Eşitlikle İlgili Kurumların Oluşturulması

1976’da Komisyon’da cinsiyet konusunda çalışmakla görevli iki temel birim oluşturulmuştur. Bunlardan ilki Fırsat Eşitliği Birimi; diğeri de Kadınlara İlişkin Bilgilendirme Birimi’dir.263 Fırsat Eşitliği Birimi’nin görevleri, kadın erkek eşitliğine ilişkin hukuksal düzenlemelerin önerilmesi ve mevcut düzenlemelere ilişkin uygulamaların tespit edilmesidir.264

Bu dönemde gerçekleştirilen çalışmalarda kadın erkek eşitliği alanında çalışan uzmanların etkili olmuştur. Komisyon, tarafından davet edilen uzmanlardan oluşan ad hoc komiteler, kadın erkek eşitliği alanındaki ikincil hukuk düzenlemelerinin hazırlanmasında etkili olmuştur.265 Ad hoc komiteler, Topluluk kurumlarında görev yapan ya da bu konuda bağımsız çalışmaları olan kişilerden oluşmaktadır.266 Topluluk, kurumsal yapısında kadın erkek eşitliği alanında çalışmakla görevli birimler yeni oluşmaya başladığından, bu dönemdeki çalışmalarda bağımsız uzmanlar daha etkili olmuştur.

262 _{Topluluk kadın erkek eşitliği alanındaki hukuksal gelişime katkıda bulunan bu dönem}

uzmanlarının ilki Fransız sosyologu Evelyn Sullerot’tur. Sullerot, eşit işe eşit ücret ilkesinin ötesine geçerek, kadınların işgücü piyasasına girmeden önce maruz kaldıkları ayrımcılığa ve işe alınmanın önündeki engellere dikkat çekmiştir. Aynı zamanda yapısal ayrımcılığı vurgulamış ve bu konuda hem Topluluk hem de OECD’nin (Organisation for Economic Cooperation and Development-Uluslar arası Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü) politikalarını olumlu olarak etkilemiştir. Bkz. Ellina, s. 34- 35; Van der Vleuten, s. 70.

263

Ellina, s. 35.

264 _{Teresa Rees, Mainstreaming Equality in the European Union, Routledge Publishing, London}

and New York, 1998, s. 59.

265 _{Jacqueline Nonon, Komisyon Genel Direktörlüğü’nde çalışan, ad hoc komitelerin önemli}

isimlerinden biridir. Nonon, “Kadınların İşine İlişkin Ad hoc Komitenin” oluşturulmasına katkıda bulunmuştur. Oluşturulan bu komite ise Eşit Davranma Yönergesi taslağını (76/207 sayılı Yönerge) hazırlamıştır. Ellina, s. 35.

266 _{Bağımsız olarak çalışan ve kadın erkek eşitliği konusunda uzman olan kişilerin başında Defrenne}

Davası’nın Davacı Vekili Eliane Vogel-Polsky gelmektedir. Vogel-Polsky, uluslarüstü nitelikteki Avrupa Topluluğu Adalet Divanı’nın verdiği kararların ulusal hukukları etkileyeceği düşüncesinden bahisle, ulusal mahkemelerdeki pek çok davayı ön karar usulünü kullanarak Divan’a intikal ettirmiştir. Bunun yanı sıra, Komisyon bünyesindeki “Kadınların İşine İlişkin Ad hoc Komitede” görev almış ve bu alandaki hukuksal düzenlemelere katkıda bulunmuştur. Sendikacı Emilienne Brunfaut’da 1961 yılında ATA eski 119. maddenin uygulanmasını incelemek amacıyla kurulan “119. madde Topluluğunda” görev alarak, Eşit Ücret Yönergesi’nin tasarısının hazırlanmasında etkili olmuştur. Ellina, s. 36.

