ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE YAKLAŞIM VE PROGRAM ÖRNEKLERİ-2

Giriş

B r öncek bölümde Amer ka B rleş k Devletler ’nde ortaya çıkan erken çocukluk eğ t m yaklaşımları tartışılmıştır. Bu bölümde se Avrupa’da ortaya çıkan çocuk merkezl erken çocukluk eğ t m yaklaşım ve programlarından örnekler sunulmuştur.

14.1. Reggio Emilia Yaklaşımı

Görsel 1. Resim yapan çocuklar

İk nc Dünya Savaşı'ndan sonra İtalya’nın Regg o Em l a şehr nde Lor s Malaguzz önderl ğ nde ortaya çıkan b r yaklaşımdır. İlk Regg o Em l a anaokulu savaşın sonunda 1945'de Kurtuluş Günü'nde kurulmuştur. Daha y b r gelecek nşa etme sözünün sembolü olarak yıkılan b naların enkazından anaokulu kurulmuştur.

Çocuğun kend ne güvenen ve yetk n, potans yel açısından zeng n olduğunu vurgulayan bu yaklaşım, erken çocukluk dönem eğ t mc ler , ebeveynler ve toplumla ş b rl ğ ç nde gel şt r lm şt r.

John Dewey, Jean P aget, Lev Vygotsky, Jerome Bruner'den görüşler nden etk lenm şt r. Regg o Em l a felsefes nde lk konu çocukların öğrenmes ç n f z ksel çevreye ve materyallere vurgu yapmasıdır. Çevre çocuklar ve materyallerle etk leş m hal nde olunan “üçüncü öğretmen” olarak görülmekted r. Çevre hem okulun bahçes n hem de daha gen ş şehr n çevres n çer r. B r d ğer öneml konu se sosyal-yapılandırmacı felsefed r: Çocuklar, akranları ve öğretmenler tarafından sağlanan destekley c sosyal bağlamda düşünceler n gel şt rmeye teşv k ed l r.

Regg o Em l a okullarının temel lkeler nden b r çocuğun olumlu majına der nden nançtır. Çocuk, yetenekl , güçlü, yaratıcı ve f k r dolu olarak kabul ed l r.

Bütün çocukların başkalarıyla etk leş m kurma, öğrenmeye katılma ve çevreler yle etk leş m kurmaya stekl olduğu görüşü hak md r.

Regg o Em l a okulları günümüzde okul önces çocukların yaratıcılığının gel ş m ç n örnek teşk l etmekted r. Regg o Yaklaşımı yaratıcılığı gel şt rmek ç n aşağıda ver len fırsatları çocuklara sunmaktadır. Bunlar,

- Açık uçlu materyaller,

- Materyallerle keşfetmek ç n alan, - F k r gel şt rmek ç n zaman,

- Problem çözme ve b r şeyler deneme özgürlüğü, - Becer ler öğrenme fırsatı,

- Yaratıcılık rol modeller olarak yet şk nler olarak sıralanmaktadır.

Regg o Em l a eğ t mc ler okul önces eğ t m n b r ayrıcalık değ l b r hak olduğunu, tüm çocukların öğrenme potans yel ne sah p olduğu ve Dewey’n n felsefes ne uygun olarak, çocukların kend öğren mler n n m marı olduğunu savunmaktadır.

Regg o Em l a eğ t mc ler okulun b lg aktarma yer olmadığını düşünür. Okul, çocuğun kültür ve b lg üret c s olmasını sağlayan b r ortamdır. Çocuk b r b lg üret c s d r. Hem okul hem de çocuklar kültürün yaratıcılarıdır (Dodd-Nufr o, 2011; Garr ck, 2009; Thornton, & Brunton, 2010).

Aşağıdak şek lde yaklaşımın özünü oluşturan kavramlara yer ver lm şt r.

Şekil 1. Regg o Em l a yaklaşımının yapı taşları (Stonebrook Day School, 2019).

14.1.1. Eğitim Programı

- Malaguzz çocuklar ve yet şk nler arasındak öğrenme sürec n b r p npon oyunu olarak n telend rm şt r. Müfredat, b r etk nl k veya proje sürec nde ortaya çıkar ve buna göre esnek b r şek lde ayarlanır. Müfredat önceden oluşturulmamıştır.

