Hisse Senedi Değerini Etkileyen Faktörler

Şirketin değeri birçok faktör ve durumdan etkilenmektedir. Genel olarak şirket değerini etkilen faktörler ikiye ayrılmaktadır: Nitel faktörler ve nicel faktörler. Bu faktörlere kısaca aşağıda değinilecektir.

Nitel Faktörler: Şirketlerin değerlerinin belirlenmesi sırasında birçok nitel faktör değerin oluşmasında etkin rol oynamaktadır. Söz konusu faktörlerin sayısal değerlere bağlanmamış olmasından dolayı, şirket değeri bileşeni içindeki yeri, değerlemeyi yapan kişinin, bilgi birikimi, teknik ve piyasa bilgisi ve en önemlisi gelecekle ilgili öngörü yeteneğine bağlı olmaktadır. Bu faktörler;

i. İşletmenin kuruluş yeri seçimindeki uygunluk

ii. Üstün bir yönetici kadrosu ve işletme yönetiminin başarı derecesi

iii. Üretilen mal ve hizmetlerin kalitesi ve başarılı bir satış örgütünün varlığı iv. Maliyet giderlerinin ve sürümün iyi organize edilmesi

v. Verimli çalışmayı mümkün kılan bütün imkânların mevcut olması vi. Monopol avantajları

vii. Müşterilerin işletmeye verdikleri değer, viii. Şirketin marka değeri

ix. Çalışanlara yüksek düzeyde özel çalışma programlarının uygulanması x. İşçi ve İşveren ilişkilerinin uyumu

xi. Uluslararası ilişkilerinin iyi olması

Nicel Faktörler: Şirket değerlemeleri sırasında, sayısallarla çalışılmaktadır. Sayısal çalışma daha objektif ve görecelik kavramından daha uzak bir çalışma gerekmektedir. Zira sonuç olarak, değer kavramı, sayısal bir ifadeyi oluşturmaktadır. Şirket değerini etkileyen nicel faktörler aşağıdaki gibi sıralanabilir.

I. Aktif büyüklüğü II. Kaynak yapısı III. Satışların durumu

IV. Oransal analiz ve bulunan değerler

Aktif Büyüklüğü: Şirket değerini etkileyen ölçülebilir faktörler içinde en ön sırada gelmektedir. Buna göre bir şirketin aktif büyüklüğü ve içinde var olan kalemlerin aktif büyüklüklerine oranı işletmenin değerini etkilemektedir. Dikey analiz denilen bu oranlama bir işletmenin o yıla ait bilanço ve gelir tablosu üzerinde yer alan kalemlerinin birbirlerine göre ağırlıklarını görmeyi sağlayan bir analiz çeşididir. Buna göre her kalemin aktif içinde ne kadar bir ağırlığının olduğu ortaya çıkacaktır.

Kaynak Yapısı: Şirketin öz kaynak dışında kaynak kullanması işletme üzerinde finansman yükü yaratacağından, şirketin değerini olumsuz etkileyebilmektedir. Fakat bir işletmenin faaliyetinin tamamını sadece öz kaynaklardan karşılamış olması, finans piyasasından borçlanamaması anlamına da gelebilir. Bu durumda şirketin değeri yine olumsuz olarak etkilenecektir.

Satışların Durumu: Şirketin yaptığı satışlar, satışlardan iade ve indirimler, yerli ve yabancı piyasalarda yapılan satışlar, satışların maliyeti gibi unsurlar işletmenin değerinin yakından ilgilendirmektedir. Bunlardan özellikle satışların maliyetinin yıllar bazındaki değişimi işletmenin maliyetleri hakkında detaylı bilgi verecektir. Eğer bu kalemin net satışlara oranı gittikçe artıyorsa kâr marjı düşecek bu da şirketin değerini negatif anlamda etkileyecektir.

Oransal Analiz İle Bulunan Değerler: Oran analizi denildiğinde o döneme ait mali veriler üzerinde yapılan bazı hesaplamalar akla gelmektedir. Bu hesaplamalar kârlılık oranları, mali oranlar, likidite oranlar gibi alt sınıflara ayrılabilmektedir. Onan analizi ile elde edilen değerler şirketin değerini direkt olarak etkilemektedir.

