Deney Grubu

a. 05.10.2006 tarihinde yapılan ilk oturumda 1 ders saati süreyle “Öz (epitome) ve Kavram Bilgisi” konusu işlenmiştir.

ÖAK’ya göre, eğitim en basit ve en önemli fikirleri içeren genelleme ile başlar. Bu genellemeye öz (epitome) adı verilir. Daha sonra takip eden dersler özün detaylandırılması ve genişletilmesi şeklinde devam eder.

Deney grubuna uygulanan öğretim tasarımında eğitime tüm üniteyi kapsayan bir öz ile başlanmıştır. Sonraki oturumlarda da her konu yine o konuyu kapsayan bir özle başlamıştır.

Bu uygulamada özü belirlemek için alan uzmanlarına “Eğer bu üniteye (ses bilgisi) yönelik olarak size sadece bir ders saati ayrılsaydı neler söylemek isterdiniz?” sorusu yöneltilmiş ve alınan cevaplara göre bu ünitenin özü oluşturulmaya çalışılmıştır.

1. Türkçede seslerin sınıflandırılması, seslerin birleşmesi, ses özellikleri ve ses olayları kavramlarının gelen olarak ifade edildiği öz sunulmuştur. 2. Ünitenin ana unsurlarını ve bu unsurların bir biri ile ilişkisini göstermek

amacıyla öz için ÖAK’nın önerdiği stratejilerden birisi olan bir ön sentezleyici sunulmuştur.

3. Ön sentezleyicide yer alan her bir unsur genel olarak açıklanmış ve düzenleyici içerik olarak sunulmuştur.

4. Ünite için öğrenme ön koşulu durumundaki içerik ise destekleyici içerik olarak sunulmuştur.

5. Ayrıca strateji ön koşulu olarak uygulamada kullanılan bellek destekleyicilerin genel özellikleri ile ilgili bilgiler verilmiştir.

6. Düzenleyici içerikte anlatılan kavramların öğrencilere sorularak, alınan cevaplara göre dönüt ve düzeltme verilmek suretiyle son özet yapılmıştır. b. İlk oturumun devamında Ek-6’da sunulan örnek ders planı çerçevesinde 1 ders saati süreyle “Seslerin Sınıflandırılması” konusunda “ünlü” kavramı işlenmiştir.

Konunun işlenişinde izlenen ayrıntı sıralaması şekil 16’da sunulan akış diyagramında verilmiştir.

Sekil 16

Ünlülerle İlgili Kavramsal Ayrıntı Sıralaması (Conceptual Elaborative Sequence)

1. Dersin giriş bölümünde dikkat, güdüleme ve hedeflerden ve süreçten haberdar etme (gözden geçirme) etkinlikleri gerçekleştirilerek geliştirme bölümüne geçilmiştir.

2. Geliştirme bölümüne “Seslerin Sınıflandırılması” konusu için hazırlanmış olan bir öz ile başlanmış ve bu özde ünlü, ünsüz ve ses uyumu kavramları genel olarak vurgulanmıştır (Ek-8, [öz.1], Sl.No:29- 33).

3. Bu konuda sunulacak olan kavramların birbirleri ile olan ilişkilerini göstermek üzere ön sentezleyici sunulmuş ve öğrencilerle tartışılmıştır (Ek-8, [ös.1], Sl.No:34).

4. Seslerin sınıflandırılması konusu biraz daha ayrıntılanarak ünlüler konusuna geçilmiş ve ünlülerle ilgili bir öz sunulmuştur (Ek-8, [öz.2], Sl.No:36-37).

5. Özde ünlü kavramı, sınıflandırma bilgisiyle birlikte genel olarak sunulmuş ve bu kavramın alt kavramlarla olan ilişkisini vurgulayan bir ön sentezleyici verilmiştir (Ek-8, [ö.s.2], Sl.No:38).

6. Ünlülerin sınıflandırılma bilgisi detaylandırılmış ve her bir sınıflama ile ilgili olarak birer iç sentezleyici sunulmuştur (Ek-8, [i.s.1-3], Sl.N:39, 47, 55).

7. İç sentezleyiciye bağlı olarak konu içeriği düzenleyici içerik olarak sunulmuştur (Ek-8, [dü.i.1-6], Sl.N:40, 43, 48, 51, 56, 59).

8. Her bir düzenleyici içerik için bilişsel strateji uyaranı olarak birer bellek destekleyici sunulmuştur. Seslerin sınıflandırılması konusunda kullanılan tüm bellek destekleyiciler harf tekniği içerisinde yer alan akronyumlardır. Deyimlerin dilimizde yaygın olarak kullanılıyor olmasından, dolayısıyla genellikle bilinen ifadeler olduğu düşünüldüğü için, bellek destekleyiciler oluşturulurken mümkün olduğunca deyimler kullanılmıştır. Önce oluşturulan bu bellek destekleyiciler sunulmuş, ardından bellek destekleyicinin daha kolay hatırlanması için hazırlanan senaryoları yansıtan resimli kartlar verilerek, senaryolar tartışılmıştır (Ek- 8, [b.s.u.1-6], Sl.No:41-42, 44-45, 49-50, 52-53, 57-58, 60-61).

