İş Yaparken Karşılaşılan Zorluklar

Devlet memurlarının bürokratik işleyişe karşı duyarlılıklarını tespit etmek adına iş yaparken karşılaştıkları sorunları belirlemek önemlidir. Çünkü memurların çalışırken karşılaştıkları sorunların fazla olması işlerine duyarlılığını azaltmaktadır. Görüşme yapılan memurlar, karşılaştıkları sorunların başında mevzuatların sık sık değişmesinin kaydını düşmüştür. Memurlara göre, mevzuatların sık sık değişmesi memurun bilgisinden şüphe duymasına, şevkinin kırılmasına, belli süre sonra memurun mevzuatları takip etmemesine yol açmaktadır. Görüşmecilerden A. N., mevzuatların sık sık değişmesi sonucu memurun şevkinin kırıldığını ve bu nedenle memurun işlerini yürütürken ağırlaşıp isteksiz davrandığını dile getirmiştir. Aynı şekilde Ş. U. da, 28 yıldır memur olmasına rağmen mevzuatların sürekli değişmesi sonucu bilmediği şeylerin çok olduğunu vurgularken şu sözleri sarfetmiştir:

“En büyük sıkıntımız sürekli mevzuatların değişmesi. Ben 28 yıldır memurum, bilmemem gereken şey olmaması gerekiyor. Ama mevzuat sürekli değiştiği için bilmediğim şey çok çıkıyor. İyileşme değil bu” (Ş. U., Erkek, 50, KYK).

Ş. U., mevzuatların sürekli değişmesini bürokrasi adına bir iyileşme olarak görmemektedir. A. K. (Nüfus) ise, mevzuatların günün şartlarına uygun olması, ihtiyaçlara cevap vermesi gerektiği için değişmesinin de gerektiğini dile getirmiştir.

Memurların karşılaştıkları sorunlardan bir başkası da, çalıştığı ortamın ya da işinin stresli bir iş olmasıdır. Mali açıdan hayat şartlarının pahalı olması, kentte yaşamış olmak, üniformalı bir meslek grubunda olmak vb. memurun çalışmasında stres yaratmaktadır. Bu sorunlar karşısında memur kimi zaman bunalmaktadır. Görüşmecilerden M. D., üniformalı bir meslek grubunda yer aldığından ötürü çoğu kez stresli bir ortamda çalıştığını ifade etmektedir. Bunun yanında hayat pahalılığının da olması, yerine getirmesi gereken görevlerin fazla olması stres durumunu daha da artırdığını şu sözlerle dile getirmiştir:

“Aslında memurun çalışmış olduğu alanda stresin, stres baskısının vermiş olduğu bir ağırlık var. Tabi ekonomik olarak da dışarıdaki hayat çok pahalı, bu kapsamda

da üzerine düşen görevleri yerine getirmesi için sıkıntı da kalıyor. Ve üniformalı meslek grubuysa memurun bulunduğu iş stresli bir ortamdır. Üniformanın gereği bu çünkü, nerde problem orda sizin olmanız gerekiyor” (M. D., Erkek, 38, Belediye).

Geçmişte ast üst ilişkileri günümüze göre biraz daha katı olduğundan bu durum iş yürütmeyi de zorlamıştır. Astların üstlerden farklı yetki ve donanımlara sahip olması ve aralarındaki iletişimin katı olması iş yürütmeyi zorlamaktaydı. Ancak günümüzde bu durumun biraz daha esnetildiğini görmekteyiz. Görüştüğümüz memurların birçoğu amirleri ile, üstleri ile dengeyi koruyacak şekilde konunun iş olması durumunda resmi, sohbet olduğu durumda ise, samimi olduğunu ifade etmişlerdir.

