FERTİLİTEYİ ARTIRMA UYGULAMALARI
3.7. Geç embriyonik ölüm/erken fötal ölümlerin azaltılması
İneklerde geç embriyonik ölümlerin insidansının ortalama % 12.8 olduğu bildirilmektedir (Santos ve ark, 2004). Geç embriyonik ölüm/erken fötal ölümlerin azaltılması amacıyla gebeliğin 27. gününde yapılan ultrasonografik muayene sonucu, gebeliği pozitif olanlara 2.1 mg deslorelin implant uygulaması yapılabilmektedir. Çünkü gebeliğin olduğu cornu uteri tarafındaki ovaryumdaki folliküler gelişim baskılanmakta ve buna bağlı olarak embriyonun yaşayabilirliği artmaktadır. Bu uygulamanın nedeni aksesor CL’ların oluşumunun uyarılması, plazma progesteron düzeyinin arttırılması, folliküler gelişimin baskılanmasıyla geç embriyonik ölüm ve erken fötal ölümlerin oranının azaltılabilmesidir. Bartolome ve ark (2006)’nın yaptığı bir çalışmada, gebeliğin 27. gününde uygulanan deslorelin implantın izleyen dönemde gebelik kayıplarını istatistiksel olarak azaltmamakla birlikte, uygulamaya bağlı olarak gelişen aksesor CL’a sahip hayvanlarda daha az bir kayıbın olduğunu bildirmektedirler.
Aksesör CL oluşumunun uyarılması (27. günde) her ne kadar geç embriyonik ölümleri azaltsa da, transfer sırasında birden fazla sayıda CL olması geç embriyonik ve fötal ölümlerin meydana gelmesini engelleyememektedir. Nitekim Sartori ve ark (2006) yaptıkları bir çalışmada tek CL olan (7. günde) hayvanlarda elde edilen gebelik oranının 25–32. günde % 40.3 iken;
60–66. günlerde bu oranın % 31.6’ya düştüğü bildirilmektedir. Aynı şekilde çift CL olanlardan elde edilen gebelik oranları % 51.7’den % 25’e düşmüştür. Dolayısıyla geç embriyonik ölüm/
erken fötal ölümlerin azaltılması düşünüldüğünde transfer sırasında bu özelliğin (tek/çift CL) bir katkısı bulunmamaktadır.
3.8. Diğer uygulamalar
İşletmelerde sürü sağlığı kontrol programlarının ve mastitis kontrol programlarının uygulanması, sürüdeki kayıpların minimuma indirilmesinde önemli bir rolü vardır. Kontagiyöz ve çevresel bakterilerin, viral, protozoal etkenlerin kontrol altında tutulması fertilitenin arttırılması ve sürekliliğinde önemli bir aşamadır. Ayak hastalıkları ve diğer hastalıklar gibi stres oluşturabilen faktörlerin elimine edilmesi de fertiliteyi arttıracaktır. Dengeli rasyonun fertilite
EMBRİYO TRANSFERİNDE
FERTİLİTEYİ ARTIRMA
UYGULAMALARI
172
üzerine olumlu etkisi olduğu bilinen bir gerçektir (Alaçam ve Şenünver, 1994, Alaçam, 1994, Silva ve ark, 2002, Thatcher ve ark, 2006).
4. SONUÇ
Sonuç olarak gebeliğin meydana gelmesi ve devam etmesi çok önemlidir. Bunun elde edilebilmesi tohumlama/embriyo transferi öncesinden başlayarak, tohumlama/embriyo transferi sonrasına kadar olan birtakım uygulamalara bağlı olabilmektedir.
Fertiliteyi artırma amacıyla yukarda anlatılan bir programın seçilmesinin çok iyi sonuçlar vermesi kadar olumsuz sonuçlar vermemesi de önemlidir. Embriyo transferi çalışmaları oldukça maliyetli uygulamalardır. Bunun yanında yoğun bir iş gücü ve zaman da harcanmaktadır. Bu nedenle yapılan bir uygulamada sayısal olarak elde edilen bir artış bile çok önemli bir başarıdır.
