ANAP’ın 1989 yılındaki yerel seçimlerde ciddi bir düşüş göstermesi (%21) gerekçe gös-terilerek hükûmetin meşruiyeti sorgulanmaya başlanmıştı. Muhalefet partileri aynı ge-rekçeyle Özal’ın cumhurbaşkanı seçildiği meclis seçimlerini de boykot etmişlerdi. Özal’ın cumhurbaşkanı olmasından sonra ANAP’ın başına TBMM Başkanı olan Yıldırım
Akbu-lut getirildi ancak Haziran 1991’de yapılan genel kongrede koltuğu Mesut Yılmaz’a bırak-mak zorunda kaldı. Dolayısıyla ANAP genel başkanı sıfatıyla Akbulut ve Yılmaz peş peşe başbakan oldular.
Mesut Yılmaz, Kasım 1992’de yapılması planlanan genel seçimleri erkene alma kararı aldı. Bu kararın alınmasında birkaç temel husus etkili oldu. Bir kere, ANAP yönetimi Yılmaz’ın yeni liderliğiyle girilecek seçimlerde iyi bir sonuç elde etmeyi umuyorlardı. Ay-rıca, parti içindeki bütünlüğün bozulmasına fırsat vermemek için seçimlere girmek gere-kiyordu. Başka bir husus da giderek bozulan ekonomik dengelerin bir seçim ekonomisi uygulanmasını imkânsız kılmasıydı. Seçim ne kadar erken yapılırsa giderek bozulan eko-nominin olumsuz etkisi de o kadar az olacaktı. Ve tabii ki iktidar partisi olarak seçimlere girmenin önemli avantajlarını da kullanmak istiyorlardı.
ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz’ın genel seçimleri bir yıl daha erken yapma kararı alma-sının nedeni nedir?
Partinin kurucusu olan Cumhurbaşkanı Özal’a da danışılarak 24 Ağustos 1991’de TBMM’de Seçim Yasası değiştirilerek genel seçimlerin 20 Ekim 1991 tarihinde yapılması kararlaştırıldı. Seçim sistemindeki çifte baraja (yüzde 10’luk ülke barajı ve seçim çevresi barajı) takılmamak için zayıf olan siyasi partiler birleşme yoluna gittiler. Milliyetçi Çalış-ma Partisi (MÇP) ile Islahatçı Demokrasi Partisi (IDP) Refah Partisi (RP) ile Halkın Emek Partisi (HEP) de SHP ile seçim ittifakına girdiler.
Parti Genel Başkanı Oy Oranı Sandalye
Doğru Yol Partisi Süleyman Demirel %27.0 178
Anavatan Partisi Mesut Yılmaz %24.0 115
Sosyaldemokrat Halkçı Parti Erdal İnönü %20,8 88
Refah Partisi Necmettin Erbakan %16,9 62
Demokratik Sol Parti Bülent Ecevit %10,8 7
Toplam 450
Yapılan seçimlerde DYP oyların %27.03’ünü alarak 178 milletvekilliği kazandı. ANAP ise %24 oy oranıyla ancak 115 milletvekili çıkararak iktidardan düştü. SHP 88, RP 62, DSP ise sadece 7 milletvekilliği kazanabildi. Seçim ittifaklarının da etkisiyle seçimlerin ardından 8 ayrı siyasi parti Mecliste temsil edilir oldu. Seçimlerin en önemli sonuçlarından biri 1970’li yılların kudretli siyasetçileri Demirel, Ecevit, Erbakan ve Türkeş’in yeniden meclise girme-leri oldu. Tek partinin iktidarı mümkün olmadığından Türkiye siyaseti yeniden koalisyon hükûmetlerine mecbur kaldı. Ülkenin siyasi tarihinde önemli bir uzlaşma sağlanarak merkez sağ (DYP) ve merkez sol (SHP) partileri bir araya gelerek bir koalisyon hükûmeti kurdular.
