Hamamözü, Çay Köyü Camii

Ahşap düz tavanlı olan ve dikdörtgen bir plana sahip bulunan cami, mimari ve bezemeleri yönüyle Gümüşhacıköy ilçesindeki Köseler Köyü Camii ile benzerlikler göstermektedir. Aynı şekilde bitkisel bezemelerin, natürmortların, ağaçların ve yazıların yer aldığı bu camide farklı olarak oldukça yüzeysel çizilmiş cami tasviri bulunur.

Ġnceleme Tarihi: 06. 06. 2017

Koordinatları: Enlem 40°46‟30. 55”K Boylam: 35° 4‟4. 86”D

Konumu: Cami Amasya‟nın Hamamözü ilçesine bağlı olan Çay köyü merkezinde yer

alır.

Tarihi, Banisi ve Sanatçısı: Yapım kitabesi bulunmayan cami köylülerin ifadesine

75

Caminin mimari özellikleri ile beraber resim ve bezemelerinin Gümüşhacıköy ilçesindeki Köseler Köyü Camii ile büyük benzerlikler göstermesi aynı yapım ve bezeme ustalarının her iki camide de çalışmış olabileceğini göstermektedir. Harimin batı ve doğu duvarlarındaki bezemeler üzerinde geçen h. 1321/ m. 1903- 1904 tarihleri kalem işi bezemelerin yapıldığı yıl olmalıdır (M. K. Şahin, 2010, s. 76, 79, 85). Caminin kuzey cephesindeki son cemaat yerinin üzerini kapatan mahfil cephesinde de aynı tarih yer almakta olup belki de caminin yapımı da bu tarihte olmalıdır.

Plan ve Mimari Özellikleri: Dikdörtgen bir plana sahip olan caminin harimi ve son

cemaat yeri ahşaptan düz bir tavan ile örtülüdür. Caminin kuzeybatısında yer alan minare ile kuzeydoğusunda yer alan gasilhanenin6

camiye sonradan eklendiği bilinmekle beraber caminin orijinal minaresi hakkında bilgi bulunmamaktadır. Camide kesme taş ile beraber moloz taş malzeme de kullanılmıştır. Batı ve doğu cephelerinde üçer, güney cephesinde ise iki tane yuvarlak kemerli pencere açıklıkları ile kuzey cephede de girişin iki yanında birer tane yuvarlak kemerli pencere açıklığı vardır (M. K. Şahin, 2010, s. 76- 77). Harimin kuzeyinde yer alan mahfil kısmı farklı bir uygulama göstermektedir. Burada mahfilin alt katı olmayıp, mahfil üstte yer alır. Üstteki mahfile girişin sağ yanındaki merdivenden çıkılmaktadır. Mahfil kısmı dıştaki son cemaat yerinin üzerinde, dışarıya çıkıntılı olarak yapılmış ve iki tane ahşap destek tarafından taşınmakta olup üç adet dikdörtgen şekilli penceresi bulunmaktadır (Resim

47).

Bezeme ve Duvar Resmi Programı: Harimin doğu, batı ve güney duvarları pencere

hizasından başlayarak tavana kadar devam eden uzun panolara ayrılmışlardır. Panolar içerisinde natürmort çiçekler, bitkisel bezemeler ve yazı kartuşları yer almaktadır. Pencere açıklıkları da bu panolar içerisinde kalmıştır. Mihrapta ise perde motifi bulunur. Mahfil kısmında yer alan duvar resimleri günümüzde bulunmamaktadır.

Kuzey duvarında günümüzde bulunmayan resimler M K. Şahin‟in (2010, s. 80) anlatımına göre mahfil katında yer alan üç pencere açıklığı aralarında dört pano halindeydiler (Resim 48). Panolardan en sağdakinde bir ağaç tasviri işlenmiş olup kök kısmı siyah ve sarı, dalları ise yeşildi (Resim 49). İkinci panoda birinci panodakiyle aynı renkte yine ağaç tasviri görülürdü (Resim 50). Üçüncü panoda üç tane zeytin

76

ağacı (Resim 51), dördüncü ve son panoda ise üç tane servi ağacı yer alırdı (Resim

52). Mahfilin ahşap sütun başlıkları üzerinde ise “Yâ hazret-i Bilâli Habeşî

Radıya‟llâhu Anhu” yazıları okunmaktadır.