KAYNAKLAR
Alaçam, E. Gebelik fizyolojisi Alınmıştır “Reproduksiyon Sun’i Tohumlama ve İnfertilite” Dizgievi, I.
Baskı, Konya, 1994, s.121–126
Alaçam, E. (1994a) Üremenin Denetlenmesi. Alınmıştır “Evcil Hayvanlarda Reprodüksiyon Sun’i Tohumlama Doğum ve İnfertilite” Dizgievi, I. Baskı, Konya, 1994a, s. 81–87
Alaçam ve Şenünver Abortuslar Alınmıştır “Reproduksiyon Sun’i Tohumlama ve İnfertilite” Dizgievi, I. Baskı, Konya, 1994, s.121–126
Anderson, KL., Neff-Davis, CA., Davis, LE. and Bass, VD. ”Pharmokinetics of flunixin meglumine in lactating cattle after single and multiple intramuscular and intravenous administration”, Am J Vet Res, 51, 1990, s.1464–1467.
Ataman, MB., Aksoy, M., Kaya, A., Aral, F., Yıldız, C, ve Aköz, M. “ Düvelerde suni tohumlama sırasında farklı yollardan uygulanan buserelin’in ovulasyon zamanı ve fertilite üzerine etkisi”, Hayvancılık Araştırma Dergisi, 8, (1-2), 1998, s.1-4.
Bartolome, JA., Kamimura, S., Silvestre, F., Arteche, ACM., Trigg, T. and Thatcher, WW.” The use of a deslorelin (GnRH agonist) during the late embryonic peryod to reduce pregnancy loss”, Theriogenology, 65, 2006,s. 1443–1453.
Baruselli, P., Arques, MO., Hoffmann, EM., Costa Neto, WP., Grandinetti, and Bono, G. “İncreased pregnancy rates in embryo recipients treated with CIDR-B devices”, Theriogenology, 55, 355 (abstr), 2001.
Battocchio, M., Gabai, G., Mollo, A., Veronesi, MC., Soldano, F., Bono, G., Cairoli, F.” Agreement between ultrasonographic classification of the CL and plasma progesterone concentrations in dairy cows”, Theriogenology, 51, 1999,s. 1059–1069.
Bineli, M., Thatcher, WW., Mattos, R. and Baruselli, PS. “Antiluteolytic stratagies to improve fertility in cattle”, Theriogenology, 56, 2001.s. 451–1463.
Breul, KF., Fukuda, A. and Schrick, FN. “ Effect of prostaglandin F2α on development of 8 –cell rat embryos in vitro”, Biol Rep, 48, 1993, s. 173–180,
Chenault, JR., Kratzer, DD., Rzepkowsky, RA. And Goodwin, MC. “LH and FSH response of Holstein heifers to fertirelin acetate, gonadorelin and buserelin” Theriogenology, 34, 1990,s. 81–98.
Charles, DY., Schrick, EN., Edwards, JL. and Welborn, M. “Reproduktive efficiency following administration of an inhibitor of prostaglandin F2α during early embryonic devolopment in dairy catle”, Presented fort he master of science degree. The University of Tennessee, Kenoxville, 2004.
Çınar, M. “Prostaglandin F2α ile senkronize sütçü ineklerde tohumlama sırasında ve/veya tohumlamayı izleyen 12. günde GnRH uygulamalarının fertilite üzerine etkisi”, Hayvancılık Araştırma Dergisi, 12(2), 2002. S. 31–34.
Erdem, H., Tekeli, T. ve Yenice, M. “Holstein ırkı düvelerde tohumlamayı izleyen 12. günde GnRH uygulamalarının fertilite üzerine etkisi”, Hayvancılık Araştırma Dergisi, 12(2), 2002, 50–54.
Franco, M., Block, J., Jousan, FD., de Castro e Paula, LA., Brad, AM., Franco, JM., Grisel, F., Manson, RL., Rutledge, JJ. and Hansen, PJ. “Effect of transfer of one or two in vitro-produced embryos and post-transfer administration of gonadotropin releasing hormone on pregnancy rates of heat-stressed dairy cattle”, Theriogenology, 66, 2006, s.224–233.
