ﻦ ْ ﻚ َ ھ َﻠَ ﻣَ ﻦ ْ ﻚ َ ﻠِ ﮫْ ﯿَ ﻟِ ۙ ﻻً ﻮ ﻌُ ﻔْ ﻣَ ن َ ﺎ ﻛَ ا ﺮً ﻣْ أَ ﻪُ ﻠّٰ ﻟ ا ﻲ َ ﻀ ِ ﻘْ ﯿَ ﻟِ ﻦ ْ ﻜ ِ ﻟٰ وَ
ﻋ َﻠ۪
ﯿ
ﻢ ٌ ﻊ ٌ ﯿ ﻤ۪ ﺴ َ ﻟَ ﻪ َ ﻠّٰ ﻟ ا وَ ن ﱠ إِ ۘ ﺔ ٍ ﻨَ ﯿِّ ﺑَ ﻋ ﻦ ْ َ ﻲ ﱠ ﺣ َ ﻣَ ﻦ ْ ﻰ ﺤ ْﯿٰ ﻳَ وَ ﺔ ٍ ﻨَ ﯿِّ ﺑَ
“Fakat, Allah gerekli olan emri yerine getirmesi, helâk olanın açık bir delille (gözle görülür şekilde ve mazerete meydan vermeyecek biçimde) helâk olması, yaşayanın da açık bir delille yaşaması için (böyle yaptı). Çünkü
Allah hakkıyla işitendir, bilendir.”
(Enfâl sûresi, 8/42)
ﺟ َ ﻤ۪
ﯿ ﻌً
ﺎ ﻢ ْ ﮫُ ﻠﱡ ﻛُ ض ِ رْ ﻷَْ ا ﻲ ﻣَ ﻓِ ﻦ ْ ﻦ َ ﻣَ ﻻَٰ ﻚ َ ﺑﱡ رَ ﺷ ءَ ﺎ َ ۤ وَ ﻮْ ﻟَ
Aslında “Eğer Rabbin dileseydi, yeryüzünde bulunanların hepsi iman ederdi.”1 âyetine göre dünyada bir düzenleme olabilirdi. Ne var ki ilâhî irade, imanın veya küfrün varlığını, dünya hayatı boyunca devam edecek bir mücadeleye bağlamıştır. Hz. Âdem’den bu yana insanlık tarihine baktığımızda bu hakikati bütün çıplaklığıyla görmemiz mümkündür. O hâlde, iman dünyası olarak yaşayacaksak, her zaman küfür dünyasının tecavüz, tasallut, hıyanet ve düşmanlıklarını bir lahza hatırdan çıkarmamalıyız. Küfrün imana karşı cibillî düşmanlığı, o cepheyi sürekli saldırganlığa iterken, onlarda, ölüler arasında dolaşıyor olma hissi uyarılmamalıdır. Ölen, ta baştan apaçık ölümünü görerek ölmeli, kalan da öyle kalmalıdır. Ta ki yarın Allah (celle celâluhu ) karşısında kimsenin ileriye sürecek ve “Neden, niçin?” diyecek bir mazeretleri kalmasın.
Bu şekliyle arz ettiğimiz şeyin tam tersi de olabilir. Yani iman edenler mağlup, küfür dünyası galip. Ne var ki netice değişmez; bu durumda her iki tarafın da Rabbilerine sunacak mazeretleri yoktur; yoktur çünkü bir mücadele sonucu yaşayan yaşamış, helâk olan da helâk olup gitmiştir.
Biraz daha açalım; Allah, Bedir’de iki cepheyi, plânlasa ve randevulaşsalardı bile gerçekleşmesi mukadder böyle bir mücadele zemini, atmosferi, alt yapısı ve onu zarurî kılıcı şartları oluşmazdı. Hâdise, öylesine insanî idraki aşkın plânlandı ki, ister istemez göğüs göğüse vuruşma durumuna gelindi ve ondan sonra da, yaşayanın yaşamayı hak etmesi, ölenin de ölüme müstehak olması ortaya çıktı. Zaafı, kininde, nefretinde, gayzında, istikamete kapalı olmasında ve paylaşmayı bilememesinde bütün zayıflar, burada ve ötede
herhangi bir mazeret ileriye süremeden açık ve net suçluluklarıyla elenip gittiler; hep yüce mefkûreler arkasından koşanlar da, Bedir’de ve Bedirlerde cinayet işlemediklerini; aksine te’dibe müstahak olanlara hadlerini bildirmenin inşirahı içinde kalbî, ruhî, vicdanî bütün bir hayatı gönüllerinde duyarak yaşama ufkuna ulaştılar.