- Etk nl kler ve projeler n planlanmasında ve uygulanmasında çocukların kend zaman algıları ve k ş sel r t mler d kkate alınmaktadır.

- Projeler ve etk nl kler tamamlamak ç n yeterl zaman mevcuttur.

Aşağıdak tabloda Reg o Em l a yaklaşımına dayalı okul önces sınıfının günlük eğ t m akışı yer almaktadır.

Tablo 1.Reggio Emilia Anaokulunda Tipik Bir Gün (Thornton, & Brunton, 2010).

Zaman Etkinlikler

7.30–9.00 Okula gel ş. Çocukların başlattığı etk nl kler

9.00–11.30 Büyük grup zamanının ardından oyun, büyük ve küçük grup etk nl k zamanı 11.30–12.00 Çember zamanı/sabah deney mler n paylaşma zamanı

12.00–13.00 Yemek odasında öğle yemeğ

13.00–15.00 Öğleden sonra uykusu ve sess z akt v teler 15.00-15.30 Sını a atıştırma

15.30–16.00 Ayrılış

16.00–16.20 Serv se ht yacı olan ebeveynler ç n uzatılmış gün

Aşağıdak tabloda b r Regg o Em l a okuluna a t kurumsal b lg ler paylaşılmıştır.

Tablo 2. Reggio Emilia Anasınıfı ile İlgili Çizelgeler (Edwards, Gandini, & Forman, 1998)

Personel Sayı Akadem k takv m Personel takv m Yaz okulu Açılış/kapanış saatler

Sınıflar açılan merkez b r meydan ya da b r toplanma alanı vardır. Avlu (p azza) adı ver len bu alan aynı zamanda grup tartışmaları ve yaratıcı oyun ç n b r buluşma yer d r. Okullardak f z ksel alan düzen ; karşılaşmaları, let ş m ve l şk ler teşv k etmekted r.

- Atölye veya sanat stüdyosu her okulun merkez nded r. Yet şk nler n ve çocukların etk ley c potans yel n ve yaratıcılığını gel şt rmek ç n b r laboratuvar olarak tasarlanmıştır. Atölye geçm ş projeler ve deney m kayıtları le çok çeş tl araç ve kaynak malzemeler çer r.

- Büyük sanat atölyes ne ek olarak, her sını a b r m n sanat atölyes vardır. Çocuklar, daha küçük atölyelerde çalışır. Projeler ne veya ht yaçlarına bağlı olarak daha büyüğünü z yaret eder.

- Yapılar, materyaller ve etk nl kler n düzen , öğrenme sürec nde seç m yapmayı, problem çözmey ve keşfetmey teşv k eder.

- Her okulun merkez olan mutfağa lezzet atölyes den r.

- Sınıflar k öğretmen ve y rm beş çocuktan oluşmaktadır.

- Her yıl çocukların ortamları değ ş r çünkü gel ş msel ht yaçları ve lg alanları değ ş r ancak öğretmenler ve akranlarla l şk ler tutarlı kalır.

- Öğretmenler çocukların b r ya da b rden fazla çocuk veya tek başına olmalarına mkân sağlayacak şek lde alanları yerleşt rmeye d kkat eder. Bunun yanında öğretmenler özell kle çocukların küçük gruplarla etk leş me g rd kler nde akranlarından da öğrend kler n göz önünde bulundurur.

14.1.3. Personel (Sınıf Öğretmeni-Sanat Öğretmeni-Pedagog)

- Öğretmenler çocukların k ş sel zaman ç zelgeler n tanır çünkü çocuklar aynı öğretmenler ve aynı akran grubu le üç yıl boyunca çalışır (0-3 yaş grubu ve 3-6 yaş grubu şekl nde uygulamalar mevcuttur). Yan çocuklar üç yıl boyunca aynı öğretmenler le aynı sını a kalır. Bu, sürekl l k yaratır ve geç ş sayısını azalttığı ç n çocukların konfor sev yeler n ve güvenler n artırmaya yardımcı olur.

- İşler nasıl planlayacağını ve sürdüreceğ n b lmek ç n çocukları yakından d nler ve zler.

- Genel amaçları fade eder, faal yetler n ve projeler n ne yönde gerçekleşt ğ ne da r h potezler oluşturur, uygun hazırlıklar yapar.

