Ailenin Mülkiyet Durumu

Ailenin ekonomik profilini tespit etmede en önemli unsurlardan birisi konut sahipliğidir. Araştır-maya katılan kadınların 2368’i oturduğu evin kendilerinin olduğunu belirtmiştir. Tablo 6.1’de de görüldüğü üzere kadınların yüzde 73,9’u ev sahibiyken, yüzde 21,1’i kiracı durumundadır. Loj-manda oturanlar dikkate alınmayacak kadar düşük düzeydedir.

144 A. E., Diyadin Jeotermal Genel Müdürü, Mülakat: Mehmet Dikkaya, 22 Temmuz 2016.

Tablo 6.1: Yaşadığınız konutun mülkiyet durumu nedir?

  Sayı Yüzde

Ev sahibiyiz 2368 73,9

Kiracıyız 676 21,1

Lojmanda oturuyoruz 16 ,5

Ev sahibi değiliz ama kira ödemiyoruz 134 4,2

Diğer 12 ,4

Toplam 3206 100

Eğitim düzeyi, konut sahibi olma noktasında kadınlar arasında bir farklılık yaratıyor mu? Bu soru-ya çapraz analizlerin soru-yanı sıra varsoru-yans analizi üzerinden bakabiliriz. Tablo 6.2’de görüldüğü gibi ev sahibi olma oranı eğitim düzeyi yükseldikçe düşmektedir. Buna karşın kiracı oranı ise eğitim düzeyine paralel olarak artış göstermektedir. Ev sahibi olmakla eğitim arasında bir ilişki görülmüş olmasına rağmen bu ilişki istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık yaratmamaktadır (P=,240).

Eğitimli kadınların kirada diğerlerine göre daha fazla oranda oturuyor oluşu çalışma durumuy-la açıkdurumuy-lanabilir. Üniversite mezunu odurumuy-lan kadındurumuy-lar, kendileri veya eşleri maaşlı çalıştığı için doğal olarak daha mobil bir hayat yaşamaktadırlar. Bu da kaçınılmaz olarak kirada oturmayı zorunlu kılmaktadır. Bu araştırmada eğitim düzeyinin kadınlarda artmasına paralel olarak kirada oturma eğilimindeki artışın bununla bağlantılı olduğunu akla getirmektedir.

Konuya yaş grupları üzerinden bakıldığında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığın olduğu görü-lür (P=,000). Bu farklılık yaşlıların gençlere göre daha fazla oranda ev sahibi olmasından kaynak-lanıyor. Tablo 6.2’de görüldüğü gibi, genç kuşakla yaşlı kuşak arasında ev sahibi olma noktasında yaklaşık yüzde 14 düzeyinde bir farklılık bulunmaktadır. Türkiye’deki yaşam şartlarını göz önünde bulundurduğumuzda bunun anlaşılır bir durum olduğu söylenebilir. Zira ev sahibi olmak çoğu zaman belli bir birikimi gerektir. Bu da doğal olarak yaşa paralel seyreder. Yaşlıların gençlere göre daha fazla oranda ev sahibi oluşu, buna karşın gençlerin yaşlılara göre daha fazla oranda kirada kalıyor oluşu bununla bağlantılı olabilir.

Tablo 6.2: Yaşadığınız konutun mülkiyet durumu nedir? Eğitim ve Yaş Dağılımı

EĞİTİM Ev sahibi Kiracı Lojman Ücretsiz oturuyor Diğer Toplam

Okumadı 76,8 17,3 ,6 5,0 ,3 100

İlk ve orta 73,2 20,7 ,3 5,2 ,5 100

Lise 72,8 23,1 ,3 3,5 ,3 100

Üniversite 73,4 24,7 1,4 ,5 100

YAŞ

Genç 72,1 23,0 ,6 4,1 ,2 100

Orta 68,3 26,6 ,6 3,9 ,5 100

Olgun 77,7 16,8 ,3 4,8 ,4 100

Yaşlı 85,7 10,2 ,4 3,3 ,4 100

Oturulan evin mülkiyetine sahip olma oranı iller arasında ciddi bir farklılık göstermemekle birlikte, Iğdır diğer illere göre (%76,4) araştırmaya katılanların ev sahipliği açısından ilk sırada gelmekte-dir. Aynı zamanda Iğdır yüzde 18,8 ile kirada oturanların sayısının da en az olduğu ilgelmekte-dir. Ev sahibi olanların oranının en az olduğu il Kars’tır. Iğdır’la ikisi arasındaki fark yalnızca yüzde 4 olup, dik-kate alınmayacak kadar düşük düzeydedir. Benzer bir durum kirada oturma noktasında da göze çarpmaktadır. En fazla kirada oturulan il olan Ardahan ile en az oturulan yer olan Iğdır arasındaki fark yüzde 4 düzeyindedir. Yapılan varyans analizine göre yaşanılan konutun mülkiyet durumu noktasında iller arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık yoktur (P=,133). Başka bir deyişle, illerin bu konuda sergilediği performans birbirine oldukça yakındır.

