İŞ YARGILAMASINDA KABUL, SULH, FERAGAT

Davaya son veren taraf işlemleri olan kabul, sulh ve feragat Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 307 ila 315. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Buna göre 307. maddede düzenlenen feragat720

davacının talep sonucundan tamamen veya kısmen vazgeçmesi721_{, 308. maddede düzenlenen davayı kabul}722,

davacının talep sonucuna davalının tamamen veya kısmen muvafakat etmesi, 313. maddede düzenlenen sulh 723

ise, tarafların görülmekte olan bir davada aralarındaki uyuşmazlığı tamamen veya kısmen sona erdirmek üzere mahkemenin huzurunda yapmış oldukları bir sözleşmedir724

.

Davayı kabul ve davadan feragat, davalı tarafın mahkemeye karşı yapacağı tek taraflı bir irade beyanı ile sonuç doğurur. Karşı tarafın yahut mahkemenin kabul veya feragat beyanını kabul etmesine gerek yoktur. Kabul ve feragat kesin hüküm gibi sonuç doğurur725_{. Kısmi kabul veya kısmi feragatte kabul} edilen yahut feragat edilen kısmın dilekçede veya sözlü beyan ise duruşma tutanağında açıkça gösterilmesi gerekir ve kabul ve feragat beyanının kayıtsız şartsız olması gerekir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 310. maddesinde kabul ve feragatin hüküm kesinleşinceye kadar her zaman yapılabileceği hüküm altına

720PEKCANITEZ, TAŞ KORKMAZ, AKKAN, ÖZEKES, age., C. 3, s. 2011 vd. . ARSLAN,

YILMAZ, TAŞPINAR AYVAZ, HANAĞASI, age., s. 552 vd. TANRIVER, S.: Medeni Usul

Hukuku, s. 1047 vd. BUDAK, KARAASLAN, age., s. 297 vd.

721AKYOL ASLAN, L.: Medeni Usul Hukukunda Davadan Feragat, Ankara, 2011, s.186-191. 722PEKCANITEZ, TAŞ KORKMAZ, AKKAN, ÖZEKES, age., C. 3, s. 2025 vd. . ARSLAN,

YILMAZ, TAŞPINAR AYVAZ, HANAĞASI, age., s. 557 vd. TANRIVER, S.: Medeni Usul

Hukuku, s. 1058 BUDAK, KARAASLAN, age., s. 297 vd.

723PEKCANITEZ, TAŞ KORKMAZ, AKKAN, ÖZEKES M, age., C. 3, s. 2033 vd. . ARSLAN,

YILMAZ, TAŞPINAR AYVAZ, HANAĞASI, age., s. 561 vd. TANRIVER, S.: Medeni Usul

Hukuku, s. 1070 vd. BUDAK, KARAASLAN, age., s. 300 vd.

724KILIÇOĞLU, M.: Hukuk Muhakemeleri Kanunu El Şerhi, İstanbul, 2012, s. 1416. 725ARSLAN, YILMAZ, TAŞPINAR AYVAZ, HANAĞASI, age., s. 555,560.

174

alınmıştır726_{. Temyiz aşamasında da kabul ve feragat beyanında bulunmak hukuki} sonuç doğuracaktır727

.

İş yargısında Sosyal Güvenlik Kurumu’nun taraf olduğu hizmet tespiti davaları bakımından kabul ve feragat bir takım farklılıklar taşımaktadır. Sigortalı olmak, kişiye bağlı, kamu düzeninden, vazgeçilemez ve kaçınılamaz bir hukuki statü meydana getirmektedir. Kişilerin veya Sosyal Güvenlik Kurumu’nun bu statünün oluşmasındaki rolü iradi bir durum değildir. Kanun gereği kendiliğinden oluşmaktadır. Dolayısıyla sosyal güvenlik hakkının başkasına devri veya bu haktan feragat edilmesi mümkün olmadığından hizmet tespiti davasından da feragat edilemez. Yine bu davaların kamu düzenini ilgilendirmesi sebebiyle işverenin davayı kabulü sosyal sigorta hakları kişiye sıkı sıkıya bağlı anayasal haklardan olduğundan davacının talep sonucunun sübutu sonucunu doğurmaz728_{. Hizmet tespiti davalarında} re’sen araştırma ilkesinin uygulandığı ve tarafların tasarrufta bulunamayacağına ilişkin bilgilere tasarruf ilkesini açıklarken değindiğimiz için burada ayrıca yer vermiyoruz729.

Basit yargılama usulünün uygulandığı iş yargısında hakim ön inceleme duruşmasında tarafları sulhe teşvik eder. Her ne kadar kanun koyucu hakimin ön inceleme aşamasında tarafları sulhe teşvik edeceğini düzenlemiş ise de sulh olabilme bu aşama ile sınırlı değildir. Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği davalarda söz konusu olan sulh de hüküm kesinleşinceye kadar her zaman yapılabilecektir730

(HMK m. 313)731. Sulh davayı sona erdiren bir usul işlemi olduğu gibi aynı zamanda bir sözleşme olması sebebiyle maddi hukuk işlemidir. Sulh

726PEKCANITEZ, TAŞ KORKMAZ, AKKAN, ÖZEKES, age., C. 3, s. 2012,2026. ARSLAN,

YILMAZ, TAŞPINAR AYVAZ, HANAĞASI, age., s. 552, 558 vd. TANRIVER, S.: Medeni Usul

Hukuku, s. 1052,1062 vd. BUDAK, KARAASLAN, age., s. 298.

