1965 seçimlerine göre oy oranı azalmasına rağmen 12 Ekim 1969 seçimleri, AP’nin zafe-riyle sona ermiştir.
Parti Genel Başkan Aldığı Oy Milletvekili Sayısı
Adalet Partisi (AP) Süleyman Demirel %46,55 256
Cumhuriyet Partisi (CHP) İsmet İnönü %27,37 143
Güven Partisi Turhan Feyzioğlu %6,58 15
Millet Partisi Osman Bölükbaşı %3,23 6
Milliyetçi Hareket Partisi Alparslan Türkeş %3,02 1
Türkiye Birlik Partisi Hüseyin Balan %2,8 8
Türkiye İşçi Partisi M. Ali Aybar %2,68 2
Yeni Türkiye Partisi Yusuf Azizoğlu %2,18 6
Bağımsızlar - %5,62 13
Tablo 4.3
12 Ekim 1969 Genel Seçim Sonuçları
Öğrenci ve işçi eylemleri seçimlerden önce olduğu gibi seçimlerden sonra da siyasal gündemi meşgul etmeye devam etmiştir. Bu eylemler Fransa’daki 1968 Mayıs ve Hazi-ran’daki olaylardan etkilenmiştir. 1968 Mayıs’ında Fransa’da mevcut iktidara karşı öğren-cilerin protestoları başlamış; daha sonra bu eylemlere işçilerin destek olmasıyla olaylar büyümüştür. Fransa’daki olaylar o kadar şiddetlenmiştir ki meclis lağvedilmiş ve yeniden seçimler yapılmıştır. Fransa’da başlayan bu olaylar daha sonra öbür Avrupa ülkelerine ve ABD’ye de yayılmıştır. Bu eylemler diğer ülkelerde görece daha erken sonlanmışken Türkiye’de özellikle sağ ve sol kesimdeki üniversite öğrencileri tarafından uzun süre sür-dürülmüştür. İşçi ve öğrenci eylemlerinin şiddet olaylarına dönüşmesi, 1969 seçimlerinin yarattığı siyasal ortamın aydın kesimde yarattığı umutsuzluk, 12 Mart Muhtırası’na giden sürecin hazırlayıcıları olmuştur.
Üniversitelerdeki süresiz işgaller ve iş yeri grevleri, sokak karışıklıklarına dönüşme-siyle hükûmetin bunları kontrol altına alması güçleşmiştir. AP hükûmetinin olaylar karşı-sında izlediği politikalar hem sağ hem de sol tarafından yeterli görülmemiştir. Güvensiz-lik, hükûmetin sorun karşısında takındığı “pasif tutum”dan kaynaklanmıştır. Bu şikâyet, hükûmetin kolluk güçleri ile kavgayı tarafsız bir şekilde bitirememesinden kaynaklan-mamaktadır. Sağ kesime göre, sorunun çözümü solun hükûmet tarafından tamamen yok edilmesine bağlıdır. Sol tarafından beklenen çözüm de buna benzer niteliktedir. Bu se-beple hükûmet hem sağ hem de sol tarafından kıyasıya eleştirilmiştir. Her iki kesimin, varlığını karşısındakinin yok oluşuna bağlayışı doğal olarak sağduyulu tüm yaklaşımları dışlamıştır. Mücadele sağcıların Ülkü Ocakları ile solcuların Türkiye Devrimci Gençler Federasyonu arasında silahlı bir hâl almaya başlamış ve toplumsal kargaşa her geçen gün büyümüştür.