ANAP’ın iktidardan düşmesinin nedenleri analiz edildiğinde birkaç faktörün önemli rol oynadığı görülür. Bunların başında Özal sonrasında genel başkan olan kişilerin Özal’ın başlattığı reform programını uygulayamamaları gelmektedir. Özellikle Mesut Yılmaz’ın başkanlığı döneminde ANAP sıradan bir merkez sağ partiye dönüştü. Bunun sonucu ola-rak da parti içinde ciddi bir ikilik, muhafazakârlar ve liberaller ortaya çıktı. Liberalleri temsil eden Yılmaz, muhafazakâr kanadın önde gelenlerini tasfiye edince ANAP önce bir-liğini sonra da ciddi bir şekilde gücünü kaybetti ve tabii ki 1983’ten beri iktidarda bulunan bir partinin yıpranmışlığı da ilave edilmelidir. İktidardaki her parti gibi ANAP da iki dö-nem hükûmet olmanın bedelini seçimlerde ödemek durumunda kalmıştır.
ANAP’ın 1991 yılında seçimleri kaybetmesinin temel nedenleri nelerdir?
Tablo 6.3
1991 Genel Seçimleri Sonucunda Meclisteki Sandalye Dağılımı
5
6
SONUÇ
Özallı yıllar, Cumhuriyet’in ilk yıllarıyla kıyaslanabilecek hem siyasi ve ekonomik hem de toplumsal ve kültürel köklü bir değişim ve dönüşüm dönemi olmuştur. Ekonomik de-ğişimi tamamlayan Özal, kültürel değişim sürecini başlatmış ancak bitirememiştir. Özal Dönemi’nde gerçekleşen değişim aşağıdaki şekilde özetlenebilir. Öncelikle Özal Türkiye’de ciddi bir zihniyet dönüşümüne öncülük etmiştir. Türkiye insanı, uzun süredir yaşadığı aşağılık kompleksinden kurtulmuş, daha yapıcı bir şekilde uluslararası sisteme katılma yolundaki psikolojik engelleri ortadan kaldırmıştır. Pek çok konuda pro-aktif davranarak uzun süreli reaktif anlayış terk edilmiş; Türkiye diğer ülkelere göre tavır bekleyen ülke olmaktan çıkmıştır.
İkinci olarak Özal Dönemi’nde Türkiye’nin Batı’ya bağımlılığı görece azalmış ve çevre-sindeki ülkeler ve aktörlerle karşılıklı bağımlılık ilişkileri geliştirerek ittifak politikasını çe-şitlendirmiştir. Örneğin, AB ile ilişkiler ciddi bir ivme kazanmış; Balkanlar, Orta Asya ve Orta Doğu ülkeleriyle ekonomik, kültürel ve siyasi muameleler artmıştır. Üçüncü olarak Özal Dönemi’nde ülkenin toplumsal ve etnik politikası da ciddi bir değişime uğramıştır.
Bu değişim, ülkenin en önemli sorunlarından biri olan Kürt Sorununu da derinden etki-lemiştir. Bu dönemde ülkede yaşayan diğer etnik grupların varlığı kabul edilmiştir. Özal başta olmak üzere devlet yetkilileri “Kürt” kelimesini kullanır hâle gelmişlerdir. Ülkenin etnik politikası değiştirilerek, bu “kartın” diğer ülkeler tarafından istismar edilmesinin önüne geçilmek istenmiştir.
Son olarak ülkedeki ekonomik sistem, güvenlik eğilimli olmaktan çıkarılmış, liberal ilkelere uygun işleyen bir sisteme dönüştürülerek yeniden yapılandırılmıştır. 1980’lerde ihracata dayalı büyüme, ticaret ortaklarının çeşitlenmesi, yabancı yatırımların teşvik edil-mesi, özelleştirme, hükûmetin ekonomi üzerindeki kontrolünün azaltılması, vergi refor-mu ve serbest döviz kuru gibi kavramlarla liberal bir sistem geliştirilmiştir. Özal, mimarı olduğu bu değişim ve dönüşümü “büyük transformasyon” olarak nitelendirmiştir. Gele-neksel dışa kapalı “ithal ikameci” ekonomik modelin yerini, dışa dönük ve açık “ihracata dayalı” bir ekonomi politikası almıştır. Güçlü bir ekonomi, güçlü bir ülkenin ve bağımsız bir dış politikanın ön şartı olarak kabul edilmiştir.
