Gazetecilik ve Haber Üretim Süreçlerinde Dönüşüm

27

28

ortaya çıkmıştır. Haber dağıtım ortamının ve haber tüketim alışkanlarının değişimi, haber kuruluşları ve gazetecileri farklı bir alana doğru yönlendirmiştir. Bu alan ücretsiz, geniş kapsamı, erişimi kolay, sınırsız kaynağı olan ve hemen hemen hayatımızdaki bütün alanları kapsayan internettir.⁶⁴

Geleneksel medyada haber üretimi süreci belirli bir organizasyon çerçevesinde yürütülmektedir. Medya işletmelerinde bir yanda gazeteciler ve yayından sorumlu müdürler bulunurken diğer tarafta gazetenin basımından dağıtımına kadar devam eden süreçten sorumlu olan teknik, idari ve mali işler personeli bulunmaktadır. Geleneksel medyada kendisine yer edinmiş ve kapitalist düzenin bir aracı olan bu işletmelerde esas amaç sermayeyi ve onun sürdürülebilirliğini sağlamaktır. Bu bağlamda, geleneksel basın işletmelerinde haber üretim süreci, bu sürecin arka planında yer alan sermaye ve üretim ilişkilerince belirlenmektedir.⁶⁵

Gazeteciliğin dönüşüme uğraması, beraberinde verinin bilgiye dönüşme sürecindeki değişiklik ile bilgi toplumunun oluşmasını sağlamıştır. Günümüzde bilginin toplanması, haber haline getirilmesi ve yayılması süreci geleneksel iletişim aracı olan basılı ortamda yayımlanan gazetelerin dışına çıkmıştır. Yeni üretim çağında iletişim teknolojilerindeki gelişmeler gazetecilik açısından zaman-mekân kavramının değişmesine neden olmuştur.

Yeni medya gazeteciliği, sanal gazetecilik veya çevrimiçi habercilik olarak adlandırılan “internet gazeteciliği” alanını kapsamaktadır. İnternet gazeteciliği, gazetecilikte kullanılan farklı yöntemlerle bilginin yazılı, görsel ve işitsel şekilde internet aracılığıyla topluma ulaştırılmasıdır. İnternet kullanımının yaygınlık kazanmasıyla daha az maliyetle haber üretilmesi, günümüzde internet gazeteciliği olarak ifade edilen yeni bir gazetecilik türünün meydana gelmesini sağlamıştır.⁶⁶

veri olarak düşünmektedir. Ancak günümüzde dijital dünya da neredeyse hemen her şey sayılarla açıklanabilmektedir.”

J. Gray, L. Bounegru, L. Chambers, The Data Journalism Handbook, Sebastopol, 2012, s. 2.

64 A. Aslan, S. Bayrakçı, M. Küçükvardar, “Bilişim Çağında Geleneksel Gazeteciliğin Dönüşümü: Veri Gazeteciliği” Marmara İletişim Dergisi, 2016, s. 55.

65 G. Gürbüz, Geleneksel ve Yeni Medyada Haber Üretim Tarzı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010, s. 44.

66 Y. Yurdigül, H. Yüksel, “Gazeteciliğin Dönüşümü: Yeni Medyaya Entegrasyon Sürecinde Değişen Habercilik Pratikleri” Akdeniz İletişim Dergisi, 2012, s. 147-148.

29

İnternet tabanlı teknolojilerin getirmiş olduğu yöndeşme, etkileşim ve kişiselleştirme gibi kavramlar ile birlikte medya kuruluşları değişime uğramış ve gazetecilerin haber verme süreçleri farklılaşmıştır. Bunun sonucunda toplumda haber verme gibi önemli bir işlevi yerine getiren gazeteciler geleneksel haber alma-verme yöntemlerini değiştirerek internet tabanlı teknolojileri yaygın olarak kullanmaya başlamışlardır.