Tablo 6.3: Yaşadığınız konutun mülkiyet durumu nedir? İller arası dağılım

Ağrı Ardahan Iğdır Kars

Ev sahibiyiz 74,5 72,2 76,4 72,2

Kiracıyız 21,1 22,9 18,8 21,6

Lojmanda oturuyoruz ,7 ,7 ,4 ,2

Ev sahibi değiliz ama kira ödemiyoruz 3,1 3,9 4,3 5,5

Diğer ,6 ,3   ,5

Toplam 100 100 100 100

Ailelerin ekonomik durumunu test etmek için ayrıca ailelerin araba sahipliğine de bakılmıştır. Bu bağlamda ailelerin araç sahibi olma oranlarına bakacak olursak, ailelerin çoğunun arabasının ol-madığı görülür. Arabası olanlar toplam katılımcılar üzerinden yüzde 40 düzeyinde iken, arabası olmayanlar yüzde 60 civarındadır. Bu da iki grup arasında yaklaşık yüzde 20 düzeyinde bir farkın bulunduğu anlamına gelmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken husus şudur: Araştırmaya katı-lanlara binek araç anlamında arabalarının olup olmadığı sorusu yöneltilmiştir. Kamyon, kamyonet, traktör, otobüs gibi araçlar hakkında soru sorulmamıştır. Dolayısıyla arabasının olmadığını belir-ten bazı ailelerde bu tür araçlardan bulunabilir. Benzer bir durum arabası olanlar için de geçerlidir.

Tablo 6.4: Ailenizin arabası var mı?

Ailenin arabaya sahip olmasının katılımcıların eğitim düzeyindeki dağılımına bakacak olursak, üniversite eğitimi aldığını belirtenlerin ailelerinin arabaya sahip olma oranı diğerlerine göre belir-gin biçimde üst düzeydedir. Üniversite mezunu kadınların bulunduğu ailelerde arabası olanların oranı yüzde 61 iken okumayan kadınların bulunduğu ailelerde bu oran yüzde 27 düzeyindedir. Bu, üniversiteli kadınların bulunduğu ailelerin okumayan kadınların bulunduğu ailelere göre iki kat daha fazla otomobil sahibi olduğu anlamına gelir. Genel olarak bakıldığında eğitim düzeyiyle ara-baya sahip olma durumunun doğru orantılı olduğu söylenebilir. Başka bir deyişle, eğitim düzeyi arttıkça arabaya sahip olma oranı da artmaktadır (Tablo 6.5).

Üniversite mezunu olanların sosyal ve iş hareketliliğinin daha yüksek olduğunu söylemek yerinde olacağı için eğitim düzeyi yüksek olanların bir arabaya sahip olma durumunun yüksek olması da bir sürpriz değildir. Yapılan frekans analizi de farklı eğitim düzeyine sahip kadınlar arasında araba-ya sahip olma noktasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığın olduğunu gösteriyor (P=,000).

Tablo 6.5: Ailenizin arabası var mı? Eğitim düzeyi ve yaş ile ilişkisi

EĞİTİM Evet Hayır Toplam

Benzer biçimde sosyal hareketlilik, yaşlılarda daha az olduğu için genç, orta ve olgun yaş grubu-nun arabaya sahip olma oranının daha yüksek olması normal karşılanacak bir durumdur. Nitekim bu araştırmada da bir arabaya sahip olduğunu belirtenlerin yaş grubuna baktığımızda olgun ve yaşlı kişilerin genç ve orta yaştaki kişilere oranla araba sahibi olma oranının daha düşük olduğu gözlenmektedir (Tablo 6.5). Arabaya sahip olma noktasında gençlerle yaşlılar arasında yüzde 14

kadar bir farkın olduğu anlaşılmaktadır. Gençlerin yaşlılara göre daha fazla araba sahibi oluşu nasıl açıklanabilir? Gençler, yaşlılara göre daha fazla eğitimli kuşağı oluşturmaktadır. Bu da genç kuşak-ların ekonomik yaşamına pozitif yönde bir etki oluşturmaktadır.

Tablo 6.6: Ailenizin arabası var mı? İller arası karşılaştırma

Ağrı Ardahan Iğdır Kars

Evet, var 39,3 42,6 34,7 43,1

Hayır, yok 60,7 57,2 65,3 56,5

Diğer   ,2   ,3

Toplam 100 100 100 100

Arabaya sahip olmak bakımından iller arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık var mıdır?

İlgili tablonun ve varyans analizinin yardımıyla bu sorunun cevabına baktığımızda yüzde olarak büyük bir farklılık olmamakla birlikte var olan farklılığın istatistiksel olarak anlamlı bulunduğu görülür (P=,005).Tablo 6.6’da görüldüğü gibi, iller arasında en fazla araba sahibi olan yer Kars’tır.

Buna karşın en az araba sahibi olunan il ise Iğdır’dır. İkisi arasındaki fark yüzde 8 kadardır. Yukarıda-ki tablolarda analiz edildiği gibi ev sahipliği konusunda Iğdır’ın performansı diğer illerden küçük bir farkla da olsa daha yüksektir. Oysa araba sahibi olma noktasında diğer illerden daha düşük bir performans sergilediği anlaşılmaktadır. Bu husus maddi durumla ilgili olduğu gibi araba kullanma kültürü ve ihtiyacıyla da bağlantılı olabilir. Yukarıda ifade edildiği gibi araba sahipliği tüketim alış-kanlığı, yapabilirlik, ilgi ve heves gibi faktörlerle bağlantılı bir husustur. Kars’ın bu noktada Iğdır’a göre daha ileride olduğu anlaşılmaktadır.