9. İç sentezleyicide yer alan kavramların sunumundan sonra diğer iç sentezleyiciye geçilmeden önce, içinde bellek destekleyicilerin de yer aldığı ara özetler sunulmuştur (Ek-8, [a.ö.1-3], Sl.No:46, 54, 62).

10. Ünlüler konusunun bitiminde son özet sunulmuştur (Ek-8, [s.ö.1], Sl.No:63,64).

11. Son sentezleyici sunulmuştur (Ek-8, [s.s.1], Sl.No:65).

12. Konunun pekiştirilmesi amacıyla etkinlikler yaptırılarak ünlüler kavramıyla ilgili ders bitirilmiştir. Bu etkinliklerin bir kısmında öğrencilerin kendi bellek destekleyicilerini üretmeleri istemiş (Ek-8, [Etkinlik-2], Sl.No:66), diğer kısmında ise, işlenen kavramla ilgili alıştırmalar yaptırılmıştır (Ek-8 [Etkinlik-3], Sl.No:67).

c. 12.10.2006 tarihinde yapılan ikinci oturumda 1 ders saati süreyle Ek-6’da sunulan örnek ders planı çerçevesinde “ünsüzler” kavramı, 1 ders saati süreyle “ses uyumları” işlenerek ilk konu tamamlanmıştır. Konunun işlenişinde izlenen ayrıntı sıralaması şekil 17’de verilmiştir.

ŞEKİL 17

Ünsüzlerle İlgili Kavramsal Ayrıntı Sıralaması (Conceptual Elaborative Sequence)

1. Dersin giriş bölümünde dikkat, güdüleme ve hedeflerden ve süreçten haberdar etme (gözden geçirme) etkinlikleri gerçekleştirilerek geliştirme bölümüne geçilmiştir.

2. Geliştirme bölümüne “Seslerin Sınıflandırılması” konusu için hazırlanmış olan ve bir önceki oturumda tartışılmış olan öz tekrar hatırlatılmıştır (Ek-8, [öz.1], Sl.No:29-33).

3. Bu konuda sunulacak olan kavramların birbirleri ile olan ilişkilerini göstermek üzere daha önceki oturumda sunulan ön sentezleyici hatırlatılmıştır (Ek-8, [ö.s.1], Sl.No:34).

4. Seslerin sınıflandırılması konusu biraz daha ayrıntılanarak ünsüzler konusuna geçilmiş ve ünsüzlerle ilgili öz sunulmuştur (Ek-8, [öz.3], Sl.No:69).

5. Özde ünsüz kavramı, sınıflandırma bilgisiyle birlikte genel olarak sunulmuş ve bu kavramın alt kavramlarla olan ilişkisini vurgulayan bir ön sentezleyici verilmiştir (Ek-8, [ö.s.3], Sl.No:70).

6. Ünsüzlerin sınıflandırma bilgisi detaylandırılmış ve her bir sınıflama ile ilgili olarak birer iç sentezleyici sunulmuştur (Ek-8, [i.s.4-9], Sl.N:71, 79, 97, 100, 106, 115).

7. İç sentezleyiciye bağlı olarak konu içeriği düzenleyici içerik olarak sunulmuştur (Ek-8, [dü.i.7-20], Sl.N:72, 75, 80, 83, 86, 89, 92, 95-96, 98, 101, 104, 107, 110, 116).

8. Her bir düzenleyici içerik için bilişsel strateji uyaranı olarak birer bellek destekleyici sunulmuştur. Önce oluşturulan bu bellek destekleyiciler sunulmuş, ardından bellek destekleyicinin daha kolay hatırlanması için hazırlanan senaryoları yansıtan resimli kartlar verilerek, senaryolar tartışılmıştır (Ek-8, [b.s.u.7-16], Sl.No:73-74, 76, 81-82, 84-85, 87-88, 90,91, 93-94, 102-103, 108-109, 111-112).

9. İç sentezleyicide yer alan kavramların sunumundan sonra diğer iç sentezleyiciye geçilmeden önce, içinde bellek destekleyicilerin de yer aldığı ara özetler sunulmuştur (Ek-8, [a.ö.4-7], Sl.No:77, 99, 113, 114). 10. Ünsüzler konusunun bitiminde son özet sunulmuştur (Ek-8, [s.ö.2],

11. Konunun pekiştirilmesi amacıyla etkinlikler yaptırılarak ünsüzler kavramıyla ilgili ders bitirilmiştir. Bu etkinliklerin bir kısmında öğrencilerin kendi bellek destekleyicilerini üretmeleri istemiş (Ek-8, [Etkinlik-4], Sl.No:120), diğer kısmında ise işlenen kavramla ilgili alıştırmalar yaptırılmıştır (Ek-8, [Etkinlik-5], Sl.No:121-122).