Özet
12 Eylül Askerî Darbesi ve rejiminin etkisi ve uygula-malarını tartışabilme
Cumhuriyet tarihindeki en sert ve etkili darbe olan 12 Eylül Askerî Darbesi, tarihteki gerçekleşen üçüncü askerî darbedir. Darbe lideri Orgeneral Evren tüm si-yaseti yeniden dizayn etmeye kalkışmıştır. Darbeden hemen sonra parlamento ve hükûmet feshedilmiş; si-yasi partiler, dernekler ve sivil toplum kuruluşlarının faaliyetleri yasaklanmıştır. Ülkenin tüm idari teşkila-tına el konularak askerlere bırakıldı. On binlerce dev-let memuru görevden alındı. On binlerce kişi hakkın-da soruşturma açıldı. Bugün hâlâ yürürlükte bulunan 1982 Anayasası hazırlandı ve kabul ettirildi. Özgür-lükler kısıtlandı, devletin otoritesi güçlendirildi.
1982 Anayasası hakkında fikir sahibi olabilme Askeri liderlerin oluşturduğu Danışma Meclisine
ha-zırlatılan 1982 Anayasası, oldukça ayrıntıcı, uzun ve sert bir metindir. Bir kere, değiştirilmesi teklif dahi edilemeyen bazı maddeler içermektedir. Askerlerin direktifiyle hazırlanan bu Anayasa, ülkedeki vesayetçi rejimi güçlendirmiştir. Halk ve halkın seçtiği kişile-re değil, devleti temsil eden kişi ve kurumlara önce-lik vermiştir. Bireysel ve siyasal hak ve özgürlüklere önemli ölçüde sınırlamalar getirmiştir. Devletin gü-venliğini merkeze alan bir metindir. Ayrıca yürütmeyi, özellikle cumhurbaşkanlığı makamını güçlendirmiştir.
Turgut Özal’ın kişiliği ve dünya görüşü hakkında değer-lendirme yapabilme
Turgut Özal, Türkiye siyasi tarihinde çok büyük bir değişim ve dönüşüm döneminin mimarı olarak dikkat çekmiştir. Fakir bir ailenin çocuğu olarak muhafazakâr bir ortamda büyüyen Özal, Anadolu insanının değerlerini bilen ve bunu sahiplenen bir kişiliğe sahipti. En tabandan en tavana kadar devle-tin ve özel sektörün farklı işlerini yaparak büyük bir iş ve devlet tecrübesi elde etmişti. Hem mühendislik hem de ekonomi eğitimi alarak sağlam bir bilgi biri-kimi olan Özal; sivil, demokrat, liberal, muhafazakâr ve dindar bir kişilik olarak Doğu ile Batı’yı ve gele-neksel ile moderni sentezleyen bir şahsiyete sahip-ti. 24 Ocak Kararlarını hazırlayıp uygulayarak ülke ekonomisini dünya piyasalarıyla bütünleştirmiş iyi bir teknokrat, siyasal ve toplumsal barışın sağlanma-sı yönünde önemli adımlar atmış büyük bir devlet ve siyaset adamıydı.
1980’lerde ekonomik alanda yaşanan yeniden yapılan-ma sürecini açıklayapılan-ma
Özal’ın liderliği altında 1980’li yıllarda Türkiye eko-nomisi kapsamlı bir yeniden yapılanma geçirmiş ve ekonomik sistemde yapısal bir dönüşüm gerçekleş-miştir. Geleneksel ithal ikameci bir sistemden ihraca-ta dayalı bir ekonomik büyüme modeline geçiş sağ-lanmıştır. Ülke ekonomisi serbestleştirilmiş, serbest piyasa şartları hakim kılınmıştır. Bu amaçla Sermaye Piyasası Kurulu, İstanbul Menkul Kıymetler Borsa-sı, Özelleştirme İdaresi gibi kurumlar kurulmuştur.
KİT’ler bile piyasa şartlarında üretim yapmaya başla-mışlardır. Ülkedeki vergi sistemi modernize edilmiş, devletin gelirleri arttırılmıştır. KDV’nin uygulanması vergi toplama sisteminde bir devrim sayılmıştır. Ay-rıca özel finans kurumlarının kurulması sağlanarak büyük miktarda para ve menkul kıymet finans sektö-ründe değerlendirilmiştir. Yap-İşlet-Devret modeliyle yatırımlar teşvik edilmiş ve büyük projelerin yapılma-sı sağlanmıştır.