Başbakan Demirel gelinen noktada hükûmetin taşıdığı kaygıları Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay ile paylaşmıştır. Demirel’e göre Sunay, ordunun hükûmet karşısındaki ra-hatsızlığının müdahaleye dönüşmesini engelleyebilecek kişidir. Bu özellikleri dolayısıyla cumhurbaşkanı seçilmiştir. Bu inanç zaman zaman pratikte de doğrulanmıştır. Demirel’in yardımına başvurabileceği ve bir müdahaleyi engelleyebilecek başka bir dayanağı da yok-tur. İkili görüşmelerde Demirel’in ordudaki gelişmeler hakkında yaşadığı kaygıları dile getirdiğinde, Sunay’ın orduda herhangi bir kıpırdanmanın olmadığını, kendi cumhurbaş-kanlığı döneminde böyle bir şeye müsaade etmeyeceğini söylemesi, tüm kuşkulara rağ-men ona duyulan inancı devam ettirmiştir. Bu garantiye rağrağ-men, 1971’in başında yaşanan bazı olaylar, müdahale lehine işlemiş ve Cumhurbaşkanı bu süreçte artık hükûmetin ya-nında yer almamıştır. Daha önce Demirel’in tüm dönem boyunca kemikleşmiş politika-sının “uzlaşmacı/dengeci” olduğu ve “orduyu tarafsızlaştırma” olduğunu ifade etmiştik.
Bu noktada Demirel’in parti tabanında ve içerisinde büyük rahatsızlıklara sebep olan bu politikasının sonuna gelindiği ve işlevsizleştiği görülmektedir. 12 Şubat 1971 tarihinde Bursa’da bir fabrika açılışına katılan Sunay ziyaretini yarıda keserek Eskişehir’de üst düzey generallerle bir toplantıya katılmıştır. Bu artık safların belirginleşmeye başladığının işareti olmuştur. Bunun yanı sıra Demirel, 8 Martta yapılan AP meclis grup toplantısında partisi-nin durum karşısında umutsuz olduğunu ve kendisine olan güvepartisi-nin sarsıldığını söylemiş-tir. Bu şartlar altında ordu, 12 Mart 1971 tarihinde bir muhtıra yayımlayarak anayasanın öngördüğü reformları yapabilecek güçlü ve itibarlı bir hükûmetin kurulmasını istemiştir.
1960 Darbesi’ni takip eden on yıllık bir aradan sonra askerin siyasete tekrar müdahale etme-sinin altında yatan sebepler nelerdir?
6
1968 Olayları: 1968 Mayıs ve Haziran aylarında, Fransa’da iktidara karşı başlayan öğrenci hareketi, giderek büyümüş ve işçi kesimin desteğini alarak ülke genelinde çatışmalara, fabrika işgallerine ve genel grevin yaşanmasına yol açmıştır. Bu hareket zamanla dünya geneline de yayılmıştır.
Özet
1960-1970 arasındaki siyasi atmosferi değerlendirebilme Türkiye siyasi tarihindeki ilk askerî darbe niteliğini ta-şıyan 27 Mayıs 1960 Askerî Darbesi sonrası MBK’nin icraatlarıyla ülkedeki siyasi atmosfer sertleşmiş; son-raki süreçte yapılan yeni anayasayı takiben koalis-yonlar süreci başlamıştır. Dolayısıyla 1960’lı yılların ilk yarısını teşkil eden İnönü koalisyon hükûmetleri dönemi, “asker” tarafından temellerinin yeniden sağ-lamlaştırıldığı, ikinci yarısı da eski genelkurmay Ra-gıp Gümüşpala tarafından kurulan ve iç ve dış aktör-ler tarafından desteklenerek Demirel’in başkanlığında 1965’te tek başına iktidara gelen AP hükûmetlerinden itibaren 12 Mart Muhtırası’na giden sürecin yaşandığı bir dönem olmuştur.
1960 Darbesi sonrası asker/sivil ilişkisini açıklama 1960 Askerî Darbesi Cumhuriyet tarihinin ilk askerî
darbesidir ve bu darbeyle ülkenin seçilmiş başbaka-nı darağacında asılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin askerî darbelerle tanıştığı bu dönemden sonra “aske-rin” siyaset üzerindeki vesayeti, gölgesi hiç silinme-miş ve sivil siyaset, asker karşısında hep temkinli ve tedbirli olmak zorunda kalmıştır. Dolayısıyla bu dö-nemin hem askerî darbeler geleneği hem de vesayetçi anayasa geleneği bağlamında sonraki dönemler üze-rindeki etkisi oldukça fazla olmuştur.