Hulâsa, Bedir’de ve bütün Bedirlerde, ne ölenin ne yaşayanın, ne kâfirin, ne mü’minin, ne kazananın, ne kaybedenin, olanı yerinde ve isabetli görmenin dışında diyeceği hiçbir şey yoktur; yoktur çünkü olanlar, her şeyi en iyi işiten ve bilen bir Semî u Alîm’in plânına göre cereyan etmiştir.
ﻓ۪ۤ
ﻲ ﻢ ْ ﻜُ ﻠُ ﻠِّ ﻘَ ﻳُ وَ ﻼً ﯿ ﻠ۪ ﻗَ ﻢ ْ ﻜُ ﻨِ ﯿُ ﻋْ أَ ي۪ۤف ﻢ ْ ﺘُ ﯿْ ﻘَ ﺘَ ﻟْ ا إِ ذِ ﻢ ْ ھ ُ ﻮ ﻤ ُ ﻜُ ﻳ ﺮ۪ ﻳُ وَ ذْ إِ
ﻣَ
ﻌُ ﻔْ
ﻮ
ﻻً ن َ ﺎ ﻛَ ا ﺮً ﻣْ أَ ﻪُ ﻠّٰ ﻟ ا ﻲ َ ﻀ ِ ﻘْ ﯿَ ﻟِ ﻢ ْ ﮫ ِ ﻨِ ﯿُ ﻋْ أَ
“Allah, olacak bir işi yerine getirmek için (savaş alanında) karşılaştığınız zaman onları sizin gözlerinizde az gösteriyor, sizi de onların gözünde
azaltıyordu.”
(Enfâl sûresi, 8/44)
Bu hâdise yine Bedir Savaşı’nda meydana gelmişti. Bedir’e Müslüman saflarında katılan insanlar, o güne kadar ciddî hiçbir harp görmemişlerdi.
Ayrıca Medine’den çıkışta onların niyetlerinin savaş değil de kervanı takip olduğu gözardı edilmemelidir. Şimdi tam bu safhada, eğer Müslümanlar karşı cepheyi az olarak değil de, asıl güç ve kuvvetleriyle görselerdi endişe edip paniğe kapılabilirlerdi. Ne var ki, savaş başlayıp da, artık geri dönülemez bir yola girdiklerinde, Allah mü’minlere onların gerçek durumlarını gösterdi; ta ki Allah’a tevekkül edip O’nun inayetine sığınsınlar. Eğer bu az görme işi devam etseydi, ashab, düşmanlarının üzerine elini-kolunu sallaya sallaya giderdi. Zira genellikle insan, rahat ve rehavet anında bazen inayet ve ikramı unutabilir.
Burada ayrı bir hususa daha temas etmek yararlı olacak: Bedir’de yardım için gönderilen melekler, bizatihi insanlar gibi harp etmedi, kılıç kullanmadı ve kâfir öldürmediler. Onlar sadece, karşı cephenin moralini bozmak, mü’minlerin de kuvve-i mâneviyelerini takviye etmek için gelmişlerdi. Eğer, melekler de savaşın içine katılsalardı, esbap perdesi aralanır, insanlar gazi unvanını alamaz ve artık herkes bir inayet beklentisi içine girerdi. İnayetler ise, bu imtihan dünyasında daha çok perdeli olarak gelmektedir.
Evet, Allah’ın başta müşrikleri az göstermesi, henüz harp psikolojisinin
kızıştırmadığı ruhlarda yılgınlık hâsıl olmaması, gözlerin korkmaması ve tam bir metafizik gerilimin gerçekleşmesi için ilk inayet ve ilk rahmetti. Karşı tarafın, Müslümanları az görmesi de o rahmet ve inayetin ayrı bir dalga boyuydu.. ve ancak böyle olduğu takdirde ashabın istihdamıyla murad-ı ilâhî tahakkuk edecekti. Sonra herkes herkesi gerçek kemmî ve keyfî buudlarıyla görmüştü ama ilâhî kaza süreci de başlamış.. mü’minler kendilerini kavganın göbeğinde bulmuş; ilâhî teyit ve iyi bir harp stratejisiyle kaderlerinin ikbaline koşarken, mülhit ve mütecavizler de teyitsiz, desteksiz birer enkaz yığını hâlinde dökülüp gitmenin en acısını yaşıyor ve idbarlarının ümitsiz mırıltılarıyla akıbetlerinin çukurlarına yuvarlanıyorlardı.
