Devletin Sunduğu Finansal Desteklerden Yararlanma

Araştırmada ele alınan konulardan biri de devletin kadınlara sağladığı kredi imkânlarıyla ilgili olmuştur. Finansal destekler belirli teknik şartların yerine getirilmesini gerektirdiği için kadınlar bürokratik bazı zorluklarla karşılaşmaktadırlar. Mülakatlarda buna şöyle dikkat çekilmiştir: “Biz ilk defa böyle bir işe girişiyoruz. Bu nedenle işlerin nasıl yürüdüğünü bilmiyoruz. Yaptığımız işlemler-de eksiklerimiz olduğunda eksiğimizin ne olduğunu anlatmak yerine, “olmamış” işlemler-deyip gönişlemler-deri- gönderi-yorlar.”²⁰⁹

Devletin kadınlara yönelik sunduğu finansal destekler konusunda önemli bir noktaya daha de-ğinmek gerekiyor. KOSGEB, hibe veya kredi verirken, kadınlara erkeklerden daha fazla oranda vermektedir. 2017 yılında kadınlara 50 bin TL hibe, 90 bin TL’ye kadar da faizsiz kredi verilmesi ön-görülmüştür. Bu miktar erkeklerde 30 bin ile 70 bin TL’dir. Bundan dolayı işletme kadın tarafından açılıyor fakat eş veya aile bireylerinden birileri bu işletmeyi kadın yerine yönetebiliyor. Dolayısıyla kadının kendi üzerine açılan işletmede bile kadın ikinci plana itilebiliyor. Bu duruma dair sormuş olduğumuz, “Verdiğiniz destekler yerini buluyor mu? Desteği alanlar bunu değerlendirebiliyor mu” sorusuna şu yanıt alınmıştır.

“Ne yazık ki tam olarak olmuyor. Bazen erkekler kadınlar için ayrılan yüzde 20’lik avantajı istismar edebiliyorlar. Bildiğiniz gibi kadınlara, şehit yakınlarına ve engellilere kurduğu işin yüzde 90’ı oranında, erkeklere de yüzde 70’i düzeyinde karşılıksız destek veriliyor. Erkekler kadınların pozitif avantajını istismar edebiliyorlar. Normalde kadının sürdürmesi gereken işletmeyi erkek işletebiliyor. Burası küçük bir yer olduğu için bunlar biliniyor. Biz de doğru-sunu söylemek gerekirse buna göz yumuyoruz. Çünkü önemli olan bunun aileye hizmet vermesidir diye düşünerek biraz esnek davranıyoruz.”²¹⁰

Devletin kadınlar için sağladığı mikro kredi imkânları mülakat yapılan katılımcılar nezdinde sor-gulandığı gibi ankete katılan kadınların gözüyle de sorgulanmıştır. Anket uygulanan katılımcılara öncelikle devletin kendilerine sağladığı mikro kredi imkânlarından haberlerinin olup olmadığı so-rulmuştur. Tablo 9.13’te görüldüğü gibi bu imkândan haberdar olan kadınların oranı yüzde 27,9 düzeyindedir. Buna karşın haberinin olmadığını belirten katılımcı oranı yüzde 72 gibi yüksek sa-yılır bir orandadır.

209 B.A., KAMER Ağrı Şube Başkanı, Mülakat: Havva Çaha ve Ömer Çaha, 21 Temmuz 2016.

210 R.S., Ardahan KOSGEB Müdürü, Mülakat: Havva Çaha ve Ömer Çaha, 11 Ağustos 2017.

Tablo 9.13: Devletin kadınlar için sağladığı kredi imkânlarından haberiniz var mı?

Sunulan kredilerden haberdar olma ile eğitim düzeyi karşılaştırıldığında, okumayanların sadece yüzde 10,5’inin haberdar olduğunu görüyoruz. Bu oran eğitim düzeyi arttıkça artmaktadır. Lise mezunlarının kredi imkânlarından haberdar olma oranı yüzde 36 iken, bu oran üniversite me-zunlarında yüzde 55’dir (Tablo 9.14). Eğitim düzeyinin artmasıyla birlikte kredi imkânlarından ha-berdar olunmasının, gündemi takip edecek araçların yaygın olarak kullanılmasıyla ilişkisi olduğu söylenebilir. Bu bakımdan eğitimli kitlenin bu konuyla ilgili daha fazla haberdar olduğu anlaşılıyor.

Devletin sunduğu mikro kredilerden haberdar olma oranının yaş kategorileri düzeylerindeki da-ğılımına baktığımızda, genç ve olgun yaş grubunda yüzde 27 oranında mikro kredi imkânlarından haberdar olunduğu görülmektedir. Bu oran en yüksek düzeyde orta yaş grubunda yüzde 33,1 ora-nında, en düşükse yaşlı grubunda yüzde 16,3 oranında seyretmektedir. Bu da orta yaştaki kadın-ların yarısından daha az olduğu anlamına gelmektedir. İş kurma ve buna ilişkin araştırma yapma eğiliminin genç veya orta yaşlardaki kadınlarda daha fazla olduğu gerçeğini dikkate aldığımızda burada ortaya çıkan oranların anlaşılır olduğunu söyleyebiliriz.

