I. BÖLÜM
3.2. Onuncu S f Türk Edebiyat Ders Kitab nda Yer Alan Halk Edebiyat
3.2.4. XV Yüzy ldan XIX Yüzy l Ortalar na Kadar Osmanl Edebiyat
3.2.4.1.1. Halk iiri
Bu bölümde “Anonim halk iiri”, “Â k tarz halk iiri” ve “Dinî tasavvufî Türk
halk iiri” yer almaktad r.
3.2.4.1.1.1. Anonim Halk iiri
Anonim halk iirini inceleme amac yla bölümde, anonim iirlere yer verilmi tir.
Bölümde anonim halk iirini incelemek üzere mâni ve türkü örnekleri verilmi tir. Bu
durum, ö rencilerin anonim halk iirinin mâni ve türkülerden ibaret oldu unu
dü ünmesine yol açacakt r. Oysaki anonim halk iiri adl bölümde ninni ve a t gibi
anonim iir örneklerinin de bulunmas , anonim iir kavram
n ö renciler taraf ndan
bütünüyle anla lmas na katk sa layacakt r.
Ortaya ç kt
dönemde ferdi özellikler ta yan halk iirlerinin belli bir süre
sonra söyleyeni unutulmu ve halk iirleri toplum içinde devam eden kültür aktar
sayesinde günümüze kadar ula
r. “Bugüne kadar varl
sürdürmü olan ve
anonim eserler olarak niteledi imiz metinlerin, bir tarihte sahibi belli idi. Edebi metin;
güzelli i, sa laml
, ortak zevki ihtiva etmesi özelliklerine sahipse, k sa zamanda
ortaya ç kt
çevrede derhal kabul görmü ve h zla, farkl co rafyalara yay lm ,
zamanla ilk sahibinin ismi unutulmu tur. Bu arada eser farkl zamanlarda ve farkl
co rafyalarda nesilden nesle aktar rken, kimi metinler üzerinde birtak m de
iklikler
ve ilaveler yap larak, ilk ekilden k smen de
ik metinlerin vücuda getirildi i de
olmu tur.” (Kaya, 2004: 19).
Maniler, Türk halk iirinin en eski naz m ekli olmas nedeniyle, Türk
toplumuna ait birçok özelli i bünyesinde bar nd r. “Manilerde Anadolu insan
n
dü ünce yap
, be enisini, dertlerini, k skançl klar
, özlemlerini, sevgilerini vb.
ortak kültürün sergileni ini görürüz. Maniler Türk toplum hayat
n ifadesi, milli bilinç
ve duygu beraberli inin bir göstergesidir. Maniler halk ruhunun yans
r.” (Artun,
2009: 111-112).
Halk ya am
n hemen hemen her alan na ait konular ele alan maniler, adeta
halk n duygu ve dü üncelerini ifade etme gücünün bir göstergesidir. “Maniler,
törenlerde, e lencelerde, inan lar n ve âdetlerin aras nda, sevi me ve haberle me gibi
insan münasebetlerinde vazifeler yüklenmi tir.” (Ba göz, 1986: 225).
Büyük oranda duygu ve dü üncelerin ifadesinde, gizli bir sevday ima etmede,
toplum için önemli olan günleri e lenceli hâle getirmede önemli görevler üstlenen
manilerin, günümüzde de üstlendi i görevler bak
ndan ö rencilere ö retilmesinde
yarar vard r. Maniler, her eyin haz r tüketildi i günümüzde, ö rencilerin hislerini,
dileklerini, beklentilerini vb. duygular
ifade ederken daha etkili ve zengin bir dil
kullanmalar
sa layacak iirlerdir.
Türk’e ait anlam na gelen türkü, halk iirinin en eski türlerinden biridir. Kaya
(2004: 148) türküyü; “Halk n ruh halini, derdini, ne esini, zevkini, dünya görü ünü,
inanc
, kar la
olaylar yans tan; hece ölçüsüyle ve bir veya dört m sral ana
bölümlere ço u defa ba lant lar n getirilmesiyle söylenen; manzum ve ezgili anonim
ürünlere türkü denir.” eklinde tan mlam
r
Halk edebiyat ile müzik en çok türkülerde bir araya gelir. Türk insan
n duygu
ve dü ünce âleminden izler ta yan türküler, ya ad
z toplumun hayata bak aç
anlamam z aç
ndan de erli ürünlerdir. Bu bak mdan sözlü kültürde var olan ve
zamanla, unutulma ihtimaline kar
k yaz ya geçirilen türküler, toplumun haf zas
r
diyebiliriz. Türkülerin sözlerinde, toplumun e lence anlay
na, üzüntülerine, ya ad
unutulmaz olaylara, felaketlere vb. olaylara ait izler bulmak mümkündür.
