TCK m. 271’de159 düzenlenen “Suç Uydurma” suçu ile iftira suçu da birbirinden farklılık arz eder160. Suç uydurma suçunda fail, işlenmediğini bildiği bir suçu yetkili makamlara işlenmiş gibi ihbar etmekte ya da işlenmeyen bir suçun delil veya emarelerini soruşturma yapılmasını sağlayacak biçimde uydurmaktadır161.
158
“Kanun koyucu, diğer benzer suç tiplerinde haksız olarak dikkate almayıp düzenlemediği halde, nemo tenatur ilkesine yer vererek, failin bu suçu üstsoy, altsoy, eş ve kardeşini cezadan kurtarmak amacıyla işlemesi halinde hâkime suçun cezasında indirim yapabilmek veya cezayı tamamen kaldırabilmek hususunda takdir yetkisi vermiştir” (ÜNVER, s. 154-155).
159
Madde 271- (1) İşlenmediğini bildiği bir suçu, yetkili makamlara işlenmiş gibi ihbar eden ya
da işlenmeyen bir suçun delil veya emarelerini soruşturma yapılmasını sağlayacak biçimde uyduran kimseye üç yıla kadar hapis cezası verilir.
160
“Sanığın Cumhuriyet Başsavcılığına müracaat ederek, satması için mağdura verdiği cep telefonunu geri iade etmemesi sebebiyle mağdurun ismini vermeden, çalındığından bahisle şikâyetçi olması şeklinde gerçekleşen olayda sanığın eyleminin suç uydurmak suçunu oluşturacağı hukuki durumunun buna göre takdir ve tayini gerektiği gözetilmeden; suç vasfında
yanılgıya düşülerek iftira suçundan mahkûmiyet hükmü kurulması,
Kabule göre de; Kovuşturma başlamadan önce gerçeğe döndüğü anlaşılan sanık hakkında TCK'nın 269/2. maddesinde düzenlenen etkin pişmanlık hükmünün uygulanması gerektiğinin gözetilmemesi, Kanuna aykırı, Cumhuriyet savcısı ve sanığın temyiz itirazları bu itibarla yerinde görüldüğünden, hükmün bu sebepten dolayı BOZULMASINA…” 9. CD., 06.05.2014,
2013/15288 E., 2014/5811 K. (www.kazanci.com) 161
Suç tipinin tipe uygun eylem unsurunu taşıyabilmesi için, işlenmemiş bir suçun olması, suç duyurusunun kanuni tipte belirtilen makamlara yapılmış olması, yapılan isnad ve uydurulan
46 Farklılık ilk olarak yapılan bildirimin konusu açısından ortaya çıkar. Suç uydurmada failin yetkili makamlara ihbar ettiği ya da soruşturma açılmasını sağlayacak şekilde delil ve emarelerini uydurduğu fiilin konusu gerçek ve tam bir suç162 iken; iftira da ise, masum kimseye isnat edilen hukuka aykırı fiil teknik anlamda suç olabileceği gibi, idari yaptırım gerektiren hukuka aykırı başka bir eylem de olabilir163.
İkinci farklılık, hukuka aykırı fiilin isnat edildiği kişi de ortaya çıkar. İftira suçunda hukuka aykırı fiil, fail tarafından masum olduğunu bildiği başka bir kimseye isnat edilirken; suç uydurma suçunda ise, ihbar ya da delillerin uydurulması suretiyle yetkili makamlara bildirilen suç, belirli bir kimseye isnat edilmemekte164, yani belirli bir kimse fail olarak gösterilmemektedir165. Örneğin, bir kimse, gerçekte suç işlemediği halde, kendisini bağlayıp etrafa bir saldırganla boğuşulduğu izlenimi vererek yağma suçunun işlendiği ve kendisinin bu suçta mağdur olduğu izlenimini vermesi ve eve gelip inceleme yapan polislere bu yönde beyanda bulunması, suç uydurma suçunu oluşturur166. Ancak kişinin, yetkili makamlara suçsuz olduğunu
suçun belirli bir kimseye karşı ve bu kimseye isnad edilerek yapılmamış olması gerekir (ÖNDER, Özel Hükümler, s. 270-271).
162
“Eğer suç olmayan bir fiil ihbar edilmiş veya suç olmayan birtakım izler uydurulmuş iseler suç uydurma olamaz. Mesela intihar, henüz teşebbüs kapsamına girmeyen hazırlık hareketleri, evlenmesi yasak olan akrabalar arasında cinsel ilişki gibi” (SOYASLAN, s. 709).
163
ARTUK/GÖKCEN/YENİDÜNYA14, s. 1034.