Özal’ın cumhurbaşkanı seçilmesi ve nasıl bir cumhur-başkanlığı yaptığı konusunda analiz yapabilme Özal, Kenan Evren’in görev süresinin bitmesi
üzeri-ne 1982 Anayasası’ndaki düzenlemeye göre TBMM tarafından 31 Ekim 1989 tarihinde yapılan seçimle cumhurbaşkanı olmuştur. Seçilmesi usullere uygun olduğu halde, ANAP’ın yerel seçimlerdeki oylarının düşmesi dolayısıyla muhalefet partileri, seçimleri boykot etmiş ve Özal’ın cumhurbaşkanlığını kabul et-mek istememişlerdir. Daha seçilmeden önce bile fark-lı bir profil çizeceği belli olan Özal, ülke sorunlarına duyarlı bir devlet adamı olarak aktif ve müdahaleci bir cumhurbaşkanı olarak görev yaptı. Özellikle sivil, dindar ve demokrat bir kişilik olarak temayüz etmiş-tir. Seçkinci olmayan Özal, halktan biri olarak görev yapmıştır. Ülkenin siyasi sorunlarının tartışılmasına öncülük etmiştir. Ülkenin en önemli dış politikada gündemi olan Körfez Savaşı sırasında inisiyatif almış ve ülkenin siyasetini belirlemiştir.
ANAP’ın 1991 yılında neden iktidardan düştüğü hak-kında değerlendirme yapabilme
1983 ve 1987 yıllarında yapılan genel seçimleri ka-zanarak iktidara gelen ANAP, 1991 yılında yapılan milletvekilliği seçimlerini ise kaybetmiştir. Bu seçim kaybının bazı temel nedenleri vardır. Bir kere, kurucu lideri Özal, partinin başından ayrılmış ve cumhur-başkanı olmuştu. İkinci olarak, iki seçim döneminde iktidarda bulunmak partiyi yıpratmıştı. ANAP genel söylemine ve siyaset çizgisine aykırı hareket eden Mesut Yılmaz’ın genel başkan olması da olumsuz bir husus olarak ön plana çıkmıştı. Mesut Yılmaz’ın klikçi siyaseti partiyi içeriden de ikiye bölmüştür.
6
Kendimizi Sınayalım
1. Başbakan ve Cumhurbaşkanı Turgut Özal, daha önceki hayatında aşağıdaki görevlerden hangisini üstlenmemiştir?
a. TOBB Başkanlığı b. Başbakan Yardımcılığı c. Başbakanlık Müsteşarlığı d. Genel Koordinatörlük e. DPT Müsteşarlığı
2. Aşağıdakilerden ilkelerden hangisi Özal’ın görüşlerini yansıtmamaktadır?
3. Aşağıdakilerden hangisi 1982 Anayasasının özelliklerin-den biri değildir?
a. Tek Kanatlı Meclis b. Özgürlükleri Genişletmesi c. Katı ve Sert bir Anayasa Olması d. Yürütmeyi Güçlendirmesi e. Vesayeti Ağırlaştırması
4. 12 Eylül darbesinden sonra askerlerin direktifiyle parti kurarak siyasete giren ve seçimlerde Orgeneral Evren’in des-teğini alan siyasetçi kimdir?
5. Aşağıdaki siyasi parti liderlerinden hangisi 12 Eylül dar-besiyle birlikte siyasi yasaklı kapsamına alındıktan sonra 1987 referandumuyla siyasete geri dönenlerden değildir?
a. Necmettin Erbakan b. Süleyman Demirel c. Alpaslan Türkeş d. Bülent Ecevit e. Erdal İnönü
6. Hangi siyasi parti 29 Kasım 1987 tarihinde yapılan se-çimlerde barajı aşarak mecliste temsil edilmiştir?
a. Refah Partisi b. Demokratik Sol Parti c. Milliyetçi Çalışma Partisi d. Doğru Yol Partisi