727PEKCANITEZ, TAŞ KORKMAZ, AKKAN, ÖZEKES, age., C.3, s. 2011-2025. 728BOZKURT, H. A.: İş Yargılaması Usul Hukuku), s. 679.

729Bkz. 2.1. (tasarruf ilkesi). 730MANAV, age., s. 197.

731PEKCANITEZ, TAŞ KORKMAZ, AKKAN, ÖZEKES M, age., C. 3, s. 2033 ARSLAN,

YILMAZ, TAŞPINAR AYVAZ, HANAĞASI, age., s. 561 vd. TANRIVER, S.: Medeni Usul

175

mahkeme huzurunda yapılabileceği gibi mahkeme dışında da yapılabilir. Şayet sulh sözleşmesi mahkeme dışında yapılmış ise yazılı bir sulh sözleşmesinin mahkemeye verilmesi gerekir ve bu durum duruşma zaptına geçirilir. Kabul ve feragatin aksine sulh şarta bağlı olarak yapılabilir732

.

732KURU, B.: Medeni Usul Hukuku, s. 429-439 PEKCANITEZ, TAŞ KORKMAZ, AKKAN,

ÖZEKES , age., C. 3, s. 2034 ARSLAN, YILMAZ, TAŞPINAR AYVAZ, HANAĞASI, age., s.

176

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

3.İŞ YARGILAMASINDA KANUN YOLLARI

Mahkemelerin önlerine gelen uyuşmazlıkları, hukuka uygun ve tarafları tatmin edecek şeklide doğru olarak karara bağlamaları esastır. Ancak mahkemelerde görev yapan hakimlerde insandır ve yanılmamaları düşünülemez. Bu nedenle, mahkemenin verdiği karardan tatmin olmayan tarafa, verilen kararı üst dereceli mahkemenin denetimine götürebilme ve bu mahkemede yeniden incelenmesini sağlama hakkının verilmesi hukuk devleti ilkesinin bir gereğidir733_{. İlk derece} mahkemesinin verdiği nihai kararların yeniden incelenerek değerlendirilmesini sağlamak üzere taraflara tanınan bir üst mahkemeye başvuru olanağına kanun yolu denilmektedir734.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na göre, olağan kanun yolları iki kademelidir. Kural olarak ilk derece mahkemelerinin nihai kararlarına karşı istinafa, bölge adliye mahkemesinin nihai kararlarına karşı ise temyize başvurulabilir. Ancak bu kuralın istisnası olarak kanunda açıkça düzenlenen bazı hallerde temyiz yolu kapatılmıştır735

. Böylece bu hallerde istinaf incelemesi neticesinde verilecek kararlar kesindir. Yine kanunda yer alan bazı istisnai hallerde ilk derece mahkemesinin kararlarına karşı istinaf yolu atlanarak sadece temyiz kanun yoluna gidilebilecektir736.

Kesinleşmiş hükümlere karşı başvurulabilecek kanun yolu ise olağanüstü kanun yoludur. Bir hüküm olağan kanun yollarından geçerek veya süresi içinde bu yollara gidilmeyerek kesinleşmiş ise şekli anlamda kesin hükümden söz konusudur. Artık kural olarak aynı konuda, aynı taraflar arasında, aynı dava sebebine dayanarak

733ARSLAN, YILMAZ, TAŞPINAR AYVAZ, HANAĞASI, age., s. 581.

734 PEKCANITEZ, TAŞ KORKMAZ, AKKAN, ÖZEKES, age., C. 3, s.2150 ARSLAN,

YILMAZ, TAŞPINAR AYVAZ, HANAĞASI, age., s. 581 BUDAK, KARAASLAN, age., s. 342.

735Bkz. 7036 sayılı Kanun m. 8.

177

bir dava açılamaz, açılırsa dava şartı gerçekleşmediğinden usulden reddedilir737. Hükümde yapılan bazı ağır usul hataları sebebiyle hükmün kaldırılması veya değiştirilmesini sağlamak adına olağanüstü bir kanun yolu olan yargılamanın yenilenmesi kabul edilmiştir (HMK m. 374 vd)738

.

İş mahkemesi nihai bir karar verdiği takdirde davadan elini çekmiş olur. Kararı yanlış olarak verdiğini sonradan fark etse dahi hakim artık o davaya ilişkin yeniden inceleme yapamaz veya kararı düzeltemez739

. Ne kadar bilgili de olsa hakim de nihayet bir insandır ve yanılabilir740_{. Bu bakımından taraflarda yahut tarafların} kanuni temsilcileri veya vekillerinde mahkemelerce verilen nihai kararların yanlış olduğu kanısı hasıl olduğu takdirde karar bir üst yargı mercii tarafından denetlenebilecektir741.