12. Son sentezleyici sunulmuştur (Ek-8, [s.s.3], Sl.No:123). 13. Tekrar güdüleme yapılarak ses uyumları konusuna geçilmiştir

14. Seslerin sınıflandırılması konusu biraz daha ayrıntılanarak ses uyumları konusuna geçilmiş ve ses uyumlarıyla ilgili öz sunulmuştur (Ek-8, [öz.4], Sl.No:125).

15. Özde ses uyulmarının türleri genel olarak sunulmuş ve bu kavramın alt kavramlarla olan ilişkisini vurgulayan bir ön sentezleyici verilmiştir (Ek- 8, [ö.s.4], Sl.No:126).

16. Her bir ses uyumu açıklanmıştır (Ek-8, [dü.i.21-28], Sl.N:127, 128, 129, 131, 133, 135, 137, 139).

17. Her bir ses uyumu ile ilgili örnekler sunulmuştur (Ek-8, [ör.1-3], Sl.N:130, 134, 141).

18. Her bir ses uyumundan sonra içinde daha önceki konularda verilmiş olan bellek destekleyicilerin de yer aldığı ara özetler sunulmuştur(Ek-8, [a.ö.8- 9], Sl.No:132,136).

19. Konunun pekiştirilmesi amacıyla bir etkinlik yaptırılmıştır. Bu etkinlikte bazı kelimeler verilerek ses uyumları açısından incelenmesi istenmiştir (Ek-8, [Etkinlik-7], Sl.No:142).

d. 12.10.2006 tarihinde yapılan ikinci oturumun son ders saatinde ve 19.10.2006 tarihinde yapılan üçüncü oturumun ilk ders saatinde “Seslerin Birleşmesi ve Hece Özellikleri” konusu işlenmiştir. Konunun işlenişinde izlenen ayrıntı sıralaması şekil 18’de verilmiştir.

ŞEKİL 18

Seslerin Birleşmesi İlgili Kuramsal Ayrıntı Sıralaması (Theoretical Elaborative Sequence)

1. Dersin giriş bölümünde dikkat, güdüleme ve hedeflerden ve süreçten haberdar etme (gözden geçirme) etkinlikleri gerçekleştirilerek geliştirme bölümüne geçilmiştir.

2. Geliştirme bölümüne “Seslerin Birleştirilmesi” konusu için hazırlanmış olan öz sunulmuştur.

3. Özde hece kavramı genel olarak açıklanmış ve bu kavramın alt kavramlarla olan ilişkisini vurgulayan bir ön sentezleyici .

4. Hece kavramı ve hece çeşitleri destekleyici içerik olarak .

5. “Türkçede Hece Özellikleri” konusuna geçilmiş ve tüm hece özeliklerinin baş harfleri kullanılarak oluşturulmuş olan bellek destekleyici sunulmuştur. Bellek destekleyicinin daha kolay hatırlanabilmesi için bellek destekleyici kelimenin anlamı ile ilişkili bir senaryo, resimli kartta sunulmuş ve tartışılmıştır.

6. Her bir hece özeliği açıklanmıştır. 7. İçerik örneklerle desteklenmiştir.

8. Uygun yerlerde analojilerden yararlanılmıştır.

9. Her bir özellikten sonra kullanılan bellek destekleyici anlatılmakta olan kuralın baş harfi vurgulanarak tekrar verilmiştir.

10. Gerekli yerlerde kavramlarla ilgili ek açıklamalar destekleyici içerik olarak verilmiştir.

11. Tüm özellikler açıklandıktan sonra bellek destekleyici kullanılarak son özet yapılmıştır.

12. Son sentezleyici sunulmuştur.

13. Konunun pekiştirilmesi amacıyla bir dizi etkinlik yaptırılmıştır.

e. 19.10.2006 tarihinde yapılan üçüncü oturumda 2. ve 3. ders saatlerinde “Türkçede Ses Özellikleri” konusu işlenmiştir. Konunun işlenişinde izlenen ayrıntı sıralaması, bir önceki konuda sunulan ayrıntı sıralamana benzer şekilde düzenlendiğinden, burada tekrar edilmeye gerek duyulmamıştır.

1. Dersin giriş bölümünde dikkat, güdüleme ve hedeflerden ve süreçten haberdar etme (gözden geçirme) etkinlikleri gerçekleştirilerek geliştirme bölümüne geçilmiştir.

