4.6. DENİZLİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ STRATEJİK PLAN-PERFORMANS
4.6.2. Denizli BşB Stratejik Plan, Performans Programı, Bütçe ve Faaliyet Raporu İncelemesi
Denizli Büyükşehir Belediyesi’nin stratejik plan ve performans esaslı bütçeleme ilişkisi belirlenen sorularla değerlendirmeye tabi tutulmuştur.
Tablo 28 : Denizli Büyükşehir Belediyesi SP-PEBS İlişkisini Ölçmeye Yönelik
Sorular
Denizli Büyükşehir Belediyesi Stratejik Plan Dönemi
2015-2019 1 Stratejik p la n d a h e d e fle r i g e r ç e k le ştir m e y e y ö n e lik m a liy e t
ta h m in leri y a p ılm ış m ıdır? E
2 Stratejik p la n d a m a liy e tle r in h a n g i k a y n a k la rla /g elirlerle
k a rşıla n a ca ğ ın a y ö n e lik ta h m in ler y a p ılm ış m ıdır? H
3 Stratejik p lan d ak i am aç v e h e d e fle r ile ilg ili d ö n e m e ait
p erform an s fa a liy e tle r i arasın d a u y u m var m ıdır? E
4
Stratejik p la n d a m a liy e t v e k a y n a k ih tiy a çla rı ile ilg ili y ılla r a ait b ü tçe v erile r in in oran sal k arşılaştırm aların a y e r v e r ilm iş m idir?
H
5 Stratejik p lan d ak i k ayn ak ih tiy a c ı y ıllık b ü tçe tah m in leri ile
örtü şü yor m udur? % 60
6 Y ıllık p erform an s program ı m a liy e tle r i ç o k y ıllı stratejik
p la n m a liy e t ta h m in leri ile ö rtü şü y o r m udur? H
7 P erform an s program ı b ü tçe ile stratejik am aç v e h e d e fle r
d oğru ltu su n d a m ı h azırlan m ıştır? E
8 P erform an s p rogram ın ın m a liy e tle r in in to p la m b ü tç e y e
oranı nedir? (G e n e l Y ö n e tim G id erleri H ariç) % 8 3,45
9
Stratejik p lan , p erform an s program ı v e fa a liy e tle r in g e r ç e k le ştir ilm e sin d e p lan lan an g id e r b ü tç e si d ah ilin d e g e r ç e k le ş m iş m idir?
% 9 5,93
10
F a a liy e t raporlarında stratejik p la n d a a m açlan an v e g e r ç e k le ş e n h e d e fle r le b u nlarda m e y d a n a g e le n sapm alara y ö n e lik p erform an s so n u ç d e ğ e r le n d ir m e si y a p ılm ış m ıdır?
E
11 P erform an s p rogram ın d a b e lir le n e n h e d e fle r in g e r ç e k le şm e oranı nedir?
V e r i o lu ştu ru la m a m ıştır
1. sorunun yanıtı olarak 2015-2019 Stratejik Planında maliyetlendirmeye yer verildiği görülmektedir. Ancak 2. sorunun yanıtı olarak maliyetlerin hangi kaynaklarla karşılanacağının gösterildiği kaynak ihtiyacı tablosuna yer verilmemiştir. Denizli Büyükşehir Belediyesi 2018 Yılı Sayıştay Performans Denetim Raporu (2019: 98-99) Bulgu-1’de “ Stratejik Planda “Kaynak Tablosu”nun Yer Almaması” tespitine Denizli Büyükşehir Belediyesi “2015-2019 Stratejik Planında amaç ve hedeflerimize nasıl ulaşacağımızla ilgili stratejiler belirlenmiş olup, her bir amaç ve hedefin 5 yıllık tahmini maliyetlerine M aliyetlendirme Tablosunda yer verilmiştir. Bahsi geçen kaynak tablosuna 2020-2024 Stratejik Planında yer verilecektir ’ yanıtını vermiştir.
3. soruya yanıt olarak değerlendirmenin başında stratejik plan amaç ve hedeflerle ilgili döneme ait performans faaliyetleri arasındaki uyuma bakılmıştır.