Koalisyon hükûmetlerinin dinamiklerini açıklama 1960’lı yılların ilk yarısı koalisyon hükûmetleriyle
yönetilmiştir. Bu süreçte koalisyonların “yönetim-de istikrarı” ciddi anlamda zorlaştırdığı; çeşitli an-laşmazlıklar nedeniyle kurulan hükûmetlerin uzun ömürlü olmadığı görülmektedir. Kurulan bu koalisyon hükûmetlerinde göze çarpan iki husus, İsmet İnönü ve asker faktörüdür. İnönü, koalisyon hükûmetlerinin değişmez ismi olmuş; bu hükûmetlerin kurulmasında da asker faktörü hep söz konusu olmuştur.
Bu dönemde tek parti iktidarı ile koalisyon iktidarları-nın yol açtığı dinamikleri analiz edebilme
1960-1970 yılları arasındaki dönem, koalisyon hükûmetleri ile tek parti dönemi arasındaki farklar için bir turnusol kâğıdı işlevi görmektedir. Çünkü bu dönemin ilk yarısında koalisyon hükûmetleri iktidar-da iken ikinci yarısıniktidar-da AP’nin tek başına iktiiktidar-darı söz konusu olmuştur. Koalisyon hükûmetleri sürecinde siyasi istikrarsızlık ve belirsizliğin ülkeyi durağan-laştırdığı görülürken ikinci yarısında planlı ekonomi modeli ve ithal ikameci sanayileşme modelinin be-nimsenmesiyle ekonomi büyüme eğilimine girmiş, enflasyon düşmeye başlamıştır.
Bu dönemin önemli siyasi şahsiyetlerini tanıma Bu dönemde İsmet İnönü, Ragıp Gümüşpala, Os-man Bölükbaşı, SüleyOs-man Demirel, Alparslan Türkeş, Mehmet Ali Aybar, Ali Fuat Başgil, Turhan Feyzioğlu, Cemal Gürsel ve Cevdet Sunay gibi önemli şahsiyetler sivil siyasetin ve asker-sivil ilişkilerinin önemli aktör-leri olmuşlardır. Bu döneme damgasını vuranlar daha çok askerler ve asker kökenli siyasetçiler olmuştur. Si-vil siyasetçiler de askerlerden etkilenmişlerdir.
1971 Muhtırası’na giden süreci açıklama
İşçi ve öğrenci eylemlerinin şiddet olaylarına dönüş-mesi, üniversitelerdeki süresiz işgaller ve iş yeri grev-leri, 1969 seçimlerinin yarattığı siyasal ortamın aydın kesimde yarattığı umutsuzluk ülkede karamsar bir atmosferin oluşmasına neden olmuştur. Hükûmetin gelişen olayları kontrol etmedeki zafiyeti 1971 Muhtırası’na giden sürecin hazırlayıcısı olmuştur.
1
Kendimizi Sınayalım
1. Aşağıdakilerden hangisi 1960 askerî darbesinden sonra ülke yönetimine hâkim olmuştur?
a. Kurucu Meclis b. Temsilciler Meclisi c. Milli Birlik Komitesi d. Cumhuriyet Senatosu e. Milli Güvenlik Konseyi
2. Aşağıdakilerden hangisi 1961 anayasası ile getirilmemiştir?
a. Türkiye Radyo Televizyon Kurumu b. Devlet Planlama Teşkilatı
c. Anayasa Mahkemesi d. Yükseköğretim Kurulu e. Yüksek Hakimler Kurulu
3. Aşağıdakilerden hangisi 1966 Cumhurbaşkanlığı seçi-minde silah zoruyla adaylıktan vazgeçirilmiştir?
a. Cevdet Sunay b. Ali Fuat Başgil c. Sadettin Bilgiç d. Ekrem Alican e. Yusuf Azizoğlu
4. Cumhuriyet tarihindeki ilk koalisyon hangi partiler ara-sında yapılmıştır?
5. Aşağıdakilerden hangisi çok partili sistemlerde uygula-nan, en çok oyu alan aday veya partinin seçimi kazanabildiği seçim usulüdür?