- D yalog ve tartışma yoluyla çocukların f z ksel veya sosyal dünyanın çalışma şekl hakkındak nançlarını, varsayımlarını veya teor ler n ortaya çıkarmaya çalışır.

- F k r ve bakış açılarının farklılığını bastırmak yer ne teşv k eder.

- Çocukların keşf n teşv k eden kolaylaştırıcı ve rehber olarak hareket eder.

- Soruları yanıtlamanın araştırma sürec n durduracağına nandıkları ç n çocukların sorularına cevap vermez.

- D kkatl ce gözlemleyen ve d nleyen çocukların çalışmalarını belgeleyen ve değerlend ren araştırmacı rolünü üstlen r. Bu rolle lg l şunları yer ne get r r.

Konuşmalar ve d yalogların yazılı kayıtlarını tutar, çocukların v deolarını çeker, çalışma sürec n n çeş tl aşamalarında çocuk sanatının fotoğraflarını çeker.

- Çocuklar ve ebeveynler ç n öğrenmey görünür kılma amacıyla, ver ler t t zl kle anal z eder.

- Çocuk ürünler n serg lemek ç n düzenlerken görsel sanatlarda uzmanlaşmış b r öğretmen le çalışır.

- D ğer öğretmenler ve personel le güçlü b r topluluk l şk s kurar ve sürdürür.

- Öğretmenler, vel ler, toplum ve şeh r yönet c ler arasındak l şk ler güçlend ren b r pedagoj k koord natör ek b tarafından desteklen r.

- Görsel sanatlarda eğ t m görmüş sanat öğretmen , d ğer öğretmenlerle ve çocuklarla yakın çalışır. Çok farklı çocuk d ller nden (aslında 100 d l) bahsetmey terc h eder. Yaklaşımın öncüsü Malaguzz yet şk nler n çocukların kullandığı konuşma, şarkı söyleme, dans eme, res m yapma, ç zme ve hareket g b pek çok farklı d l d kkatl ce d nlemeler gerekt ğ n vurgular.

- Sınıf ve sanat öğretmenler , çocukların günlük gel ş mler n paylaşmak ç n daha sık b r araya gel r. Çocukların çalışmalarının b r sonrak adımları planlamak ç n çocukların d yaloglarını b rl kte tartışır ve yorumlar.

- Ebeveynlerle ve toplumla akt f ş b rl ğ yapar. Tüm açılardan ş b rl ğ , Regg o Em l a yaklaşımının temel taşıdır.

- Tüm personel, h zmet ç eğ t mlerde f k rler n paylaşmak ve prat k yapmak ç n ha ada b r kez toplanır.

- Beled ye erken çocukluk merkezler ağı pedagog takımı tarafından koord ne ed lmekted r. Her pedagog, b r adet yen yürümeye başlayan çocuk merkez ve anaokulundan sorumludur. Pedagoglar çalışma programları düzenler, personel eğ t m ver r ve ebeveynlerle tanışır, öğretmenlere uzun vadel projeler ve öğrenme ortamı hakkında tavs yelerde bulunur (Alkhudha r, 2014; Dodd-Nufr o, 2011; Edwards, Gand n , & Forman, 1998; Gand n , 1993)

14.2. Waldorf Yaklaşımı

İlk Waldorf Okulu 1919’da Almanya'nın Stuttgart kent nde We mar anayasasının kabul ed lmes le eş zamanlı olarak kurulmuştur. Avusturyalı f lozof ve eğ t mc Rudolf Ste ner tarafından Waldorf-Astor a S gara Fabr kası şç ler n n çocukları ç n açılan bu okulda Ste ner’ n eğ t m felsefes etk l olmuştur.

Rudolf Ste ner ruh, v cdan ve beden b rl ğ ne ve y eğ t m n düşünce, rade ve duygu arasındak dengey sağladığına nanmıştır. Bütünsel gel ş m ç n düşünce/aklın yanı sıra duygular ve rade de düşünülmel ve gel şt r lmel d r. Okul önces nden başlayıp 8. sınıfa kadar kes nt s z devam eden b r s steme sah pt r.

Ste ner çocukların üç sıralı gel ş m aşamasından lerled ğ nancına sah pt r. Buna göre çocuklar yaklaşık yed yıllık döngülerde gel ş r ve bu döngüler n her b r nde çocuğun gel ş m n teşv k etmek ç n saygı duyulması gereken bazı özell kler vardır.