2. Geliştirme bölümüne “Ses Özellikleri” konusu için hazırlanmış olan öz sunulmuştur.

3. Özde ses özelliklerinden ne kastedildiği genel olarak açıklanmış ve bu kavramın ünitedeki diğer kavramlarla olan ilişkisini vurgulayan bir ön sentezleyici verilmiştir.

4. Türkçenin ses özellikleri konusuna geçilmiş ve tüm ses özeliklerinin baş harfleri kullanılarak oluşturulmuş olan bellek destekleyici sunulmuştur. Bellek destekleyicinin daha kolay hatırlanabilmesi için bellek destekleyici kelimenin anlamı ile ilişkili bir senaryo, resimli kartta sunulmuş ve tartışılmıştır.

5. Her bir ses özeliği açıklanmıştır. 6. İçerik örneklerle desteklenmiştir.

7. Uygun yerlerde analojilerden yararlanılmıştır.

8. Her bir özellikten sonra kullanılan bellek destekleyici anlatılmakta olan kuralın baş harfi vurgulanarak tekrar verilmiştir.

9. Tüm özellikler açıklandıktan sonra bellek destekleyici kullanılarak son özet yapılmıştır.

10. Etkinlikler yaptırılmıştır. 11. Son sentezleyici sunulmuştur.

12. Ses özellikleri anlatılırken gerekli yerlerde, “ünlüler, ünsüzler ve ses uyumları” ile ilgili olarak daha önceki derslerde sunulmuş olan bellek destekleyiciler, iç sentezleyici olarak tekrar hatırlatılmıştır.

13. Gerekli görülen yerlerde yeni bellek destekleyiciler sunulmuştur.

f. 31.10.2006 tarihinde yapılan dördüncü ve son oturumda 3 ders saati süreyle “Ses Olayları” konusu işlenmiştir. Konunun işlenişinde izlenen ayrıntı sıralaması Şekil 19’da verilmiştir.

ŞEKİL 19

Ses Olayları İle İlgili Kuramsal Ayrıntı Sıralaması ( Theoretical Elaborative Sequence)

1. Dersin giriş bölümünde dikkat, güdüleme ve hedeflerden ve süreçten haberdar etme (gözden geçirme) etkinlikleri gerçekleştirilerek geliştirme bölümüne geçilmiştir.

2. Geliştirme bölümüne “Ses Olayları” konusu için hazırlanmış olan bir öz ile başlanmış ve bu özde ses olaylarından ne kastedildiği ve ses olaylarının türleri gelen olarak anlatılmıştır.

3. Bu konuda sunulacak olan kavramların birbirleri ile ve tüm üniteyle olan ilişkilerini göstermek üzere ön sentezleyici sunulmuş ve öğrencilerle tartışılmıştır.

4. Ses olayları konusu biraz daha ayrıntılanarak her bir olay tek tek açıklanmıştır. Her ses olayı için önce bir öz sunulmuştur.

5. Özde söz konusu ses olayı genel olarak sunulmuş ve bu olayın türlerinin bir birleriyle ilişkisini vurgulayan bir iç sentezleyici verilmiştir.

6. İç sentezleyiciye bağlı olarak konu içeriği düzenleyici içerik olarak sunulmuştur.

7. Gerekli yerlerde düzenleyici içeriğin daha iyi anlaşılması için bazı kavramlar açıklanmıştır. Konunun genel içeriği kuramsal içerik olarak belirlendiğinden, bu kavramsal içerik ÖAK gereğince destekleyici içerik olarak sunulmuştur .

8. Gerekli yerlerde daha önce verilen bellek destekleyicilerin hatırlatılması ve konular arasındaki ilişkinin gösterilmesine yönelik olarak ünite için iç sentezleyiciler sunulmuştur.

9. Anlatılan ses olayı ile ilgili bol örnek sunularak, konunun daha iyi kavranması sağlanmıştır.

10. Uygun yerlerde bilişsel strateji uyaranı olarak bellek destekleyici veya resimli senaryo kartları kullanılmıştır.

11. Her bir iç sentezleyicinin içeriği tamamlandıktan sonra bir sonraki iç sentezleyiciye geçilmeden önce ara özetler yapılmıştır.

12. Ara özetlerden sonra konunun pekiştirilmesine yönelik olarak alıştırmalara yer verilmiştir.

13. Konu tamamlandıktan sonra, tüm konuyla ilgili karışık alıştırmalar yaptırılmıştır.

14. Konuya ilişkin son sentezleyici sunularak tüm ses olaylarının birbirleri ile olan ilişkisi tartışılmıştır.

15. Tüm üniteye ilişkin son sentezleyici sunularak, o ana kadar anlatılan tüm kavramlar tekrar gözden geçirilmiş ve tüm ünite boyunca anlatılan kavram ve kuralların birbirleri ile ilişkisi tartışılmıştır.