a. Nispi seçim sistemi b. Karma sistemi c. Milli Bakiye usulü d. Çoğunluk sistemi e. d’Hondt sistemi
6. Güven Partisi aşağıdaki partilerden hangisinden ayrılan kişilerin kurduğu partidir?
7. 25 Aralık 1963’te kurulan 3. İnönü azınlık hükümetinin gündemini en çok meşgul eden olay aşağıdakilerden hangisidir?
a. Siyasi yasaklar b. Kıbrıs Olayı c. İşçi Grevleri d. Öğrenci Eylemleri e. İşsizlik
8. Aşağıdakilerden hangisi CHP’nin 1965 seçimlerinden önce gündeme getirdiği; sonradan “demokratik sol” hareke-tinin de önünü açan söylemin adıdır?
a. Moskova Yolu b. Hürriyet Andı
c. İlk Hedefler Beyannamesi d. Dokuz Umde
e. Ortanın Solu
9. Adalet Partisi’nin ilk genel başkanı kimdir?
a. Ragıp Gümüşpala b. Süleyman Demirel c. Sadettin Bilgiç d. Osman Bölükbaşı e. Ekrem Alican
10. Aşağıdakilerden hangisi 1961 Anayasa ile birlikte getiril-miş; 1980 yılında kaldırılmıştır?
a. Devlet Planlama Teşkilatı b. Yükseköğretim Kurulu c. Cumhuriyet Senatosu d. Temsilciler Meclisi
e. Türkiye Radyo Televizyon Kurumu
Okuma Parçası
Eski Demokrat Parti oylarının dönemin egemenleri kontro-lünde, ”meşru” ve “hayırlı” bir kanal olarak görülen YTP ve AP’ye akması bizzat temin edilmiştir. Bu düşünceyi pekiş-tirecek başka örnekler de vardır. Böylesi bir niyet ve oluşu-mu, o günlerde Harp Akademileri’nde öğrenci olan Emekli Tuğgeneral Sami Karamısır da hatıralarında aktarmıştır.
Karamısır’ın anlattıklarına göre 1961 seçimlerinden sonra Meclis’in açılıp açılmayacağına ilişkin tereddütlerin yaşan-dığı günlerde, Harp Akademileri Komutanı Faruk Gürler, Harp Akademileri öğrencilerine bir konuşma yapmıştır.
Gürler, o dönemde başında devrin Genelkurmay Başkanı Cevdet Sunay’ın bulunduğu, yarı açık yarı gizli gayr-i resmi bir komite olan Silahlı Kuvvetler Birliği’nin (SKB) genel sek-reterliğini yapmaktaydı. Gürler, konuşmasında öğrencileri-ne, Meclis’in açılıp açılmayacağına dair tereddütlerin yaşan-dığı o günlerde yaşananları anlatmıştır. Gürler’in, aralarında Karamısır’ın da olduğu öğrencilere yaptığı konuşmasında anlattıklarına bakılırsa, SKB, seçim sonuçlarından mem-nun olmadığı için teşekkül edecek TBMM’nin açılmasını istememiş, yeni bir askerî müdahalenin zeminini aramıştır.
Ancak aralarında Sunay ve Gürler’in de bulunduğu SKB bu konuda net bir karara varmak için Cumhurbaşkanı Gürsel başkanlığında köşkte bir araya gelen devrin siyasi liderleri ile (İnönü, Gümüşpala, Bölükbaşı ve Alican) bir görüşme yap-mayı düşünmüşlerdir. SKB mensupları köşke gittiklerinde, Gürsel ve siyasi parti liderleri kendilerini karşılamıştır. Selam faslından sonra SKB Başkanı Sunay, ilk sorusunu AP Genel Başkanı Gümüşpala’ya yöneltmiş ve “Sayın Paşam, her ağzı-nızı açtığınızda, 46 yıllık şerefli askerlik hayatınızdan söz edi-yorsunuz. O kadar şerefli idiniz de siyasi parti kurup bu kuy-rukları niçin başınıza topladınız?”. Gümüşpala’nın cevabı ise şöyledir: “Aslında benim parti kurmak gibi bir niyetim yoktu.
