DOĞRUDAN TERCİH DEĞERLENDİRMESİNE YÖNELİK VERİ

Doğrudan tercih değerlendirmesi ile AÇYE olan bireylerin tercihleri araştırmacı tarafından değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme sırasında deneklerin tepkileri aşağıdaki şekilde tanılmanmıştır.

Deneklerin tepki tanımları: Bu araştırmada deneklerin tercihlerini belirtmeleri için yaklaşma davranışları temel alınmıştır. Bu davranışlar, yakalama, ağzına götürme, yutma, tekrar isteme şeklinde olanlar tercih etti olarak belirlenmiştir. İtme, tükürme, ağzını kapatma, ağzından atma gibi kaçma davranışları ise tercih etmedi olarak belirlenmiştir. Deneğin nötr kaldığı yani hiçbir tepki sergilemediği uyaranlar ise tercih etmedi olarak belirlenmiştir.

Deneklerin yukarıda tanımlanan davranışları dikkate alınarak doğrudan tercih değerlendirmesi için, tek uyaranlı, iki uyaranlı ve tekrar yerleştirmesiz çok uyaranlı sunumla deneklerin tercihleri değerlendirilmiştir. Tercihleri değerlendirmek için, Tek Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formu, İki Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formu, Tekrar Yerleştirmesiz Çok Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formu geliştirilmiştir.

3.3.2.1. Tek Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formunun Geliştirilmesi Tek Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formu; Dolaylı Tercih Belirleme Formu’yla belirlenen ve tercih sıralama listesinde yer alan maddelere yönelik deneğin tepkilerini kaydetmek amacıyla geliştirilmiştir.

Tek Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formu’nda amaç, uygulama yönergesi, kimlik bilgileri ve tercih maddeleri ile tepkilerin kayıt edileceği sütunlar yer almıştır (EK-7. Tek Uyaranlı Tercih Değerlendirmesi Kayıt Formu).

Amaç bölümünde, Tek Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formu’nun niçin geliştirildiği yazılı olarak açıklanmıştır. Uygulama yönergesinde ise, Tek Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formu’nun nasıl uygulanacağı belirtilmiştir.

Bu form iki bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde kimlik bilgileri, öğrencinin adı-soyadı, tarih, uygulayıcının adı-soyadı, uygulama tarihi ve öğrencinin tepkisi (yakalama, kaçma, jest-mimik, bakma) yer almaktadır. İkinci bölümde ise; maddeler ve maddelere yönelik tepkilerinin yer aldığı sütunlar (yedi, yemedi, 2. kez yedi) ve açıklama sütunundan oluşan form kullanılmıştır. Maddelerin yer aldığı sütunda on yiyecek maddesine (sevdiği ve sevmediği) yönelik hazırlanmış ve numaralandırılmış 10 satır ve bu yiyecek maddelerinin her birine yönelik deneğin sergilediği, yeme, yememe, ikinci kez yeme ve bunlar dışındaki önemli hususları yazmak için açıklama sütunu yer almıştır.

3.3.2.1.1. Tek Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formunun Ön Uygulaması

Tek Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formunun ön uygulaması Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına bağlı yatılı bir kurumda kalan AÇYE olan birey ile yapılmıştır. Formda yer alan maddeler deneğe tek tek gösterilmiş, yemek isteyip istemediği sorulmuş ve ağzına yaklaştırılmıştır. Ağzına alıp yediği, yemediği ve ikinci kez yemek isteyip istemediği, sergilediği davranış, jest-mimik ve bakma süreleri araştırmacı tarafından formdaki ilgili yerlere işaretlenmiştir.

3.3.2.2. İki Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formunun geliştirilmesi İki Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formu, deneklere aynı anda sunulan sevdiği ve sevmediği yiyecek maddeleri çiftlerine yönelik deneklerin tepkilerini kaydetmek amacıyla geliştirilmiştir.

İki Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formu’nda amaç, uygulama yönergesi, kimlik bilgileri ve tercih maddeleri ile tepkilerin kayıt edileceği sütunlar yer almıştır (EK-8: İki Uyaranla Tercih Değerlendirmesi Kayıt Formu).

Amaç bölümünde, İki uyaranlı tercih değerlendirme kayıt formunun niçin geliştirildiği yazılı olarak açıklanmıştır. Uygulama yönergesinde ise, iki uyaranlı tercih değerlendirme kayıt formunun nasıl uygulanacağı belirtilmiştir.

