Doğan Grubu

1979 yılında Milliyet gazetesini devralan Aydın Doğan basın ve yayıncılık dünyasına adım attı. 1980 yılında Mitaş olarak kurulan şirketin adını 15 Ekim 1981‟de Milliyet Yayın Anonim Şirketi olarak değiştirdi. 1992‟de ise Aydın Doğan Yayıncılık Grubunu kurdu (Toruk, 2008: 139). Aydın Doğan 1994 yılında Hürriyet‟i sahibi Erol Simavi‟den satın aldı. Bu gazeteyi satın alan Aydın Doğan medyadaki varlığını pekiştirmiş oldu (Demirkent, 2002: 316). 1990‟ların ikinci yarısı Doğan Medya Grubu‟nun tekelleşmeye adım attığı yıllar oldu. 1993‟te Doğuş Grubu ile ortaklaşa kurdukları Kanal D televizyon kanalı 1995 yılında Doğan Grubu‟na geçti. 1999 yılında CNN‟nin sahibi Ted Turner ile anlaşıp CNN Türk‟ü yayın hayatına soktu. Daha sonra ulusal kanallardan Star TV‟yi alan Aydın Doğan oluşturduğu D- Smart platformu ile televizyon alanında bir tekelleşme eğilimine gitti. Doğan Medya Grubu dergicilik sektörüne de el atar bu alanda: Doğan Burda, Capital, Tempo, Atlas ve PC Net gibi dergiler yayınlayarak bu alanda da güçlü bir konuma geldi. Aydın Doğan ayrıca Türkiye‟de yayınlanan ve en fazla okunan gazetelerini de yayınladı. Bu gazetelerden bazıları: Hürriyet, Milliyet, Posta gibi gazetelerle bu alanda da büyük bir pay elde etti. Aydın Doğan basın ürünlerinin basım ve dağıtımını Yay- Sat, Doğan Print Center ve Doğan Ofset gibi kurumlarla yaparak basım ve dağıtım alanında da ön sıralara çıktı (Toruk, 2008: 141).

Türkiye ekonomisi içerisinde bir iş adamının sadece medya ile varlığını sürdürmesi zordu. Bu nedenle Aydın Doğan başka sektörlere de girmiştir. Bu sektörlerle birlikte sermaye birikimi de giderek arttı (Sönmez, 2003: 144). Doğan Grubu enerji alanında petrol ve doğal gaz, elektrik dağıtım ve üretime yoğunlaştı. Doğan Holding akaryakıt ve dağıtım şirketi Petrol Ofisi Anonim Şirketi‟nin yüzde elli birlik hissesini 2001 yılında alarak bu alana girdi. 2010 yılında ise Avusturyalı OMV‟ ye 1 Milyar Euro‟ya sattı. Doğan Grubunun etkinlikte bulunduğu diğer alan ise sanayi olmuştur. Sanayi Grubu, Çelik Halat ve Tel Sanayi Anonim Şirketi, Ditaş Doğan Yedek Parça ve İmalat Anonim Şirketi ve Doğan Organik Ürünler Sanayi ve

78

Ticaret Anonim Şirketi‟ni kurar. Bu alanlar Doğan Holding‟e büyük güç sağladı. Aydın Doğan‟ın dördüncü faaliyet alanını oluşturan ticaret sektörü onun ilk etkinliklerindendir. Doğan Holding‟in sahipliğindeki Ticaret Grubu çatısı altında Doğan Oto, Milpa ve Hürriyet Pazarlama şirketleri yer alır. Ticaret Grubu Doğan Holding‟in nakit yaratmasına kaynak sağlamaktadır. Doğan Holding‟in başka faaliyet alanı ise finansal hizmetler alanı olup Ray Sigorta Anonim Şirketi ve DD Konut Finansmanı Anonim Şirketi ile hizmet verir. Doğan Holding‟in son olarak başka faaliyet alanı ise turizmdir. Turizm alanında yatırım ve işletmecilik faaliyetlerini Milta Turizm İşletmeleri Anonim Şirketi ile sürdürmektedir (www.doganholding.com.tr, 4 Kasım 2010). Doğan Holding bankacılık sektörüne de İş Bankası‟na ait olan Dış Bank‟ı 1994 yılında satın alarak girdi. Doğan Holding, Dış Bank‟ı büyük oranda prim yaparak 2005 yılında Fortis‟e sattı. Böylece Aydın Doğan bankacılık alanından çekilmiş oldu (Toruk, 2008: 142).