“Ast- üst ilişkilerimiz duruma ve yerine göre değişiyor. Bazen sadece sohbet için yanımıza uğruyorlar. Hiçbir zaman aman müdürüm çok sert, bir ortamda ben şöyle durmalıyım, ağzımı açmamalıyım, böyle bir şey yok. Fikrimi de söylerim. Onlar da fikrimi sorarlar zaten, ben de beyan ederim. Amir ben amirim deyip köşeye çekilmemeli yani” (A. K., Kadın, 45, KYK).

“Herkes sorumluluğunu bilince ast-üst kalmıyor. Burada herkes sorumluluğu biliyor, o yüzden sorun olmuyor. Amirim bize karşı görevlerini biliyor biz de biliyoruz. Biz de böyle bir saygısızlık, ast-üst ilişkisinde bir sorun olmadı bu zamana kadar” (G. K., Kadın, 49, Nüfus).

G. K., ast-üst ilişkilerinde herkesin sorumluluklarını bilmesi durumunda sorun yaşanmayacağını, saygı çerçevesinde ilişkilerin devam edeceğini dile getirmiştir. Çalıştığı kurumda da, astları, üstleri görevlerinin bilincinde olduğundan ilişkilerinin yerinde olduğunu belirtmiştir. K. Ç. (Milli Eğitim) ise, çalıştığı kurumda ilişkilerin saygılı, yumuşak bir dille yürütüldüğünü vurgulamıştır. M. A. K. da, üstleriyle ilişkilerini şu şekilde ifade etmiştir:

“Kurumdan kuruma değişiklik arz edebiliyor ast-üst ilişkileri. Bizim kurumda gayet rahat bir şekilde müdürle, şube müdürleriyle oturup muhabbette edebiliyoruz, iş konusunda konuşup tartışabiliyoruz. Öyle bir rahatsız edici bir durum yok, abi kardeş ilişkileri gibi” (M. A. K., Erkek, 46, Milli Eğitim).

M. A. K., ast-üst ilişkilerinin kurumdan kuruma göre değiştiğini ifade ederken kendi çalıştığı kurumda ilişkilerin abi kardeş düzeyinde olduğunu söylemektedir. Aynı şekilde İ. Y. da, Tarım Müdürlüğü’ne çalışıyor olması hasebiyle ilişkilerin iç içe olduğunun altını çizmiştir.

“Biz iç içeyiz gördüğünüz gibi, tişörtümüz, kot pantolonumuz şube müdürümüze il müdürümüze istediğimiz gibi gideriz. Bizim görüşmelerimiz, ilişkilerimiz resmi değildir. Kurum olarak biraz aile ortamı vardır. Bizim tarım teşkilatında diğer kurumlardan farklı olarak işin gereği onu gerektirir burada bir aile gibiyiz” (İ. Y., Erkek, 52, Tarım).

Görüşmecilerin ifadelerinden görüldüğü üzere ast- üst ilişkileri duruma göre resmi duruma göre de samimi olabilmektedir. Bu durum kurumlara göre farklılık arz etmektedir. Ast-üst ilişkileri günümüzde geçmişte olduğu gibi katı olmaktan ziyade esnek olduğu görülmektedir. Geçmiş yıllarda ast-üst ilişkileri kimi zaman memurun işlerini yürütmesinde sorunlar doğururken günümüzde böyle bir durum söz konusu değildir. Günümüzde memurların iş yaparken karşılaştıkları sorunların başında genellikle mevzuatların sık sık değişmesi, yapılan işin stresli bir iş olması gelmektedir. Bahsi geçen bu hususların yanı sıra ast-üst ilişkileri memur tipolojisini ortaya çıkarmak adına önemli bir belirleyendir. Geçmişte ast-üst ilişkilerinin katı olması memuru hareket sahası belli olan, üstü tarafından baskılanan bir tip olarak gösterirken günümüzde ast-üst ilişkilerinin esnek olması, amirin memuru dinlemesi, memurun söz sahibi olması, memuru kendine güvenen ve kararları önemsenen bir tip olarak göstermektedir.

3.3.3. Mesai Saatleri İçerisinde Yapılan Vazgeçilmez Etkinlik: “Çay