel idaresinin en üst karar ve müzakere organı olduğundan ve seçilmiş üyelerden oluştuğundan, yasa yapıcı bu organın ciddi çalışmasını, keyfi olarak gelişigüzel zamanda ve yerde toplantı yaparak saygınlığını kaybetmemesini istemiştir.1

Bu nedenle il genel meclisi kanunen belirlenmiş olağan veya olağanüstü toplantılar dışında, kendi istediği zamanda toplanır ise (3360/m.125-1) meclisin feshi için geçerli sebep ortaya çıkmış olur.

2.6.1.3.1.2 İl Genel Meclisinin Kanunda Belirtilen Yer Dışında Toplanması

İl genel meclisinin nerede toplanacağı İl Özel İdaresi Kanununda açıkça belirtilmemiştir. Ancak, İl Genel Meclisinin Çalışma Esas Ve Usulleri Hakkında Yönetmeliğin 8. Maddesine göre, il genel meclisi, toplantısını daha önceden tespit edilen il genel meclisi salonunda yapar.

1 HONDU; a.g.e., s.,109.

Genelde her ilin, il genel meclisi içinde il genel meclisi için ayrılmış toplantı salonu bulunmaktadır. Alışılagelmiş bu toplantı salonu var iken bu salon dışında başka bir yerde toplanmak fesih sebebidir. (3360/m.125-2) Bazen il genel meclisi zorunluluk nedeniyle önceden beri toplantı yaptığı özel toplantı salonundan başka bir yerde toplanabilir. Zorunluluk nedeniyle başka bir yerde yapılan toplantı fesih sebebi değildir. Ancak, olağan toplantı yerinde bir değişiklik yapılırsa bu husus mutat vasıtalarla ilan edilmeli ve üyelere duyurulmalıdır. (Yönetmelik/m.8)

İl genel meclisinin meclis binasından (dairesinden, odasından) başka bir yerde toplanması yasaktır ve bu surette toplanılarak alınan kararlar tümden geçersizdir. Vali bu yolda yapılan toplantıları derhal dağıtmak için gereken önlemleri alır. (3360/m.127)

Kanun koyucu bu tür bir yasakla, il genel meclisinin gelişigüzel yerde, örnek olarak eşraftan birine ait bir binada, işyerinde veya bir partiye ait toplantı salonunda, toplantı yapılarak, meclisin çalışmalarına gölge düşmemesini sağlamak istemiştir.1

2.6.1.3.1.3 İl Genel Meclisinin Kendilerine Verilen Görevleri Süresi İçerisinde Yapmaktan Çekinmesi

İl genel meclisi kanunen kendisine verilen görevleri süresi içinde yapmaktan çekinir ve bu hal il genel meclisine ait işleri sekteye veya gecikmeye uğratır ise (3360/m.125-3.) bu durum bir fesih sebebidir.

İl genel meclisi üye tamsayısının yarısından bir fazlası toplantıda hazır bulunmadıkça görüşmelere başlanılamaz. Toplantı yeter sayısının sağlanamaması üzerine vali tarafından toplantı ertesi güne ertelenir. Ertesi günde toplantı yeter sayısı sağlanamadığı taktirde tekrar üç gün sonraya tehir edilir. Bu şekilde tehir edilen toplantıda da çoğunluk sağlanamaz ise, il genel meclisi kendisine verilen görevleri süresi içinde yapmaktan çekinmiş (3360/m.125-3) sayılır ve bu hal bir fesih sebebidir.

Kanunların il genel meclisine görev olarak verdiği hususların hiç yapılmaması, zamanında yapılmaması veya tam yapılmaması halinde il genel meclisinin işleri sekteye, gecikmeye uğruyorsa geçerli bir fesih nedeni doğmuştur.

1 HONDU; a.g.e., s. 110.

İl genel meclisine il özel idare bütçesi en geç 1 Kasım tarihinde vali tarafından havale edilir. İl genel meclisinde oluşturulan bütçe komisyonu hazırlık bütçesi üzerindeki çalışmalarını kendisine sevkinden itibaren en çok 15 ünü geçmemek üzere, meclisin belirleyeceği süre içinde tamamlayarak, geri vermekle mükelleftir. İl genel meclisi hazırlık bütçesini Kasım olağan toplantısında görüşüp karara bağlamalıdır. Eğer bu yapılmamış ise meclise verilen kanuni görev yerine getirilmemiş demektir ve bu hal de bir fesih nedenidir.

3360 sayılı Yasanın 125-3. Maddesi gereğince il genel meclisinin etkin, verimli çalışması temin edilmek istenmiştir. Yılda sadece iki kez olağan toplantı yapan meclisin kısıtlı sürede görevlerini yerine getirmesi böylelikle sağlanabilmektedir.

2.6.1.3.1.4 İl Genel Meclisinin Siyasi Meseleleri Müzakere Etmesi Veya Siyasi Temennilerde Bulunması

İl genel meclisi siyasi meseleleri müzakere eder veya siyasi nitelikli temennilerde bulunur ise 3360 sayılı Kanunun 125. Maddesinin 4. Bendine göre fesih sebebidir. İl genel meclisinin siyasi görüşmeler yapması ve siyasi nitelikli temennilerde bulunması kesinlikle yasaktır. (3360/m.124) Ancak il genel meclisi mahalli hizmetlere girmeyen girişimler hakkında dileklerde bulunabileceği gibi, vergilerin ve diğer gelirlerin dağıtım ve toplanmasında ve diğer işlerde kanun ve tüzüklere aykırı gördükleri durumların düzeltilmesi ve iyileştirilmesi için ilgili makamlara başvurabilir ve sözü edilen vergi gelirlerinin artmasını sağlayıcı önlemler hakkında görüş bildirebilir. (3360/m.134)

Yasa yapıcının bu yasak ile amacı, il genel meclisinin siyasete girmeden objektif ve tarafsız hizmet vermesini temin etmektir. Üyeler belirli partilerden seçilmesine rağmen, seçildikten sonra tarafsız hizmet vermeleri arzulamıştır.1

Böylelikle il genel meclisinin kısır siyasi çekişmeler ile esas görevlerini askıya alarak hizmetin aksamaması istenilmiştir.

İl genel meclisine çeşitli siyasi partilerin üyeleri arasından üye seçildiğinden esasen meclis yapısı gereği siyasi nitelikte bir kuruldur. Bu nedenle, meclis üyeleri mensubu olduğu partinin görüşleri doğrultusunda karar almak isteyecektir. İşte meclisin

1 HONDU; a.g.e., s. 140.

çalışma dönemlerinde böyle kısır çekişmelerle uğraşılırsa kamu hizmetleri aksayabilecektir. Yasa yapıcı farklı siyasi partilere mensup olunsa bile, yerel ihtiyaçların tespiti söz konusu olduğunda asgari müştereklerde birleşebilmesini amaçlamıştır. Ancak burada yargı merciinin, “siyasi mesele” ile “siyasi temenni” kavramlarını özenle yorumlaması ve ayrımlaması gerekmektedir.

2.6.1.4 İl Genel Meclisinin Feshi, İşten El Çektirme Veya Süresinin Dolması