k, tabiat, yi itlik, askerlik, gurbet, ölüm gibi toplumun hayat nda sevinç,
mutluluk, üzüntü duygular uyand ran birçok konuda türkü yak lm
r. Artun (2009:
131) ç
noktalar ndan hareketle türkülerin önemini vurgulam
r: “Türküler
insano lunun ba na gelen olaylar , bunun toplum içindeki iz ve akislerini, a k, hasret,
gurbet gibi insanlar n ortak duygular
, mertlik ve kahramanl k gibi milli karakteri ve
tarihi olaylar konu alan bir kültür hazinesidir.”.
Türküler söylendikleri ortama ba
kalmayan ve geni alanlara yay lan
iirlerdir. Halk n her türlü duygusunu bünyesinde bar nd ran türkülerin bir geçmi i ve
mutlaka onu ortaya ç kmas na neden olan bir hikâyesi vard r. Bu durum Türk halk
n
sanat gücünü ortaya ç karmaktad r.
MÂN LER
1
Kum birikmi derede, Vefâs z yâr nerede?
Bekledim pencerede. (Anonim)
2
Erkek : Mani mani mesdi yâr, Ben ne dedim mesdi yâr?
kimiz aras nda, Serin yeller esdi yar.
z : Maniyi maniciyim, Beylere gemiciyim,
ster al ister alma,
Ben seni al m. (Anonim)
3
Elmay bütün dildim, Çamura duttu, sildim, Ben yârimin k ymetin,
Gittikten sonra bildim. (Anonim)
4
lar m ca lar gibi, Derdim var da lar gibi, Ci erden yaral m, Gülerim sa lar gibi.
Her gelen bir gül ister,
Sahipsiz ba lar gibi. (Anonim)
5
- Alt m alma beni, Dillere salma beni, Götür sarrafa göster, Kalp isem alma beni. - Alt ns n ald m seni, Dillere sald m seni, Sarraf seni neylesin,
Bedendim ald m seni. (Anonim)
6
Ayna güzel,
Yüz güzel, ayna güzel, Güzel yâri görenler, Dediler: Ay ne güzel! Oturmu zülfün tarar,
Dizinde ayna güzel. (Anonim)
TÜRKÜ
Gurbet elde bir hâl geldi ba ma, lama gözlerim Mevlâm kerimdir. Derman ararken derde dû oldum,
lama gözlerim Mevlâm kerimdir.
Hüma kutu yere dü tü ölmedi, Dünya Sultan Süleyman'a kalmad , Dedim, yâre gidem, nasip olmad ,
lama gözlerim Mevlâm kerimdir.
Kâ da yaz lm ufak yaz lar, Anadan ayr lm körpe kuzular, Derdi olan yüre inden s lar,
lama gözlerim Mevlâm kerimdir. (Anonim)
Mâni ve türkülerin incelenece i bölüme yönelik programda a
daki kazan mlar
belirlenmi tir.
1. Anonim iirlerdeki ahengin, hangi ögelerle sa land
belirler.
2. Anonim iirlerin hangi adlarla grupland
belirler.
3. Anonim iirlerde ses ve anlam kayna mas
n olu turdu u birimleri belirler.
4. Anonim iirin müzikle ili kisini aç klar.
5.
sra örgüsü, kafiye düzeni ve konusuna göre hangi adlar n verildi ini aç klar.
6. Temas
bulur.
8.
iir metinlerinin neden anonim oldu unu aç klar.
9. Anonim metinlerin tarihî kayna
aç klar.
10. iiri yorumlar.
11. Anonim iirleri, divan iirleriyle kar la
r. (MEB, 2005: 80-81)
Mâni ve türkü örneklerine yer verilen haz rl k çal malar bölümünde iki soru
ve bir etkinlik çal mas bulunmaktad r.
1. Bildi iniz mâni, ninni, türkü örneklerini s fta okuyunuz.
2. a. A daki türkünün sonundaki “derleyen” sözcü ü sizin için neyi ifade ediyor? Sözlü olarak belirtiniz.
c. “Derleyen” sözcü ünü dikkate alarak türkülerin günümüze kadar ula mas n konusunda ç kar mda bulununuz. Sonucu tahtaya yaz z. YAYLA KENT
Karanbük ektim yabana, Düngürcü sald m babana, Baban demi k z veremem, Onun gibi bir çobana.
