Dünya’da Altın Arz Ve Talebi

M.Ö. 4000 yılından bu yana 100 bin tonu aşkın altın çıkarıldığı, bunun yaklaşık 40 bin tonunun resmi rezervlere ve dolaşımdaki altın paralara, 30 bin tonunun altın mücevherata ve 26 bin tonunun ise özel yatırımlara dağıldığı hesap edilmektedir. Çıkarılan altın miktarının yaklaşık 4 bin ton kadarının da kayıp olduğu tahmin edilmektedir. Dünya altın arzının en önemli kaynaklarının başında şüphesiz maden üretimi gelmektedir 18. yüzyılın başında Brezilya’da Minas Gerais madenlerinin keşfi, 1744’den itibaren Sibirya altın madenlerinin değerlendirilmeye başlanması ile dünya toplam altın üretimi, önceki yüzyıla göre yaklaşık iki kat artmıştır. 1849’da Kaliforniya altın madenlerinin keşfi, 1851’de Avustralya altın yataklarının bulunması, 1866’da ise Güney Afrika Witwatersrand madenlerinin keşfi ile dünya altın arzı 80 bin tona ulaşmıştır. 1850 yılına kadar sadece 10 bin ton altın elde edilmişken, daha sonraki dönemde bu rakam 80 bin tona ulaşmıştır. Bu rakam yılda yaklaşık 600 ton altın üretildiğini göstermektedir (Cılız, 2010: s.76). Bunda, altın çıkarma teknolojilerinin gelişmesi ve son dönemde Güney Afrika’da keşfedilen geniş altın yatakları etkilidir.

3.3.1.1. Dünya’da Altın Arzı

Altını kıymetli maden kılan en önemli özelliklerinden bir tanesi dünya üzerindeki sınırlı miktardaki rezervlerdir. Bu sınırlı miktardaki altının elde edilmesinde çeşitli güçlükler yaşanmakla birlikte, arza da kaynaklık eden temel 3 adet kaynak bulunmaktadır.

Altın arzının 3 temel kaynağı bulunmaktadır;

 Sınırlı sayıdaki ülkede bulunan maden ocağı işletmelerinde yapılan üretim,  Altın üreticilerinin hedging işlemleri sonucu piyasaya sürdüğü altın,

 Elinde altın bulunduran kişi, kuruluş ve ülkeler tarafından piyasaya sürülen kullanılmış artıklardan (hurda altından) üretilen altın.

Aşağıdaki tabloda yukarıda belirtilen kaynaklara göre piyasaya arz edilen altın miktarı gösterilmiştir.

Tablo 9. Yıllara Göre Dünya’da Altın Arzı (2007-2012)

Altın Arzının Kaynakları Yıllar/Ton

2007 2008 2009 2010 2011 2012

Madenden Çıkarılan Altın 2473 2409 2570 2739 2836 2848 Üreticinin Hedging İşlemleri -444 -352 -254 -108 11 -20 Toplam Maden Arzı 2029 2057 2316 2631 2847 2828 Resmi Kurumların Satışları 484 232 41

Hurda Altın 982 1316 1668 1723 1669 1626

Toplam Altın Arzı 3494 3605 4026 4354 4515 4453

Kaynak: World Gold Council verileri kullanılarak hazırlanmıştır.

Dünyada altın arzının en önemli kaynağı madenlerden elde edilen altının işlenmesi oluşturmaktadır. Dünya Altın Konseyi büyüklükleri değişmekle beraber dünya üzerinde yaklaşık 400 adet altın maden ocağı olduğunu tahmin etmektedir. Gelişen teknolojiler altın madenciliğini kolaylaştırmaktadır. Bu yüzden son yıllarda yeni keşfedilen altın yataklarıyla beraber altın arzında madencilik sektörü yönünden ciddi bir arz artışı görülmektedir.

Dünya altın arzının diğer bir boyutunu Merkez Bankaları gibi ulusal kurumlar ile IMF gibi uluslararası kuruluşların rezervlerinden gerçekleştirdikleri altın satışları

oluşturmaktadır. Günümüzde dünyanın birçok Merkez Bankası’nın rezervlerinde altın bulunması altın standardı döneminden kalan bir gelenektir (WGC, 2009).