e. Islahatçı Demokrasi Partisi
7. Başbakan Özal’ın ikinci döneminde aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmemiştir?
a. Genelkurmay Başkanının Belirlenmesine Müdahale b. Ortadoğu’ya Barış Suyu Projesinin Sunulması c. AİHM’ye Bireysel Başvuru Hakkının Tanınması d. NATO’ya Tam Üyelik Başvurusunun Yapılması e. İstanbul Menkul Kıymetler Borsasını Açılması
8. Aşağıdakilerden hangisi Özal’ın cumhurbaşkanlığı dö-neminde kendisine yakıştırılan sıfatlardan biri değildir?
a. Sivil b. Seçkinci c. Demokrat d. Dindar e. Liberal
9. Turgut Özal cumhurbaşkanı olduktan sonra ANAP’ın genel başkanlığına getirilen siyasetçi kimdir?
a. Mesut Yılmaz b. Mehmet Keçeciler c. Yıldırım Akbulut d. Hasan Celal Güzel e. Ekrem Pakdemirli
10. Hangi siyasi parti 21 Ekim 1991 tarihinde yapılan millet-vekilliği seçimlerinden sonra mecliste temsil edilmemiştir?
a. Demokratik Sol Parti b. Sosyaldemokrat Halkçı Parti c. Cumhuriyet Halk Partisi d. Doğru Yol Partisi e. Anavatan Partisi
Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı Sıra Sizde Yanıt Anahtarı
1. a Yanıtınız yanlış ise “Turgut Özal’ın Hayatı ve Kişili-ği” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
2. d Yanıtınız yanlış ise “Turgut Özal’ın Hayatı ve Kişili-ği” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
3. b Yanıtınız yanlış ise “Süreklilik ve Değişim Sarkacında 1982 Anayasası” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
4. c Yanıtınız yanlış ise “1983 Genel Seçimleri: ANAP’ın Birinci İktidar Dönemi” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
5. e Yanıtınız yanlış ise “Siyasi Yasakların Kaldırılması İçin Referandum Yapılması” konusunu yeniden göz-den geçiriniz.
6. d Yanıtınız yanlış ise “1987 Genel Seçimleri: ANAP’ın İkinci İktidar Dönemi” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
7. d Yanıtınız yanlış ise “1987 Genel Seçimleri: ANAP’ın İkinci İktidar Dönemi” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
8. b Yanıtınız yanlış ise “Özal’ın Cumhurbaşkanlığı” ko-nusunu yeniden gözden geçiriniz.
9. c Yanıtınız yanlış ise “1991 Genel Seçimleri: ANAP’ın İktidardan Düşmesi” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
10. c Yanıtınız yanlış ise “1991 Genel Seçimleri: ANAP’ın İktidardan Düşmesi” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
Sıra Sizde 1
Özal’a göre, Türkiye toplumunda liberalizm ve siyasal çoğul-culuk değerleri yerleşmeli; ülkede ekonomik ve siyasi deği-şim birlikte gerçekleşmeliydi. Ülkedeki bütün farklı kimlikle-rin serbest kalmasını savunan Özal’ın savunduğu çeşitliliğin bir sonucu olarak Kürtler, Aleviler ve gayrimüslimler kimlik-lerini serbestçe geliştirmeye ve haklarını daha açık savunma-ya başladılar. Ülkedeki vesayet kurumlarına karşı olan Özal, iktidara geldikten hemen sonra yargı, asker, Ankara bürok-rasisi ve Dışişleri Bakanlığı gibi geleneksel güç merkezinin gücünü azaltmak için mücadele etti. Batı ülkelerinde olduğu gibi devlet kurumları liberal bir zihniyetin sonucu olarak ku-rulmalıdır.
Sıra Sizde 2
1982 Anayasası için yapılan halkoylamasında evet oylarının bu kadar yüksek çıkmasının nedenleri şunlardır. Birincisi, herhangi bir siyasi aktör anayasa aleyhine kampanya yürüt-medi. O gün itibarıyla silahı elinde bulunduran ve siyasetteki mutlak güç olan MGK’ye karşı çıkılamazdı. İkincisi, bütün siyasi partilerin MGK tarafından kapatılmış olması dolayı-sıyla muhalif fikirleri savunacak kurumlar yoktu. Üçüncü-sü, ülkedeki medya organları kontrol altında tutulmaktaydı.
Son olarak, 12 Eylül öncesi kaotik ortamdan bezen halkın büyük bir kesimi, güvenliğin ve istikrarın sağlanmasını her şeyin üstünde görüyor ve eski günlerin geri gelmesini iste-miyordu.