Yaylakent sulu mudur, Kar , Semek yolu mudur, Kay nl ktaki ziyarat,
r gölün kolu mudur?
(Gülenba (Yaylakent) beldesinde Muzaffer Öz’den derlenmi tir. Derleyen: Suat Batur
1. Okul D Etkinlik: Vardar Ovas adl türkünün ve 152. Sayfadaki mânilerin kimlere ait oldu unu belirleyiniz.
1. Etkinlik: Ara rma sonuçlar ndan hareketle a da verilen “Vardar Ovas ” türküsünün ve mânilerin kime ait oldu unu belirtiniz.
TÜRKÜ
Mayada ’dan kalkan kazlar, Al topuklu beyaz k zlar, Yârimin yüre i s zlar.
MÂN
Mâni mâni mendilden, ra yakt m kandilden, Gel otur mâni diyek Sen a zdan ben dilden
MÂN
Mâni mâni rehindir, Mânime gelen kimdir?
zlar mâni diyelim, Bakal m dertli kimdir?
Birinci haz rl k çal mas nda, ö rencilerden mâni ve türkü örneklerinin yan s ra
ninni örneklerini de okumalar istenmi tir. Haz rl k bölümünde yer alan bu soru
haricinde, mâni ve türkü d
ndaki anonim iir türlerine yer verilmemi tir. Soru
rencilerin, mâni ve türkü d
nda anonim iir türlerini tan malar na yetecek düzeyde
bir soru de ildir.
Bir türkü ile derleyicisinin ad verilerek sorulan ikinci soru ve “Vardar Ovas ”
adl türkü ile mâni örneklerinin verildi i birinci etkinlik çal mas , ö rencilerin
“anonim” kavram
anlamalar
sa layacak niteli e sahiptir. Bu ba lamda ikinci soru
ve birinci etkinlik çal mas , sekizinci ve dokuzuncu kazan ma uygundur.Soru ve
etkinlik çal mas , ö rencilerin anonim iirlerin günümüze nas l ula
tart malar
bak
ndan önemlidir. Dokuzuncu kazan ma ait programdaki aç klama, yukar daki
çal malarla birlikte vurgulanmas gereken unsurlar içermektedir. “Anonim metinlerin,
destan döneminden itibaren geni halk kitlesi içinde varl
sürdüren sözlü gelene e
ba
oldu u vurgulan r.”.
nceleme bölümünün birinci metni olarak alt maniye yer verilmi tir. Bölümde
mânilere yönelik yedi metin alt soru bulunmaktad r. Ö rencilerin manileri hem ekil
hem de yap bak
ndan incelemesini sa layacak metin alt sorular a
da verilmi tir.
1. a. Okudu unuz mânilerin ahenk unsurlar (kafiye, redif, ölçü, ses ve söyleyi ) belirleyerek tahtaya yaz z.
b. Ahenk unsurlar belirledi iniz mânileri besteleyerek s fta okuyunuz.
c. “Ayna güzel” ve “ay ne güzel” ifadelerinin birlikte kullan lmas n ses, söyleyi ve anlama etkisi nedir? Sözlü olarak ifade ediniz.
Örnek metin olarak seçilen mânilerde ahengi sa layan ögelerin ö renciler
taraf ndan belirlenece i birinci metin alt soru, birinci kazan
n amaçlar
do rultusunda kitapta yer alm
r. Birinci kazan ma ait programdaki aç klama ile
ahengin hangi hususlar n birle imiyle olu tu u netle tirilmi tir: “Ahengin, ses ak
,
söyleyi , ritm ve her türlü ses benzerli iyle sa land
vurgulan r.”.
2. a. Okudu unuz mânilerde as l duygu ve dü ünce hangi dizelerde ifade edilmi tir? Sözlü olarak belirtiniz.
b. Bu mânilerde dile getirilen duygu ve dü üncenin ifade edildi i bölümlerin ndaki dizelerin i levi nedir? Sözlü olarak ifade ediniz.
kinci metin alt sorunun (a) k sm nda mânilerde as l duygunun ifade edildi i
sm n ö renciler taraf ndan sözlü olarak belirtilmesi istenmi tir. Sorunun (b) k sm nda
ise duygu ve dü ünce ifadelerinin bulunmad
dizelerin i levi ö rencilere sorulmu tur.