164
SOYASLAN, s. 709; YENİDÜNYA, s. 5-6. “İftira suçunun oluşabilmesi için failin yetkili
makamlara ihbar veya şikayette bulunarak işlemediğini bildiği halde, hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını ya da idari bir yaptırım uygulanmasını sağlamak için bir kimseye hukuka aykırı bir fiil isnat etmesi gerektiği, somut olayda; sanığın isim vermeden ve belirli bir kişiye isnatta bulunmadan faili meçhul kişi veya kişilerin kendisi adına cep telefonu hattı alarak kullandıklarını beyan ederek Cumhuriyet savcılığına ihbar ve şikayette bulunmaktan ibaret eyleminin suç uydurma suçunu oluşturacağı hukuki durumunun buna göre takdir ve tayini gerektiği gözetilmeden; suç vasfında yanılgıya düşülerek iftira suçundan mahkumiyet hükmü kurulması” 16. CD., 9.3.2015, 2015/66 E., 2015/15 K. (www.kazanci.com)
165
GÖZÜBÜYÜK, TCK Açıklaması, C.: III, s. 417; Durmuş TEZCAN/M. Ruhan
ERDEM/Murat ÖNOK, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, 9. Baskı, Ankara, 2013, s. 933.
“Sanığın olay tarihinde 155 polis imdat telefonunu arayıp isim, yer ve zaman belirterek belli kişilere suç yükleyerek ihbarda bulunması eyleminin, TCK'nın 267. maddesinde düzenlenen iftira suçunu oluşturup oluşturmayacağı tartışılmadan, yazılı şekilde suç uydurma suçundan hüküm kurulması,” 4. CD, 2.10.2012, 2011/23611 E., 2012/19114 K. (www.kazanci.com)
166
47 bildiği bir kimsenin adını vererek fiili onun işlediğini isnat etmesi, iftira suçuna vücut verir.
Diğer farklılık ise hukuka aykırı fiilin gerçekte işlenip işlenmediğinden kaynaklanmaktadır. Suç uydurma suçunda failin yetkili makamlara ihbar ettiği ya da delillerini uydurduğu suçun gerçekleşmemiş olması şart iken; iftira suçunda ise failin masum kişiye isnat ettiği hukuka aykırı fiilin gerçekte işlenip işlenmemesi önemli değildir. Yani iftira suçunda hukuka aykırı fiil başkası tarafından işlenmiş olabileceği gibi, hiç işlenmemişte olabilir167. Sonuç olarak suç uydurma suçunda, suç teşkil eden fiil ön plandayken; iftira suçunda ise suçu işlediği iddia edilen fail önem kazanmaktadır168.
Bir diğer farklılık mağdurlar açısından ortaya çıkmaktadır. “Suç uydurma suçunun mağduru, yalnızca adliyeye ilişkin varlık veya menfaatleri itibariyle devlet olmakla birlikte, iftira suçunda haksız yere suçlanan kimsenin menfaatleri de korunmaktadır. Bu itibarla iftira suçunda ceza yalnızca uydurulan suçun ağırlığına göre değil, fail olduğu iddia edilen kişi hakkında verilen karara göre de derecelendirilmektedir.”169
Son olarak, suçun basın yayın organları ile işlenmesi halinde ihbar kabul edilip edilmemesi açısından farklılık ortaya çıkmaktadır170. İftira suçu basın yayın organları aracılığı ile işlenmiş ise C. Başsavcılıkları bunu ihbar kabul edip soruşturma başlatmakta iken; suç uydurma suçunda, yetkili mercie yönelik olmayan bir
167
DÜNDAR, s. 309; YENİDÜNYA, s. 6.
168
Haluk TOROSLU, “Suç Uydurma Suçu”, ABD, Y.: 2013, S.: 1, s. 325.
169
TOROSLU, Özel Kısım, s. 325.
170
İhbarın nasıl olması gerektiği konusunda doktrin de farklı görüşler yer almaktadır.
Yaşar/Gökcan/Artuç’a göre ihbarın, bizzat ifade vermek, ihbar veya şikâyet dilekçesi veya
mektubu yazılarak ya da telefon ya da e-posta yoluyla yapılması mümkündür ve bir şekli yoktur. Yine Artuk/Gökcen/Yenidünya’ya göre de ihbar, soruşturma ve kovuşturma makamlarını suç ve suçluları araştırmak üzere harekete geçmesini sağlayacak her türlü bildirimdir. Özbek/Kanbur/Doğan/Bacaksız/Tepe’ye göre de, suç uydurma suçunda ihbar kavramını dar/teknik anlamda yorumlamamak gerekmektedir. Erem’de suç tasnii suçundaki ihbarın teknik anlamıyla ihbar olarak anlaşılmaması gerektiği, şikayet dilekçesinin de, adliyeyi harekete geçirmek için yapılan her çeşit beyanın da bu suç anlamında ihbar sayılması gerektiğini belirtmektedir (Faruk EREM, “Suç Tasnii”, AD, Y.: 45, S.: 10, Ekim 1954, s. 1181).
48 bildirimin veya basındaki bir açıklamanın yetkili mercilerce dikkate alınıp soruşturmaya başlanması mümkün değildir. Zira basındaki bir açıklama suç tipinde gerçekleşmesi zorunlu olan ilgili mercie doğrudan doğruya yapılacak bildirim şartını gerçekleştirmemektedir.171