Veri gazeteciliği, araştırmacı veri gazeteciliği modelleri ile tanımı sürekli zenginleşen ve gelişen bir alandır. Gazeteciler bu alanı veri ile gazetecilik yapmak olarak tanımlamaktadırlar. Veri tabanlı gazetecilikte, bilgisayar tabanlı habercilik ile binlerce veri setinin medyaya servis edildiği (Wikileaks Swissleaks, Luxleaks, Afrikaleaks gibi…) ve yenilerinin eklendiği büyük sızıntı verileri geniş bir şekilde yer almaktadır. Günümüzde veri gazeteciliği, veri güdümlü gazetecilik, veriye dayalı gazetecilik olarak adlandırılan yeni süreçte özellikle Amerikan ve Avrupa medyasında sanal ortamdan elde edilen verilerin işlenmesi ile bir birlikte haber üretiminin geleneksel metotlardan daha ziyade yeni oluşturulan veri toplama teknikleriyle yapılmaktadır.⁶⁷

Gözümüzün görebildiğinin ötesinde neler olup bittiğini toplama, filtreleme ve görselleştirme giderek artan bir değere sahiptir. Veri analizi bir hikâyenin ortaya çıkmasını sağlar veya bize yeni bir bakış açısı kazandırır. Gazeteciler verileri kullanarak belirli bir gelişmenin gerçekte ne anlama gelebileceğini bize anlatmaya çalışırlar.

Örneğin, işsizlik gibi insanlarının yaşamını tehdit eden bir olgunun insanları yaşlarına, cinsiyetlerine veya eğitimlerine göre nasıl etkilediğini ortaya koyabilirler. Verileri kullanarak herkesin anlayabileceği ve ilişkilendirebileceği metinler haline dönüşen bilgiler böylece okuyucuya sunulur.⁶⁸

Veri gazeteciliğinin en önemli avantajlarından birisi haber kurumlarının ekonomik sıkıntılarla karşılaştığı kriz dönemlerinde, gazetecilerin ek kaynak gerektirmeden haber yapabilmesi ve değer katmaya yardımcı olabilmesidir. Böylece

67 İnternet: P.Dağ, Gazeteciliğin Geleceği: Veri Gazeteciliği.

http://www.academia.edu/16286677/GAZETEC%C4%B0L%C4%B0%C4%9E%C4%B0N_GELECE%C4

%9E%C4%B0_VER%C4%B0_GAZETEC%C4%B0L%C4%B0%C4%9E%C4%B0_-P%C4%B1nar_Da%C4%9F_Ekitap_ adresinden 15.05.2018 tarihinde alınmıştır.

68 J. Gray, L. Bounegru, L. Chambers, 2012, s. 3-4.

30

basın kuruluşunun ekonomik kriz karşısında kapanması ertelenmekte ve kurumda çalışan gazetecilerin işsiz kalmasının önüne geçilmektedir.

Teknoloji, haber toplanması ve haber yapımı sürecinde önemli bir rol oynamaktadır. Örneğin, bir basın toplantısı esnasında kâğıt üzerine notlar alan, bir olayı videoya çeken veya telefon görüşmesini kayda alan gazeteciler, hikâyelerini okuyucuya sunabilmek ve ham veriyi elde etmek amacıyla teknik araçlar kullanmaktadırlar. Yeni iletişim teknolojilerindeki gelişmelerle birlikte ham veriyi yazılı, sözlü veya video kaydı olarak işlemek üzere kullanılan araç ve yöntemler değişmektedir.⁶⁹

Dijital haber toplama ve haber üretimi için yeni medya araçlarının kullanım alanı gazetecilik mesleğini yapanlar için giderek farklılaşmaktadır. Teknolojik anlamda haber yapım süreçlerinde de değişikliğe yol açan bu faktörlerden en önemlisi internetin habercilikte kullanılmaya başlamasıdır. Haber toplama ve haber üretiminin birleştirilmesi sonucunu doğuran internet, diğer medya organlarının yayınlamış olduğu verilerin derlenmesini sağlamakta ve gazetecilerin veriye ulaşması için bir araç olarak kullanılmaktadır.

