EĢya Müsaderesi (Einziehung)

Alman Ceza Kanunu’nun ―Müsaderenin ġartları‖ baĢlığını taĢıyan 74. maddesinin 1. fıkrasında ―(1) Kasten iĢlenen suçlarda; bu suçtan doğan veya suçun

iĢlenmesinde veya hazırlanmasında kullanılmıĢ olan veya suçta kullanılmak üzere hazırlanmıĢ bulunan eĢyalar, müsadere edilebilir.‖ Hükmüne yer verilmiĢtir(Yenisey/Plagemann, 2009: s. 111). Buna göre müsadere sadece kasten iĢlenen suçlarda söz konusu olabilecektir(Dalkılıç, 2013: s. 42). Müsadere edilebilecek eĢyalar ise, suçtan doğan veya suçun iĢlenmesinde veya hazırlanmasında kullanılmıĢ olan veya suçta kullanılmak üzere hazırlanmıĢ bulunan eĢyalar olarak belirtilmiĢtir. Burada öngörülmüĢ olan müsaderenin ihtiyari olması ve suçun fail ya da Ģeriklerine yönelik olması nedeniyle hukuki niteliği ―cezai müsadere‖ olarak kabul edilmektedir(Sözüer, 2003: s. 397).

74. maddenin 2. fıkrasında ise, ―Müsadere sadece aĢağıdaki Ģartlar mevcut

ise, hukuken kabul edilmiĢtir:

1. eğer eĢyalar kararın verildiği sırada faile veya Ģeriğe ait veya onun tasarrufu altında iseler veya

2. eĢyalar, cinsleri ve durumları bakımından toplumu tehdit ediyorsa veya suç iĢlenmesine hizmet etmeleri tehlikesi varsa.‖

Hükmüne yer verilmiĢtir(Yenisey/Plagemann, 2009: s. 112). Maddede müsadere iki Ģarta bağlanmıĢtır. Bunlar, eĢyaların müsadereye karar verildiği sırada faile veya Ģeriğe ait veya tasarrufları altında olması ile eĢyaların, cinsleri ve durumları bakımından toplumu tehdit etmesi veya suç iĢlenmesine hizmet etmeleri tehlikelerinin olmasıdır.

74. maddenin 2. fıkrasının 2. bendinde tehlikelilik gösteren bir eĢyanın

müsaderesi düzenlenmiĢtir. Bu tür müsadere iki Ģekilde ortaya çıkmaktadır: EĢyanın

yapısından veya koĢullarının gereğinden kaynaklanan tehlikelilik nedenine dayanan müsadere ve hukuka aykırı eylemlerin iĢlenmesine yarayıĢlı olma tehlikesi taĢıyan

173 eĢyanın müsaderesidir69

. Burada tehlikenin önlenmesi amacı güdüldüğünden düzenleme güvenlik tedbiri niteliğindedir. Bu durumda eĢyanın müsaderesi bakımından mülkiyetin kime ait olduğunun bir önemi yoktur. Ayrıca iĢlenen eylemin hukuka aykırı olması yeterli olup, eylemin kusurlu bir biçimde iĢlenmesi gerekli değildir.

Alman Ceza Kanununun 74-b maddesinde oranlılık ilkesine yer verilmiĢtir70. Maddeye göre, müsaderenin, iĢlenmiĢ olan fiil ve hakkında müsadere uygulanacak fail, Ģerik veya üçüncü kiĢi bakımından söz konusu olan isnatla orantılı olması gerekmektedir. Müsaderenin oransız olması durumunda mahkeme, müsadere kararını vermekten vazgeçecek ya da daha az etkili tedbirlerle müsadereden beklenen amaca ulaĢılabilecekse, daha az etkili tedbire hükmedebilecektir(Sözüer, 2003: s. 403).

74-c maddesinde kaim değerin müsaderesi düzenlenmiĢtir71. Maddeye göre, müsadere edilebilecek eĢya, müsadere kararı verilmeden önce ortadan kaldırılır,

69 _{Ayrıca Sözüer, çalıĢmasında bu maddedeki düzenlemenin Alman doktrininde ―ayırımsız müsadere‖}

(unterschiedlose Einziehung) olarak adlandırıldığını belirtmiĢ, kendisi de kurum için ―Tedbir Müsaderesi‖ baĢlığını kullanmıĢtır. Bkz. Sözüer, 2003: s. 401.

70

StGB § 74 b. Grundsatz der Verhatnismassigkeit:

―(1) Müsadere mecburi kılınmamıĢsa, 74 üncü paragrafının 2 nci fıkrasının 1 nolu bendinde ve 74a paragrafta söz konusu olan hallerde tertiplenebilmesi için, müsadere müessesesinin iĢlenmiĢ bulunan fiilin önemi ve hakkında müsadere uygulanacak olan fail veya Ģerik bakımından veya 74a maddedeki hallerde üçüncü Ģahıs bakımından söz konusu olan isnat ile orantılı olması Ģarttır.

(2) Mahkeme 74 ve 74a maddedeki hallerde müsadereyi saklı tutar ve müsadereden beklenen amaca onlarla ulaĢılabilecekse, daha az etkili bir tedbire hükmeder. Özellikle Ģu emirler söz konusu olur; 1. eĢyaları kullanılamaz hale getirme,

2. eĢyalar üzerindeki belirli düzenlemeleri veya iĢaretleri ortadan kaldırmak veya eĢyayı sair surette değiĢtirmek.

