Gebelik Ve Doğumla İlgili Devlet Destekleri

Türkiye’deki genç nüfusun sayısını arttırmak, çocuk sahibi olunmasını desteklemek amacıyla dev-let, 2015 yılında yapmış olduğu düzenleme ile gebeliğe ve yeni doğan çocuklara para yardımı yapılmasının yolunu açmıştır. Devlet bu bağlamda doğum parası, süt parası ve rapor parası gibi çeşitli yardımları karşılamaktadır. Devlet desteğinin sağlanması için anne ve bebeğin sağlıklı doğ-masının dışında herhangi bir şart aranmamaktadır. Desteğin çocuk sahibi olmak isteyip ekonomik durumu yerinde olmayanlar için önemli bir uygulama olduğunu söylemek mümkün. Fakat yar-dımların yerinde olmadığına dair şüpheler de yok değildir.

Alınan çocuk yardımlarının ev giderlerinde kullanıldığına dikkat çeken bir katılımcı, “Erkekler ka-dınların aldığı çocuk parasını alıyorlar ellerinden, şahsi ihtiyaçlarını karşılıyorlar. Çocuğa vermiyor-lar ki” diyerek doğum ve gebelik parasının yerini bulmadığını belirtmiştir.²⁰⁶

Araştırmada katılımcılara yöneltilen sorulardan biri devletin verdiği gebelik ve doğum yardım-larından haberdar olup olmadıklarıyla ilgili olmuştur. Devletin verdiği gebelik/doğum yardımla-rından haberdar olanların oranı Tablo 9.1’de de gösterildiği gibi yüzde 44,4 düzeyindedir. Buna karşın katılımcıların yüzde 56’sının devletin bu bağlamda verdiği yardımlardan haberi yoktur.

205 M.E., Ağrı Esnaf ve Sanatkar Odalar Birliği, Mülakat: Adem Çaylak ve Mehmet Dikkaya, 21 Temmuz 2016.

206 E. D., Sarıkamış’ta Bir Tuhafiye Dükkânı Sahibi, Mülakat: Havva Çaha ve Gözde Özer, 08 Ağustos 2017

Tablo 9.1: Devletin verdiği gebelik/doğum yardımından haberiniz var mı?

Konuya eğitim düzeyi üzerinden bakıldığında eğitimle devletin gebelik ve doğum için verdiği yardımlar hakkında bilgi sahibi olma arasında pozitif bir bağıntının olduğu görülmektedir. Tablo 9.2’de görüldüğü gibi kadınlarda eğitim düzeyi arttıkça gebelik ve doğumla ilgili yardımlar hak-kında bilgi sahibi olma oranı belirgin biçimde artmaktadır. Okumayan kadınların yaklaşık yüzde 35’i bu tür yardımlardan haberdar iken, üniversite eğitimi alan kadınların yüzde 58’i gebelik ve doğum yardımlarından haberdardır. Yapılan istatistiksel testlere göre eğitim düzeyi ile gebelik ve doğum yardımlarından haberdar olma arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmak-tadır (P=,000).

Konuya yaş değişkeni üzerinden bakıldığında da yaşla gebelik ve doğum yardımlarından haber-dar olma arasında anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. İlgili tablodaki verilerde görüldüğü gibi genç-lerle yaşlılar arasında belirgin bir farklılık bulunmaktadır. Bu tür yardımlardan haberdar olan genç kadınların oranı yüzde yaklaşık 49 iken, yaşlı kadınların oranı yüzde 39’dur.

Tablo 9.2: Devletin verdiği gebelik/doğum yardımından haberiniz var mı?

EĞİTİM Evet Hayır Toplam

Yaşlı ve okuma düzeyi düşük olanların gebelik ve doğum yardımından haberdar olmalarının bu denli düşük olması anlaşılabilir bir durumdur. Yaşlıların çocuk sahibi olma isteğinin düşük olması, bu tür konulara ilgilerinin azalmasına da neden olmaktadır. Aynı şekilde haberdar olma yolları olan basılı yayın araçlarına karşı ilgilerinin az olması haberdar olma oranlarını da etkileyen bir un-sur olarak karşımıza çıkmaktadır.

Devletin verdiği gebelik ve doğum yardımından haberdar olanların iller nezdinde dağılımına ba-kacak olursak, haberdar olma açısından oranın en düşük olduğu il Ardahan’dır (%38,4). Ağrı ise haberdar olanların en yüksek olduğu (%49,8) il durumundadır. İki en yüksek il ile en düşük il ara-sındaki fark yüzde 11 kadar olup, bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu söylenebilir.