Devletin kadınlar için sağladığı mikro kredi imkânlarından haberdar olma ile yaş ve eğitim düzeyi arasında anlamlı bir farklılık olduğu görülmektedir (P=0,000).

Tablo 9.14: Devletin kadınlar için sağladığı kredi imkânlarından haberiniz var mı?

EĞİTİM Evet Hayır Diğer Toplam

Devletin kadınlar için sağladığı mikro kredi imkânlarından haberdar olmanın iller arasında dağı-lımına baktığımızda, en düşük düzeyde (24,1) Iğdır’ın geldiği, onu Ağrı’nın (28,1) takip ettiği

gö-rülmektedir. En yüksek oran ise Kars (29,2) ve Ardahan’a (30,1) aittir. Tablo 9.15’te görüldüğü gibi iller arasındaki fark dikkate alınmayacak kadar düşüktür. En yüksek il ile en düşük il arasındaki fark yüzde 5 kadar düşük düzeydedir. Nitekim yapılan istatistiksel testlere göre de bu farklılık anlamlı olmayıp dikkate alınacak düzeyde değildir (P=108).

Tablo 9.15: Devletin kadınlar için sağladığı kredi imkânlarından haberiniz var mı?

Ağrı Ardahan Iğdır Kars

Evet, var 28,1 30,1 24,1 29,2

Hayır, yok 71,8 69,9 75,9 70,7

Diğer ,1     ,1

Toplam 100 100 100 100

Görüldüğü üzere devletin sunmuş olduğu kredi fırsatlarından kadınların sadece yüzde 30 ora-nında bir kesimi haberdar olmaktadır. Yapılan mülakatlarda bunun temel nedenleri arasında ileti-şim araçlarının etkin kullanılmaması gösterilmiştir. Mülakata katılanlardan birisi “Sizce kadınların iş yardımlarından haberdar olmamasının nedeni nedir,” sorusuna şu yanıtı vermiştir. “İletişim ça-ğında yaşıyoruz, fakat kadınlarımız gazete okumuyor, internet kullanmıyor. Bu nedenle kadınlara ulaşmak için kapı kapı dolaşmak gerekiyor.”²¹¹ Devletin KOSGEB aracılığıyla sağladığı imkânlardan haberdar olmamada kadınların ilgi düzeyinin büyük bir role sahip olduğu söylenebilir.

KOSGEB’in kredi imkânlarından yararlanmak için gerekli şartların sağlanması sürecini test etmek üzere sormuş olduğumuz “KOSGEB’in verdiği mikro krediler üzerine neler söyleyebilirsiniz,” soru-suna bir katılımcı şu cevabı vermiştir:

“İnsanların iş kurması için güzel bir uygulama. Fakat buradaki kadınlarımızın büyük eko-nomik sorunları var. En basit iş yerini bile kurmak için 20 bin TL sermaye gerekli. Siz bu sermaye ile işe başlamalısınız ki KOSGEB’in yardımından yararlanabilesiniz. Kadınlarımız 20 TL’ye bile muhtaçken böyle bir uygulamanın optimal uygulandığını söyleyemeyiz.”²¹² Diğer taraftan KOSGEB yardımlarında bazı sorunların da ortaya çıktığı görülmektedir. Sorunlar-dan biri, kadınların kendi adlarına açtıkları işletmeleri özellikle eşleri veya aile bireylerinin işletiyor olmasıdır. Diğer bir sorun ise müracaatların genel olarak benzer işler için yapılmasıdır. Bu hususu Ardahan KOSGEB Müdürü şu ifadelerle dile getirmiştir:

“Burada herkes neredeyse aynı işi yapmaya kalkışıyor. Bize de benzer işler için başvuruyor-lar. Şarküteri, ev yemekleri, fotoğrafçılık, dikiş nakış, terzilik, kuaförlük, lokanta vs. Harita

211 D.Ö.Ö., Ağrı Girişimci İşkadınları Derneği Dernek Başkanı, Mülakat: Havva Çaha ve Ömer Çaha, 21 Temmuz 2016.

212 B.Ş., Ağrı Ak Parti Meclis Üyesi ve Girişimci, Mülakat: Ömer Çaha ve Havva Çaha, 21 Temmuz 2016.

mühendisliği eğitimini almış birisi mühendislik bürosu açmak için müracaat etti, değer-lendirdik. Farklı alanları genelde tercih ediyoruz.”²¹³

Yukarıda ifade edildiği gibi devlet kadın girişimciliğini teşvik etmek için 50 TL geri ödemesiz hibe, 90 bin TL’ye kadar da faizsiz kredi imkânı sağlamaktadır. Kadınların bu imkândan yararlanmaları için KOSGEB tarafından verilen girişimcilik eğitimini almaları gerekiyor. Girişimcilik eğitimin alan kadınlar başvuru formunu doldurarak KOSGEB’e destek için müracaat etmektedirler. Başvuru bel-gesi son derece sade olup, okuma yazma bilen her kadının doldurabileceği bilgileri içermektedir.

Kadınların devlet tarafından sağlanan bu imkândan etkin biçimde yararlanmaları için özgün iş ve yatırım fikirleri geliştirmeleri gerekir.