Bir gün Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel beni çağırdı ve benden Demokrat Partilileri toplayacak yeni bir parti kurmamı iste-di, aksi halde büyük çoğunlukla sayın Osman Bölükbaşı’nın Millet Partisi’nin iktidar olabileceğini, bunun ise arzu edilme-yen sonuçlar doğurabileceğini söyledi. Bu emir üzerine Adalet Partisi’ni kurdum. Defaatle, siyasi partilere alınmayacakları MBK’nın tespit edip ilan etmesini istedim. Böyle bir yasakla-maya gidilmedi. Ben de partiye girmek isteyen herkesi almak zorunda kaldım.” Bunu üzerine Sunay, YTP Genel Başkanı Ekrem Alican’a döndü ve ikinci sorusunu ona sordu: “İh-tilalin anlı şanlı maliye bakanı siz YTP’yi niçin kurdunuz?”
Alican’ın cevabı ise şöyle olmuş: “Benim de parti kurmaya niyetim yoktu. Bir gün Cumhurbaşkanı beni çağırdı. Parti kur-mamı istedi. Aksi halde, ya Bölükbaşı’nın Millet Partisi’nin ya da Adalet Partisi’nin tek başına iktidar olabileceğini, bunun
ise beklenmeyen durumlar meydana getirebileceğini söyledi.
Partiyi kurduktan sonra ben de, partilere girmeyecekleri MBK tarafından belirlenmesini defaatle istedim. Olmayınca mü-racaat eden herkesi partime almak zorunda kaldım”. Bunun üzerine Sunay, Gürsel’e döndü ve sordu: “Paşam, bunlar neler söylüyorlar, söyledikleri doğru mu?” Gürsel’in cevabı ise şöy-le olmuş: “Evet, doğru söylüyorlar. Bu şekilde hareket etmemi Sayın İsmet İnönü telkin etti.” Sunay’ın kendisine dönmesi-ne fırsat vermeden İnönü sözü almış ve şöyle konuşmuştur.
“Bunlar geçmiş olaylar Paşam. Şimdi biz bütün parti liderleri ile anlaştık. Bu olanlardan en büyük zararı gören sayın Osman Bölükbaşı’yı da kendimize sözcü seçtik. Hepimiz namına sizin-le o görüşecek. Müsaade ederseniz biz bu Meclis’i çalıştırırız efendim.” Bunda sonra sözü Bölükbaşı almış ve herkesi ikna eden bir konuşma yapmış ve ardından seçimle teşekkül eden Meclis’in açılmasına karar verilmiştir.”
Kaynak: Sami Karamısır, Türkiye’nin Siyasi Meseleleri.
(İstanbul: Timaş Yayınları, 1994) s. 85-87. Aktaran: Çaylak, Adem. (2010). Osman Bölükbaşı ve Siyasal Hareketi, An-kara: Atatürk Araştırma Merkezi, s. 401-402).
Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı
1. c Yanıtınız yanlış ise “Darbeden 1961 Seçimlerine” ko-nusunu yeniden gözden geçiriniz.
2. d Yanıtınız yanlış ise “Darbeden 1961 Seçimlerine” ko-nusunu yeniden gözden geçiriniz.
3. b Yanıtınız yanlış ise “1966 Cumhurbaşkanlığı Seçimi”
konusunu yeniden gözden geçiriniz.
4. c Yanıtınız yanlış ise “1961 Seçimleri ve İnönü Koalis-yonları Dönemi” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
5. d Yanıtınız yanlış ise “1961 Seçimleri ve İnönü Koalis-yonları Dönemi” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
6. d Yanıtınız yanlış ise “CHP’de Bölünme ve Güven Par-tisi” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
7. b Yanıtınız yanlış ise “1961 Seçimleri ve İnönü Koali-yonları Dönemi” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
8. e Yanıtınız yanlış ise “Demirel’li Yılların Başlangıcı (1965 Seçimleri)” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
9. a Yanıtınız yanlış ise “Darbeden 1961 Seçimlerine” ko-nusunu yeniden gözden geçiriniz.