Waldorf eğ t mc ler ne göre doğumdan 7 yaşına kadar çocukların “yaşam güçler ” f z ksel gel ş mler ne bağlıdır. Çocukların davranışları stekler tarafından kontrol ed l r. Genelde çocuklar yapmak zorunda oldukları ç n değ l yapmak sted kler ç n yapar. Normal şartlar altında, b r yet şk n n bakış açısından kaos anlamına gelse b le, seçt kler akt v telere katılmaktan çek nmez. Çocuklar ç n aynı anda yemek yemek, dans etmek, b r bebekle oynamak tamamen normald r.

7 yaşından önce takl t ederek ve deneyerek öğren r. Hayal oyun çocuğun en öneml "uğraşı" olarak kabul ed l r ve çocuğun f z ksel, entelektüel ve duygusal olarak gel şt ğ b r akt v ted r. Okul sabahının öneml b r kısmı kes nt s z hayal oyuna adanmıştır. "R t m" ve hareketl ve d nlend r c oyunun denges n n önem n kabul etmek, öğretmenler n fest valler ve yemekler de dah l olmak üzere yıllık, ha alık ve günlük akt v teler n döngüsel b r programı tak p etmes ne neden olur.

Çocuklar 7 la 14 yaşları arasında aynı öğretmen ve sınıf grubuyla b rl kte kalır ve dünyayı b l nçl b r hayal gücü ya da "duygusal zekâ" yoluyla araştırırken çok sıkı sıkıya bağlı b r grup hal ne gel r. Öğretmen düzen ve sırası olan fakat ders k tapları le eşl k ed lmeyen derslere dayanan b r müfredat sunar.

Bu yaklaşım lk yıllarda d nleme ve hafızaya önem vererek ve bunlara d ğer erken çocukluk modeller nde olduğundan daha fazla vurgu yaparak, öğrenme ve anlatıma; bütünleş k, çok algılı b r yaklaşımı teşv k eder. Örneğ n öğretmen, sayıların karakterler olduğu b r h kâye anlatarak ar tmet k b r şlem tanıtab l r.

Öğretmen materyal sunarken çocuklar d nler ve kend ders k taplarını özenle ve d kkatle tasarlarken öğrend kler n öncek lere lave eder. Kend tarzlarında öğrend kler n koruyan yazılar yazar.

Çocuklar; edeb yatı, halk h kayeler n ve efsaneler , r tm k müz k hareketler n (eurythmy), prat k el sanatlarını, doğa b l mler n , yabancı d ller , sanatı ve müz ğ nceler. Sınıfın dışında tahta, dal ve d ğer malzemeler yardımıyla oyun barınakları kurab l r.

L se yıllarında aklın rasyonel, soyut gücü ortaya çıkar ve ergenler, uzman öğretmenlerle b rl kte et k, sosyal sorumluluk ve karmaşık ve t t zl k gerekt ren konulara odaklanır (De Souza, 2012; Foster,1984; Kotaman, 2009; Nordlund, 2013; Uhrmacher,1995).

14.2.1. Eğitim Programı

- Okul önces nden başlayan on üç yıllık b r müfredat sunar.

- Waldorf eğ t mc ler çocukların gel ş msel ht yaçları olduğuna nandıkları şeyler karşılamak ç n, müfredatı çocukların f z ksel gel ş mler n ve radeler n n güçlend rmek ç n tasarlamıştır.

- Eğ t m n odağı bedensel keş f, yapıcı ve yaratıcı oyun, sözlü d l, h kâye ve şarkı üzer ned r. Bel rl sabahlar; çocuklar şarkı söyleme, res m yapma, balmumu boya kalemler yle renklend rme, k l le modelleme, r tm k hareketlerle şarkı söyleme, rol oynama, ş r okuma, atıştırmalık hazırlama ve sınıf düzenleme ve tem zleme, kuklalar aracılığıyla anlatılan h kâyey d nleme, doğa yürüyüşüne çıkma, bahçede çalışma, tahta bloklarla nşa etme veya oyun stantları ve kumaş kullanarak evler yapab l r. Bu faal yetler sayes nde çocuklar konsantrasyon ve mot vasyon güçler n gel şt r r.