Aydın Doğan medya, ticaret, sanayi, turizm, finans ve bankacılık gibi sektörlere adım atarak bu alanlarda da önemli yerlere geldi. Aydın Doğan basın ve yayın alanında olduğu gibi faaliyette bulunduğu diğer sektörlerde de 1980‟den sonra büyük bir hızla yükselerek bir tekelleşme eğilimine gitti. Aydın Doğan elde ettiği bu güçle mevcut iktidarlarla gerek çıkar ilişkisinde gerekse çıkarlarına aykırı yönetim sergileyenlere karşı da bir tehdit ve baskı unsuru da olarak elindeki gücü kullandı. Örneklemde kullanılan Hürriyet ve Milliyet gazetesi hakkında bilgi verilmiştir.

2.3.4.3.1.1. Hürriyet Gazetesi

Hürriyet gazetesinin çıkarıldığı yıllarda Türkiye‟de ve dünyada birçok gelişme yaşanmıştı. Türkiye bu süreçte tek partili dönemden çok partili döneme geçmişti. Dolayısı ile bu süreç Türkiye için sancılı yıllar olmuştu. Dünyada ise yaşanan savaşların zararlarını gidermek için dünya milletleri bir araya gelmişti. Batılı devletler NATO‟nun ana ilkelerinde anlaşma sağlamıştı. Birleşmiş Milletler Meclis‟inde İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi kabul edilmişti. Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü kurulmuştu. Ayrıca İngiltere, Avrupa Konseyi‟nin oluşturulmasını talep etmişti.

İşte böyle bir ortamda Hürriyet, 1 Mayıs 1948'de okuyucusuyla buluştu. 1947'yi 1948'e bağlayan haftalarda Cağaloğlu'nun Cemal Nadir Sokağı'ndaki binada

79

yeni bir günlük gazetenin hazırlıkları devam ediyordu. Gazetecilik yaşamı boyunca 58 yayın girişimi olan Sedat Simavi, o günlerde dostlarına gazetenin adını açıklamıştı: "Hürriyet" ve de eklemiş "Hürriyet, benim 59'uncu ve son imtiyazım olacaktır" demişti. Sedat Simavi için Hürriyet, çocukluk yıllarında filizlenerek ve 1. Dünya Savaşı'nın sonundaki zorlu günlerde kökleşen bir düşünceydi. Bu nedenle

Hürriyet, bir gazete çıkarmanın ötesinde, bir düşüncenin gerçekleşmesi ile doğdu. Hürriyet 1 Mayıs 1948 cumartesi günü yayın hayatına başladı. Alışılmış bir gazete

olmayan Hürriyet haberleri bol fotoğraflarla veriyor, hatta resimli roman bile yayımlayan ilk günlük gazete oluyordu. Türk okuru da, her şeyiyle kendi hayatını yansıtan, bir gazeteyle tanışmış oldu. Sedat Simavi o günkü başyazısında, "Memleketimizde gelişmeye başlayan demokrasi zihniyetini kökleştirmek ve müdafaa etmek için ortaya atılıyoruz... Doğru havadis veren, hakkı gözeten dürüst bir gazete çıkarabilmek için geldik. Bu gayeye varabilmek için doğruyu seven, riya, iftira ve haksızlıktan nefret eden okuyucularımızla el ele yürümek istiyoruz " diyerek kendi gazetesinin yayın politikasını dile getiriyordu.

Tam 63 yıl boyunca yayınlanarak kurumsallaşan Hürriyet gazetesi, 450.000 civarında tirajı (www.yaysat.com.tr, 21 Nisan 2011) ile Türkiye'nin çok okunan gazetelerinden biri oldu. Bir kitle gazetesi olan Hürriyet, Türkiye'nin her kesiminden geniş bir okuyucu kitlesiyle buluşur. Hürriyet gazetesinin okuyucularının %60'ı düzenli okurdur. Okuyucularının %65'inden fazlasını ise yüksekokul mezunu ve üst gelir grupları oluşturur.