Bu formun kimlik bilgileri bölümünde; öğrencinin adı-soyadı, uygulayıcının adı- soyadı, tarih, öğrencinin tepkisi yer almaktadır. Diğer bölümde ise; maddeler, yerleştirme, seçti, seçmedi ve açıklama sütunlarından oluşan form kullanılmıştır. Maddeler bölümünde deneğin sevdiği ve sevdiği birer madde eşleştirilmiştir. Toplam 10 madde ve 5 çift madde yer almaktadır.

3.3.2.2.1. İki Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formunun Ön Uygulaması

İki Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formunun ön uygulaması Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına bağlı yatılı bir kurumda kalan AÇYE olan birey ile yapılmıştır. Formda yer alan maddeler deneğe uyaran çiftleri halinde gösterilmiş, hangisini istediği sorulmuş ve deneğin tepkisi gözlenmiştir. Deneğin gösterdiği yiyecek maddesi ağzına verilerek deneğin tepkileri gözlenmiş ve formdaki ilgili yerlere işaretlenmiştir. İlk hazırlanan form, araştırmacının işaretlemesi için zor uygulanabilir olmadığı için bu form sadeleştirilerek yukarıda belirtilen son halini almıştır.

3.3.2.3. Tekrar Yerleştirmesiz Çok Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formunun Geliştirilmesi

Çok Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formu, deneklere aynı anda sunulan (sevdiği ve sevmediği yiyecek maddelerinden oluşan) beş maddeye yönelik tepkilerini kaydetmek amacıyla geliştirilmiştir.

Çok uyaranlı tercih değerlendirme kayıt formunda amaç, uygulama yönergesi, kimlik bilgileri ve tercih maddeleri ile tepkilerin kayıt edileceği sütunlar yer almıştır (EK-9. Çok Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formu).

Amaç bölümünde, Çok Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formu’nun niçin geliştirildiği yazılı olarak açıklanmıştır. Uygulama yönergesinde ise, çok uyaranlı tercih değerlendirme kayıt formunun nasıl uygulanacağı belirtilmiştir.

Bu formun kimlik bilgileri bölümünde, öğrencinin adı-soyadı, uygulayıcının adı- soyadı, öğrencinin tepkisi yer almaktadır. İkinci bölümde ise; maddeler, seçti, seçmedi ve açıklama sütunlarından oluşan form kullanılmıştır. Maddeler bölümünde deneğin sevdiği ve sevmediği maddeler arasından rastgele seçilen beş madde gruplanmıştır. Bu ilk beş madde formda yer almıştır. Diğer beşer maddelik gruplar uygulama sırasında araştırmacı tarafından oluşturulmuştur. Bu maddeler oluşturulurken, ilk beş maddelik gruptan deneğin seçtiği madde gruptan çıkarılıp, ilk gruplamaya dâhil olmayan bir

madde gruba eklenerek ikinci beş maddelik grup oluşturulmuştur. 3., 4., 5. gruplarda bu şekilde uygulama sırasında araştırmacı tarafından oluşturulmuştur.

3.3.2.3.1. Tekrar Yerleştirmesiz Çok Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formunun Ön Uygulaması

Çok Uyaranlı Tercih Değerlendirme Kayıt Formunun ön uygulaması Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına bağlı yatılı bir kurumda kalan AÇYE olan birey ile yapılmıştır. Formda yer alan ilk beş madde, beşli grup halinde deneğe tepsi içinde sunulmuş, hangisini istediği sorulmuş ve deneğin tepkisi gözlenmiştir. Deneğin gösterdiği/belirttiği yiyecek maddesi ağzına verilerek deneğin tepkileri gözlenmiş ve formdaki ilgili yerlere işaretlenmiştir. Deneğin gösterdiği yiyecek maddesi tepsiden çıkarılıp yerine ilk grupta yer almayan diğer yiyecek maddesi eklenmiş, tepsideki yerler değiştirilerek deneğe hangisini istediği tekrar sorulmuştur. Deneğin gösterdiği/belirttiği madde deneğin ağzına verilmiş ve tepkisi gözlenerek ilgili yerlere işaretlemeler yapılmıştır. Bu uygulama on yiyecek maddesi bitene kadar devam edilmiştir. İlk hazırlanan form, araştırmacının işaretlemesi için zor uygulanabilir olmadığı için bu form sadeleştirilerek yukarıda belirtilen son halini almıştır.