İnternetin haber toplama faaliyetinde kullanılması gazeteciler için bilgiye ulaşmada büyük kolaylık sağlamasına rağmen çevrimiçi olarak bulunan içeriklerin büyük çoğunluğu belirsiz kaynaklardan elde edilip sunulduğundan gazetecileri yanlış yönlendirme potansiyeline sahip olabilir. Muhabirler interneti kullanarak haber yapmak istediklerinde oldukça dikkatli olmalıdırlar çünkü bir haberin okuyucuya sunulmasında zamanlama önemlidir. Örneğin, belirli bir tarihte olan bir kazanın iki gün sonra okuyucuya sunulması haberin değerini yitirmesine sebep olacak ve okuyucunun ilgisini çekmeyecektir.

İnternet, bir gazeteci için haber toplama ve yazmada birincil araç olarak değil ikincil haber toplama vasıtası olarak kullanılmalıdır. İnternet üzerindeki haberlerin okuyucuya aktarılmasında telif haklarına dikkat edilmelidir. Bir muhabir başka bir kişinin yapmış olduğu haberi ve bunun görsellerini kullanmak istediğinde izin almak zorundadır.

69 J. V. Pavlik, 2013, s. 77.

31

Gazeteciliğin geleneksel biçimleri giderek yeni uygulamalarla birlikte dönüşüme uğramaktadır. Bu dönüşümle, iletişim teknolojilerindeki gelişmeler bağlamında ortaya çıkan yeni gazetecilik alanlarından biri de mobil gazeteciliktir. Mobil gazetecilik,

“habere erişim yollarının, haber üretim biçimlerinin ve gazeteciliğin aktörlerinin yeniden tanımlandığı, gündelik hayatın her anına yayılan gazetecilik eyleminin giderek öne çıkan yeni ve farklı bir biçimidir.” Aktif olarak kullanılan mobil cihazların donanım ve yazılımlarının bilgisayar teknolojindeki gelişmelerle sürekli olarak gelişmesi, dünyanın farklı noktalarına yüksek kalitede veri aktarılabilmesini mümkün hale getiren bağlantı hızları ve veri depolama üniteleri, mobil gazeteciliğin teknik gelişiminde başlıca rol oynayan faktörlerdir.⁷⁰

Mobil gazeteciliğin bir gazetecilik biçimi olarak yoğun biçimde kullanılmaya başlanması, başta akıllı cep telefonları ve tablet bilgisayarların temel teknik fonksiyonlarının giderek gelişmesiyle bağlantılıdır. Bu bağlamda, mobil gazeteciliğin ortaya çıkışına öncülük eden gelişmelerin temelinde teknik gelişmelerin yattığını söyleyebiliriz.

Yeni medyanın hayatımıza getirmiş olduğu katılımcı kültür ile mobil cihazlar, haber üretim ve dağıtım kaynakları arasına eklenerek vatandaşların ve gazetecilerin haberi oluşturmalarını, değerlendirmelerini ve paylaşmalarını sağlamaktadır.

Gazeteciler tarafından geleneksel haber yazım metotlarıyla aktardıklarından farklı olarak, mobil cihazlarla video kaydı yapan ya da fotoğraf çeken gazeteciler sosyal medya aracılığı ve mobil teknolojiler yardımıyla haber paylaşımı yapabilmektedirler.

Dijital haber odalarının yeniden yapılanması sonucunda gazetecilerde aranan mesleki tecrübe ve yetenekler de giderek değişmektedir. Bilişim sistemleri yardımıyla oluşturulan yeni mobil uygulamalarda daha çok mobil gazetecilik uygulamalarını kullanmayı bilenler istihdam edilmektedir. Haber üretimi açısından artık muhabirler mobil cihazlar aracılığıyla geliştirilen uygulamalar sayesinde bulundukları konumdan canlı yayın yapma olanağına kavuşmuşlardır.

Mobil gazeteciliğin avantajlarından bir diğeri haberin okuyucuya sunulmasında arada geçen sürenin geleneksel gazeteciliğe göre daha hızlı olmasıdır. Özellikle internet

70 B. Özyal, G. Tosun, “Dijital Gazeteciliğin Gelişen Bir Formu Olarak Mobil Gazetecilik” Akdeniz İletişim Dergisi, 2017, s. 60.