Gatius, FL., Santolaria, P., Martino, A., Deletang, F. and Rensis, FD. “The effect of GnRH treatment at the time of AI and 12 days later an reproductive performance of high producing dairy cows during the warm season in northeastern Spain”, Theriogenology, 65, 2006, s. 820–830.
Güzeloğlu, A., Michel, F. and Thatcher, WW. “Differential effects of interferon-tau on the prostaglandin synthetic pathway in bowine endometrial cells treated with phorbol ester”, J Dairy Sci, 87, 2006, s.2032–2041.
Güzeloğlu, A. “İneklerde gebeliğin maternal kabulü sürecinde anti-luteolizisin moleküler mekanizması” ,Vet Bil Der, 22, (1–2), 2006, s.83–88.
Güzeloğlu, A., Erdem, H., Sarıbay, MK., Thatcher, WW. and Tekeli, T. “Effect of the administration of flunixin meglumine on pregnancy rates in Holstein heifers”, Vet Rec, 160, 2007, s.404–406.
Hansen, PJ. “Embryonic mortality in cattle from the embryo’s perspective”, J Anim Sci, 80, 2002, s.33–44,.
Howard, JM., Manzo, R., Dalton, JC., Frago, F. and Ahmedzadeh, A. “Conception rates and serum
EMBRİYO TRANSFERİNDE
FERTİLİTEYİ ARTIRMA
UYGULAMALARI
173 progesterone concentration in dairy cattle administered gonadotropin releasing hormone 5 days after
artificial incemination”, Anim Rep Sci article in press, 1–9, 2005.
Lemaster, JW., Seals, RC., Hopkins, FM., and Schrick, FN.” Effects of administration of oxytocin on embryonic survival in progestogen supplemented cattle”, Prostaglandins Other Lipid Mediators, 57, 1999, s.259–268.
Mantovani, AP., Reis, EL., Gacek, F., Bö, GA., Bineli, M. and Baruselli, PS. “ Prolonged use of a progesterone-releasing intravaginal device (CIDR) for induction of persistent follicles in bovine embryo recipients”, Anim Reprod, 2(4), 2005, s. 272–277.
Meyer, MD., Hansen, PJ., Thatcher, WW., Drost, M., Badinga, L., Roberts, RM., LiOtt, TL. and Bazer, FW.
“Extention of corpus luteum life span and reduction of uterine secretion of prostaglandin F2α of cows in response to recombinant interferon-tau”, J Dairy Sci, 78, 1995, s. 1921-1931.
Moura, MT., Marques, MO., Frare, J., Madureira, EH., Bo, GA., Baruselli, PS. “Sincronizacb da ovula@o corn Crest& e CIDR@ para inovulacsI0 de embrioes bovinos em tempo fixo. 4 Simposio”, International de Reproduction Animal, 269 (abstr),2001.
Nogueira, MFG., Mello, DS., Carvalho, LM., Fuck, EJ., Trinca, LA. and Barros, CM. “Do high progesterone concentrations decrease pregnancy rates in embryo recipients synchronized with PF2α and eCG”, Theriogenology, 61, 2004, s.1283–1290.
Noseir, WMB. “Ovarian follicular activity and hormonal profile during estrous cycle in cows: the devolopment of 2 versus 3 waves”, Reproductive Biology and Endocrinology, 1, 2003, s. 1–6.
Odensvik, K., Gustafsson, H. and Kindahl, H. “The effect on luteolysis by intensive oral administration in heifers”, Anim Reprod Sci, 50, 1998, s.35–44.
Peters, AR. “ Embryo mortallity in the cow”, Anim Breed, 64, 1996, s.587-598,.
Purcell, SH., Beal, WE. and Gray, KR. “Effect of a CIDR insert and flunixin meglumine, administered at the time of embryo transfer, on pregnancy rate and resynchronization of estrus in beef cattle”, Theriogenology, 64, 2005, s.867–878.
Rensis, FD. and Scaramuzzi, RJ. “ Heat stress and seasonal effects on reproduction in dairy cow – a revie”, Theriogenology, 60, 2003, s.1139–1151.