Duygu ve dü ünce ifade eden dizelerin d
nda kalan dizeler, maniye ahenk katan kafiye
düzenini olu turmak için kullan lm
r. Bu ba lamda ikinci metin alt sorunun
programda yer alan birinci ve üçüncü kazan ma yönelik bir çal ma oldu unu
söyleyebiliriz.
3. Okudu unuz mânilerin temas bularak defterinize yaz z.
Üçüncü metin alt soru, do rudan programda yer alan alt nc kazan mla
uygunluk göstermektedir. Soru programdaki okul d
etkinlik önerisi ile
desteklenmi tir: “
renci gruplar , örnek metinlerde ayn teman n nas l ele al nd
tart
rlar. Medrese e itimi alan airlerle, sözlü edebiyat gelene ini sürdürenler
aras ndaki dil ve söyleyi farkl klar
belirlerler. Bunlara örnek metin bulur ve
okurlar.”.
4. a. Mânilerdeki deyimleri bularak cümle içinde kullan z. Be endi iniz cümleleri tahtaya yaz z.
b. Mânilerde gerçek anlamlar d nda kullan lan sözcükleri bulunuz. Buldu unuz sözcükleri iirde kazand klar anlamlar ve gerçek anlamlar ile cümle içinde kullanarak defterinize yaz z.
rencilerin, mânilerde yer alan kelimelerin kullan m ekillerini tespit
etmelerini ve deyimleri bulmalar
isteyen dördüncü metin alt soru ile mânilerin dil
özelliklerini belirlemeleri sa lanacakt r. Soru bu bak mdan yedinci kazan ma uygundur.
5. Mânileri yorumlay z. Yorumlar sözlü olarak ifade ediniz.
Be inci metin alt soru, onuncu kazan
do rudan ifade etmektedir.
rencilerden iiri yorumlamalar
isteyen be inci metin alt soru, programda ba
oldu u bir kazan m vard r. Ancak soru ö rencileri iirin nas l yorumlanmas gerekti ini
ifade edecek yeterlilikte de ildir. Soru ö rencileri, hangi hususlara dikkat ederek iiri
yorumlayabilecekleri hususunda yönlendirme yapacak düzeyde olmal
r.
6. a. A da her mâni türünden bir örnek verilmi tir. Bu örneklerden hareketle mâni türlerini ve bu türlerin özelliklerini belirleyerek defterinize yaz z.
(Kar -Beri, deyi , art k mâni, tam mâni (ilk iki dizesi doldurma), tam mâni (birinci dizesi doldurma), kesik mâni örnekleri verilmi tir.)
b.Belirledi iniz sonuçlara göre bir önceki sayfadaki mânilerin türünü bulup tahtaya yaz z.
Mâniler, m sra örgüsü, kafiye düzeni ve konusuna göre farkl adlar al rlar.
Alt nc metin alt soru ile ö rencilerin, mânilerin ne aç dan farkl özelliklere sahip
oldu unu belirlemeleri sa lanacakt r. Bu ba lamda soru, be inci kazan
n kitaba
yans mas
r. Kitapta mâni türlerine ait aç klamalara yer verilmemesi, ö rencilerin
kendi belirlemelerinden hareketle mâni türleri hakk nda bilgi edinmesine imkân
verecektir.
Bölümde, ikinci inceleme metni olarak anonim bir türküye yer verilmi tir. Türkü
metnine yönelik alt metin alt soru ve bir etkinlik çal mas bulunmaktad r.
1. Türküyü olu turan birimlerin konusunu ve türkünün temas belirleyerek daki tablolara yaz z.
rencilerin, birinci metin alt soru ile iirin birimlerini, birimlerde bahsedilen
konular ve birimlerdeki konulardan hareketle iirin temas
belirlemeleri istenmi tir.
Sorunun amac , birimlerin ses ve anlam kayna mas yla olu tu unu ö rencilerin fark
etmesini sa lamakt r. Soru, bu yönüyle üçüncü kazan ma, teman n belirlenmesini
isteyen k sm yla da alt nc kazan ma uygundur.
2. a. Okudu unuz türküde tekrar edilen dizeleri belirleyerek bu dizelerin türküdeki i levini sözlü olarak ifade ediniz.
b. Türkünün m sra örgüsünü belirleyiniz. Sonuçlar tahtaya yaz z.
3. A da, türkünün m sra sonlar nda kullan lan sözcükleri verilmi tir. Bu sözcüklerin benzer seslerle kullan lmas n iire nas l bir katk vard r? Tart z, sonuçlar sözlü olarak ifade ediniz.