Hürriyet gazetesi, Doğan Yayın Holding Temel İlkeleri ve Yayın İlkeleri ile

çelişmeyen her türlü görüşün sergilendiği bir platform niteliği taşır. Geniş muhabir ve yazar kadrosuna sahiptir. İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Antalya ve Trabzon bölge temsilcilikleri bulunur. Doğan Yayın Holding yönetimindeki gazete ve televizyonlara servis veren Doğan Haber Ajansı da yurtiçi ve yurtdışında, 52 büro ve 600 muhabirden oluşur. Türkiye'de altı ilde ve Almanya‟nın Frankfurt şehrinde kurulan Doğan Printing Centerlarda Hürriyet gazetesi basılır. Hürriyet gazetesinin yurtiçi dağıtımını Doğan Dağıtım yapar (www.hurriyetkurumsal.com.tr, 4 Kasım 2010).

80

Hürriyet gazetesinin Aydın Doğan tarafından alınma süreci ise 1994 yılıdır. O

dönemde Hürriyet‟in sahibi olan Erol Simavi, gazetesini ve tüm işlerini İsviçre‟den yönetiyordu. Erol Simavi Hürriyet‟in başından ayrılmayı düşünüyordu. Daha sonra bütün yönetimi oğlu Sedat Simavi‟ye bıraktı. Simavilerin oluşturduğu holdingin içinde Hürriyet zarar etmekteydi. Erol Simavi bu durumda gazeteyi satmayı düşündü. İlk önce, 1993‟te Hürriyet‟in hisselerinin yüzde 25‟i İktisat Bankası ve Show TV sahibi Erol Aksoy‟a sattı. Bir yıl sonra da 1994 yılının Temmuz‟unda Aydın Doğan bütün holdinge sahip oldu (Topuz, 2003: 335 – 336).

2.3.4.3.1.2. Milliyet Gazetesi

Milliyet gazetesi Ali Naci Karacan tarafından 3 Mayıs 1950 yılında, Nuri

Akça Matbaası'nda çıkarıldı. İlk yılların yazı kadrosunda, Refik Halit Karay, Bedii Faik, Tarık Buğra, Peyami Safa, Refi Cevat Ulunay gibi imzalar bulunmaktadır (Karaca, 1995: 236). Milliyet' in kendi tesislerindeki ilk sayısı 1 Ekim 1954 tarihinde yayınlandı. Gazetenin yeni logosunu, Milliyet' in baskı teknolojisi dalındaki deneyimli elemanı İrfan Başar tasarlayıp ve gerçekleştirdi. O tarihe kadar, Milliyet logosunun altında "Müstakil Siyasi Gazete" yazmaktaydı. Bu yazı değiştirilerek yerine " Halk Gazetesi " ibaresi konuldu. 1960 yılına kadar Ali Naci Karacan‟ın şahsi şirketi olan Milliyet, Milliyet Gazetecilik A.Ş.‟nin kurulması ile anonim şirket haline dönüştürüldü. Molla Fenari Sokak'taki tesisler yetersiz hale gelince, 27 Şubat 1964 tarihinde, Nuruosmaniye'de üçüncü binasının temeli atıldı. 24 Aralık 1968 Salı günü burada yayınlanmaya başldı. 1972 yılında ofset tekniği ile basılmaya başlayan

Milliyet, benimsediği ilkeler doğrultusunda basının promosyon politikasının yönünü

değiştirerek promosyonda kültürel hizmetlere üstünlük veren tutumunu sürdürdü. 20 Temmuz 1979'da gazetenin sahibi Aydın Doğan olmuştur. 1990'lı yıllara gelindiğinde Milliyet, tiraj kaygısı olmayan " güvenilir gazete " imajı ile okurunun karşısındadır. 23 Ağustos 1993 tarihinde yeni binasına taşınan Milliyet, grup kuruluşlarıyla beraber 6 Ekim 1993 tarihinden itibaren kendi malı olan İstanbul Bağcılardaki Doğan Medya Center binasında yayın hayatına devam eder. 1994 yılından itibaren Milliyet logosunun altında “Basında Güven” yazmaktadır. 2003 yılının sonunda Posta, Radikal, Fanatik gazetelerini çıkaran Simge Yayıncılık ve Dağıtım A.Ş. ile devir alma yolu ile birleşilmiş ve şirket ismi Doğan Gazetecilik A.Ş.

81

olarak değiştirildi (kurumsal.milliyet.com.tr, 4 Kasım 2010). Milliyet gazetesi 150.000 civarında tirajı ile Türkiye‟nin okunana gazetelerinden biridir (www.yaysat.com.tr, 21 Nisan 20011).