Güncel Yasal Arka Plan ve Yönetim Durumu

Troya Tarihi Milli Parkı bütünleşik mirasa konu olan doğal, tarihi ve arkeolojik değerler bütününe sahip olması nedeniyle, bu kaynak değerler esas tanımlanan farklı koruma statüleri sebebiyle yerel ve merkezi düzeyde pekçok kurumun yetki–sorumluluk sahasında kalmaktadır. Diğer bir ifade ile parkın ana kaynak değerlerini oluşturan kültürel ve arkeolojik değerler ile bu değerlerle mekânsal tarih bakımından anlamlı bütünlük gösteren doğal değerlerin statü farklılığı bağlamında farklı hukuksal çerçeveye tabi olduğu, farklı merkezi–yerel idareler tarafından yönetildiği söylenebilir. Bu yönetimsel parçalanmalardan ilki Milli Parkın kültürel kaynak değerlerine bağlı olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı ile doğal kaynak değerleri ve Milli Park statüsüne bağlı olarak Tarım ve Orman Bakanlığı olmak üzere iki farklı merkezi yönetim biriminin yetki–sorumluluk alanında kalmasıdır.

1968 tarihinde Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 3925 sayılı kararıyla korumaya alınan, devamla, GEEAYK ve Edirne Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından sit ilan edilen çok sayıda arkeolojik ve tarihi alanlar ile anıt eser ve taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına ve yönetilmesine ilişkin faaliyetler günümüzde 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu çerçevesinde Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı Çanakkale Müze Müdürlüğü ve Çanakkale Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu tarafından, kazı alanındaki arkeolojik/bilimsel kazılar ise Kazı Başkanlığı tarafından yürütülmektedir.

1996 tarih ve 96/8676 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile doğal ve arkeolojik sit alanlarının daha geniş ölçekte, tek bir statü altında korunması amacıyla Tarihi Milli Park ilan edilmesine koşut, bu sahanın korunması, geliştirilmesi ve yönetilmesinde 2873 sayılı Milli Parklar Kanununun 4. maddesi ve 10.07.2018 tarihli 30474 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 420. maddesi yasal dayanak olmak üzere Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Çanakkale Doğa Koruma Milli Parklar Şube Müdürlüğü’nün yetkili/sorumlu kılındığı görülmektedir. Doğal sitler ise 2012 yılından buyana Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve yerelde Çanakkale Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Komisyonu’nun yetki ve sorumluluğundadır.

183

Öte yandan 2016 yılında Büyük Ova ilan edilen Kumkale Ovasında devam eden tarımsal üretimin teşvik edilmesi ve yapılaşmaya ilişkin koşulların denetimi ile ilgili yetki-sorumluluğun Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi hukuksal dayanak olmak üzere Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Çanakkale İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’ne ait olduğu söylenebilir. Bunun yanısıra 2015 yılında revize edilen Uzun Devreli Gelişme Planı kapsamında hazırlanan Tarımsal Uygulama Alt Planının, mülga İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü görüşleri doğrultusunda Çanakkale Doğa Koruma ve Milli Parklar (DKMP) Şube Müdürlüğü tarafından hazırlandığı bilinmektedir.

Çanakkale Merkez ilçe ile Ezine ilçesi sınırlarında kalan parkın idari bakımdan iki farklı belediye örgütlenmesinin yönetiminde kalması ise gerek köy yerleşik alanlarına ilişkin yapılacak imar planları bakımından gerekse milli park bütününe yönelik üst ölçekli planlara ilişkin çalışmalar bakımından yönetimsel parçalanma olarak görülebilir.

Alana ilişkin yetki-sorumluluk ilişkisi mülkiyet temelinde

değerlendirildiğinde; Merkez ilçe ile Ezine ilçesine bağlı altı köy ile yakın çevresindeki Gökçalı, Mahmudiye, Pınarbaşı, Üvecik ve Taştepe köylerine ait, çoğunluğu tarımsal amaçlı kullanılan şahıs arazilerinin parkın büyük bir kısmını oluşturduğu görülmektedir. Orman ve makilik alanların yoğunlaştığı alanların orman mülkiyetinde, ören yeri, Karamenderes dere yatağı ve Yeniköy kıyılarının hazine mülkiyetinde, parkın kuzeydoğusunun Askeriye mülkiyetinde, TİGEM araziler ise Tarım ve Orman Bakanlığı’na aittir.