4. a. A daki türküyü okuyunuz. Bu türkü ile okudu unuz “Gurbet elde bir hâl geldi ba ma” dizesiyle ba layan türkü aras nda söyleyi bak ndan nas l bir fark vard r? Sözlü olarak ifade ediniz.
b. ki türkünün söyleyi lerinin birbirinden farkl olmas n sebebi nedir? Sözlü olarak ifade ediniz.
kinci metin alt soruyla türkünün dörtlüklerindeki son dizelerin ayn olmas
n
ahenge olan katk
ö rencilerin fark etmesi sa lanacakt r. Üçüncü metin alt soruda
iirin kafiyesini olu turan dize sonlar ndaki kelimelere yer verilmi ve bu kelimelerdeki
ses benzerliklerinden yola ç karak ö rencilerin bu durumun ahenge olan katk
belirlemeleri istenmi tir. Dördüncü metin alt soru iki farkl türkü metninin söyleyi
bak
ndan kar la
lmas
isteyen bir çal mad r. iirlerin konular na göre
söyleyi lerinin ve dolay
yla ahenk özelliklerinin de
ece i bu soru ile vurgulanm
olacakt r. kinci, üçüncü ve dördüncü metin alt soru birinci kazan m do rultusunda
kitapta yer alm
r
5. a. Türküdeki deyimleri bularak bu deyimlerin geçti i cümleler kurunuz. Be endi iniz cümleleri tahtaya yaz z.
b. Metinlerde gerçek anlamlar d nda kullan lan sözcükleri bulunuz. Buldu unuz sözcükleri iirde kazand klar anlamlar ve gerçek anlamlar yla cümle içinde kullan z. Be endi iniz cümleleri tahtaya yaz z.
Be inci metin alt soru ö rencilerin türkü iirinin dil özelliklerini fark etmelerini
ve belirlemelerini sa layacakt r. Soru yedinci kazan mla uygunluk göstermektedir.
6. Türküyü yorumlay z. Yorumlar sözlü olarak ifade ediniz.
rencilerin türkü metnin yorumlamas
isteyen alt nc metin alt soru, onuncu
kazan ma uygundur. Ö rencilerin türküyü hangi özellikleri dikkate alarak
yorumlayaca , soruda ve programda kazan ma ait aç klamalar k sm nda
belirtilmemi tir. Bu durum ö rencilerin iiri yorumlamas
zorla
racakt r.
1. Okul D Etkinlik: “Gurbet elde bir hâl geldi ba ma / A lama gözlerim Mevlam kerimdir.” M sralar yla ba layan türkünün bestelenmi hâlini- türkü konusu i lenirken s fta dinlemek üzere- temin ediniz.
1. Etkinlik: “A lama gözlerim Mevlam kerimdir.” Türküsünü s fta dinleyiniz.
Okul d
etkinlikle ba lant olan birinci etkinlik çal mas ile anonim bir
türküyü s
fta ö rencilerin dinlemesi istenmi tir. Etkinlik çal mas anonim iirle
müzik aras ndaki ili kiyi ö rencilere göstermek aç
ndan önemlidir. Bu ba lamda
etkinlik programda yer alan dördüncü kazan ma uygundur.
Anlama ve yorumlama bölümünde ö rencilerin, anonim iirle divan iirin
kar la
rmalar
sa layacak bir çal ma ve iki etkinlik bulunmaktad r. “Hayalî Beg”
adl
aire ait bir gazel ve anonim bir türkü ile ö rencilerin iir metinlerini farkl
aç lardan incelemeleri istenmi tir.
daki türküyü ve gazeli yap , ahenk, dil ve tema bak ndan kar la z. Sonuçlar renkli kartona yazarak s f panosuna as z.
Yukar daki çal ma divan iiri ile halk iirine ait olan anonim iirlerin yap ve
ekil özellikleri bak
ndan kar la
lmas
sa layacakt r. Ö rencilerin divan iiri ile
anonim iirlerin fark
haz r bilgi olmadan kendileri kar la
rma yaparak belirlemeleri
önemlidir. Bu çal ma programdaki on birinci kazan
n amac
gerçekle tirecektir.
1. Okul D Etkinlik: Türkü çe itlerini ara z.
2. Etkinlik: Ara rma sonuçlar ndan hareketle türkü çe itlerini s fta anlat z.
kinci etkinlik çal mas , konu, yap ve ekil bak
ndan farkl özellikleri ta yan
türkülerin, ö renciler taraf ndan ara
lmas
isteyen bir çal mad r. Ö renciler
yapt klar ara
rma sonucunda, türkülerin belli özellikleri de
tikçe farkl adlar ald
fark edeceklerdir.