ﺜ۪ ﻛَ
ﺮً ﯿ
ا ﻪ َ ﻠّٰ ﻟ ا ا و ﺮُ ﻛُ ذْ ا وَ ا ﻮ ﺘُ ﺒُ ﺛْ ﺎ ﻓَ ﻓِ ﺔ ً ﺌَ ﻢ ْ ﺘُ ﯿ ﻘ۪ ﻟَ إِ ا و ذَ ا ۤ ﻦ ُ ﻣَ اٰ ﻦ َ ﻳ ﺬ۪ ﻟﱠ ا ﺎ ﮫَ ﻳﱡ أَ ﻳَۤ ﺎ ﺗُ
ﻔْ
ﻠِ
ﺤ ُ ﻮ
ن َ ﻢ ْ ﻜُ ﻠﱠ ﻌَ ﻟَ
“Ey iman edenler! Herhangi bir muharip topluluk ile karşılaştığınız zaman sebat edin ve Allah’ı çok çok anın ki başarıya erişesiniz.”
(Enfâl sûresi, 8/45)
Evvelâ, buradaki “Allah’ı zikir” kaydından şunlar anlaşılabilir:
1.Normal gündelik hayatta, hususiyle de düşmanla mücadele anında kalben hiç gafletin olmaması vurgulanmaktadır ki, kalben gaflet içine giren herkese bu husus sık sık hatırlatılmalı ve uğrunda mücahede ettiği Rabbini hem kalben hem lisanen anması sağlanarak, insanların ölüp öldürüldükleri yerler bile birer kudsî mâbed hâline getirilmelidir.
2.Zikir, aynı zamanda savaş esnasında “ALLAH, ALLAH, ALLAH” diye bir haykırmadır ve böyle bir tavır karşı tarafın moralini olumsuz olarak etkilemede çok önemlidir.. ve tabiî Müslüman cephenin de moralini yükseltme, onlara aşk u şevk pompalamada da... Rica ederim, günümüzde dilin ucuyla, mücerret
“Allah, Allah” deme, eğer bizde gerilim, düşmanda korku hâsıl ediyorsa –ki, mutlaka hâsıl ediyor– kalbten coşup gelen ve şuurluca yapılabilen bir zikrin, insana neler kazandıracağı düşünülsün…
3.Zafere ermenin Allah’ı zikir ve sebat u devama bağlanması hususuna gelince, o ayrıca üzerinde ciddî olarak durulması gereken bir husustur.
Demek ki burada, düşmanla karşılaşan mü’minlere düşen, birbirinin mütemmimi önemli iki husus var:
1.Kemmî ve keyfî buudları ne olursa olsun herhangi bir muharip güçle karşılaşıldığında, evvelâ sabr u ikdam ve sebatla kendi cephemizin moralini yükseltmek, kararlılığımızı göstermek. Sâniyen, akıllıca ama fevkalâde atak, cesaretli ve azimli görünerek karşı tarafta psikolojik sarsıntı ve çözülmeler meydana getirmek…
2.Allah’ı çok zikrederek kendi ruh kıvamımızı sağlamak, O’na güvenin hâsıl ettiği görüntü ile karşı tarafı temelden sarsacak bir fütursuzluk sergilemek ve kendi aramızda karşılıklı aynı şeyleri tekrar ederek davranışlarımızın ritmini kalb balansına göre ayarlamak...
Evet bütün bunlar önemli birer başarı anahtarı olsa gerek. Aksine sabr u sebat gösterilmeden, ilâhî âdete göre başarı elde edilemeyeceği gibi Allah anılmadan gafilane vuruşmalarla da zafere erilemez; erilse bile sevaba nail olunamaz. Dolayısıyla da böyleleri için uhrevî felah söz konusu olamaz.