- Waldorf eğ t mc ler yemek p ş rme, tem zl k ve düzenlemen n çocukların stekler n yer ne get rmeler ne yardımcı olduğuna nanmaktadır. Çünkü bu görevler, çocukların bunları yapmak stey p stemed kler ne bağlı olmadan düzenl olarak yapmak zorunda olduğu şlerd r.

- El le yapılan şler, sanatsal çalışmalar, tem zl k, düzenleme hayranlık gel şt rmeler ne yardımcı olurken, farklı türdek malzemelere ve etk nl klere saygıyı ve takd r etmey teşv k etmekted r.

- Waldorf öğretmenler , sını a b r yet şk n ve gün boyunca r tm k örüntü olmadan, çocukların radeler n nasıl kullanacaklarını öğrenme fırsatını kaçıracaklarını, kaot k ve yüzeysel yollarla b rçok faal yette bulunacaklarına nanır.

- Waldorf eğ t mc ler raden n eğ t lmes n n son derece öneml olduğu kanısındadır. Böylece çocuklar olumsuz dürtüler n kontrol etmey öğren r ve yaşamları boyunca hedefler ne ulaşmak ç n gereken z h nsel güce sah p olur. Waldorf bağlamında “ rade” kavramı farklı şeyler fade eder. Bazen sadece b r " stek" ya da çok güçlü b r " stek" anlamına gel r. Bazen, b r hedefe ulaşmak ç n yapmamız gereken b r şey yapmamak veya yapmak sted ğ m z başarmak ç n yapılması gerekenler yapmaya ten türden z h nsel b r güç anlamına gel r.

- Waldorf müfredatının öneml b r özell ğ , h kâye anlatımı ç n ayrılan gün ç nde özel b r zamanın olmasıdır. Ancak Waldorf öğretmenler n n öğrenc ler ne genell kle h kâye okumazlar. H kayeler önceden ezberler, sesler n , beden fadeler n kullanarak h kayelere k ş sel b r dokunuş ver r.

- Waldorf eğ t mc ler doğumdan yed yaşına kadar çocukların oyun, takl t ve model yoluyla öğrend ğ ne nanır. Çocukların yalnızca nsanların sözler n ve eylemler n değ l aynı zamanda ç tutumları da algıladığı ve takl t ett ğ n ler sürer. Takl t çeş tl b ç mlerde olab l r. Küçük b r çocuk, b r n n davranışlarını doğrudan takl t edeb l r. B r öğretmen, örneğ n yün taraması ve eğ rmes durumunda, b r çocuk da tarak ve eğ rmek steyeb l r. Çocuklar, oyunlarında karşılaştıkları eylemler de takl t edeb l r. Örneğ n, anaokulundak sandalyelerden ve tahtalardan yaptıkları ve m n büs le başka b r ülkeye seyahat etme.

Çocuklar ayrıca ç tutumumuzu da takl t eder. Bu nedenle anaokulu öğretmenler yaptıkları her şey d kkatle yapmaya çalışır. Ebeveynler ve öğretmenler saygılı ve özenl b r şek lde yemek p ş rmek veya tem zl k yapmak g b ortak yaşam görevler ne yaklaşırsa, çocuklar şe ve madd şeylere der n b r saygı göster r.

Bununla b rl kte, bu tür şler hızlı ve özens z yapılırsa, bu durum çocukların yaşamda anlam bulmadak zorluklarına da yansıyacaktır.

- Ste ner ahlak konuşma ve ht yatlı öğütler n küçük çocuk üzer nde çok az güce sah p olduğunu savunmuştur. B r n n ahlak davranması ve çocukların önünde y şeyler yapması d ğerler nden daha y olduğunu söylem şt r.

- İşlenecek konular, b r d s pl nden ve temalardan seç l r. Örneğ n " nsan ve hayvan" g b temalar ve matemat k g b . - Waldorf ortamlarındak eğ t m faal yetler her çocuğun bütünsel gel ş msel ht yaçlarını karşılamak ç n planlanır.

- Tüm sınıf sev yeler nde, her sabah k saatl k b r zaman d l m nde konunun üç la dört ha a boyunca öğret leceğ b r sab t ana ders vardır. Uzun zaman d l m n kapsayan ana dersle Ste ner Almanca konuşulan müfredatın parçalanmasını önlemeye çalışmıştır. Ana derslere ek olarak b r saatl k ek derslerde vardır: Res m, şarkı söyleme, r t m, yabancı d l, ç z m ve el şler g b .