32

erişiminin kolaylaşması ve daha yüksek çözünürlükte yayın yapma olanağına imkân veren teknolojik yenilikler sayesinde mobil gazeteciliğin hareket kabiliyeti artmıştır.

Bunun sonucunda ajans haberciliğinde mobil gazetecilik uygulamaları medya kurumları tarafından daha fazla tercih edilme sebebi olmuştur.

Bilgi ve iletişim teknolojilerinin sunduğu olanaklarla “çevrimiçi gazetecilik”,

“dijital gazetecilik”, “internet gazeteciliği”, “blog gazeteciliği” gibi web üzerinden yayın yapan yeni habercilik türleri ortaya çıkmıştır. İnternet habercilik için vazgeçilemez bir araç olduğundan dolayı haberler ve haberlere ilişkin fotoğraf ve videolar, hızlı bir şekilde Twitter, Youtube, Facebook gibi sosyal paylaşım ağları, akıllı cep telefonları ve elektronik postalar aracılığıyla kullanıcılar tarafından paylaşımı yapılmaktadır.⁷¹

İnternetin gelişmesine bağlı olarak yeni medya ortamlarının ortaya çıkması ile geleneksel medyada yapılan habercilik, haber üretim ve dağıtım süreci açısından değişim sürecine girmeye başlamıştır. Habere ilişkin bilgilerin yazı, fotoğraf, ses, grafik ve video gibi unsurların hızlı bir şekilde kullanıcıya iletilmesi, interneti geleneksel medya araçları içinde önemli bir mecra haline getirmiştir.⁷² Geleneksel gazeteciliğin aksine, dijital medya kullanılarak yapılan habercilikte, kullanıcı da artık dünyanın her hangi bir yerinde gerçekleşen olayı yakından takip edebilme olanağına sahip olmuştur.

Günümüzde artık gelinen nokta itibariyle internet üzerindeki haber içeriği üç aşamada gelişerek okuyucuya sunulmaktadır. İnternet haber sitelerinin çoğunda uygulanan ilk aşamada, çevrimiçi gazeteciler medya kuruluşlarından aldıkları haber içeriklerini aynen yayınlar ya da amaçlarına uygun olarak haberi değiştirerek yayınlarlar. İkinci aşama, gazetecilerin orijinal içeriği oluşturduğu kısımdır. Bu kısımda daha iyi olan haber siteleri analiz edilip kullanıcının farklı içerikleri seçebilmesine ve okuyucuların kendi bireysel haber kategorilerini oluşturabilmesine olanak sağlanmaktadır. Üçüncü aşama da ise, yeni hikâye anlatım formu kullanılarak okuyucunun haber öyküsünün içindeymiş gibi hissetmesi sağlanmaktadır. Haber

71 S. D. Demirel, “Dijital Medyada Haber Üretim Sürecinde Okuyucu Odaklılık” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2018, s. 826.

72 O. Yüksel, İnternet Gazeteciliği ve Blog Yazarlığı, Ankara, 2014, s. 99-101.

33

bağlamını zenginleştiren bu yöntemde hareketli haber videoları ve ses efektleri kullanılmaktadır.⁷³

21. yüzyıla damgasını vuran yeni iletişim teknolojileri, geleneksel gazetecilikten farklı özellikleri bulunan yeni medya gazeteciliğinin ortaya çıkmasını sağlamış ve habercinin bağlı olduğu medya kurumunun yapılan haberler üzerinde etkisi zayıflamıştır. Bunun sonucu olarak haberi üreten gazeteciyle üretilen haberleri okuyan okur iletişime geçme olanağına kavuşmuştur.

Dijital iletişim araçlarıyla yapılan habercilik, yeni ve alternatif bir gazetecilik türünün ortaya çıkmasına neden olmuştur. Haber üretim süreçleri ve gazetecilik mesleğinin dönüşümüne zemin hazırlayan dijital iletişim ortamları, bilginin üretilmesi ve topluma sunulmasında önemli araçlar haline gelmiştir. Dijital teknolojilerin gazetecilik alanına olan katkıları hem haber üretim hem de habere erişim konusunda gazetecilerin iş yapış pratiklerini değiştirmiştir.