Her iki değere (kültürel–doğal) sahip Troya Tarihi Milli Parkının koruma ve planlama çalışmalarında gerek hukuksal ve kavramsal arka plan gerekse kurumsal işlerlik bağlamında sorunların süregeldiği, statü farklılığı bağlamında ise sistematik olmayan örgütlenme süreçleri nedeniyle farklı merkezi–yerel idareler tarafından birbirinden bağımsız planlama çalışmaları yapıldığı söylenebilir. Daha açık bir ifade ile korunan alanlarda kurumsal deneyime sahip Tarım ve Orman Bakanlığının Milli Park için hazırladığı UDG Planlarında orman, tarım alanı ve mera alanları gibi doğal kaynak değerlere odaklandığı, ören yeri ve çevresindeki kültürel miras niteliğindeki diğer alanlara yönelik herhangi bir

184

koruma ve kullanım koşulu getirmediği, nitekim koruma statüleri ve sınırlarının belirlenerek bırakıldığı görülmektedir. Bu alanların korunması-geliştirilmesine yönelik tüm çalışmaları İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve bunun alt birimi olan Çanakkale Müze Müdürlüğü tarafından, kazı çalışmaları ise Kazı Başkanlığı sorumluluğunda-denetiminde sürdürülmektedir (Şekil 4.6).

185

Şekil 4.6: Troya Tarihi Milli Parkı yönetim yapısı

Kaynak: UDGP 2004 Sit Alanları Analitik Haritası üzerinde eklemelerle BAL tarafından yeniden düzenlenmiştir, 2019.

ALAN ADI TESCİL TARİHİ

KAYNAK DEĞERİ İŞLEV DEĞERİ

TROYA TARİHİ MİLLİ PARKI

Kazı Alanı Koruma Tarihi:1968 Milli Park İlanı: 1996 UNESCO DMA İlanı:1998

ANA KAYNAK DEĞERLER:

1)ARKEOLOJİK MİRAS(10 KATMANLI TROYA YERLEŞİM KÜLTÜRÜ)

2) SANAT-EDEBİYAT DEĞERİ 3) MİTOLOJİK DEĞERLER

1) BÜYÜK OVA

2) KIRSAL YERLEŞİM ALANI 3) KIYI TURİZMİ

4) KÜLTÜR TURİZMİ ODAĞI

5) ASKERİ YASAK VE GÜVENLİK BÖLGESİ

DİĞER DEĞERLER: 1) I. DERECE TARIM TOPRAĞI 2) HARP TARİHİ KALINTILARI

3) MERA ALANLARI 4) SULAK ALAN(DELTA)

5) FLORA-FAUNA HASSAS ALANLARI

YASAL STATÜLER

ARKEOLOJİK VE TARİHİ SİT ALANLARI:

YETKİ-SORUMLULUK:

KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI/Çanakkale Müze Müdürlüğü/Çanakkale Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu/ Kazı Başkanlığı

YASAL ARKA PLAN

2863 SAYILI KÜLTÜR VARLIKLARI KORUMA KANUNU VE YÖNETMELİKLERİ

MİLLİ PARK: TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI/ Çanakkale DKMP Şube Müdürlüğü

2873 SAYILI MİLLİ PARKLAR KANUNU VE YÖNETMELİKLERİ ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KHK İLE CUMHURBAŞKANLIĞI TEŞKİLATI HAKKINDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ

DOĞAL SİT ALANLARI: ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI/Çanakkale Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Komisyonu

644 SAYILI ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KHK

BÜYÜK OVA: TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI/Çanakkale İl Tarım ve Orman Müdürlüğü 30677 SAYILI CUMHURBAŞKANLIĞI TEŞKİLATI HAKKINDA CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ

ASKERİ YASAK ve GÜVENLİK BÖLGESİ: GENELKURMAY BAŞKANLIĞI VE DENİZ KUVVETLERİ KOMUTANLIĞI-

186