10. c Yanıtınız yanlış ise “Darbeden 1961 Seçimlerine” ko-nusunu yeniden gözden geçiriniz.
Sıra Sizde Yanıt Anahtarı
Sıra Sizde 1
Üniversitelere özerklik, öğrencilerin dernek kurma hakkı, işçilerin grev hakkı gibi daha önce olmayan sosyal ve siyasal haklar bu anayasaya konulmuştur. Ayrıca Anayasa Mahke-mesi, Yüksek Hâkimler Kurulu, Devlet Planlama Teşkilatı, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu gibi kurumlar.
Sıra Sizde 2
Atatürk’ün silah arkadaşı olan İsmet İnönü’nün asker köken-li olması; Demokrat Partiye karşı askerle aynı düşünceleri paylaşmış olması bunda etkendir. Zaten askerler de İnönü’ye saygı duyuyorlardı.
Sıra Sizde 3
Darbeden sonra kurulan koalisyon hükûmetlerinin uzun süreli olmaması ve bunun istikrarsızlıklara yol açması; yine Kıbrıs sorunun iç politikaya etkisi ve Demirel faktörü (halkla iç içe olması, hitabeti ve söylemleri).
Sıra Sizde 4
Ordunun siyaset üzerinde etkisi her zaman söz konusu ol-muştur. Başgil’in adaylığının silah zoruyla engellenmesi as-kerlerin siyaset üzerindeki etkisini sürdürmek istediğinin de bir göstergesidir. Dönemin koşullarında (özellikle 1960 Dar-besi sonrası idamlar) sivillerin askerlere karşı bir çekincesi söz konusudur.
Sıra Sizde 5
Demirel’in bunu seçimlerde bir “mağduriyet” unsuru olarak kullanıp oylarını artırma isteği söz konusudur.
Sıra Sizde 6
1968 Mayıs Olaylarının tetiklediği öğrenci ve işçi eylemle-rinin ciddi şiddet olaylarına dönüşmesi; Amerikan’ın Kıbrıs konusunda Türkiye’nin karşısında olmasından dolayı ülkede oluşan aleyhtarlık ve bunun da şiddet olaylarına yol açmasıy-la ülkenin içinde düştüğü durum.
Abadan, N. (1966). Anayasa Hukuku ve Siyasi Bilimler Açısından 1965 Seçimlerinin Tahlili. Ankara: Anakara Üniversitesi SBF Yayınları.
Ahmad, Feroz. (2010). Bir Kimlik Peşinde Türkiye. (Çev. S.
Cem Karadeli). (4. Baskı). İstanbul: İstanbul Bilgi Üni-versitesi Yayınları.
Ahmad, F. ve B. T. Ahmad. (1976). Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi: 1945-1971, İstan-bul: Bilgi Yayınları.
Akşin, Sina. (2007). Kısa Türkiye Tarihi. (2. Baskı). İstanbul:
Türkiye İş Bankası Yayınları.
Arcayürek, Cüneyt. (1985). Demirel Dönemi 12 Mart Dar-besi (1965-1971). Ankara: Bilgi Yayınları.
Bozbeyli, Ferruh. (2000). Alaca Siyaset, İstanbul: Babıâli Kültür Yayıncılığı.
Bölükbaşı, Osman. (1962). CKMP GİK’in İstifamız Dola-yısıyla Neşrettiği Broşüre Zaruri Bir Cevap. Ankara:
Doğuş Matbaası, Millet Partisi Yayınları.
Cizre, Ümit. (2002). AP-Ordu İlişkileri. İstanbul: İletişim Yayınları.
Cumhuriyet Gazetesi, 31.1.1965.
Çavdar, Tevfik. (2004). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi. An-kara: İmge Kitabevi.