1970’ler, Topluluk üyesi ülkelerde kadın erkek eşitliğine ilişkin yeni hukuksal düzenlemelerin yanı sıra yeni kurumların kademeli olarak oluşturulduğu yıllar olmuştur. Belçika, Danimarka, Fransa, Almanya, Hollanda ve İngiltere’de 1975 yılında, eşitlikle ilgili kanunlar çıkartılmış ve kurumlar oluşturulmuştur. Kurumsal düzenlemelere örnek olarak Danimarka’da “Eşit Statü Konseyi’nin”;

İngiltere’de ise “Fırsat Eşitliği Komisyonu’nun” oluşturulması gösterilebilir.

İrlanda’da ayrımcılık konusunda kabul edilen bir kanunla (1976), iş mahkemelerinde eşitliğe aykırı işlemlerle ilgili şikayetleri almakla görevli bir resmi birim oluşturulmuştur. Belçika’da, eşit ücret ilkesi konusunda kararname; Fransa’da, hamile çalışanların korunması konusundaki kanun; İrlanda ve Hollanda’da eşit ücret kanunları ile İngiltere’de cinsiyet ayrımcılığına ilişkin kanun bu alandaki yasal düzenlemelere örnek teşkil etmektedir.267

AB Hukuku’nda kadın erkek eşitliği ilkesi, 1970’li yıllarda ekonomik bütünleşme amacına bağlı olarak kadına özellikle işgücü piyasasında erkek ile eşit haklar sağlama düşüncesi çerçevesinde sınırlı bir gelişim göstermiştir. Topluluğun bu dönemde kadın erkek eşitliği yaklaşımı, hukuki eşitlik çerçevesinde kalmakla ve toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini göz ardı etmekle eleştirilmiştir. 1970’li yıllar, kadın erkek eşitliğinin AB Hukuk düzeninde sadece eşit davranma ilkesi temelinde bireysel bir hak olarak değerlendirildiği bir dönem olmuştur.268

B. 1980 ve 1990 Arası Dönem

Avrupa Topluluğu’nda 1980’li yıllara gelindiğinde, kadın ve erkeğin sadece hukuksal düzenlemelerde değil; fiili olarak da eşit olması gerektiği düşüncesinden hareketle, olumlu ayrımcılığa ilişkin önlemler alınmaya başlanmıştır. Üye devletlerin kadın erkek eşitliği politikası, kademeli olarak bir değişim sürecine girmiştir. Bu dönemde kadınlara yönelik politikalarda ve hukuksal düzenlemelerde, küreselleşmeye bağlı olarak yüksek işsizlik oranının, kuralsızlaştırmanın, kamu

267 _{Ellina, s. 41.}

268 _{Teresa Rees, “Reflections on the Uneven Development of Gender Mainstreaming in Europe”,}

müdahalesinin azaltılmasının ve esnek çalışma biçimlerininin yaratılmasının etkisi görülmüştür.269

1980’lerde Bakanlar Konseyi ile Avrupa Komisyonu arasında Topluluk sosyal politikasına ilişkin konularda çekişme yaşanmıştır. İşveren sendikaları ile üye devletlerin hükümet temsilcileri, Topluluğun sosyal politika alanında hukuksal düzenleme yapma yetkisinin genişletilmesi ve bu alanda daha fazla düzenleme yapılmasına karşı çıkmışlardır. 1985 yılından 1995’e dek Komisyon’a iki kez üst üste başkanlık yapan Jacques Delors, bu dönemde işçi haklarının asgari paydada karşılanarak işgücünün esnek ve serbest olduğu bir Avrupa sosyal modelinin, Topluluğun ekonomik alandaki rekabet etme gücünü arttıracağını savunmuştur. Sosyal alandaki hukuksal düzenlemelerin oluşumuna ilişkin bu yeni yaklaşım, çoğu üye devlette yürürlükte bulunan ulusal düzenlemelerden daha düşük ve asgari nitelikte sosyal koruma sağlayan yönergelerin kabulüne yol açmıştır.270