- B r etk nl kten d ğer ne geç şte müz k kullanılmaktadır.

- Programlama problemler öğretmen toplantılarında sıkça karşılaşılan b r konudur.

Aşağıdak tabloda Waldorf anaokulunun günlük ve ha alık eğ t m akışı ver lm şt r.

Tablo 3. Waldorf anaokulu (3-5 yaş) günlük ve ha alık ritimleri

Saatler Günlük r t m Ha alık r t m

10:45 İç mekânda serbest oyun / günlük etk nl k

12:05 Etrafı toparlama

12:10 H kâye zamanı

12:20 Öğle yemeğ

P r nç/p lav yapımı

13:00 Ayrılış/Uzatılmış bakım

13.00-15.00 Uzatılmış bakım

* cuma günler açık hava zamanında yakın park z yaret ed lecek. Okul bahçes nde saat 08: 45'te hazır olunacak geç kalan çocuklar a leler tarafından çocukların eşyaları okula bırakılıp parka get r lecek (Comox Walley Waldorf School, 2019/20).

14.2.2. Eğitim Ortamı

- Doğanın ç nde kurulan okullarda doğanın mkanlarından yararlanmak ön plandadır.

- Eğ t m ortamları yaratılırken doğal ve estet k olması öneml d r.

- Sını a doğa masası bulunur. Bu masaya mevs me göre doğa le lg l materyaller yerleşt r l r.

- Çocuklar kültürler le lg l sanat eserler n sınıfa get reb l r.

14.2.3. Öğretmen

- Ste ner okuldak eğ t mc ler n okulu yönetmeler konusunda ısrar etm şt r.

- Öğretmen otor te olarak başladığı sürec öğrenc den g derek daha fazla bağımsızlık bekleyerek devam ett r r.

- Müfredattak öyküler, dramalar ve etk nl kler sayes nde öğrenc ler b l nçl olarak gel ş m n destekler.

- Waldorf öğretmenler kend k ş sel gel ş mler n lerletmek ç n sürekl çalışır.

- Öğrenc ler ç n olumlu rol modeller olarak h zmet edeb lmeler ç n eller nden gelen n en y s n yapar ve görevler n yer ne get r r (De Souza, 2012; Foster, 1984; Kotaman, 2009; Nordlund, 2013; Uhrmacher,1995).

14.3. Montessori Yaklaşımı

Görsel 3. Montessori materyalleri ile oynayarak öğrenen okul öncesi çocuk

Montessor ’ye göre gel ş m b r çocuğun çevre le akt f etk leş m n n b r sonucu olarak ortaya çıkan b r adaptasyon sürec d r. Montessor sıralı gel ş m kavramını ben msem şt r ve müfredatının özünde çocukların gel ş m aşamalarına dayanan b r kapsam ve sıra vardır. Montessor gel ş m dört aşamada ncelem şt r (Feez, 2009; Isaacs, 2008). Bunlar,

- Erken çocukluk (0-6 yaş; 0-3 yaş arası: b l nçs z em c z h n; 3-6 yaş arası: b l nçl em c z h n aşaması), - Çocukluk (6–12 yaş),

- Ergenl k (12–18 yaş),

- Olgunluk (18–24 yaş) aşamasıdır.

Erken çocukluk ve ergenl k aşamaları, türbülanslı, yaratıcı dönemler olarak adlandırılmış, aşamalar arasındak sınırları yaklaşık değerler olarak sunulmuştur.

Gel ş m n her aşaması, Montessor 'ye göre k üçer yıllık evreden oluşur. Üçer yıllık yaş gruplamaları Montessor yaklaşımının b r özell ğ d r. Öğrenme ortamı üçer yıllık evrelere göre hazırlanır. Üç yıllık karma yaş grupları bu nedenle yaklaşımın öneml b r özell ğ d r.

Montessor çocukların aşamalar veya düzlemler ç nde gel şt ğ ne ve her b r kademen n kend ne has özell k/özell klere sah p olduğuna nanmıştır. Her aşamada özell kle d şlerde olmak üzere vücutta f z ksel değ ş kl kler meydana gel r. Altı yaşlarında süt d şler n n kaybı, on k yaşlarında azı d ş kaybı ve yet şk nl ğ n başladığı on sek z yaşlarında b lgel k d şler n n ortaya çıkması g b .