3. EĢyayı belirli bir Ģekilde kullanmak.

Emire riayet edilirse, müsaderedeki ―saklı tutma‖ unsuru kaldırılır; aksi takdirde mahkeme müsadereyi sonradan tertipler.

(3) Müsadere mecburî değilse, eĢyaların bir kısmı hakkında sınırlı olarak uygulanabilir.‖ Maddenin çevirisi için bkz. Yenisey/Plagemann, 2009: s. 112.

71

§ 74c Einziehung des Wertersatzes:

―(1) Fail veya Ģerik fiilin iĢlendiği sırada kendisine ait olup veya tasarrufu altında olan ve müsadere edilmesine karar verilebilecek olan eĢyanın, müsadere kararı verilmezden önce değerini ortadan kaldırırsa; yani elinden çıkartır veya kullanır veya eĢyanın müsaderesini baĢka bir Ģekilde uygulanamaz hale getirirse, mahkeme fail veya Ģerik hakkında, eĢyanın değeri kadar bir para tutarının müsadere edilmesine karar verir.

(2) Fail veya Ģerik müsadere kararı verilmezden önce, eĢya üzerinde üçüncü bir Ģahıs lehine hak tesis ederse ve tazminat ödenmeksizin bu hakkın sona ermesine karar verilemiyorsa veya müsadere kararı verilmesi halinde tazminata hükmedilemeyecekse (madde 74e/2, madde 74f), mahkeme müsadere kararı verilmesini, eĢyanın müsaderesinin yanı sıra uygulayabilir; mahkeme müsaderenin yanı sıra

174

satılır veya çeĢitli Ģekillerde müsadere uygulanamaz hale getirilirse, mahkeme eĢyanın değeri oranında para tutarının müsaderesine karar verecektir(Sözüer, 2003: s. 400).

Alman Ceza Kanunun 74-d maddesinde yazıların müsaderesi özel olarak düzenlenmiĢtir(Yenisey/Plagemann, 2009: s. 115). Düzenleme gereğince, muhtevası bilinerek dağıtılmaları bir ceza kanunu hükmünü kasten ihlal edecek nitelikte olan yazılar, eğer en az bir adedinin suç teĢkil edecek Ģekilde dağıtılması veya dağıtılmak üzere hazırlanması durumunda müsadere edilecektir(Dalkılıç, 2013: s. 45).

Alman Ceza Kanununun 74-e maddesinde eĢya müsaderesinin etkisi, düzenlenmiĢtir72_{. Düzenlemeye göre, müsaderesine karar verilen eĢyanın veya}

hakkın mülkiyeti, karar kesinleĢtiği anda devlete geçmektedir(Dalkılıç, 2013: s. 45). Ancak eĢya üzerinde üçüncü kiĢilere ait haklar devam etmektedir. Müsadere edilen eĢyanın toplum için zararlı veya suç iĢlenmesine hizmet etme tehlikesi olması durumunda ise, üçüncü kiĢilerin hakları dahi korunmamaktadır.

74-f maddesinde ise tazminat hükmüne yer verilmiĢtir73. Buna göre, müsadere edilen eĢya ve hakkın üçüncü kiĢilere ait olması durumunda piyasa değeri üzerinden zararının giderilmesini öngörülmüĢtür(Sözüer, 2003: s. 397 vd).

üçüncü Ģahıs lehine tesis edilmiĢ olan bir hakkın müsaderesine karar verirse, kaim değerin miktarı, eĢya üzerinde tesis edilmiĢ bulunan yükün değerine göre belirlenir.

(3) EĢyanın ve eĢya üzerindeki hakkın değeri tahminen takdir edilebilir.

(4) Ödemede kolaylık sağlanması konusunda 42 nci madde uygulanır.‖ Maddenin çevirisi için bkz. Yenisey/Plagemann, 2009: s. 113.

72 _{StGB § 74e. Wirkung der Einziehung. (Müsaderenin etkisi): ―(1) Bir eĢya müsadere edilince,}

eĢyanın veya müsadere edilen hakkın mülkiyeti, karar kesinleĢtiği anda Devlete geçer.

(2) EĢya üzerinde 3 ncü Ģahıslara ait olan haklar devam eder. Ancak, eğer müsadere kararı verilmesi 74 üncü maddenin 2 nci fıkrasının 2 No.lu bendinde düzenlenmiĢ bulunan Ģartların gerçekleĢmiĢ olmasına dayanıyorsa, mahkeme bu hakların sona ermesine karar verir. Üçüncü Ģahsa tazminat verilmesi 74f maddenin 2 nci fıkrasının No. 1 ve 2 uyarınca söz konusu olmuyorsa Mahkeme üçüncü Ģahsa ait olan bir hakkın da sona ermesine karar verebilir.

(3) Henüz kesinleĢmiĢ olmasa da müsaderenin tertiplenmesinde ve müsaderenin saklı tutulmasının tertiplenmesinde, 73d maddenin 2 nci fıkrası uygulanır.‖ Maddenin çevirisi için bkz.

Yenisey/Plagemann, 2009: s. 115.

73 _{StGB § 74f. Entschadigung. (Zararın giderilmesi):}

―(1) EĢya veya müsadere edilen hak, üzerindeki mülkiyet müsadere veya kullanılamaz hale getirme kararının kesinleĢtiği sırada üçüncü bir Ģahsa ait ise veya eĢya üzerinde üçüncü bir Ģahsa ait olup da, karar ile sona eren veya takyid edilen bir hak mevcut ise, bu üçüncü Ģahsa piyasa değeri gözönünde tutulmak suretiyle Devlet kasasından uygun bir para ödenerek zararı giderilir.

175