Tablo 9.3: Devletin verdiği gebelik/doğum yardımından haberiniz var mı?

Ağrı Ardahan Iğdır Kars

Evet, var 49,8 38,4 42,7 43,1

Hayır, yok 50,2 61,6 57,1 56,9

Diğer     ,1  

Toplam 100 100 100 100

Gebelik ve doğum yardımından haberdar olanlara ayrıca, “Şimdiye kadar devletin verdiği bu yar-dımlardan alıp almadıkları” yönünde bir soru yöneltilmiştir. Tablo 9.4’te görüldüğü gibi devletin verdiği gebelik ve doğum yardımından haberdar olan kadınların ancak yüzde 34.5’i bu tür yar-dımlardan yararlanmıştır. Geriye kalanlar ise bugüne kadar yararlanmamıştır. Bu veriyi esas aldı-ğımızda bu tür yardımlardan haberdar olan her kadının yardım almadığını görüyoruz. Bu durum haberdar olan her kadının gebelik ve doğum sürecini yaşamamış olmasıyla bağlantılı olabilir.

Tablo 9.4: Şimdiye kadar devletten gebelik/doğum yardımı aldınız mı? (Haberi olanlar)

  Sayı Yüzde

Evet aldık 477 34,5

Hayır almadık 905 65,4

Diğer 1 ,1

Toplam 1383 100

Kadınların devletten gebelik ve doğum yardımı alma durumlarının eğitim düzeyi üzerinden bakıl-dığında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığın olmadığı görülür (P=,172). Tablo 9.5’te görüldüğü gibi okumayanların yüzde 33’ü şimdiye kadar gebelik veya doğum yardımı almışken, üniversite eğitimine sahip olanların ise yüzde 28’i bu tür yardımları almıştır. İki grup arasındaki fark yüzde 5 kadardır. Öte yandan ilk ve ortaokul ile lise eğitimi alan kadınlar arasındaki fark da yüzde 2 düze-yindedir. Kısaca, bu farklar istatistiksel olarak dikkate alınacak kadar büyük değildir.

Konuya yaş değişkeni üzerinden bakıldığında yaş ile gebelik ve doğum yardımı alma eğilimi ara-sında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığın bulunduğu görülür (P=,000). Tablo 9.5’te görüldüğü gibi genç kadınların yüzde 39’u şimdiye kadar gebelik ve doğum yardımı alırken, yaşlıların ancak yüzde yaklaşık 24’ü almıştır. Gençlerin yaşlılardan daha fazla oranda bu tür yardımlardan yararlan-ması iki duruma bağlanabilir: Gençlerin yaşlılara göre daha fazla eğitimli oluşu ve yine yaşlılara göre daha doğurgan oluşu.

Tablo 9.5: Şimdiye kadar devletten gebelik/doğum yardımı aldınız mı? (Haberi olanlar)

EĞİTİM Evet Hayır Diğer Toplam

Okumadı 33,0 67,0 100

İlk ve orta 37,0 63,0 100

Lise 34,9 65,1 100

Üniversite 27,6 71,9 ,5 100

YAŞ

Genç 39,1 60,7 ,2 100

Orta 38,8 61,2 100

Olgun 24,2 75,8 100

Yaşlı 23,5 76,5 100

Devletin gebelik ve doğum yardımlarının iller bazında dağılımına bakacak olursak, bütün illerin destek alma oranlarının yüzde 33,4 ile 35,8 arasında olduğu görülmektedir. İlgili tabloda görüldü-ğü gibi gebelik ve doğum yardımını en fazla alan Ardahan ile en az oranda alan Ağrı arasındaki fark yüzde 1.5’den daha azdır. Diğer iki ilin oranı neredeyse birbirine eşittir. Bu da iller arasında bu bağlamda anlamlı bir farklılığın olmadığı anlamına gelmektedir. Nitekim yapılan istatistiksel ana-lizlere göre iller arasındaki fark dikkate alınacak kadar anlamlı bulunamamıştır.

Tablo 9.6: Şimdiye kadar devletten gebelik/doğum yardımı aldınız mı? (Haberi olanlar) Ağrı Ardahan Iğdır Kars

Evet aldık 33,4 35,8 35,0 34,9

Hayır almadık 66,6 64,2 64,6 65,1

Diğer     ,3  

Toplam 100 100 100 100

Devletten gebelik ve doğum yardımı alma konusunda yukarıda ifade edildiği gibi yaş değişkeni bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Farklı eğitim gruplarının perfor-mansı birbirine eşdeğerdedir. Benzer bir yargıyı iller için de dile getirmek mümkündür.