Tablo 29: Denizli Büyükşehir Belediyesi SP Amaç-Hedef İle PPmı Faaliyet Örnekleri
2015-2019 Stratejik Plan Amaç 2
2015-2019 Stratejik Planda yer alan 2. Amaç 2. Hedef
2016 Performans Programı 2. Amaç 2. Hedefe Ait Faaliyet
D e n iz li’n in g e liş e n ih tiyaçları ç e r ç e v e sin d e d ü z e n li v e
k u lla n ıla b ilir k am u sal alanlar ile tü m şeh ird e g ü v e n li v e h ız lı u la şım a ğ ın ın olu ştu ru lm a sı D e n iz li’n in kü ltü rel, s o s y a l v e u la şım a lty a p ısın ı g ü ç le n d ir m e k U la ş ım a lty a p ısın ın iy ile ş tir ilm e s i
2015-2019 Stratejik Plan Amaç 5
2015-2019 Stratejik Planda yer alan 5. Amaç 2. Hedef
2018 Performans Programı 5. Amaç 2. Hedefe Ait Faaliyet
T o p lu m sa l b ü tü n le şm e n in sa ğ la n m a sı, a id iy e t d u y g u su n u n g ü ç le n d ir ilm e si v e k ır ılg a n lığ ın ın e n g e lle n m e s i S o s y a l yard ım ların e tk in liğ in i artırm ak v e y o k su llu k la m ü c a d e le etm ek S o s y a l d e ste k fa a liy e tle r in in g e r ç e k le ştir ilm e si 2015-2019 Stratejik Plan Amaç 6 2015-2019 Stratejik Planda yer alan 2. Amaç 1. Hedef
2017 Performans Programı 6. Amaç 2. Hedefe Ait Faaliyet
D e n iz li h a lk ın ın s o sy a l y a şa m ın ın z e n g in le ştir ilm e si v e k e n tlilik b ilin c in in g e liş im in e katkı sa ğ la n m a sı
K ü ltü rel z e n g in liğ in v e d eğ erlerin k oru n m ası g e liş tir ilm e s i v e ta n ıtılm a sın ı sağlam ak
S o s y a l kültürel d eğ erlerin k oru n m ası v e ta n ıtılm a sı
Kaynak: Denizli Büyükşehir Belediyesi 2015-2019 Stratejik Planı, 2016-2017 ve
2018 Performans Programları
Stratejik plan ile performans programı amaç, hedef ve faaliyet değerlendirmesine göre amaç ve hedefler arasındaki uyumun performans faaliyetlerinde amacına uygun olmadığı görülmektedir. Performans programındaki faaliyetlerin hedeflere ulaşmak için gerekli eylemleri belirtmesi gerekirken, Denizli Büyükşehir Belediyesi’nde bu durum daha çok hedef benzeri genel ifadelerle ucu açık geniş bir eylem grubunu yansıtır biçimde ifade edilmiştir. Uyumsuzluktan bahsetmek mümkün olmasa da performans programının hazırlanış amacına da tam olarak uygun olmadığı görülmektedir. Bu da inceleme kriterlerinde uyum oranını düşürmektedir.
Bir diğer değerlendirme kriteri ise tahmini maliyetler, kaynak ihtiyaçları, performans maliyetleri ve bütçe verileridir. Denizli Büyükşehir Belediyesi 2015-2019 Stratejik Planında maliyetlendirmeye yer verilip kaynak ihtiyacı tablosuna yer verilmemesi nedeniyle; kaynak ihtiyacı tablosu ve maliyetlendirmenin birbirine eşit
olması ilkesi çerçevesinde kaynak ihtiyacı tablosu, maliyetlendirmeye göre oluşturulmuş olup analizler buna göre yapılmıştır.
Tablo 30: Denizli BşB Stratejik Plan, M aliyet ve Kaynak İhtiyaçları Bütçe
Tahminleri (2015-2019)
Yıllar 2015-2019 Stratejik Plan
Kaynak İhtiyacı Bütçe Tahminleri
Uyum Yüzdesi (%) 2015 4 3 3 .6 8 1 .0 0 0 4 8 0 .0 0 0 .0 0 0 9 0 ,3 5 2016 4 5 5 .3 5 5 .0 0 0 6 8 0 .0 0 0 .0 0 0 6 6 ,9 6 2017 4 7 8 .1 2 2 .0 0 0 8 9 6 .0 0 0 .0 0 0 5 3 ,3 6 2018 5 0 2 .0 2 8 .0 0 0 1 .1 3 2 .0 0 0 .0 0 0 4 4 ,3 4 2019 5 2 7 .1 3 0 .0 0 0 8 5 5 .0 0 0 .0 0 0 6 1 ,6 5 Toplam 2.396.316.000 4.043.000.000 59,27
Stratejik planda maliyet ve kaynak ihtiyaçlarıyla ilgili yıllara ait bütçe verilerinin oransal karşılaştırmaları sunulmadığı için 4. soruya yanıt verilememiştir.
