GENÇLERİN GÜNDELİK YAŞAMINDA YENİ İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ

Küreselleşme bağlamında Türkiye bir istisna yaratmamakta, aksine, küreselleşmenin Türk toplumunun ra- dikal değişimleri ve dönüşümleri üzerinde çok önemli etkileri olmuştur. Bu süreç, çok sayıdaki faktörün ilişkisinin bir sonucu olmaktadır: Türk ekonomisinin neo-liberal yapılanmasında artan siyasi ve ideolojik baskının eş zamanlı ortaya çıkışı; siyasal İslam biçiminde kimlik politikalarının canlanması; “Kürt sorunu”; ulusal sınırların ötesinde coğrafik hareketliliğin doğuşu ve demokratikleşme için, sivil toplum çağrıları. Tüm bu etkiler, 1990’lardaki Türk politikasının içeriği, odağı ve aktörleri konusunda belirleyici olmuştur. (Keyman& İçduygu, 2003:193-194).

Gençlerin gündelik yaşamı deneyimleme biçimlerinde ve iletişim ortamlarının değişmesinde hiç şüphesiz internet temel bir belirleyen olmaktadır. Türkiye’de de yeni iletişim teknolojileri gençlerin gündelik hayatlarının vaz- geçilmez bir parçasıdır. Gençlerin internet ve cep telefonu kullanmaya yönelik amaçlarını belirten veriler, bu görüşü destekler nitelikte ifadeler içermektedir:

“…Evden ve Cep telefonumdan da internete bağlanabiliyorum… Siyasetçileri takip etmek için, yabancı di- limi geliştirmek için, sohbet için, hobilerimi sergilemek ve tanıtmak için, ünlü şirketlerin sayfalarına girip yaptıkları işleri takip etmek için, film ve takip ettiğim dizileri izlemek için…”G1, “…derste uyduğum konularda araştırmalar yapmak için interneti kullanıyorum…” G2, “…Sosyal paylaşım sitelerine giriyorum. Vaktimin çoğu Facebook ve twitter de geçiyor… Film izliyorum…” G3, “…Sabahlara kadar facebook’da arkadaşlarımla sohbet ederim…” G31. “…Günde 3–4 saat internete giriyorum. Bazen daha fazla… Arkadaşlarıma sadece buradan ulaşabiliyorum… Film izlerim, müzik dinlerim. Öğrenmek istediğim bilgileri araştırırım…” G4, “…Günlük haberleri takip etmek için giriyorum… ödev yapmak için, müzik dinlemek için…”G5,“… İnternet hayatımı olaylaştırıyor… İnternetsiz hayat düşünemiyorum… Cep telefonu kullanmadığımda kendimi eksik hissediyorum…” G16, “…internet kesildiğinde sıkıntı basıyor…” G21, “…internet arkadaşım gibi bir şey oldu…” G23,

G5, “…internet kafeye gidiyorum. Ortalama bir buçuk saat giriyorum… Oyun oynamak ve facebook’a gir- mek için… Herhangi bir konuda bilgi almak için, günlük haberleri okumak için, ara ara e-posta göndermek için…” G6, “…Daha çok facebook’a giriyorum. Gazete haberlerini okuyorum. Sevdiğim yazarların roman özetlerini okuyo- rum…” G9, “…İnternet kefeye gidiyorum… Bilimsel, siyasi, dini ve felsefi konular hakkında görüşlerimi tazelemek için giriyorum… Cep telefonum sayesinde akraba ve arkadaşlarımla daha sık görüşebiliyorum…” G10,

Yukarıdaki anlatılar, gençlerin gündelik yaşamı üzerinde iletişim teknolojilerinin çok önemli bir yere sahip olduğunu göstermektedir. Yeni iletişim araçlarının kullanımıyla birlikte gençlerin gündelik yaşamlarında farklı bo- yutlarda, birçok değişimin gözlendiği, gençlerin şu ifadelerinde anlam kazanmaktadır:

“…İnternet ve cep telefonu hayatıma girdiğinden beri, arkadaşlarımla ilişkilerim yakınlaştı ama ailemle çok eskisi gibi değiliz…”G11, “…İnternet bana hız kazandırıyor. Mesela film izleyebiliyor, merak ettiğim şeyleri hızlıca öğrenebiliyorum… Üye olduğum alış veriş siteleri bize kolaylıklar sağlıyor…” G12, “…dışarıya daha az çıkmaya başladım... Takıldığım sözlüklerden ilginç bilgiler ve önemli şeyler öğreniyorum…” G13, “…İnternet yüzünden derslerime daha az zaman ayırıyorum. Sağladığı birçok kolaylıkla zamandan tasarruf ediyorum. Arkadaşlarım konu- sunda daha iyi kararlar verebiliyorum…”G14, “… Hayatımı kolaylaştırıyor… Anında istediğim şeylere ulaşabiliyo- rum …”G15,

“…İnternet yokken arkadaşlarımla ilişkilerim da iyiydi… internet olunca arkadaşlarımla yüz yüze olmadı- ğım için her şeyi söyleyebiliyorum. Bu da arkadaşlarımla aramın bozulmasına neden oluyor. İnterneti kullandık- tan sonra kendimi daha güncel hissediyorum. …Önceden insanların benim gibi olduklarını düşünüyordum. Ama anladım ki farklı farklı insanlar var… Artık her şeyi yapabileceklerini tahmin edebiliyorum… İnsanlara güvenim azaldı… Uyku problemi yaşamaya başladım… Ailemle ilişkilerim soğudu…” G16, “…daha az kitap okuyorum… Film satın alırken şimdi film indirip izleyebiliyorum… Ben internet kullandıktan sonra kendimi daha güncel olarak görüyorum… İnternet hayatıma girince insanları daha yapmacık buluyorum ve yaşlarına göre davranmadıklarını düşünüyorum…” G18,