Sıra Sizde 3
Referandum sonucu hem siyasi yasaklı olmaktan çıkan mu-halefet liderlerini hem de iktidardaki ANAP liderliğini mem-nun etmişti. Hayır için kampanya yürüten Başbakan Özal, bütün liderlerin toplu koalisyonuna tek başına karşı koyarak gücünü ispatlamış oldu. Ayrıca, bundan sonra zaten dolaylı olarak siyasetin içinde bulunan bu liderleri doğrudan hedef alabilecekti. Deneyimli siyasetçilerin yeniden siyaset sahne-sine dönmeleri üzerine Özal, bunların toparlanmasına fırsat vermeden erken seçim kararı almıştır. Öte yandan, muhale-fet liderleri siyaset yapma imkânına sahip oldukları için za-ten çok memnundular. Yasağı kalkan dört lider, Özal’ın ikti-darının meşruiyetini sorgulamaya ve erken seçim istemeye başladılar.
Yararlanılan Kaynaklar
Sıra Sizde 4
Özal’ın ikinci başbakanlığı döneminde insan haklarının iyi-leştirilmesi ve ihlallerin engellenmesi yönünde birkaç önemli adımlar atılmıştır. Bunlardan birincisi, Türkiye vatandaşla-rına Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine bireysel başvur-ma hakkının tanınbaşvur-masıdır. İkinci olarak, 1987 yılında hem Avrupa Konseyi hem de Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen işkenceyi ve gayri insani muameleyi önleyen sözleş-meleri imzalamıştır. Özal hükûmeti, İşkencenin ve Gayri İn-sani ya da Küçültücü Ceza veya Muamelenin Önlenmesine Dair Avrupa Sözleşmesi’ni onaylayan ilk üye devlet olmuştur.
Son olarak aynı yıl içinde BM İşkence ve Diğer Zalimane, Gayri İnsani veya Küçültücü Muamele veya Cezaya karşı BM Sözleşmesi’ni de onaylamıştır.
Sıra Sizde 5
Haziran 1991’de yapılan kongreyle ANAP’ın başına geçen Mesut Yılmaz, aşağıdaki nedenlerden dolayı Kasım 1992’de yapılması öngörülen seçimleri erkene aldırdı. Bir kere, ANAP liderliğini elde eden Yılmaz, kendi liderliğinde giri-lecek seçimlerde iyi bir sonuç beklemekteydi. İkinci olarak ANAP içindeki bütünlüğün bozulmasına fırsat vermemek için erken seçimlere girip liderliği pekiştirmek istedi. Üçüncü olarak ülkenin ekonomik durumu giderek bozulduğu için ne kadar erken bir seçim yapılırsa o kadar iyi olacağı düşünüldü.
Son olarak muhalefetin şiddetli eleştirileri karşısında iktidarı bırakma tehlikesine karşı iktidar partisi olarak seçimlere gir-menin avantajlarını kullanmak istedi.
Sıra Sizde 6
ANAP’ın iktidardan düşmesinin nedenleri şunlardır. Birin-ci neden Özal’dan sonra genel başkan olan Mesut Yılmaz’ın Özal’ın başlattığı reform programını uygulayamamasıdır.
Yılmaz’ın başkanlığı döneminde ANAP sıradan bir mer-kez sağ partiye dönüşünce DYP gibi mermer-kez sağ partiler-le rekabet etmede zorlandı. Üçüncü olarak ANAP içinde muhafazakârlar ve liberaller olmak üzere birbirleriyle reka-bet hâlinde olan iki farklı kesim/klik ortaya çıktı. Liberalleri temsil eden Yılmaz, muhafazakâr kanadın önde gelenlerini tasfiye edince partisi de birliğini ve gücünü kaybetti. Ayrıca, tecrübeli siyasi liderlere karşı mücadele etmek Yılmaz gibi nispeten tecrübesiz biri için zordu.
Abramovitz, Morton. (1993). “Dateline Ankara: Turkey After Özal,” Foreign Policy, Yaz, ss. 164-181.
Ahmad, Feroz. (2007). Bir Kimlik Peşinde Türkiye. (Çev.
Sedat Cem Karadeli). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2. Baskı.