Montessor çocukları etk nl kler esnasında gözlemlerken çocukların çevren n çok özel unsurlarıyla yoğun olarak lg lend kler geç c dönemlerden geçt ğ n gözlem şt r. Montessor geleneğ nde hassas dönemler adı ver len bu yoğun lg dönemler , gel ş m fırsatları pencereler n n açıldığının b r gösterges d r. Bu geç c

lg dönemler nde çocuklar çevren n d ğer yönler n görmezden gel rken, d kkatler n bel rl nesnelere ve faal yetlere odaklama eğ l m nded r.

Aşağıda çocukların yaş aralıkları le lg alanları ver lm şt r (Feez, 2010). Bunlar,

- 0–3 yaş (3 yaşta z rve): Dünyayı keşfetmek ç n tüm duyuları kullanmak ç n güçlü b r dürtü, - 3½– 6 yaş: Sosyal gruplarının gelenekler ne lg ,

- 3 ½-5 yaş: Yazmaya lg , - 4-6 yaş: Sayılara ve saymaya lg , - 4 ½-6 yaş: Okumaya artan lg d r.

Montessor yen doğan bebeğ n yaşadığı dönüşüm sürec n açıklamak ç n ruhsal embr yo ve em c z h n olarak adlandırdığı k öneml metafor kullanmıştır.

Ruhsal embr yo metaforunu, yen doğanların ç ne doğdukları topluluğunun sosyal ve entelektüel yaşamında şlev göreb lmeler ç n, daha sonra ht yaç duyacakları her ps ko-sosyal “organı” nşa etmes ç n gerekl olan sevg dolu, güvenl b r ortam olarak açıklarken em c z h n metaforunu se küçük çocukların, çevreden gelen zlen mler “absorbe ett ğ n ” ve bu zlen mler n z hn n asıl dokusunu ve yapım aşamasında olan zekayı oluşturması olarak açıklamıştır.

Montessor çocuğun öğrenmes nde programa dayalı hazırlık, uygulama ve tekrarlama g b öğeler n önem n kabul etm şt r. İlg nç d dakt k materyaller n man pülasyonunu çeren çok sayıda etk nl kle gerçekl kle temas hal nde olması gerekt ğ ne nanmıştır.

Montessor geleneksel materyaller n yüzeysel olduğunu ve çocuğun gel ş m nde gerçek b r kullanımın olmadığını bu materyaller n çocuğa çok az zorluk veya hayal kırıklığı sağladığını ler sürmüştür. Çocukların eğ t ml b r öğretmen tarafından kend ler ne öner len şek lde kullanacakları b r d z d dakt k (öğretmen yönlend rmel ) materyal gel şt rm şt r. Deneysel olarak gel şt rd ğ materyaller, n cel kler ve n tel kler bakımından d kkatl ce düzenlenm ş, kend kend n düzeltmey mümkün kılmakta ve çocuğun kend hızında bağımsız olarak çalışmasını sağlamaktadır. Sını a kullanılan malzemeler Montessor öğret m yöntem n n uygulanmasının ayrılmaz b r parçasıdır. Montessor yöntem d s pl n ve özgürlüğe dayanır.

14.3.1. Eğitim Programı

Montessor eğ t m programının üç öneml vurgusu öğrenmen n bütünsell ğ en öneml öğrenme aracı olarak oyun ve öğrenme alanlarından oluşmaktadır.

- Öğrenme bütünseldir

Montessor eğ t m çocuk gel ş m ç n b r anahtar olarak görmüştür. Çocuğun yaşam ç n hazırlık yapmasına katkıda bulunan faktördür. Çocuğun gözlemleme, keşfetme, araştırma, soru sorma ve çevres hakkında öğrenmes ç n mutlaka derslere veya konulara gerek yoktur. Çocuk lg s n çekt ğ nde gözlem yapar ve

Montessor eğ t m çocuk gel ş m ç n b r anahtar olarak görmüştür. Çocuğun yaşam ç n hazırlık yapmasına katkıda bulunan faktördür. Çocuğun gözlemleme, keşfetme, araştırma, soru sorma ve çevres hakkında öğrenmes ç n mutlaka derslere veya konulara gerek yoktur. Çocuk lg s n çekt ğ nde gözlem yapar ve

Belgede ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNE GİRİŞ (sayfa 147-160)