Geleneksel medyada haber üretim süreci haberin seçimi, araştırma, yeniden seçim, bilgilerin ayıklanması, haberin biçimlendirilmesi ve okuyucuya sunulması olmak üzere altı aşamada gerçekleşmektedir. Geleneksel medyada haber üretim süreci gazetecilik açısından haber değeri taşıyan olayın seçilmesiyle başlamaktadır. Daha sonra gazeteci, haberi yapılacak olaya ilişkin bilgi ve verileri araştırmakta, araştırma sonucunda elde edilen bilgiler gazeteci tarafından süzgeçten geçirildikten sonra yeniden seçim işlemi yapılmaktadır. Haberin oluşturulma aşamalarından bir diğeri ise, gereksiz görülen ifadelerin ayıklama işlemi ile haberden atılarak haberin sade bir hal almasıdır.

Haber üretim aşamasının önemli bir kısmı da haberin biçimlendirilmesi ve görsellerin eklenmesidir. Okuyucunun ilgisini çekecek olan görsel malzeme gazeteci tarafından haberde kullanılır. Üretim sürecinin son aşamasında haber yayımlanmaktadır.⁷⁴

Dijital medya ortamlarında geleneksel medyadaki haber üretim sürecinden farklı bir haber üretim aşaması bulunmaktadır. Dijital teknolojilerinin kullanımı ile birlikte haber üretim sürecinde okuyucu aktif bir haber üreticisidir. Haber siteleri, haber blogları, sosyal paylaşım ağları alternatif habercilik pratiklerinin uygulanabileceği mecralar haline gelmiştir. Dijital medya ile habercilik pratikleri değişime uğramakta,

73 J. V. Pavlik, 2013, s. 70-71.

74 A. Girgin, S. Özay, Haber Yazmak, Ankara, 2013, s. 57-63.

34

geleneksel medyada tüketici konumda olan okuyucu artık haberi hem üretmekte hem de tüketmektedir.

Gazetecilik pratiklerindeki değişim haber üretiminin yapıldığı yer olan haber merkezlerinin yapısı ve işleyişiyle birlikte değerlendirilmelidir. Haber merkezleri, gazetecilerin iş yapma biçimlerine göre oluşturulmakta ve düzenlenmektedir. Haber bürolarındaki organizasyonel yapılarla gazetecilik pratikleri arasında bağ sağlanmaktadır.⁷⁵

Okuyucunun habere erişim alışkanlığının değişmesi neticesinde dijital ortamda sunulan mobil gazetecilikte reklam gelirlerinin artması ve erişim maliyetlerinin düşmesi ile birlikte özellikle internet gibi sayısal iletişim ortamları önemli hale gelmiştir. Yeni tekniklerin gazetecilikte kullanılmasına ilişkin çalışma modelleri ortaya çıkmaktadır.

Haber odalarının birleştirilmesi ya da tümleşik haber merkezlerinin kurulması bunlara örnek olarak verilebilir.

Birçok televizyon kanalı ve gazete 1990'ların sonunda kendi web servislerini kullanmaya başlamıştır. Gazeteciler çoğunlukla geleneksel medyadan aktarılan haber içeriklerinin yeniden üretilmesi için ayrılmış küçük haber odaları kurmayı seçmişlerdir.

Haber kuruluşları çevrimiçi haber odalarını birleştirme planları yapmaya başlamışlar ve bunun sonucunda tümleşik haber merkezleri kurulmuştur. Bu yeni sistemde gazeteciler oluşturdukları haberleri medya şirketinin bütün birimleri için hazırlamaktadırlar.⁷⁶

Yeni iletişim teknolojileri habercilikte kullanılan iletişim araçlarına hız, depolama, veri, görüntü, ses ve metnin bir arada daha verimli kullanılması olanağını getirmiştir. Ayrıca medya kurumlarının organizasyon yapıları, haberin üretimi ve sunumunda birtakım değişiklikler olmakta ve buna bağlı olarak da gazetecilik pratikleri dönüşmektedir. Gazetecilerden video düzenleme, kayıt yapma, seslendirme ve web yayını konularında nitelikli olmaları beklenmektedir.