Akyol, Mehmet. (2000). Beni Çok Ararsınız. 2. Basım, An-kara: Akçağ Yayınları.
ANAP. (1987). Yaptıklarımız, Yapacaklarımızın Teminatı-dır: Anavatan Partisi İktidarı İcraatı, 13 Kasım 1983 – 31 Aralık 1987. Ankara: Anavatan Partisi Genel Merkezi Araştırma Planlama ve Politika Tesbiti Başkanlığı Bilgi İşlem Merkezi.
Ataman, Muhittin. (1999). An Integrated Approach to Fo-reign Policy Change: Explaining Changes in Turkish Foreign Policy in the 1980s. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Lexington, KY: University of Kentucky.
______. (2000). “Özalizm: Türkiye’de Yeniden Yapılanma Teşebbüsü,” Liberal Düşünce Dergisi, Sayı: 19, Yaz, ss.
53-63.
______. (2003). “Özalist Dış Politika: Aktif ve Rasyonel Bir Anlayış,” Bilgi: Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı. 7, ss. 47-62.
Çalış, Şaban. (2001). Hayalet Bilimi ve Hayali Kimlikler:
Neo-Osmanlılık, Özal ve Balkanlar, Konya: Çizgi Kita-bevi Yayınları.
Çaylak, Adem, Göktepe, Cihat, Dikkaya, Mehmet ve Kapu, Hüsnü. (Der.), Türkiye’nin Politik Tarihi (1919-2005), Ankara: Savaş Yayınları.
Gökmen, Yavuz. (1992). Özal Sendromu, Ankara: Verso Ya-yıncılık.
Gözen, Ramazan. (2000). Amerikan Kıskacında Dış Poli-tika: Körfez Savaşı, Turgut Özal ve Sonrası. Ankara:
Liberte Yayınları.
Güldemir, Ufuk. (1992). Texas Malatya, İstanbul: Tekin Ya-yınevi.
Özal, Turgut. (1992). Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın İş Dün-yası Vakfı Toplantısı’ndaki Konuşmaları, Türkiye’de Ger-çekleşen Büyük Değişim ve İkinci Değişim Hedefi 15 İleri Batı Ülkesinin Arasına Katılmak (2 Ekim 1992, İstanbul, Conrad Otel), Ankara: Başbakanlık Basımevi.
______. (2010). Tarih ve Miras: Antik Çağdan Cumhuriyet’e Anadolu, Türk ve İslam Medeniyeti. Yayına Hazırlayan:
Selman Kayabaşı, İstanbul: Yakın Plan Yayınları.
Özdemir, Hikmet. (2014). Turgut Özal: Biyografi, Ankara:
Doğan Kitap, 2014.
Sezal, İhsan ve Dağı, İhsan (Der.). (2001). Kim Bu Özal: Si-yaset, İktisat, Zihniyet, İstanbul: Boyut Yayınları.
7 Amaçlarımız
Bu üniteyi tamamladıktan sonra;
1991-2002 arasında Türkiye’deki siyasi, sosyal ve iktisadi atmosfer hakkında bü-tüncül ve genel bir bilgiye ulaşabilecek,
1991 sonrasında Türk demokratik kültüründe yaşanan değişim ve dönüşümü sebep-sonuç ilişkisi içinde değerlendirebilecek,
Türkiye’de yaşadığımız dönemden önceki son koalisyonlar silsilesinin siyasal, sosyal ve ekonomik dinamiklerini açıklayabilecek,
Bu dönemde kurulan koalisyon hükûmetlerinin ülke yönetimi adına yol açtığı sıkıntılar ile ülkedeki siyasal-sosyal anlamdaki uzlaşma kültürünün oluşama-ma sebeplerini analiz edebilecek,
Bu döneme yön veren önemli siyasi şahsiyetleri tanıyacak ve o şahsiyetlerin ül-kenin geleceğini belirleyebilme adına giriştikleri çabaları değerlendirebilecek.
Döneme damgasını vuran 28 Şubat postmodern askerî müdahalesini sebep-so-nuç ilişkisi içinde açıklayabilecek
Döneme damgasını vuran 28 Şubat postmodern askerî müdahalesini sebep-so-nuç ilişkisi içinde açıklayabilecek