Hizmet İçi Eğitim ile İlgili Yapılan Çalışmaların Değerlendirilmesi

eğitimin ihtiyaçları ve hizmet içi eğitimin etkililiği gibi. konular üzerine birçok çalışmanın yapıldığı tespit edilmiş ve bazıları aşağıda sunulmuştur.

Literatürde yurt içinde HİE ile ilgili yapılmış araştırmalar incelendiğinde; ağırlıklı olarak öğretmenlerin HİE ihtiyaçlarının belirlenmesi (Nemli, 2017; Demircioğlu vd., 2016; Babacan ve Özey, 2017; Ergin vd., 2012; Camuzcu ve Duruhan, 2011; Gültekin vd., 2010; Özdemir, 2010; Akkuş ve Kadayıfçı, 2007; Tekin ve Ayas, 2006; Gökdere ve Çepni, 2004; Uşun ve Cömert, 2003) ve Öğretmenlerin HİE programlarına yönelik görüşlerin belirlenmesi (Sarıtepeci ve Durak, 2016; Pepeler vd., 2016; Satmaz ve Gencel, 2016; Ayvacı vd., 2014; Arslan, 2013; Şahin, 2013; Kızılarslan, 2012; Özkan, 2010; Karaca, 2010; Ulus, 2009; Korkmaz, 2009; Ülker, 2009; Gönen ve Kocakaya, 2006; Uçar, 2005) konulu araştırmaların sayıca fazlalığı dikkat çekmektedir. Bunun yanı sıra HİE programlarında öğretmenlerin öğretim yöntem ve tekniklerinin geliştirilmesi (Akçadağ, 2010; Önen vd.,2008; Önen vd., 2008), uzaktan HİE faaliyetleri (Özavcı, 2015; Taşlıbeyaz vd., 2014), alternatif ölçme değerlendirme teknikleri (Şenel, 2008), performans değerlendirme (Metin, 2010) vb. araştırma konulu çalışmalar da mevcuttur.

Diğer taraftan çeşitli konularda geliştirilen HİE kurslarının uygulanması ve bu kursun etkililiğinin değerlendirilmesi kapsamında yapılış çalışmaların sayıca azlığı

35

dikkat çekmektedir (Yadigaroğlu, 2014; Kaleli- Yılmaz, 2012; Çınar, 2011; Metin, 2010; Şenel, 2008; Çakır, 2004).

Yapılan çalışmalar kullanılan yöntemler açısından incelendiğinde; ağırlıklı olarak nicel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı (Nemli, 2017; Pepeler vd., 2016; Ayvacı vd., 2014; Karasolak, Tanrıseven ve Konokman, 2013; Ergin vd., 2012; Özkan, 2010; Özdemir, 2010; Önen vd., 2009; Gönen ve Kocakaya, 2006; Uşun ve Cömert, 2003) tespit edilmiştir. İncelenen çalışmalar içerisinde nitel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı çalışmaların ise (Satmaz ve Gencel, 2016; Özavcı, 2015; Akkuş ve Kadayıfçı, 2007; Tekin ve Ayas, 2006; Gökdere ve Çepni, 2004) sayıca az oluşu göze çarpmaktadır. Ayrıca karma araştırma yönteminin benimsendiği çalışmalar ise (Demircioğlu vd., 2016; Sarıtepeci ve Durak, 2016; Arslan, 2013) diğer çalışmalara göre sayıca çok daha az olması dikkat çekmektedir.

HİE ile ilgili yapılan çalışmaların örneklem grupları incelendiğinde; daha çok fen bilgisine yönelik olduğu (Ayvacı vd., 2014; Önen vd., 2008; Gökdere ve Çepni, 2004), sınıf öğretmenlerine (Nemli, 2017; Şahin, 2013; Günbayı ve Taşdöğen, 2012; Ergin vd., 2012; Çınar, 2011; Özdemir, 2010; Ülker, 2009) ve bunlara ek olarak fizik Öğretmenleri (Gönen ve Kocakaya, 2006; Azar ve Kara Ali, 2004), kimya öğretmenleri (Demircioğlu vd., 2016; Ceng vd., 2010; Akkuş ve Kadayıfçı, 2007; Tekin ve Ayas, 2006), sosyal bilgiler öğretmenleri (Eyecisoy-Oturak, 2014; Kuş ve Çelikkaya, 2010) örneklem grubuna ait çalışmalar da mevcuttur. Ülkemizde Matematik öğretmenleri üzerine Hizmet İçi Eğitim çalışması yürüten sadece dört adet çalışmaya rastlanılmıştır (Kaleli-Yılmaz, 2012; Yıldız, 2013; Kefeli, 2013 ve Yılmaz, 2013).

İncelenen çalışmalarda birden fazla veri toplama aracının birlikte kullanıldığı çalışmalar göze çarpmaktadır. En çok tercih edilen veri toplama araçlarının; anket, mülakat, gözlem, doküman analizi, test olduğu görülmektedir. Bu çalışmalarda ise daha çok özel durum yöntemi tercih edilmiştir.