Yeni medya ile birlikte habere ulaşım hızlı ve daha düşük maliyeti ile okuyucuya avantaj sağlarken habercinin sorumluluğunu ise arttırdığı görülmektedir.

75 B. Yıldırım, 2010, s. 236.

76 J. Alberto, G. Aviles ve M. Carvajal, "Integrated and Cross-Media Newsroom Convergence: Two Models of Multimedia News Production - The Cases of Novotecnica and La Verdad Multimedia in Spain."

Convergence: The International Journal of Research into New Media Technologies, 2008, s. 223.

35

Nitekim gazetecilikte yaşanan bu dönüşümle habercilik maliyetinin düşük olmasından dolayı internet mecrasında özensiz bir şekilde haber yazımı gerçekleşmektedir. Ayrıca gazeteciler enformasyonu kendileri üreterek etik ihlaller yapabilmektedirler.

Geleneksel gazetecilikteki dönüşümle birlikte basılı olarak yayınlanan gazetelerde editoryal sorunlar da ortaya çıkmaya başlamıştır. Basılı gazete editörleri, gazetecileri nitelikli haberlerine göre değil, yazdıkları haber sayısına göre değerlendirmektedir. Haftada iki ya da üç tane haber getirmesi beklenen muhabirlerden, günümüzde neredeyse günde iki üç haber istenmektedir. Bu durum gazetecilerin haber yazımında kaynaklarının sağlam olmamasına ve masa başı haberlerin artmasına sebep olmaktadır.⁷⁷

Günümüzde haber işlemlerinde kullanılan yazılım sistemlerinin gazeteciliğe olan katkısı önemli boyutlara ulaşmıştır. Haber ajansları, televizyonlar, gazeteler, dergiler ve dijital medyanın talepleri dikkate alınarak uygun yazılımlar üretilmektedir. Gazetecinin haberini oluşturmasına zaman açısından yardımcı olan bu yazılımlar aynı zamanda daha az personelin çalıştırılmasına olanak sağlamaktadır.

Haber içeriğini toplamak, dağıtmak ve yayınlamak için yazılım araçlarının kullanımı giderek artmaktadır. Geliştirilen bilgisayar yazılımları ile söz ve istatistiksel enformasyon ile insan müdahalesine gerek kalmadan haber yazılabilmektedir. Böylece haber üretiminin bütün aşamaları otomatik hale gelmekte, oldukça düşük bir maliyetle binlerce haber kısa bir zaman dilimi içerisinde oluşturabilmektedir. “Robot gazetecilik”

olarak adlandırılan bu otomatizasyon sürecinde, bilgisayarlı gazetecilik (computational journalism) medya kuruluşları tarafından sıkça kullanılmaktadır.⁷⁸

Türkiye’de kullanılmaya başlanan haber yazılım sistemleri ile haberin oluşturulmasından yayınlanmasına kadar olan süreçte değişiklikler olmuştur. Bilgisayar teknolojisi geliştikçe ve yeni yazılımlar üretildikçe haber yazımında kullanılan eski araç ve süreçlere ihtiyaç kalmamıştır. Daktilo, teleks, basılı fotoğraf, telefoto cihazları, film banyo kitleri, negatif-pozitif haber filmleri, kesme yapıştırma film kurgu masaları ve

77 H. Arslan, Geleneksel Gazeteciliğin Çevrimiçi Gazeteciliğin Bir Sonucu Olarak Dönüşümü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi, 2015, s. 114.

78 B. Narin, “Uzman Görüşleri Bağlamında Haber Üretiminde Otomatikleşme: Robot Gazetecilik” Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 2017, s. 82.

