GeliĢim kontrol listeleri ve standart testler:

Gelişimin önemli ve gözlenebilir yanlarını kontrol listelerini içermektedir. Çocukların gelişimini gözlemlenmeden önce analizi yapılıp kontrol listesi oluşturur. Değerlendirme aracı olarak kontrol listeleri kullanılabilir. Uygulanacak standart testlerin geçerliliği ve güvenirliği yüksek olan testlerden faydalanması gerekmektedir. Fakat büyük veya küçük grupla uygulanabilecek bu tür araçların çocukların değerlendirme sonuçları hakkında karar verme sürecinde kesin sonuçlar vermekten kaçınmalıdır (Akt: Sezer, 2010:34-35).

2.7.5.4. Portfolyo:

Portfolyolar dinamik değerlendirme araçlarından bir tanesidir. Portfolyolarda çocuklara ait birçok esere yer verilir ve çocukların gelişimine katkıda bulunan ihtiyaçların tespit edilmesinde kullanılır. Gün içinde yapılan çalışmalar portfolyolarda kullanılır ve öğretmenler çocukların gelişim düzeylerinin ve kişisel özelliklerinin hakkında bilgi sahibi olurlar. Farklı türde portfolyo çeşitleri vardır; gelişimsel portfolyo, yeterlilik portfolyoları, vitrin portfolyoları, iş becerisi portfolyoları, yüksek okula giriş portfolyoları. Portfolyo türlerinin hepsi çocukların yararları ve güçlü olan özelliklerine odaklanır. Çocuğun meydana getirdiği eserlerin etkili bir şekilde değerlendirilmesini sağlayan portfolyolar, okul öncesi eğitiminde gelişim alanlarını tamamını içine alacak şekilde düzenlenir (Akt: Deniz Kan, 2007:171)

Okul öncesi eğitiminde yapılan portfolyo değerlendirmelerinde şu bilgiler ve belgeler bulanabilir;

 Aile bilgi formları,

 Öğretmen tarafından yapılan gözlemler hakkında bilgiler,  Aileye ve çocuğa ait olan anekdotlar,

 Gelişim kontrol listeleri ve standart test verileri,  Öğretmen çocukla ilgili planları,

 Çocuğun kişisel bilgileri,  Fotoğraflar,

 Video kayıtları,

 Çocuk tarafından seçilen sanat çalışmaları,

 Çocukların sordukları sorular ve bazı sorulara verdikleri cevaplar,  Proje çalışmaları (MEB, 2006:96).

Çocuklar hakkında çok yönlü bir değerlendirme yapılmasını sağlayan portfolyoların amaçlardan bazıları şunlardır;

 Çocukların ilgi alanlarını belirlemek ve bu ilgilerler hakkında tarih sunmak,  Çocukların gelişimleri açısından doküman oluşturmak,

 Her çocuğun eğitim sürecini değerlendirmek,

 Çocukların öğrenme yöntemlerini yansıtma ve analiz etmesi sağlamak,  Çocukların başarılarına dikkat çekip, bu başarılara odaklanmak,  Çocukları değerlendirme sürecine katılımını sağlamak,

 Bir üst eğitim kurumuna çocuklarla ilgili bilgilerin taşınmasını sağlamak,  Çocukların özel ihtiyaçlarını belirlemek,

 Çocukların farklılıklarını ortaya çıkarmak ve özel yetersizliklerin açıklanmasında güvenli bir ortam yaratmak,

 Çocukların başarılarıyla ilgili ailelere somut bilgiler sunmak,

 Programın etkililiğini değerlendirilmesini sağlamak gibi amaçları vardır (Deniz Kan, 2007:172).

Değerlendirmeler çocuklar, ebeveynler, öğretmenler ve programlar hakkında şu dört bilgiyi temin etmektedir:

 Müdahaleye ihtiyaç duyup duymadıklarını anlamak üzere çocukları inceleme. Özellikle ebeveynler ve öğretmenler bir problemin varlığından şüphelendiklerinde.

 Çocuklara bireysel ve grup düzeyinde eğitim programı planlama.  Program iyileştirme ve personel geliştirme ihtiyaçlarını saptama.