Denizli Büyükşehir Belediyesi için 2015-2019 dönemine ait stratejik planın ilk yılında hazırlanan bütçe, hazırlanış dönemi itibariyle birbirine çok yakın olmasından kaynaklı % 90’lık bir örtüşme sağlanmış olsa da, ilerleyen yıllarda bu örtüşme giderek düşmüştür. 2018 yılında ise % 56’lık bir sapma söz konusudur. Bu sapmanın nedenleri ileriki sayfalarda incelenen İzmir Büyükşehir Belediyesi örneğinde olduğu gibi gelecek yıllara ait tahminlerin zorlaşması, değişken piyasa koşulları, genel yönetim giderleri olarak bir noktaya kadar açıklanabilse de, bu orandaki bir sapma stratejik plan- performans programı-bütçe ilişkisinin bozulmasına neden olmasıyla açıklanabilir. 5. sorunun cevabı olarak genel olarak 5 yılın toplamına bakıldığında ise % 60’a yakın bir örtüşme vardır. Bu durum makul seviyenin biraz altında olarak değerlendirilmektedir.
7. sorunun cevabı olarak; Tablo 24’te örnekleri verilen performans programlarında yer alan faaliyetler incelendiğinde, stratejik amaç ve hedefler doğrultusunda hazırlandığı görülmektedir.
Aynı incelemeyi stratejik plan maliyetlerinden sonra performans programı maliyetleri için de yapmak gereklidir. Performans programı maliyetlerine genel yönetim giderlerini dahil etmemek daha uygun olacaktır. Çünkü stratejik plan maliyetleri belirlenirken sadece amaç ve hedeflere yönelik oluşturulan göstergelerin maliyetleri göz önünde bulundurulmuş ve maliyetsiz faaliyetlere personel giderleri yüklenmemiştir.
Tablo 31: Denizli Büyükşehir Belediyesi Performans M aliyet Tahminleri İle
İlgili Yıllara Ait Bütçe Tahminleri
Yıllar Performans Maliyet
Tahminleri Bütçe Tahminleri
Uyum Yüzdesi (%) 2015 433.681.000 480.000.000 90,35 2016 588.000.000 680.000.000 86,47 2017 797.734.000 896.000.000 89,03 2018 970.000.000 1.132.000.000 85,68 2019 584.865.000 855.000.000 68,40 Toplam 3.374.280.000 4.043.000.000 83,45
Performans programı maliyetlerinin bütçe ile ilişkisinin yüksek olması genel anlamda beklendik bir durumdur; çünkü aynı dönemde yıllık olarak hazırlanan programlardır. Denizli Büyükşehir Belediyesinde de durum beklenen şekildedir. 2019 yılı ilişkisindeki düşüş nedeni incelendiğinde ise genel yönetim ve faiz giderlerinin çok yüksek olmasından kaynaklanmaktır. 8. sorunun cevabı olarak genel toplamda yakalanan % 83’lük örtüşme stratejik plan ile performans esaslı bütçeleme ilişkisine güçlü ve iyi bir veri sunmaktadır.