2. Okul D Etkinlik: Yemen, Çanakkale ve Sar Gelin türkülerinin hangi olaylar üzerine söylendi ini ara z.
3. Etkinlik: Ara rma sonuçlar ndan hareketle Yemen, Çanakkale ve Sar Gelin türkülerinin hangi olaylar üzerine yak ld sözlü olarak ifade ediniz.
kinci etkinlik, halk n içinde do an ve zamanla söyleyeni unutulan türkülerin,
belli olaylar sonucu ortaya ç kan iirler oldu unu ö rencilere fark ettirmek bak
ndan
önemli bir çal mad r.
3.2.4.1.1.2. Â k Tarz Halk iiri
Bölümde, â k tarz halk iirine örnek olarak Kay kç Kul Mustafa’ya ait ko ma
ve Erzurumlu Emrah’a ait semai tarz nda iki iir bulunmaktad r.
Günay (1993: 22), â k edebiyat
n çok eskilere dayanan bir gelenek oldu unu
ifade etmi tir: “Bugün  k Edebiyat ad ile and
z edebiyat ba lang çta Ozan-Baks
edebiyat gelene i olarak ekillenen ilk millî edebiyat
n XVI. yüzy lda yeni kültür
birikimi, kabuller, ihtiyaçlar, talepler, zevk ve beklentilerin etkisiyle geli im ve de
ime
ram devam
r.”. Ozan- Baks edebiyat gelene inin devam olan â k edebiyat
n
geli mesini sa layan â klar n da kam ve baks lar n yerini ald
söylenebilir.
k edebiyat
n ana unsuru olan â klar n görev alanlar üzerine Boratav
(1968: 341), u ifadeleri kullanm
r: “
k hem yarat
bir sanatç , hem de icrac
r:
Düzdü ü iiri, türküyü okur ama, gerek ça da olan, gerek kendisinden önce ya am
klardan edindi i edebiyat kal
bir ku aktan öbür ku
a ula
rma görevini de
üzerine al r.”.
nceledi imiz ders kitaplar nda, â k tarz halk iiri ba
alt nda ko ma ve
semaiye yer verilmi tir.
Eski Türk iirindeki ko uklar n benzeri olan ko malar, halk iirinin en yayg n ve
en çok sevilen naz m eklidir. Genellikle 11’li hece ölçüsü ile yaz rlar; ancak 8’li ve
7’li hece ölçüsüyle yaz lan ko malar da mevcuttur. Â k edebiyat
n güzelleme,
koçaklama, ta lama, varsa , semai gibi naz m türleri de ko ma eklinde söylenmi tir.
Bu aç dan ko ma, zengin bir naz m eklidir.
KO MA
Yine geldi evvel bahar günleri, Yüce da lar yol oldu u zamand r. Yalvaruben Hakk’a niyaz etti im, Bülbül güle kül oldu u zamand r.
Hep a açlar uçmak donun giyerler, klar da bülbüllere uyarlar, Suda kalm timdi tatlar kayalar, Hep rmaklar sel oldu u zamand r.
Baharda aç lur k rm güller, evke gelüp figan eder bülbüller, Bölük bölük seyre ç kar güzeller, klar n del' oldu u zamand r.
Yine gürler bu yerlerin ç lar , Acep Mevlam güldürür mü a lar , Ye il yaprak güller acar da lar , Ulu yollar bel oldu u zamand r.
Kul Mustafa gözden saçar jaleler, Arar bulamaz derdine çareler, Aç lm r gonca güller laleler,
Yeryüzünün al oldu u zamand r. (Kay kç Kul Mustafa)
SEMA
Gönül gurbet ele ç kma, Ya gelinir ya gelinmez. Her dilbere meyil verme, Ya sevilir ya sevilmez.
Yü rüktür bizim at z, Yardan atlatt zat z, Gurbet elde k ymat z, Ya bilinir ya bilinmez.
Bahçenizde nar a ac , Kimi tatl kimi ac , Gönüldeki derd ilac , Ya bulunur ya bulunmaz.
Deryalarda olur bahri, Doldur da ver içem zehri, Sunam gurbet elin kahr , Ya çekilir ya çekilmez.
Emrah der ki dü tüm dile, Bülbül figan eder güle, Güzel sevmek sarp bir kale,
Ya al r ya al nmaz. (Erzurumlu Emrah)