Çaylak, Adem. (2010). Osman Bölükbaşı ve Siyasal Hareke-ti. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
Çaylak, Adem ve Baran, H. (2009). “Türkiye’de Kemalist reji-min Ordu ile Pekişmesi ve Darbeler Arası Dönem (1960-1970),” Adem Çaylak, Cihat Göktepe, Mehmet Dikkaya ve Hüsnü Kapu (Der.). Osmanlı’dan İkibinli Yıllara Türkiye’nin Politik Tarihi. Ankara: Savaş Yayınevi.
Demirel, Tanel. (2004). Adalet Partisi İdeoloji ve Politika, İstanbul: İletişim Yayınları.
Eroğul, Cem. (1992). “Çok Partili Düzenin Kuruluşu: 1945-71,” İrvin Cemil Schick ve Tonak, E. Ahmet. (Der.). Geçiş Sürecinde Türkiye. İstanbul: Belge Yayınları.
Esmer, G. T. (2006). CHP: 1965-1980 Türk Siyasal Yaşamın-da Ortanın Solu, İstanbul: Yeniden Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Yayınları.
Güler, S. (2008). Aleviliğin İlk Siyasal Örgütlenmesi, Anka-ra: Dipnot Yayınları.
Karamısır, Sami. (1994). Türkiye’nin Siyasi Meseleleri, İs-tanbul: Timaş Yayınları.
Kayalı, Kurtuluş. (2005). Ordu ve Siyaset: 27 Mayıs-27 Mart, İstanbul: İletişim Yayınları.
Mazıcı, Nurşen. (2006). “27 Mayıs Kemalizm’in Restorasyo-nu mu?” Ahmet İnsel (Der.). Modern Siyasi Düşünce:
Kemalizm. İstanbul: İletişim Yayınları.
Yararlanılan Kaynaklar
Özdemir, Hikmet. (2002). “Siyasal Tarih (1960-1980)”, Sina Akşin (Der.), Türkiye Tarihi 4 Çağdaş Türkiye 1908-1980. İstanbul: Cem Yayınları.
Toker, Metin. (1992). Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları:
1944-1973, İnönü’nün Son Başbakanlığı: 1961-1965.
(İkinci Baskı). İstanbul: Bilgi Yayınevi.
Toker, Metin. (1993). Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları (1965-1973). Ankara: Bilgi Yayınları.
Turgut, H. (2002). “Türkiye Bunları Konuşuyor,” Sabah Ga-zetesi. 25 ve 28 Ocak.
Turgut, M. (1991). Siyasetten Portreler, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
Uslu, Nasuh. (2000). Türk-Amerikan İlişkileri. Ankara: 21.
Yüzyıl Yayınları.
Vaner, S. (1992). “Ordu,” İ. C. Schick ve E. A. Tonak (Der.), Geçiş Sürecinde Türkiye. İstanbul: Belge Yayınları.
Yeni Sabah. 4.9.1961.
--- (1965). Millet Partisi İkinci Büyük Kongresine Sunulan Genel İdare Kurulu Raporları. Ankara: San Matbaası.
5 Amaçlarımız
Bu üniteyi tamamladıktan sonra;
12 Mart Darbesi’ ni açıklayabilecek,
Milliyetçi Cephe hükûmetlerini açıklayabilecek, Ecevit hükûmetlerini açıklayabilecek,
12 Eylül Darbesi’ ne hangi koşullar altında girildiğini çözümleyebilecek bilgi ve becerilere sahip olacaksınız.
Anahtar Kavramlar
İçindekiler
Türkiye Cumhuriyeti Siyasi Tarihi
Birinci Koalisyonlar Dönemi (1971-1980)
• GİRİŞ
• 12 MART DARBESİ VE SONUÇLARI
• ZAYIF HÜKÛMETLER VE BUNALIMLAR DÖNEMİ
• SONUÇ
• Koalisyonlar
• 1970’li Yıllar
• Milliyetçi Cephe
• Ecevit Hükûmetleri
• 12 Mart Darbesi
• 24 Ocak Kararları