Tablo 32: Denizli Büyükşehir Belediyesi Stratejik Plan Maliyet ve Kaynak
İhtiyaçları İle İlgili Yıllara Ait Performans Maliyetleri
Yıllar 2015-2019 Stratejik Plan Kaynak İhtiyacı Performans Maliyet Tahminleri Uyum Yüzdesi (%) Sapma Yüzdesi (%) 2015 433.681.000 433.681.000 %100 %0 2016 455.355.000 588.000.000 %129,13 29,13 2017 478.122.000 797.734.000 %166,84 66,84 2018 502.028.000 970.000.000 %193,21 93,21 2019 527.130.000 584.865.000 % 110,95 10,95 Toplam 2.396.316.000 3.374.280.000 %140,81 %-40,81
6. sorunun yanıtı olarak yukarıda da belirtildiği üzere, performans programı maliyetlerinin tahmini bütçe ile uyumunun yüksek olması beklenen bir durumdur. Stratejik plan ile performans programı maliyetleri uyumunun yıllar içinde bir miktar düşmesi normal karşılanabilir. Ancak özellikle 2017 ve 2018 yıllarında Denizli
Büyükşehir Belediyesi’nde çok ciddi oranda sapma söz konusudur. Genel toplama yansıyan sapma oranı ise % 40’dır.
Stratejik plan, performans programı maliyetleri ile bütçe tahminleri karşılaştırması bir bütün olarak değerlendirildiğinde, Denizli Büyükşehir Belediyesi 2015-2019 yıllarını kapsayan stratejik plan ile performans esaslı bütçeleme uyumunun varlığından %59,19 oranında bahsedilebilir; ancak bu tek başına yeterli değildir. Bütçe tahminleri kıyaslamasına gerçekleşen bütçe dahil edilebilirse net tabloya yaklaşılmasına bir adım daha yardımcı olacaktır.
Tablo 33: Denizli Büyükşehir Belediyesi Gider Bütçesi Gerçekleşmeleri
Yıllar Tahmini Bütçe Gerçekleşen Gerçekleme
Oranı (%) 2015 480.000.000 459.700.162 95,77 2016 680.000.000 648.978.891 95,43 2017 896.000.000 856.893.053 95,63 2018 1.132.000.000 1.116.123.685 98,59 2019 855.000.000 796.877.897 93,20 Toplam 4.043.000.000 3.878.573.688 95,93
9. sorunun yanıtı olarak Denizli Büyükşehir Belediyesi’nin yıllık bütçe tahminlerini neredeyse %96 oranında gerçekleştirmesi değerlendirmeye sadece bütçe olarak bakıldığında mükemmele yakın bir gerçekleşmeyi işaret etmektedir. Gider bütçesi gerçekleşmeleri, bütçe tahminlerine maddi olarak makro düzeyde ne ölçüde ulaşıldığını gösterir. Gider gerçekleşmelerine bakmadan önce Denizli Büyükşehir Belediyesi için stratejik plan-performans esaslı bütçe ilişkisine dair yapılan analizi doğrular bir gider bütçe gerçekleşmesi olmuştur. Gider gerçekleşmeleri düşük çıksaydı, tahminlere dayalı yapılan analizin gerçeği tam olarak yansıtmadığı anlamına gelirdi.
Gider gerçekleşmelerinden sonra tahminlerin mikro düzeyde ölçümünü sağlayan ise faaliyet raporlarıdır. 10. sorunun yanıtı olarak Denizli Büyükşehir Belediyesi’nin 2015-2019 yılları arasındaki faaliyet raporları incelendiğinde, her yıl performans sonuç değerlendirmelerinde, maliyet ve gösterge gerçekleşmelerine yer verilmiştir. 11. sorunun yanıtı olarak ortalama her yıl gösterge gerçekleşmelerinin %75 ile % 80’i arasında hedef üstü gerçekleşme, %10 ile %15 arasında hedef gerçekleşmeleri, geriye kalan %5 ile %10 arasında da hedef değerinin altında gerçekleşme meydana geldiği tespit edilmiştir. H edef
üstü ve hedef altı gerçekleşmelerin nedenlerini, gösterge sapmaları ve maliyet sapmaları olmak üzere ikiye ayırarak değerlendirmek gerekir. Denizli Büyükşehir Belediyesi’nde çoğunlukla hedef üstü gerçekleşme olmuştur ve bu normal bir durumdur. Bu durum ihtiyacın artması gibi basit bir nedene bağlanabilir ya da tahminlerin, yüksek gerçekleşmeye sahip olması açısından az belirlenmiş olması da eklenebilir. Ancak %75- 80 oranındaki hedef üstü gerçekleşmenin yarısından fazlası % 130’dan daha yüksek bir sapmaya sahiptir. Bu da performans programı maliyetleri ile bütçe arasındaki ilişkinin dengesizliğine yol açar. Yukarıda performans programı maliyetleri ile bütçe karşılaştırılmış ve % 84’e yakın bir örtüşme olduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla performans programı maliyetleri ile bütçe %84 oranında örtüşüyorsa faaliyet raporundaki hedef üstü gerçekleşmelerin maliyeti nasıl karşılanmıştır? Bu soruya net cevap verebilmek için faaliyet raporundaki tüm faaliyet ile göstergelerinin harcamalarının verilmesi gereklidir. Ancak Denizli Büyükşehir Belediyesi’nde proje olarak belirtilen faaliyet harcamaları verilse de, bunların stratejik plan ve performans programında belirlenen hangi amaç, hedef ve faaliyete bağlı olduğu belirtilmemiştir. Son olarak Denizli Büyükşehir Belediyesi için stratejik plan -performans esaslı bütçeleme ilişkisinin varlığından söz edebilmekle birlikte, faaliyet raporunda verilmesi gereken bilgilerin yetersizliğinden dolayı ilişkinin gücü azalmaktadır.