Santos, JE., Thatcher, WW., Chebel, RC., Cerri, RL. and Galvao, KN. “The effect of embryonic drates in cattle on the efficacy of estrus synchronization program”,. Anim Reprod Sci , 82-83, 2004, s.513-535.
Santos, JE., Thatcher, WW., Pool, L. and Overton, MW. “Effect of human chorionic gonadotropin on luteal function and reproductive performance of high producing lactating Holstein dairy cows”, J Anim.
Sci, 80, 2001, s.33–41.
Sartori, R., Gümen, A., Guenter, JN., Souza, AH., Caraviello, DZ. and Wiltbank, MC. “Comparison of artificial insemination versus embryo transfer in lactating dairy cows”, Theriogenology, 65, 2006, s.
1311–1321.
Savio, JD., Thatcher, WW., Badinga, L., De la Sota, RL., Wolfeson, D. “Regulation of dominant follicle turnover during the estrous cycle in cows”, J Reprod Fertil, 97, 1993, s. 197–203.
Scenna, FN., Hockett, ME., Towns, TM., Saxton, AM., Rohrbach, NR., Wehrman, ME. and Schrick, FN.
“Influence of a prostaglandin synthesis inhibitor administered at embryo transfer on pregnancy rates of recipient cows”, Prostaglandins Other Lipid Mediators, 78, 2005,s. 38–45.
Silva, JC., Costa, LP. and Silva, JR. “Plasma progesteron profiles and factors affecting embryo-fetal mortality following embryo transfer in dairy catle”, Theriogenology, 58, 2002, s.51–59.
Smith, AK. and Grimmer, SP. “Pregnancy rates for Grade 2 embryos following administration os synthetic GnRH at the time of transfer in embryo-recipient cattle”, Theriogenology, 57, 2002, s. 2083–
2091.
Sönmez, MEC. “Sığırlarda embriyo transfer tekniğinin ülkemiz koşullarında uygulanabilme olanağının araştırılması”, Doktora tezi. İ.Ü. Sağlık Bilimleri Enst. İstanbul, 1990.
Spell, AR., Beal, WE., Corah, LR., Lamb, GC. “Evaluating recipient and embryo factors that affect pregnancy rates of embryo transfer in beef cattle”, Theriogenology, 56, 2001, s. 287–297.
Sreenan, JM. and Diskin, MG. “ Factors affecting pregnancy rate following embryo transfer in the cow”, Theriogenology, 27(1), 1987, s. 99–113.
Thatcher, WW. and Hansen, PJ. “Systems to alter embryo survival in: Von Horn HH, Wilcox CJ, Large Dairy Herd Management, Champaing”, Am Dairy Sci, 161992, s.16–30.
Thatcher, WW., Bilby, TR., Bartolome, JA., Silvestre, F., Staples, CR. and Santos, JEP. “Strategies for improcing fertility in the modern dairy cow”, Theriogenology, 65, 2006, s. 30–44.
Tekeli T (1994) Embriyo transferi Alınmıştır “Reproduksiyon Sun’i Tohumlama ve İnfertilite” Dizgievi, I. Baskı, Konya, 1994, s. 103–117.
Vascencelos, JLM., Demetrio, DGB., Santos, RM., Chiari, JR., Rodrigues, CA. and Sa Filho, OG. “Factors potantially affecting fertility of lactating dairy cow recipients”, Theriogenology, 65, 2006, s.192–200.
Weems, CW., Weems, YS. and Randel, RD. “Prostaglandins and reproduction in female farm animals”, Vet J, 171, 2006, s.206–228.
Willard, S., Gandy, S., Bowers, S., Graves, K., Elias, A. and Whisnant, C. “The effect of GnRH administration postinsemination on serum concentrations of progesterone and pregnancy rates in dairy cattle exposed to mild summer heat stres”, Theriogenology, 59, 2003, s.1799–1810.
EMBRİYO TRANSFERİNDE
FERTİLİTEYİ ARTIRMA
UYGULAMALARI
174