Bölüm Soruları

1) Anonim şirketlerde ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde sermayenin belli bir oranını temsil eden menkul kıymete ne denir?

a) Hisse senedi b) Tahvil

c) Finansman bonosu d) Hazine bonosu

e) Varlığa dayalı menkul kıymet 2) Kasa hisse senedi nedir?

a) Nominal değerden yüksek bir değerle satılan hisse senedidir.

b) Halka sunulmayan şirketin elinde bulunan hisse senetleridir.

c) Halka satılmış hisse senetleridir.

d) Bedeli tamamen ödenmemiş hisse senedidir.

e) Sahibine bütün hakları sağlayan hisse senedidir.

3) Ana sözleşmede aksine bir hüküm yoksa sahiplerine eşit haklar sağlayan pay senetlerine ne ad verilir?

a) Adi hisse senedi b) İmtiyazlı hisse senedi c) Nama yazılı hisse senedi d) Bedelli hisse senedi

e) Bedeli tamamen ödenmemiş hisse senedi

4) Bir hisse senedinin seans içinde işlem görebileceği üst ve alt fiyat limitlerinin belirlenmesine esas teşkil eden fiyat aşağıdakilerden hangisidir?

a) Baz fiyat b) Temel fiyat c) Piyasa fiyatı d) Nominal fiyatı e) Borsa fiyatı

5) Sahip olunmayan menkul kıymetlerin ödünç alınmak suretiyle satılmasına ne denir?

a) Açığa satış b) Açıktan alış c) Kredili alış d) Kredili satış e) Küsurat satış

6) Hisse senedinin değerini etkileyebilecek faktörler nelerdir?

7) Hisse senedi değerlemesinde kullanılan yaklaşımlardan dört tanesini sayınız.

8) Defter değeri ne demektir?

9) Piyasa değeri ne demektir?

10) Tasfiye değeri ne demektir?

11) Yeniden yapma değeri ne demektir?

12) Emsal değeri ne demektir?

Cevaplar:

1)a, 2)b, 3)a, 4)a, 5)a

6) Makroekonomi, sektör ve firma içi faktörler hisse senedi değerini etkileyebilecek faktörlerdir.

7) Kâr payı iskonto yaklaşımı, fiyat kazanç yaklaşımı, piyasa değeri / defter değeri yaklaşımı, piyasa değeri nakit akışı oranı.

8) Defter değeri (net muhasebe değeri), yayınlanan mali tablolardan yola çıkılarak ölçülen ve aktif toplamından borçların düşülmesiyle elde edilen tutardır.

9) Piyasa değeri, bir varlığın pazarda satılabilir fiyatını göstermektedir.

10) Tasfiye değeri, faaliyetin kesin bir şekilde durdurulması durumunda şirketin değeridir. Tasfiye değerini hesaplarken, şirketin tasfiyesiyle ilgili bütün maliyetleri dikkate almak gerekmektedir. Bu maliyetler, normal olarak komisyonları, tasfiye sonuçlanıncaya kadar işletmenin varlığının sürdürülmesi için katlanılan idari giderler, vergiler ve yasal ve muhasebe giderleri. Tasfiye değeri, bu şartlarda aktiflerin satışından elde edilen bedelden borçların, değişik komisyon ödemelerinin, işsizlik tazminatlarının ve değer artışları nedeniyle ödenen vergilerin düşülmesiyle bulunan tutara karşılık gelmektedir.

11) Kurulu bir tesisin yeni baştan inşa edilebilmesi için yapılacak harcamaların toplamı yeniden yapma değerini verecektir. Bu değerleme yöntemi firma varlıklarının tasfiye değerini değil satın alma değerini dikkate almaktadır. Bulunacak toplam değerden, değerleme yapılacak firmanın amortismana tabi varlıklarının kullanılmış olma sürelerine göre hesaplanacak amortisman giderlerinin düşülmesi gerekir.

12) Emsal değer (benzer alım satımlar), gerçek bedeli bilinmeyen veya bilinemeyen bir varlığın, satılması durumunda benzerlerine göre sahip olacağı değer olarak tanımlanabilir.

Değerlenecek varlığa emsal teşkil edecek benzer bir varlığın piyasada alınıp satılması durumunda, piyasada oluşan değer temel alınarak bir değer tespiti yapılabilir. Tespit edilen değer emsal değer olarak adlandırılmaktadır. Emsal değer yöntemi gayrimenkullerin alınıp satılmasında daha çok kullanılan bir yöntemdir.