36

daha birçok haber üretim aracı artık haber yazımında ve sunulmasında kullanılmamaktadır.⁷⁹

Yeni teknolojilerle haber üretim süreçleri için yeni araçların ortaya çıkmasıyla birlikte geleneksel gazetecilik anlayışı da değişim göstermiştir. Bunun sonucu olarak gazetecilik ve haber anlayışı pratikte farklılaşmaya başlamıştır. Örneğin, bireylerin diğer kullanıcılarla, gazetecilerle, haber veya mesajın asıl kaynağıyla doğrudan iletişime geçebilme imkânı doğmuş ve iletişim giderek kolaylaşmaya başlamıştır. Teknolojik araçlar (kamera, cep telefonu vb.) vasıtasıyla, tanıklık edilen olayların kayıtları kullanıcılar tarafından kendi paylaşımları olarak bloglarında veya diğer sosyal paylaşım ağları aracılığıyla aktarılması sağlanmıştır.⁸⁰

İletişim teknolojileri haberin yazılması ve okuyucuya sunulmasında veritabanları sayesinde habere hız ve zaman açısından daha etkili olma özelliği sağlamıştır. Bu bağlamda, gerek habercinin gerekse kullanıcının haberi fiziksel ortama bağlı kalmadan istediği yerden paylaşabilmesi imkânıyla yeni medya teknolojileri mobiliteyi ön plana çıkarmış ve haberciliğin son derece hızlanmasını sağlamıştır.

Yeni medya ile birlikte gazetecilikte yaşanan değişimler; haberin çok hızlı verilebilmesi, geleneksel medya da pasif halde bulunan okuyucunun interaktif hale gelerek kullanıcıya dönüşmesi, okurun habere dilediği zaman ve dilediği yerde ulaşabilmesi, haber metinlerinin anlık güncellenebilmesi, internetin olduğu her yerde habere erişim sağlanabilmesi, daha önce yayınlanan haberlere daha kolay ulaşabilme imkânının oluşması, haber içeriğine anında müdahale edebilme olanağının olması, ses, görüntü ve metnin birleşmesiyle haber içeriğinin daha etkin olması, haber kaynaklarına erişimin kolay olması, gazeteye ücretsiz ulaşabilme imkânının olması olarak özetlenebilir.

Sonuç olarak, gazeteci kavramının tanımlanmasının zor olduğu ancak yeni medya düzeni içerisinde meslek olarak gazeteciliğin tanımının yeniden yapılmasının gerekli olduğu görülmektedir. Yeni iletişim teknolojileriyle birlikte medyada geleneksel

79 M. Şahin, “Gazi Haber Sistemi (GHS)”, International Journal of Social Sciences and Education Research, 2015, s. 504.

80 İ. E. Zinderen, Y. Yurdigül, “Yeni Medyada Haber Dili” The Turkish Online Journal Of Design, Art And Communication, 2012, s. 85-86.

37

üretim biçimlerinde yaşanan dönüşüm, yeni iş alanlarını ortaya çıkarırken gazeteciliğin niteliklerini de etkilemektedir.

Günümüzde ağ tabanlı modern teknolojilerin kullanılması ile haberleşme alanında hızın artması sağlanmakta ve bilginin depolanması ve aktarılması aşamasında medya kuruluşlarına geniş olanaklar sunulmaktadır. Medya sektöründe geleneksel haber yazma ve toplama tekniklerinin değişmesine neden olan sayısallaşma ya da dijitalleşme ile gazetecilik pratikleri değişime uğramaktadır.

Online ve elektronik ortamda yapılan gazetecilik ile geleneksel haber üretim süreçleri belirli bir organizasyon çerçevesinde internet gazeteciliği olarak adlandırılan yeni bir gazetecilik türünün meydana gelmesini sağlamıştır. Haber üretim faaliyetini gerçekleştiren muhabirler başta akıllı cep telefonu uygulamaları olmak üzere tablet bilgisayarlar aracılığıyla geleneksel haber yazım metotlarının dışına çıkarak aynı zamanda okuyucuya doğrudan haber paylaşımı yapabilen konuma gelmişlerdir.

Çalışmanın bundan sonraki kısmında, basın iş hukukunun Türkiye’deki tarihsel gelişimine yer verilecek ve günümüzde medya çalışanlarına yönelik uygulanmakta olan mevzuata değinilerek gazetecilerin çalışma hayatına yönelik yapılan düzenlemeler ele alınacaktır.

38