Tablo 34: Denizli Büyükşehir Belediyesi 2015-2019 Dönemi SP-PEBS İlişkisi
Değerlendirme Tablosu
Denizli Büyükşehir Belediyesi
2015-2019 Stratejik Plan Dönemi SP-PEBS İlişkisi Değ. P. Denizli BşB. Puanı 1 Stratejik p la n d a h e d e fle r i g e r ç e k le ştirm e y e
y ö n e lik m a liy e t ta h m in leri y a p ılm ış m ıdır? E 15 15
2 Stratejik p la n d a m a liy e tle r in h an gi
k ay n a k la rla /g elirlerle k a rşıla n a ca ğ ın a y ö n e lik ta h m in ler y a p ılm ış m ıdır?
H 15 0
3 Stratejik p lan d ak i am aç v e h e d e fle r ile ilg ili d ö n e m e a it p erform an s fa a liy e tle r i arasın d a u y u m var m ıdır?
E 6 ,8 7 5 6 ,8 7 5
4 Stratejik p la n d a m a liy e t v e k a y n a k ih tiy a çla rı ile ilg ili y ılla r a ait b ü tçe v erile r in in oransal
k arşılaştırm aların a y e r v e r ilm iş m idir?
H 6 ,8 7 5 0
5 Stratejik p lan d ak i k ayn ak ih tiy a c ı y ıllık b ü tçe
tah m in leri ile örtü şü yor m udur? 60% 6 ,8 7 5 4 ,1 2
6 Y ıllık p erform an s program ı m a liy e tle r i ç o k y ıllı stratejik p lan m a liy e t ta h m in leri ile örtü şü yor m udur?
H 6 ,8 7 5 0
7 P erform an s program ı b ü tçe ile stratejik am aç v e
h e d e fle r d oğru ltu su n d a m ı h azırlan m ıştır? E 6 ,8 7 5 6 ,8 7 5
8 P erform an s p rogram ın ın m a liy e tle r in in to p la m b ü tç e y e oranı nedir? (G e n e l Y ö n e tim G id erleri H ariç)
8 3 ,4 5 % 6 ,8 7 5 5 ,7 3
9 Stratejik p lan , p erform an s program ı v e fa a liy e tle r in g e r ç e k le ştir ilm e sin d e p lan lan an g id e r b ü tç e si d a h ilin d e g e r ç e k le ş m iş m idir?
9 5 ,9 3 % 6 ,8 7 5 6 ,5 9
10 F a a liy e t raporlarında stratejik p la n d a am açlan an v e g e r ç e k le ş e n h e d e fle r le b u nlarda m e y d a n a g e le n sap m alara y ö n e lik p erform an s so n u ç d e ğ e r le n d ir m e si y a p ılm ış m ıdır?
E 15 15
11
P erform an s p rogram ın d a b e lir le n e n h e d e fle r in g e r ç e k le şm e oranı nedir? V eri o lu ştu ru la m a m ıştır 6 ,8 7 5 0 Toplam: 60,19
Denizli Büyükşehir Belediyesi’nin stratejik plan - performans esaslı bütçeleme ilişkisi, yapılan tüm inceleme kriterleri genelinde 60,19 puan alarak orta seviyede bir uyum yakalamıştır.
4.7. İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ STRATEJİK PLAN-PERFORMANS