“…İnternetle sosyal aktivitelere yöneldim. Partilere, mitinglere…” G21, “…İnternette genel kültürüm geliş- ti. Gazete ve haberler okuyorum…” G23, “…internet hayatımda yokken her şeyden habersizdim…” G26, “…İçine kapanık biriydim. Şimdi insan canlısı oldum. Başka ülkelerin bize benzemeyen yönlerini öğrendim…” G27, “…İn- ternet hayatıma girdiğinden beri yeni insanlarla tanıştım. Müzik ve filmler hakkında bilgilerim genişledi. Siyasi, spor, sanat ve gündelik haberler hakkında daha fazla haberdar oldum. Siyasi görüşüm netleşti. İnternet sayesinde destek- lediğim parti hakkında bilgiler edindim… interpals sitesine üye oldum. Her ırktan insanla sohbet ediyorum. Fark- lı ülkelerden arkadaşlıklar geliştirdim… İnternet hayatımda olduğundan beri düşüncelerim daha da olgunlaştı… Bilgilerim her yönde artmaya başladı…” G29, “…Dünyayı ve Türkiye’yi daha çok tanımaya ve Türkiye hakkında bilgilenmeye başladım… İnternet insanın bakış açısını değiştiriyor…” G30, “…Başka ırklarla tanıştım… İçimdeki sanatçı ruhum ortaya çıktı. Müzikle uğraşmaya başladım…” G31, “…İnternet evimize girince artık evimiz sadece izmir’de değil, dünyada herhangi bir yerdeydi…” G32, “…İnternetle tanışmadan önce, olaylara daha olanaksız veya pratik çözümü olan birçok şeye çözümü yokmuş gibi yaklaştığım çok oluyordu… İnternetten canlı müziğin olduğu ve fiyat listesinin tam olarak görüldüğü mekânlara gitmeye başladık… e-randevu, e-rezervasyon, nerede ne var, ne zaman hepsini internet sayesinde öğreniyoruz… İnternet sayesinde ben büyüdüğümü hissetim. Sinema, etkinlik, kültür ve ırk alanında, kendimi ait olduğum alanlara yerleştirdim. Çünkü internet sayesinde araştırma yapabiliyo- rum… Bana internet zaman açısından tasarruf sağlıyor. Sinemaya gideceksem, interneti açıyorum, hangi salonlarda saat kaçta film oynuyor öğreniyorum. İstediğim saate yerimi ayırtıyorum…” G33, “… Kitap okuma alışkanlığımı kaybettim. İnternetten özetini okuyup geçiyorum…”G9, “…İnternette araştırma yaparken, kendimi sadece bu yer- lerden ibaret görmüyorum. Araştırmalarda kendimi başka şehirler, ülkeler geziyormuş gibi hissediyorum…” G17.

Anlatılar, yeni iletişim araçlarının başında gelen internet ve bunun yanında cep telefonunu çok sık kullan- dıklarını göstermektedir. İnternetin, gençlerin taleplerine bağlı olarak, anında ve istedikleri her yere ulaşabilme ko- şulunu yaratması, gençler açısından interneti vazgeçilmez kılmaktadır. Bu süreçte internetin gelişmesi, geniş sosyal etkileşim üzerinde ve kişisel iletişim özgürlüğünün genişlemesine olanak vermektedir (Smith, 2003: 279). Gençle- rin başta interneti, eğlence ve arkadaşlarıyla sohbet etmek amaçlı kullanırken, zaman içinde giderek, bu amaçlarının yanında, daha bilinçli kullanıcılar haline geldikleri de gözlenmektedir:

“…İnterneti ilk kullanmaya başladığımda oyun gibiydi. Hiçbir şeyi tam bilmiyordum. Ama şimdi hangi site- lerin ne olduğunu, ne işe yaradığını iyi biliyorum…”G17, “…İnternette her siteye güvenmiyorum. Ama bazı bilimsel ve yazarları belli olan sitelerin yanıldığını hiç görmedim…”G33, “… İnterneti kullanmaya başladığım ilk zamanlarda

benim için sadece futbol oyunlarından ibaretti. Zaman geçtikçe ve kullanmayı daha iyi öğrendikçe benim için gün- lük yaşamımda yeme içme gibi bir ihtiyaca dönüştü…”G6, “… İnterneti eskiden oyun oynamak için kullanırdım. Ama şimdi bilgilenmek için kullanıyorum…”G1

Yeni iletişim ortamı, yukarıdaki verilerden de anlaşıldığı gibi, gençlere, gündelik yaşamlarında, geçmişle bağı olan fakat geçmişten farklı formlar sunmaktadır. Gençlerin anlam dünyalarında ve dünyaya bakış açılarında yeni duyarlılıklar geliştirmelerini sağlamakta ve yeni ilgi alanlarıyla ilişki kurmalarına neden olmaktadır. Anlatılar, söz konusu iletişim ortamının geçlerin, sadece gündelik yaşamdaki gereksinimlerinin büyük bir kısmının giderilme- sindeki işlevini değil, aynı zamanda, gençlerin, toplumsal gerçekliği birlikte anlama ve anlamlandırma süreçlerine katkıda bulunan ve toplumsal gerçekliği yeniden organize etme ve yeni ilişki biçimlerinin ortaya çıkmasına neden olan işlevini de ortaya koymaktadır.

TOPLUMSAL HAREKETİN DAYANDIĞI İLİŞKİ ZEMİNİ VE HAREKETLERİN ORTAYA KOYU-