Yurtdışında Hizmet içi Eğitimle ile ilgili araştırmalar incelendiğinde; genellikle bir konu ile ilgili HİE tasarlandığı, bunun uygulandığı ve değerlendirildiği görülmüştür (Karagiorgi-Kyriacos, 2006; Ha vd., 2004; Jauhiainen vd., 2002; Posnanski, 2002;

36

Brodie vd., 2002; O’Sullivan, 2001; Barak-Waks,1997). Ayrıca çeşitli ülkelerdeki HİE politikaları incelenmiş ve değerlendirilmiştir (Hodkinson-Hodkinson, 2005). Yine HİE programını değerlendirmeye yönelik (Ha vd., 2004; Brodie vd., 2002; San, 1999; Angelides, 2002; Posnanski, 2002), HİE ihtiyaçlarını belirlemeye yönelik (Karagiorgi vd., 2005) ve HİE programlarının öğretmen performansı üzerine etkisinin araştırıldığı (Cherubini vd., 2002) tespit edilmiştir.

Öğretmenlerin HİE’leri ile ilgili ülkemizde yapılan çalışmaların incelenmesi sonucunda, HİE faaliyetlerine gereken önemin verilmediği ve HİE ile ilgili fazlasıyla sorun olduğu görülmüştür. Bu sorunlardan bazıları; HİE ile ilgili yeterince araştırma yapılmaması, HİE programlarının yeterince etkili olmaması ve öğretmenlerin ihtiyaçlarının tam olarak karşılanamaması sayılabilir. Yurt dışında ise, öğretmenlerin mesleki gelişimleri ve HİE’leri ile ilgili yapılmış çok sayıda araştırma bulunmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre; öğretmenlerin HİE’ ye katılabilmesi için maddi destek verilmekte ve kurs saatleri de öğretmenlerin uygun olduğu zamanlara alınmaktadır.

MEB tarafından yürütülen HİE programların genel olarak Sistem Yaklaşımı Modeli’ne göre, araştırmacılar tarafından yürütülen çalışmaların ise hem Taba-Tyler hem de Sistem Yaklaşımı Modeli’ne göre hazırlanmış olduğu görülmektedir (Kop, 2003). Yurt dışındaki HİE faaliyetleri ise okul merkezli modellerle ve öğretmenlerin ihtiyaçlarına göre içerikleri belirlenen amaçlar doğrultusunda hazırlanıp yürütülmektedir.

Ülkemizde HİE kurs programlarında uygulamaya yeterince yer verilmediği ve rehber materyallerin de pek kullanılmadığı görülmektedir. Yurt dışındaki HİE kurs programlarında ise; teorik bilgi sunumundan çok uygulamaya yer verilmekte, geliştirilmiş rehber materyaller ve öğretim teknolojileri ile öğretimin nasıl etkili bir şekilde gerçekleştirebileceği uygulamalı olarak gösterilmektedir (Turgut, 2012: 35).

Ülkemizde HİE programları hazırlanırken; genellikle öğretmenlerin farklılıkları dikkate alınmayıp; eğitim durumlarına, eğitim ihtiyaçlarına ve yöresel farklılıklara göre ayrı ayrı HİE programı hazırlanmamaktadır. Yine ülkemizde HİE programlarının değerlendirme çalışmalarının ya hiç yapılmadığı ya da formalite olarak gerçekleştirildiği

37

yapılan araştırmalarla ortaya konulmuştur (Şahin, 2013: 79). Yurt dışında ise, bu hususlara dikkat edilmekte ve HİE programlarının hazırlanmasına öğretmenler aktif olarak katılmaktadırlar. Ayrıca yurt dışında değerlendirme etkinlikleri bilimsel yöntemlere dayandırılmakta, sonuçlardan öğretmenler haberdar edilmekte ve sonuçlar çeşitli etkinliklerle uygulanabilir hale dönüştürülmektedir (Veyis, 2012: 52).

Hizmet içi eğitimle ilgili yapılan çalışmalara genel olarak baktığımızda; HİE’in öğretmen yeterliklerinin geliştirilmesinde önemli bir rolünün bulunduğu, hizmet içi eğitime katılımın öğretmenin gelişimi açısından önemli olduğu ve eğitim gereksinimlerinin karşılanması açısından HİE faaliyetlerinin oldukça önemsenmesi gerektiği sonuçlarına ulaşıyoruz. Ayrıca sadece öğretmenlik mesleği için değil, tüm meslekler için HİE’in gerekli olduğu yapılan araştırmalardan anlaşılmaktadır. Bilimsel ve teknolojik gelişmelerin; her alanı ve tüm meslekleri etkilediği, bu etkinin ve gelişmelerin yakından takip edilebilmesinin HİE ile mümkün olacağı yapılan araştırma sonuçlarından ortaya çıkmaktadır (Karagiorgi-Kyriacos, 2006; Ha vd., 2004; Hodkinson-Hodkinson, 2005; Jauhiainen vd., 2002; Posnanski, 2002; Brodie vd., 2002; O’Sullivan, 2001).

Ülkemizdeki ve yurt dışındaki öğretmenlerin hizmet içi eğitimleri ile ilgili yapılan çalışmaların incelenmesi sonucunda; bir kısmının HİE’nin önemi, bir kısmının HİE’nin sorunlarıyla ve çözüm önerileriyle, bir kısmının HİE seçenekleriyle, bir kısmının da uygulanan HİE kurslarının etkililiğinin araştırılması ile ilgili olduğu görülmüştür.

Özellikle ülkemizde teknoloji entegrasyonu ve matematik öğretmenlerinin hizmet içi eğitimleri konusuyla ilgili çalışmaların neredeyse hiç olmaması bu araştırmanın planlanmasında önemli bir etmendir.