Dünya altın arzının ikinci önemli kaynağı hurda altın arzıdır. Hurda altın arzı, halkın elinde bulundurduğu basta mücevher olmak üzere hatıra para, madalyon ve benzeri altın eşyaları nakit ihtiyacını karşılamak ya da yenisini almak üzere değiştirmek amacıyla satmasıyla meydana gelir. Altın para veya mücevherat eşyasına sahip olan kişiler tarafından kuyumcu ve sarraflara satılan hurda altınlar, eritildikten sonra saflaştırılmakta ve has altın külçesi haline getirildikten sonra tekrar dünya altın piyasalarına arz edilmektedir (Aksu, 2008: s.14). Aşağıdaki tabloda yukarıda belirtilen kaynaklardan elde edilen altının bazı resmi kurumlardaki rezervleri gösterilmiştir.

Tablo 10. Resmi Kurumların Altın Rezervleri (Mart, 2013 itibariyle)

Sıra Ülke Miktar(Ton)

Toplam Rezerv İçindeki Oran % 1 ABD 8133,5 75,6 2 Almanya 3391,3 72,7 3 IMF 2814 4 İtalya 2451,8 72,2 5 Fransa 2435,4 69,2 6 Çin 1054,1 1,7 7 İsviçre 1040,1 10,5 8 Rusya 969,9 9,8 9 Japonya 765,2 3,2 10 Hollanda 612,5 59,2 11 Hindistan 557,7 9,9 12 Avrupa MB 502,1 33,4 13 Tayvan 423,6 5,6 14 Portekiz 382,5 90,3 15 Türkiye 370 15,9 16 Venezüella 365,8 74,6 17 Suudi Arabistan 322,9 2,6 18 İngiltere 310,3 15,6 19 Lübnan 286,8 29,3 20 İspanya 281,6 29,1

3.3.1.2. Dünya’da Altın Talebi

Altın zor zamanların, savaşların, kaos ortamlarının ve kriz dönemlerinin güvenli limanı olarak ortaya çıkmaktadır. Kullanım alanı çoğunlukla takı ve süs eşyası, finansal rezerv, elektronik endüstrisi, tıp, hatıra para ve madalyon olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle kadınlarda süs eşyası olmasının yanı sıra gerekli durumlarda aile için önemli bir yatırım aracı olarak ön plana çıkar. Yoksul kesimde bazen başlık parası olurken kadının geleceğini bir şekilde garanti altına alır. Sosyal statü simgesidir. Zor koşullar altında oluşturulan birikim ve tasarruflar enflasyondan korunma ve değer koruyucu olarak görülür (Korkmaz, 2009: s.13).

Altın üretimi ve arzı zor olan bir maden olmasına rağmen birçok alanda kullanılmaktadır.

Altının en önemli kullanım alanı hiç şüphesiz mücevherat yapımıdır. Estetik değerinin yanı sıra yatırım aracı olarak da kullanılan altın, bu nedenden dolayı birçok ülkede hem yatırım hem de tasarruf amacıyla alınıp satılmaktadır. Kolay sekil değiştiren altın diğer metallerle kolayca birleşebilmekte, mübadele, yatırım ve servet biriktirme aracı olarak tüm dünyada binlerce yıldan beri kullanılmaktadır (Sağlam, 1993: s.147). Kuyumculuk sektörü dışında altın aşağıdaki faktörler tarafından da oldukça fazla kullanılmaktadır;

 Endüstri sektörü,  Elektronik sektörü,  Dişçilik sektörü,

 Madalya ve hatıra para basımı,  Resmi para basımı,

 Merkez bankalarının rezerv için talebi,  Yatırım amacıyla talep,

 Saklama amacıyla talep.

Yukarıdaki nedenlerle talep edilen altın miktarı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 11. Yıllara Göre Dünya’da Altın Talebi (2007-2012)

Altın Talebinin Kaynakları Yıllar/Ton

2007 2008 2009 2010 2011 2012 İmalat 2866 2621 2133 2482 2424 2336 Mücevher 2404 2186 1760 2017 1972 1908 Endüstri ve Dişçilik 462 435 373 465 452 428 Yatırım 685 1183 1360 1587 1700 1534 Diğer - - - 427 458 535

Toplam Altın Talebi 3551 3804 3493 4147 4582 4405

Kaynak: World Gold Council verilerinden derlenmiştir.

Dünya’da altın talebinde başı çeken ülke Hindistan’dır. Hindistan’ı Çin, Ortadoğu ülkeleri ve Amerika ile Türkiye izlemektedir. Özellikle Hindistan, Türkiye ve Orta Doğu ülkelerinde altın talebi mücevher yapımı amaçlı talep edilmekte iken ABD ve özellikle son dönemde Çin, endüstriyel alanda kullanmak için altın talebinde bulunmaktadır.