 Programın belirlenen hedefleri ve çocukların ihtiyaçlarını ne ölçüde karşıladığını değerlendirme. Arzulanan hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığına karar vermek amacıyla veriler toplanmalıdır (Epstein vd., 2004:2)

Okul öncesi eğitimi programının uygulanmasında okul öncesi öğretmenlerinin önemli bir rolü bulunmaktadır. Program başarılı olması, belirtilen kazanımları çocukların edinmesi, program özellikleri ve çocukların özellikleri kadar önemlidir. Okul öncesi öğretmenleri meslek hayatları boyunca nitelikli bir öğretmen ve nitelikli bir eğitim vermesi için kendini değerlendirmesi gerekmektedir (MEB. 2006:97).

Öğretmen kendini değerlendirirken, programın ve çocukların değerlendirmesi sonucu elde ettiği sonuçları analiz etmelidir. Değerlendirme sonuçlarında yola çıkarak hazırladığı planı, eğitim ortamını ve kullanılan materyalleri kontrol ederek uygulamaları geliştirir. Öğretmenin kendini değerlendirmesi düzenli aralıklarda yapılarak eksiklerini belirleyerek kendini geliştirmesi, yaratıcılığının artması, kendini güdülemesini sağlayacaktır (MEB. 2006:97).

Öğretmen kendini değerlendirirken, kendi ilgi, yetenek ve gereksinimlerini saptamaları, kişilik özelliklerinin değerlendirmesini de bu süreç içerisinde yapmalıdır. Değerlendirme sonucundan yola çıkarak, yeterlilik düzeyini belirleyerek, ilgili kaynakları ulaşmalı ve kendini geliştirmeye çalışmalıdır. (MEB, 2013:56). Öğretmen yapılan ve yapılacak olan uygulamaların başarıya ulaşması için eğitim programının değerlendirmesini yapmalıdır.

Eğitim programının etkili olabilmesi için amaç, eğitim durumlarının ve değerlendirme unsurlarının birlikte ele alınması gerekmektedir. Son basamak olan

değerlendirme bölümündeki işlemler, etkililiğimizi ölçmek ve belirlediğimiz hedeflere ne kadar ulaştığımızı görülmesi açısından kesinlikle yapılmalıdır (Can Gül, 2009:11).

Programın değerlendirilmesi yapılırken belirlenen hedeflere ulaşmadaki sonuçlar, çocukların etkinliklere katılım düzeyi, eğitim ortamının, kullanılan materyallerin, yöntem ve tekniklerin ve zamanın etkili kullanması, hazırlanan planın uygulanmasında ne ölçüde başarılı olduğu değerlendirilir. Programın değerlendirilmesi yapılırken kazanım, gösterge ve eğitim süreci doğrultusunda bunlar arasındaki tutarlılık, uygulama ve planlama arasındaki ilişki belirlenir. Okul öncesi eğitim programını değerlendirme sadece eğitim- öğretim yılı sonunda değil uygulamalarla birlikte yapılmalıdır. Uygulamayla birlikte yapılan değerlendirmenin programın etkili olması için gerekli olan değişikliklerin yapılmasını sağlar (Akt: Can Gül, 2009:31).

Programın uygulamalarla birlikte değerlendirilmesi günlük planlarla sağlanmaktadır. Günlük planın değerlendirilmesi gün içindeki öğrenme süreciyle belirlenen amaçlara ne ölçüde ulaşıldığını belirtmek ve sonraki planlar için gerekli ipuçları elde ederek kullanılır. Günlük plan değerlendirilmesi yapılırken;

 Çocukların bireysel ve grup olarak etkinliklere katılımı,  Etkinliklerin çocukların gelişim düzeylerine uygunluğu,  Amaç-kazanımlar arasındaki uygunluk,

 Uygulama süresinin yeterliliği,

 Planın uygulanmasını engelleyen unsurlar,

 Farklı değerlendirme yöntemlerini kullanarak çocukların amaç-kazanımları elde edip edemediğini belirtir (MEB, 2006:97).

BÖLÜM III