Öyle ise hak yolundaki mücahit ve muharipler, şartlar nasıl olursa olsun bir taraftan azm ü ikdam içinde olmalılar, diğer taraftan da hep Allah’a yönelip O’nu anmalı, kalbinin bütün safvetiyle en güçlü olduğu zamanlarda bile kendi havl ve kuvvetinden teberri ederek O’nu yâd edip O’nun havl ve kuvvetine sığınmalıdır. Ve
ﻚ َ ﻟِ ﻮْ ـ ـ ﺣ َـ ﻰ إِﻟٰ ﺎ ﻧَ ﺠ َﺄْ ﺘَ ﻟْ ا وَ ﺗِ ﺎ َّ وَ ـ ﻨَ ﻮ ﻗُ ﺎ ـ ـ ﻨَ ﻟِ ﻮْ ﺣ َ ﻦ ْ ـ ـ ﻣِ ﺎ ﻧَ أْ ﺮﱠ ﺒَ ـ ﺗَ ﻢ ﱠ ﮫُ ﻠّٰ ﻟ اَ
2
ك َ ِ ت ﻮﱠ ﻗُ وَ
duası mü’minin ağzından düşmemelidir.ﺘْ ﻓِ
ﻨَ
ﺔ ٌ ﻦ ْ ﻜُ ﺗَ هُ ﻮ ﻠُ ﻌَ ﻔْ ﺗَ إِ ﻻﱠ ﺾ ٍ ۘ ﻌْ ﺑَ ا ءُ ۤ ﻲ َ ﻟِ وْ أَ ﻢ ْ ﮫُ ﻀ ُ ﻌْ ﺑَ ا و ﺮُ ﻔَ ﻛَ ﻦ َ ﻳ ﺬ۪ ﻟﱠ ا وَ
ﺒ۪ ﻛَ
ﺮٌ ﯿ دٌ ﺎ ﺴ َ ﻓَ وَ ض ِ رْ ﻷَْ ا ﻲ ﻓِ
“Kâfir olanların da bir kısmı, bir kısmının yardımcılarıdır. Eğer siz onu (Allah’ın istediği şekilde olmayı ve böyle olmanın size yüklediği sorumluluğu) yerine getirmezseniz yeryüzünde bir fitne ve büyük bir fesat
olur.”
(Enfâl sûresi, 8/73)
Bundan bir önceki âyet-i kerime,3 muhacir ve ensarın akraba olmadıkları hâlde birbirlerine mirasçı olmalarını hükme bağlar. Onun arkasından gelen ve şimdi mealini verdiğimiz âyette ise, Müslüman ile kâfirin birbirlerine mirasçı olamayacağı, kâfirlerin ancak kendi aralarında birbirlerine mirasçı olabilecekleri anlatılır. Allah Resûlü’nün (sallallâhu aleyhi ve sellem) bu âyetin tefsiriyle alâkalı beyan buyurdukları bir hadis vardır ki, cidden şayan-ı
dikkattir. Efendimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem) buyururlar ki: “Müşriklerin ortasında oturup duran her Müslümandan ben uzağım. Onların ateşleri ışık vermiyor.”4 Yani inançlarına rağmen tutuşturdukları ateş aydınlık olarak hissedilmiyor ve iki ayrı dünya birbirinden fark edilmiyor. Şöyle değerlendirebiliriz:
1.Çölde ateşin, iz bulmak, yer belli etmek vs. gibi hususlarda çok ehemmiyetli bir yeri vardır. Böyle bir misal, dost-düşman ateşinin tefrik edilememesi açısından değerlendirilebilir.
2.Kâfir ve mü’min ocakları veya ışık kaynakları beraber olursa, birini diğerinden ayırt etmek çok zordur. Hâlbuki mü’minin ocağı ayrı, kâfirin ocağı da ayrı olmalıdır ki, talipler şaşırtılmasın.
3.Ki bu çok daha önemlidir. Mülhit ile mü’min kendi orijinlerini koruyamayıp hoşgörü ve birbirlerini kabulün ötesinde, dinî, millî, ahlâkî, harsî ihtilat içinde olurlarsa, aralarında bulunması gereken metafizik gerilimi kaybederler. Bu hâl ise, zamanla her ikisini de çürütür. Daha çok da kendi dünyasını, tarihî müktesebatı üzerinde inşa edip götürmek isteyeni.
Ayrıca miras hukuku açısından “ihtilaf-ı milleteyn” esasına binaen mü’min-kâfir arasında miras cereyan etmez. Bunu fukahâ diliyle ifade edecek olursak;
ihtilaf-ı dâr ve ihtilaf-ı din verâsete mânidir. İnsanî sevgi, alâka ve kucaklamanın yanında eğer çizgiler tam korunamaz, ölçüsüz ihtilatlara girilir ve bir kısım hukukî disiplinler gözardı edilirse, ıslah ümit ettiğimiz iş ve davranışlarda fitneye, fesada sebebiyet vermiş oluruz. Oysaki en büyük fitne ve fesat da, iyilik mülâhazası ve ıslah düşüncesiyle irtikâp edilen fitne ve fesattır.
Zira, iyilik niyetiyle yapılan kötülükler sürekliliğe namzettirler.. ve şuursuz kitleler bir kere o işin içine sürüklendikten sonra geriye dönmeleri de çok zordur.
1 Yûnus sûresi, 10/99.
2 “Allahım, biz kendi havl ve kuvvetimizden teberri edip, Senin havl ve kuvvetine sığındık.”
3 Enfâl sûresi, 8/72.
4 Ebû Dâvûd, cihad 95; Tirmizî, siyer 42; Nesâî, kasâme 27.