Batı duvarı sarı renkli kuşaklarla dikey olarak altı panoya ayrılmıştır. Pencereler iki yanında yer alan sütun tasvirleri ve üst kısımlarında yer alan yuvarlak kemerlerle çevrelenmiştir. Pencerelerin üzerindeki bu yuvarlak kemer bezemelerinin üzerinde bitkisel bezemelerden oluşan kartuşlar içerisinde yazı madalyonları yer alır. Sağdan ilk panodaki madalyonda “Hasan Radıya‟llâhu Anhu Sene 1321” m. 1903- 1904 yazısı okunur. Üçüncü panodaki madalyonda “Osman Radıya‟llâhu Te‟âlâ Anhu”, beşinci panodaki madalyonda “Ebû Bekrin es-Sıddîk Radıya‟llâhu Anhu” yazıları yer almaktadır (M. K. Şahin, 2010, s. 78- 79). Pencereler arasında kalan ve daha dar olan ikinci ve dördüncü panolarda ise altta ve üstte C- S kıvrımlarından oluşan bitkisel bezemeler, panoların ortasında yine kıvrım dallar ve C- S kıvrımlarından oluşturulmuş bitkisel kartuşlar yer alır. Duvarın en sonundaki yani en güneydeki pano yatay bir şerit ile ortadan ikiye ayrılmıştır. Üstte yer alan panonun ortasında bir vazo içerisinde çiçekler ile panonun alt ve üst kısımlarında kıvrım dallardan oluşan bitkisel bezemeler yer alır (Resim 53).

Güney duvarı da batı duvarı gibi sarı renkli kuşaklarla bu sefer yedi dikey bölüme ayrılmıştır (Resim 54). Sağ taraftaki ilk pano batı duvardaki son panonun aynısıdır. Yani iki duvarın birleştiği alanda panolar simetrik olarak verilmiştir. Pencereler de batı duvardakiler ile aynı bezemeye sahip olup yine üst kısımlarında bitkisel kartuşlar içerisinde yazı madalyonları vardır. Sağdan ikinci panoda pencerenin üzerindeki madalyonda “Allâh Celle Celâluhû” yazılıdır (M. K. Şahin, 2010, s. 78). Üçüncü ve oldukça dar olan panoda ortada bir vazo içerisinde çiçek ile altta ve üstte kıvrım dallardan oluşan bitkisel bezemeler yer alır. Dördüncü pano içerisinde mihrap nişi de yer almaktadır. Mihrap panoyu yatay olarak ikiye bölmüştür. Mihrabın üzerindeki panoda bir tane ortada, birer tane de yanlarda vazo içerisinde çiçekler bulunur. Panonun üst iki köşesinde ve ortasında bitkisel bezemeler yer alır. Mihrap nişi içerisindeki iki yana bağlanmış yeşil renkli perde motifinden üç adet zincir asılmaktadır. Bu kısmın devamı silinmiş de olsa burada kandil motifi olduğu anlaşılmaktadır. Mihrap nişini iki yandan çevreleyen ve kaide üzerine oturan paye görünümündeki alanlar üzerinde birer kıvrım dalda üzüm yaprakları ve salkımları

77

dönüşümlü olarak verilmiştir. Mihrabın tepelik kısmının altındaki yatay alanda da tekrar küçük perde motifleri işlenerek aralarına birer püskül koyulmuştur (Resim 55). Beşinci pano mihraptan bir önceki panonun aynısıdır.

Altıncı pano da yine pencere bulunan panoyla aynı olup buradaki madalyonda “Muhammed Aleyhi‟s-selâm” yazısı okunmaktadır. Duvardaki son pano da batı duvardaki pencereler arasında kalan dar panoların aynısı bezemeye sahiptir (M. K. Şahin, 2010, s. 78).

Doğu duvarı da batı duvarla aynı düzenlemeye sahiptir. Sadece madalyonlardaki yazılar farklıdır. Sağdan sola yani güneyden kuzeye doğru ilk pencere üzerindeki madalyonda “Ömerü‟l- Fârûk Radıya‟llâhu Te‟âlâ Anhu”, ikinci pencere üzerindeki madalyonda “Ali Radıya‟llâhu Te‟âlâ Anhu”, üçüncü pencere üzerindeki madalyonda ise “Hüseyin Radıya‟llâhu Te‟âlâ Anhu (…) sene 1321” m. 1903- 1904 yazıları okunmaktadır (M. K. Şahin, 2010, s. 79). Duvardaki diğer fark ise panolardan en güneyde olanının içinde natürmort olmamasıdır. Bu pano da pencereler arasındaki panoların aynısı şeklinde düzenlenmiştir (Resim 56).

M. K. Şahin‟in (2010, s. 79) anlatımına göre doğu duvarın mahfil içerisinde kalan yüzeyinde günümüzde bulunmayan resimler yer almaktaydı. Bu resimleri ortada bir cami tasviri ile cami tasvirinin iki yanında yer alan birer ağaç oluştururdu.

Cami tasvirinin iki yanında üçer gözlü yuvarlak kemer dizisi yer alır. İkişer şerefeli iki minaresi bulunan cami oldukça yüzeysel resimlenmiş olup beden duvarları bile boyanarak hiçbir ayrıntıya yer verilmemiştir. Cami tasvirinin sağında yer alan servi ağacı tasvirinin günümüzde tamamen ortadan kalkmasından daha önce tahribata uğradığı yanlarda kalan izlerinden anlaşılmaktadır. Aynı şekilde kuzey yönündeki ağaç tasviri de tahrip edilmiş ve üzerinden oldukça yüzeysel boyamalar ile geçilmiştir

78